Нимага саводсизлашиб кетаяпмиз?

[Ulugbeck]

Ярми инглизча, ярми узбекча ёзилган суз бирикмаси. (Бухорои шарифдан лавхалар туркумидан) Эътибор килсангиз Mexmonxonа сузи нотугри ёзилган ёки мен янглишаяпманми?!..


Эээ, бу ҳеч нима эмас... Уч тилда ёзилганлари бор.

"Ипподром" бозорига етмасдан (катта халқа йўли билан Ўрикзор тарафдан боришда) қатор мебеллар дўкони бор. Анча вақт олдин бир магазин номига кўзим тушиб қолувди.
MEBEL & PASUDA
Рус тилида хатоси билан, инглизча қўшимча билан, лотин алифбосидаги ўзбек алфавитида :))

Бу саводсизлик эмас, балки фаросатсизлик белгисимикан балки, билмадим...

:rtfm:

[JUS]

Ҳожибой Тожибоев айтгандек, "думли Х"ми, "думсиз Х" ми? :))

Юмшоқ "ҳ" ми қаттиқ "х" денг... :)

[JUS]

MEBEL & PASUDA
Рус тилида хатоси билан, инглизча қўшимча билан, лотин алифбосидаги ўзбек алфавитида :))
Бу саводсизлик эмас, балки фаросатсизлик белгисимикан балки, билмадим...
:rtfm:
Бу асли "крутойлик", ана унинг оқибатида маданиятсизлик ва ундан сўнг фаросатсизлик.

[Lutfillo Tursunov]

Uzur savol uchun...!!! Qaysi yildigi Pasprotlani etvos...???

ХХ асрнинг 30 йилларидан бошлаб, то шу кунларда берилаётган паспортларгача...
Xa. u paytla adashmasam ko'pchilikni asosan familiyasi no to'g'ri yozilgan edi shakilli...!!!
Ўша пайтларда хато ёзилган исмлар ҳозир фамилияларга айланяпти ва хато давом этяпти.
"Асхор" деган исмнинг аслини биласизми ёки "Аребджан" деган исмнинг тўғри вариантиничи? Ким мана шу исмларнинг ҳақиқийсини айтиб бера олади? (Онлайн заковат-2ни бошлаб юборсак ҳам бўлади.)

[JUS]

"Асхор" деган исмнинг аслини биласизми ёки "Аребджан" деган исмнинг тўғри вариантиничи?
"Асхор" менимча Асқар, "Аребджан" эса Арабжон, Араббой бўлса керак.

[OmoN]

Лекин уша кушикни яхшилаб эшитсангиз, оханги ва сатрлари оламига кирсангиз хонанданинг кайфиятини англайсиз.
Куйидаги "кушик"дан кайфият топиб курингчи...
Ока беринг соткангизни битта тилфон килволай
Ока беринг соткангизни битта тилфон килволай
Ока беринг соткангизни битта тилфон килволай
Ока беринг соткангизни битта тилфон килволай

Куй укам, узи зарядкам кам...


"Асхор" деган исмнинг аслини биласизми ёки "Аребджан" деган исмнинг тўғри вариантиничи?
Унда "Халтура"чи, "Toorsoonboy"чи :)

[Lutfillo Tursunov]

Бу каби саволларга асосан "рус тилида шундай талаффуз қилиш қулай", деб жавоб беришади.
Талаффузга қараб ўзгартирилганда русча сўзларнингунча-мунчаси ҳам ўзгариши керак эди (хусусан, Россия сўзи ва бошқа иккинчи ҳарфи "о" билан бошланадиган сўзлар ва ҳок.), лекин... асосан бошқа тиллардаги сўзлар атайлаб бузилган.
Мисол учун, кўп бор эътибор берганман: инглиз тилида бошқа халқларнинг исмлари деярли ўзгартирилмайди. Масалан, Арнольд Шварценеггер австриялик бўлгани учун унинг исми Arnold Schwarzenegger деб ёзилади. Инглиз тилида "Sch" (Ш) ҳарфи йўқ, лекин ўша инсонга ҳурмат юзасидан фамилия немисча вариантдан айнан олиб ёзилган.
Ёки "Челси" дарвозабони - Чехнинг исми қандай ёзилишини қуйидаги расмда қўришингиз мумкин. Фамилиянинг бошланғич ҳарфи инглиз тилида мавжуд эмас, лекин улар уни айнан чех тилида қандай бўлса, шундайлигича ёзишга ҳаракат қилишган.
https://img.uforum.uz/thumbs/9206442.jpg (https://img.uforum.uz/images/9206442.jpg)

Хуллас, исм-фамилияларимиз аввал тўғриланиб, кейин халқаро майдонга чиқса, унинг асл шакли сақланиб қолган бўлармиди... Йўқса, Qosimov ўрнига Kasimov деб ёзилаверади ва бунга бора-бора ўзимиз ҳам ўрганиб кетамиз.

[Lutfillo Tursunov]

"Асхор" менимча Асқар, "Аребджан" эса Арабжон, Араббой бўлса керак.
Биринчиси тўғри (эътибор беринг: Асқарни қандай қилиб "Асхор"га ўзгартириш мумкин, ҳеч тушуна олмайман), иккинчисини эса топа олмадингиз.

[Lutfillo Tursunov]

ханузгача юмшок ва каттик Х ни ажрата олмайман.
Кўп бора гувоҳи бўлганман: Тошкент ва водийликлар "Ҳ" ва "Х" ҳарфларини бир-биридан фарқлашга қийналишади, Жиззах, Самарқанд, Қашқадарё ва Сурхон воҳасидагилар эса "Ў" билан "У"да оқсашади. Менимча, бу кўпроқ шевалардаги талаффузга (андижонликлар "ў" ҳарфини ажратиб, чиройли талаффуз қилишади) боғлиқ ҳолатлар.
Болалар бошланғич синфлар даврида тўғри талаффузга ўргатилса, бу муаммо ўз-ўзидан йўқолиб кетса керак.

[JUS]

Менимча, бу кўпроқ шевалардаги талаффузга (андижонликлар "ў" ҳарфини ажратиб, чиройли талаффуз қилишади) боғлиқ ҳолатлар.
Гапингизга 100% қўшиламан.
Андижонликлар "Ў" ҳарфини ажратиб, чиройли таффуз қилишади-ю, "Қ" ҳарфига келганда озгина оқсайдиларда :)

[Masud Mahsudov]

"Асхор" деган исмнинг аслини биласизми ёки "Аребджан" деган исмнинг тўғри вариантиничи? Ким мана шу исмларнинг ҳақиқийсини айтиб бера олади?

Иккинчиси, адашмасам, "Орифжон" исми бўлса керак...

[Nargiza]

[quote=Nigora Umarova;199912]

Ярми инглизча, ярми узбекча ёзилган суз бирикмаси. (Бухорои шарифдан лавхалар туркумидан) Эътибор килсангиз Mexmonxonа сузи нотугри ёзилган ёки мен янглишаяпманми?!..
So'z birikmasi emas, birliklari, ruxsatingiz bilan!
Meni hech qanaqa qarshiligim yo'q, inglizcha mehmonxona nomiga, 4 yulduzli ekan tem bolee :).

Эээ, бу ҳеч нима эмас... Уч тилда ёзилганлари бор.

"Ипподром" бозорига етмасдан (катта халқа йўли билан Ўрикзор тарафдан боришда) қатор мебеллар дўкони бор. Анча вақт олдин бир магазин номига кўзим тушиб қолувди.
MEBEL & PASUDA
Рус тилида хатоси билан, инглизча қўшимча билан, лотин алифбосидаги ўзбек алфавитида :))

Бу саводсизлик эмас, балки фаросатсизлик белгисимикан балки, билмадим...

:rtfm:Hmm, u qanaqa ekan "lotin alifbosidagi o'zbek alfavitida"? Alfavit bilan alifbo bitta narsa emasmi? Aktualnyi xatolardan (savodsizlik yoki farosatsizlik sabab yo'lga qo'yilgan) qo'ying bu yerga, eski gap ekanu bu :naughty:

[Nargiza]

[quote=Umida Abduazimova;200038]Нега саводсизлашиб кетяпмиз?
Менинг узим хам карийб 40 йиллик журналистик фаолиятимда деярли йигирма йилини Бош мухаррир уринбосари("Маърифат" газетасида) ва Бош мухаррир булиб ишлаган эрсам-да, ханузгача юмшок ва каттик Х ни ажрата олмайман. Демак, мен саводсизманми?
Умида Абдуазимова
Shuncha yil "tepada" o'tirarmidiniz savodsiz bo'lganingizda?! Eshitib tushunish qobiliyatingizni (pedagogikada shunaqa tushuncha bor) mashq qilishingiz kerak. Maxsus mashqlar bor bu uchun.

Умида опа, ундай деманг, кўпчилик эшитиб қолиб бу гапингизни дастак қилиб олишмасин, ана, редакторлар ҳам хато қиларкан, бизга нима дейсан деб :)

Ҳожибой Тожибоев айтгандек, "думли Х"ми, "думсиз Х" ми? :)) x bilan h-ni azhrata olaman deganlarida, sizga maqul kelarmidi? Siz ham kuchsiz tomonlaringizni sanab o'tingchi, mard bo'lsangiz!!!:icon_wink:

[Lutfillo Tursunov]

Иккинчиси, адашмасам, "Орифжон" исми бўлса керак...
Адашмадингиз, бу икки исм ўртасидаги боғлиқликни қандай топдингиз? Мен биринчи сафар ўқиб кўрганимда роса бош қотириб, аниғини тополмагандим.

[Lutfillo Tursunov]

Дастурлаш билан шуғулланувчи дўстларимизга бир саволим бор эди: Ўзбек тилидаги матнлар тўғри ёзилганлигини текшириб берадиган дастур борми?
Масалан, Microsoft Word дастурида русча матнларнинг "правописание"си бор. Русча имло хатоларни текширишда жуда қўл келади. Менимча, шунинг ўзбекча варианти бўлса, "у" ва "ў" каби ва бошқа имло хатоларига боғлиқ муаммоларни ҳал этиш анча осонлашарди. Интернетнинг ўзбекча сегменти ҳам имло хатолари муаммосидан анча қутиларди.

[Masud Mahsudov]

Адашмадингиз, бу икки исм ўртасидаги боғлиқликни қандай топдингиз? Мен биринчи сафар ўқиб кўрганимда роса бош қотириб, аниғини тополмагандим.

Bir Orifjon, degan sinfdosh do'stim bor..Uning ismini talaffuzda sal buzib "Oribjon" tariqasida aytardik...Shunga asoslangan holda, bu ismni aytgandim...:-)

[Husniddin Ato]

Дастурлаш билан шуғулланувчи дўстларимизга бир саволим бор эди: Ўзбек тилидаги матнлар тўғри ёзилганлигини текшириб берадиган дастур борми?
Масалан, Microsoft Word дастурида русча матнларнинг "правописание"си бор. Русча имло хатоларни текширишда жуда қўл келади. Менимча, шунинг ўзбекча варианти бўлса, "у" ва "ў" каби ва бошқа имло хатоларига боғлиқ муаммоларни ҳал этиш анча осонлашарди. Интернетнинг ўзбекча сегменти ҳам имло хатолари муаммосидан анча қутиларди.

Juda yaxshi taklif-uuuuu.
Imlo lug`tni shundoqqina progrtammalashtirib plagin sfatida Wordga joylashtiradigan qilinsa yaxshi bo`lardi.

Birinchi bo`lib o`zzim sotib olardim.

Uzr dasturchlar. Bu borada biz faqat fikr bildira olamiz xolos. Buni ustasi esa sizlar.

[Behzod Saidov]

Ўзбек тилидаги матнлар тўғри ёзилганлигини текшириб берадиган дастур борми?
Масалан, Microsoft Word дастурида русча матнларнинг "правописание"си бор. Русча имло хатоларни текширишда жуда қўл келади. Менимча, шунинг ўзбекча варианти бўлса, "у" ва "ў" каби ва бошқа имло хатоларига боғлиқ муаммоларни ҳал этиш анча осонлашарди.

Microsoft Word учун SPELLS компанияси чиқарганди бир вақтлар (http://spells.uz/oprogr.html). Лекин, ишлатиб кўрмаганман.


Интернетнинг ўзбекча сегменти ҳам имло хатолари муаммосидан анча қутиларди.

Агар браузерингиз Firefox бўлса, у учун ўзбекча имлони текширадиган плагин бор: http://www.mozilla.uz/?p=10

Ўрнатиш учун мана бу файлни (http://mozilla.uz/uzbek_spellchecking_dictionary-0.0.1.beta.xpi) кўчириб олинг ва Firefox дастурида очинг (шунчаки сичқонча билан устига ташлаб қўйишингиз мумкин). Сўзлар базасида камчиликлар бор. Лекин, тўғри ёзилганлигига ишончингиз комил бўлган сўзларни базага қўшиб кетишингиз мумкин:

https://img.uforum.uz/thumbs/2137988.jpg (https://img.uforum.uz/images/2137988.jpg)

PS.: Юқоридаги расмда белгиланган жойдан тилни алмаштиришни унутманг.

[Behzod Saidov]

Juda yaxshi taklif-uuuuu.
Imlo lug`tni shundoqqina progrtammalashtirib plagin sfatida Wordga joylashtiradigan qilinsa yaxshi bo`lardi.

Афсуски, имло луғатини шунчаки киритиб бўлмайди. Сўзларни барча мумкин бўлган турланиш, тусланиш шакллари билан бирга киритиш керак бўлади... Яъни, битта "олма" деган сўзни киритиш билан иш битмайди, "олма", "олмани", "олманинг", "олмада", "олмадан", "олмага", "олмаси", "олмалар", "олмалари", "олмасини", "олмасининг", "олмасидан", "олмам", "олмамни", "олмамдан", "олмамга", "олмамнинг", "олмангиз", "олмангизни", "олмангизга" ва ҳк. сўзларни ҳам қўшиш керак базасига.

[Lutfillo Tursunov]

Microsoft Word учун SPELLS компанияси чиқарганди бир вақтлар. Лекин, ишлатиб кўрмаганман.
Ишлатиб кўрганлар борми?

Агар браузерингиз Firefox бўлса, у учун ўзбекча имлони текширадиган плагин бор: http://www.mozilla.uz/?p=10
Афсус, менда фақат опера ва эксплорер бор. Firefoxни микрософтга ўрнатса бўладими?

Афсуски, имло луғатини шунчаки киритиб бўлмайди. Сўзларни барча мумкин бўлган турланиш, тусланиш шакллари билан бирга киритиш керак бўлади... Яъни, битта "олма" деган сўзни киритиш билан иш битмайди, "олма", "олмани", "олманинг", "олмада", "олмадан", "олмага", "олмаси", "олмалар", "олмалари", "олмасини", "олмасининг", "олмасидан", "олмам", "олмамни", "олмамдан", "олмамга", "олмамнинг", "олмангиз", "олмангизни", "олмангизга" ва ҳк. сўзларни ҳам қўшиш керак базасига
Ҳа, бу анчайин мураккаб иш. Лекин шу иш тўлиқ амалга оширилса, сўзларни тўғри ёзишда жуда қўл келган бўларди.

[Behzod Saidov]

Афсус, менда фақат опера ва эксплорер бор. Firefoxни микрософтга ўрнатса бўладими?


"Microsoft"га ўрнатиб бўлмаслиги аниқ :), лекин, "Windows"га бемалол: http://www.mozilla-europe.org/ru/firefox/

[Ozoda Umarova]

Эээ, бу ҳеч нима эмас... Уч тилда ёзилганлари бор. "Ипподром" бозорига етмасдан (катта халқа йўли билан Ўрикзор тарафдан боришда) қатор мебеллар дўкони бор. Анча вақт олдин бир магазин номига кўзим тушиб қолувди. MEBEL & PASUDA Рус тилида хатоси билан, инглизча қўшимча билан, лотин алифбосидаги ўзбек алфавитида ) Бу саводсизлик эмас, балки фаросатсизлик белгисимикан балки, билмадим... Hmm, u qanaqa ekan "lotin alifbosidagi o'zbek alfavitida"? Alfavit bilan alifbo bitta narsa emasmi? Aktualnyi xatolardan (savodsizlik yoki farosatsizlik sabab yo'lga qo'yilgan) qo'ying bu yerga, eski gap ekanu bu
Автору поста: старайтесь правильно цитировать сообщение, на который идет Ваш ответ. Это удобно для навигации по форуму. Подробно об этом здесь (http://uforum.uz/showthread.php?p=91042#post91042).

[Lutfillo Tursunov]

"Microsoft"га ўрнатиб бўлмаслиги аниқ , лекин, "Windows"га бемалол: http://www.mozilla-europe.org/ru/firefox/
Ушбу браузер менга жуда ёқди. Айниқса, юфорумда мазза қиляпман. Эксплорерда айрим ўзбекча ҳарфлар катакча шаклига тушиб қоларди, firefoxда эса бу муаммо йўқ экан.

[Behzod Saidov]

Ушбу браузер менга жуда ёқди. Айниқса, юфорумда мазза қиляпман. Эксплорерда айрим ўзбекча ҳарфлар катакча шаклига тушиб қоларди, firefoxда эса бу муаммо йўқ экан.

Firefox ни мен бир неча бор тавсия қилганман форумда. Айниқса, ўқғҳ ҳарфларини укгх деб ёзаётган форумчиларга. Афсуски, ҳали ҳам шу Internet Explorer 6 ни деб сўзларни бузиб ёзишади. Форумда қизиқарли маълумотлар кўп, қидириш тизимларида қидирилганда кўплаб шунақа хато ёзилган хабарлар эътибордан четда қолиб кетадими деб қўрқаман...
Айтганча, Firefox га ўзбекча интерфейсни ўрнатиб олишингиз ҳам мумкин:
http://code.google.com/p/floss-uz-l10n/wiki/Firefox3L10nUZ ;)

[OmoN]

Айтганча, Firefox га ўзбекча интерфейсни ўрнатиб олишингиз ҳам мумкин:
Эээээ яшанг. Шу пайтгача "Закладка" узбекчасига нима булишини уйлаб юрувдим :)

[Umida Shodiyeva]

Milliy tilga qaytaylik!!!

Nega aynan shu mavzuni muhokama uchun tanlaganimizga ajablanmang. Orangizda “Nima biz o’zbekcha gaplashmayotganmidik-ki, o’zbekcha gapir deyishadi ”, deguvchilar ham topilar ?!Fikrimning dalili sifatida bir necha misollar keltirsam. Albatta ,bu maqolani yarim hazil, yarim chin tarzda yozdik, balki shunda umumiy ma’no yaxshiroq yetib kelar.
“Ko’chada dugonam bilan ketayotgan edik, yerda yotgan “e’lon”ga ko’zimiz tushib qoldi. Unda katta harflar bilan “O’zbekiskiy o’rgatamiz!!!” deb yozilgani diqqatimizni tortdi, beixtiyor uni o’qib ko’rdik va taajjubdan lol bo’lib qoldik. Keling yaxshisi, sizlarga ham e’londagi ajabtovur taklifni aytib beray-da, undan so’ng birga xulosa chiqaramiz.
Diqqat e’lon !!! “O’zbekiskiy” o’rgatamiz!!!
Hurmatli yurtdoshlar sizlarni o’zbekiskiy grammatika va tilini o’rganish uchun priglashat qilamiz .Bizning kurslarimizdan tochna nishtyak mutaxassis bo’lib chiqasiz. Bunga sto pratsent garantiya beramiz. Chistiy o’zbekchani o’rganmoqchimisiz , biz toje nauchim. Sizda til o’rganishda lyuboy prablema bo’lsa to’g’rilaymiz. Bizning kurslar polniy nedelyada oddixlarsiz ishlaydi. Zavtrak, obed, ujin demay o’qitaveramiz. Qabul qilinayotganda esa povedeniyezni sovsem farqi yo’q .Potomushto bizda o’qisangiz, o’zimiz aniqlab olaveramiz. Yesli xo’chish, bizga kaneshna murojaat qiling.!!!”
“Juda ahmoqona yozilgan” deyapsizmi?! Yo’q, siz bunday xulosa chiqarishga shoshilmang, chunki bu shunchaki “to’qima” edi, xolos.Ammo,tilimizga zulukday yopishib olgan bu “ko’cha” tilidan qutulishning, hech bir iloji bormikan?! Bir o’ylab ko’ring-a, agar shu ketishimiz bo’lsa qay ahvolga tushamiz?!
Asli –nasli o’zbek bo’la turib , ona tilini unutayozganlarni ko’rmayapsizmi yoki o’zbekligidan or qilib “ruscha” so’zlashishga o’tib olganlarga, o’zbek tilida gapirsangiz o’zini xuddi zamonaviy qilib ko’rsatib “ruscha” javob qaytarguvchilarga nima deysiz?!
Ulardan keyingi avlodga qanday qilib ona tilimizni meros qoldirishadi. ”Ular” gapirishga uyalayotgan bu go’zal tilde Hazrat Navoiy, Mirzo Bobur bayt
bitmaganmidilar,g’azallarning naqqoshi Lutfiy bo’lmaganmidi?!Xo’sh nega unda shunday go’zal, behisht hidli o’lkaning milliy tilida so’zlashishdan or qiladilar?! Ularning bu qilmishlari cheksiz tubanlikka kirmaydimi ?! Balki “ba’zilaringiz” meni nohaq sanarsiz, ammo o’zingiz bir e’tibor bering-a, milliy tilimiz unutilib ketmayaptimi, ona tilimiz o’rnini qandaydir “tillar” egallab olmayaptimi?! To’g’ri til o’rganish zamon talabi.Buni inkor ham qilmaymiz, lekin boshqa tillarni ona tiliga almashmaslik, vatan tilini unutmaslik shart-ku!!! Ona tilimizga beparvo bo’lmaylik, aks holda u bir kun kelib bizni tark etmasin! Dunyoda eng yomon nom, bu “tilsiz” degan o’zligini anglamaganlarning nomi bo’lsa kerak.Bizning shu bugungi taraqqiyotimiz uchun beminnat hissa qo’shgan jadid bobolarimiz, o’zbek tilining tiklanishiga ozmuncha harakat qilishmadimi?! Tilimizni asrashdek sharfli vazifani esa bizga meros qoldirishdi. Hech e’tibor berganmisiz, bugungi kunda bog’cha bolalaridan tortib, talabalarimizgacha, “rep” ixlosmandlari. Tobora safi kengayib borayotgan bu “repchilar”, bizning yosh avlod ongini zaharlamayaptimi ?! Biz-chi, biz bunga qarshi biror narsa qilayapmizmi yoki aksincha ular bizga ko’proq zarar yetkazishayaptimi?!... Aziz yurtdosh! Biz ham, o’zbek tilining jozibasiga, go’zal ma’nosiga putur yetmaydigan darajada aslicha saqlay olamizmi?! Biz bu tilni nafaqat gardsiz saqlashimiz balki, o’z holicha keyingi avlodlarga yetkazmog’imiz lozim emasmidi?! Bizgacha yetib kelgan o’zbek tilini, kelajak avlod ongiga singdirish qarzimiz emasmi?! Axir, shu bugungi kungacha bu tilni ajdodlarimiz biz uchun “o’zbek tili” qilib saqlab kelgan edilar-ku! “Nega buncha ko’p savol beraveradi, bu” deysizmi?! Yo’q siz bunday xulosa chiqarishga shoshilmang, aslida bu mavzuda savollar ko’p, biz faqatgina yuzdan birini berdik xolos !!! Javoblaringiz va takliflaringizni “O’quvchilar orasida” gazetasi ma’muriyati xodimlari kutib qoladi!


Umida Shodiyeva
Bu maqola Toshkent islom univarsiteti qoshidagi akademik litseyda nashr qilinayotgan "O'quvchilar orasida" gazetasini aprel oyidagi sonidan.

[Dildora Asqarova]

Masud Murodovni fikriga to'liq qo'shilaman.Grammatik, sintaktik va orfografik to'g'ri yozish barcha insonlar uchun shart deb hisoblayman, chunki noto'g'ri yozish odamlar uchun o'rganish bo'lib qolmoqda. Har birimiz uchun to'g'ri yozish qat'iy qoida bo'lishi kerak.

[Aziza Abdunabiyeva]

Masud Murodov

Masud Mahsudov

[Azamat Yuldashev]

Nega aynan shu ...

Yaxshi qiz, tanishsak bo'ladimi?

[Azamat Yuldashev]

O'zbekcha yazikka yana bir misol:
ziyonet.uz saytiga kirib ushbu sahifaga ko'zim tushdi:
http://www.ziyonet.uz/uzc/library/book/2858/libid/20308
Номланиши:
Ibn Sino.
Tib olamining etuk namoyandasi, shuningdek, adabiyot, falsafa fanlari rivojiga salmoqli hissa qo`shgan qomusiy alloma .
Муаллиф:
-
Файл тури
Ўқув материаллар
Қўшилган сана
Мўлжалланган Целевая аудитория:
Ўрта мактаб, 9-14 ёш
Характер:
Илмий-таълимий
Мамлакат:
Uzbekistan
Шаҳар:
-
Кўришлар сони:
725
Юклашлар сони:
408
Ҳажми:
14 КБ (rar)

Ko'rib turganingizdek, turli tillar qorishmasidan iborat "kasha", ya'ni ўzbeкskiй (c) :-).
Ko'chirib olish tugmasini bosdim (o'ziyam 403-bo'lib yuklabman), bir bet ma'lumot chiqdi. Qisqagina matnga shuncha ko'p xatoni qanday qilib sig'dirishganiga xayron qoldim. Imlo haqida gapirib o'tirmayman. Achinarlisi, buyuk olimning tug'ilgan yili, asarlari nomi va soni haqida noto'g'ri ma'lumotlar keltirilgan.
Sayt mutassaddilaridan iltimos, ma'lumotlarni to'g'irlab, texnik kamchiliklarni bartaraf eting.

P.S.Xatolarni topib Ctrl+Enter ni bosgan edim, rus tilida salbiy mazmundagi javobni oldim - (Слишком большой фрагмент текста).

[Azamat Yuldashev]

Xonimlar va mantilarga yana bir tekin maslahat - www.onatili.uz, shunday saytlar ko'payaversin.

[Aziza Abdunabiyeva]

Nimaga savodsilashib ketyapmiz...?
Kecha singlimni jahl bilan bir to'da daftarlarni tekshirib o'tirganini ko'rdim, hayron bo'lib so'rasam, ona tili fanidan parallel sinfdoshlari yozgan ijodiy bayonlarini tekshirib o'tiribdi...

[Umida Shodiyeva]

Yana bir anglashilmovchilik 10- sinflar uchun mo'ljallangan 2004 -yilda nashr qilingan o'zbekiston tarixi kitobining 348-betida "mablag'" so'zi , " mablaq' " tarzida yozilgan ekan.

[Nigora Umarova]

Yana bir anglashilmovchilik 10- sinflar uchun mo'ljallangan 2004 -yilda nashr qilingan o'zbekiston tarixi kitobining 348-betida "mablag'" so'zi , " mablaq' " tarzida yozilgan ekan.

Kitobni kursdoshlaringiz bilan tahrir qilib chiqib, nashriyotga xatolar bo'yicha murojaat qilsangiz bo'larkan.
Zero, kitobdan ko'pchilik foydalanadi.

[JUS]

Yana bir anglashilmovchilik 10- sinflar uchun mo'ljallangan 2004 -yilda nashr qilingan o'zbekiston tarixi kitobining 348-betida "mablag'" so'zi , " mablaq' " tarzida yozilgan ekan.
Балки бу ерда айб китоб ёзувчида эмас, уни терувчисидадир.
Нима бўлганда ҳам ҳозирда мана шунақа терувчиларни саводлироқ қилиб чиқарилса, нолишлар камайрмиди.
Кўчадаги реклама ойналарига ёзилаётган жумлалар-у, эълонларни ҳам ўша ташкилотчининг ўзи ёзмайдида, уни "саводли" терувчилар ёзиб чиқишади.

[Nigora Umarova]

Балки бу ерда айб китоб ёзувчида эмас, уни терувчисидадир.
Нима бўлганда ҳам ҳозирда мана шунақа терувчиларни саводлироқ қилиб чиқарилса, нолишлар камаярмиди.
Кўчадаги реклама ойналарига ёзилаётган жумлалар-у, эълонларни ҳам ўша ташкилотчининг ўзи ёзмайдида, уни "саводли" терувчилар ёзиб чиқишади.

Тахрир килувчи шахс-мухаррир китоб чикиши жараёнида эътиборлирок булиши керак. Янги чиккан лотимн алифбосидаги китобда хам S харфини урнига кирилл алифбосидаги С харфи кетиб колган. Бу беэътиборликнинг махсулидир.

[JUS]

Янги чиккан лотимн алифбосидаги китобда хам S харфини урнига кирилл алифбосидаги С харфи кетиб колган. Бу беэътиборликнинг махсулидир.
Булар лотин алифбосини лотин тилига алмаштириб қўллашса керакда :)
Баъзан кўп жойларда шундай ёзаётганларни кўрсам, сиз шифокор эмасмисиз деб сўрайман. Уларга лотин тилини яхши ўргатишган эканда. :)

[Lutfillo Tursunov]

Xonimlar va mantilarga yana bir tekin maslahat - www.onatili.uz, shunday saytlar ko'payaversin.

Маслаҳатингиздан хонимлар ва мантиларнинг боши осмонда, лекин чучвараларни ҳам эсдан чиқармаслик керак :)
Яъни, шундай сайтлар мингта бўлса қанийди, лекин бундай сайтларни юритишда ниҳоятда эътиборли бўлиш зарур. Ҳар қалай тил ҳақидаги сайтда мана бундай (http://onatili.uz/?tag=h-va-x-harfli-sozlarning-imlosi) айрим хатолар ҳам кечириб бўлмайдиган ҳолат ҳисобланади. Буни шунчаки ҳарф теришда ўтиб кетган хатолигини биз тўғри қабул қилишимиз мумкиндир, лекин ёш болалар(чучваралар)чи...

[axmedovshuhrat]

Баъзида, шу форумларда қолдирилган фикрларни ўқиб, унинг саводсизларча ёзилганига жудаям ачиниб кетаман. Энг хафа бўладиган томони шундаки, қолдирилган фикрлар муаллифларининг аксарияти ўз тилида ҳам эплаб ёзолмайди. Оддий хатолар қилади. Бу тилга нисбатан ҳурматсизлик эмасми? Наҳотки, шунчалар саводсизлашиб бораяпмиз, ё менга шундай туюлаяптими? Яхши-яхши билим юртларини битирган мутахассисларимизнинг қилган оддий хатоларини кўриб ёқа ушлайсиз... Бу саводсизлигимиз билан қаергача борамиз? Балки, тилимизга яхшироқ эътибор бериш вақти келгандир-а?
Men ham usbu mavzudagi ko'pgina forumchilarni yozganini o'qib tushundim-ki, bu ataylab shunday xato yoziladi deb o'ylasam, ba'zi birlar xato onda-sonda bo'lib turishi tabiiy, ammo shunga hafa bo'lish kerakmi deb ham qo'yishgan. Meni fikrimcha, siz 10 sahifa yozingu, 1 so'zda xato qiling, tushunarli "xato ketib qolgan" desangiz. Bu yerda esa deyarli har ikki-uch so'zda bitta xato topish mumkin. Endi savodsizlashib ketmayapmizmi degan savol qiziq tuyuladi. O'zi savodimiz bo'lganmi???

[olim]

Men ham usbu mavzudagi...
Texnik xatolar xam bo'lib turadi!?

[Umid Isroilov]

Ассалому алайкум азизлар! форумда йул куйиладиган орфографик хатоларни кечирса булади! лекин кучалардаги реклама "плакат"ларидаги хатоларга нима дейсизлар?

[OmoN]

Ассалому алайкум азизлар! форумда йул куйиладиган орфографик хатоларни кечирса булади! лекин кучалардаги реклама "плакат"ларидаги хатоларга нима дейсизлар?
"ДОД" деймиз :)

[OmoN]

"ДОД" деймиз
Шахсан Behzod Sulaymonov ва Husen Tangriyev лар "Спасибо" деган постим учун жарима олиб утирсам-а... :)

[Maestro]

Қизиқувчилар учун - уйга йўлга вазифа:
Метро вагонларида "Метрополитендан фойдаланиш қоидалари" илиб қўйилган. Вазифа - ана шу матндаги хатоларни топиш (бекор "катайса" қилгандан кўра;-)). Ким биринчи бўлиб энг кўп хато топса, шахсий камтарона/арзимас/кичик/арзон совғам бор ;-).

[Behzod Saidov]

Қизиқувчилар учун - уйга йўлга вазифа:
Метро вагонларида "Метрополитендан фойдаланиш қоидалари" илиб қўйилган. Вазифа - ана шу матндаги хатоларни топиш (бекор "катайса" қилгандан кўра;-)). Ким биринчи бўлиб энг кўп хато топса, шахсий камтарона/арзимас/кичик/арзон совғам бор ;-).

Qiziquvchilarga yana bir eslatma. :) Agar, shu mavzuni bir varaqlab chiqsangiz o'sha qoidalardan kamina olgan bitta fotosurat ham bor. ;)

[axmedovshuhrat]

Umuman Toshkent shahridagi plakatlardagi xatolarni suratga olib joylashga nima deysiz? Axir bu qiziqarli bo'lardi.

[Feruza Husnitdinova]

Расмий портал, расмий сайтлардаги хатолар тузатилса яхши булар эди. Масалан , eduportal.uz да "математика" сузи "матиматика", "парта" сузи "порта" деб ёзилган. Форумдаги фикр билдиришларда эса кичик бир (механик) хатоларни кечирса булади. Лекин "Оталар чойхонаси" "Оталар чойханаси" деб ёзилса-чи?

[MAK]

кучалардаги реклама "плакат"ларидаги хатоларга нима дейсизлар?
Саводли матн тузиш хам ижоднинг ажралмас булаги. Ижодни эса оммавийлаштиришда, айнан, сиз айтган рекламанинг хиссаси катта булиши мумкин.
Республикамизда 10 мингдан ортик таълим муссасаси мавжуд. Бу муассасаларнинг хар бирида камида битта тилшунос укитувчи ишлайди. Нима учун бу укитувчилар рекламаларни ташкил этиш, матнларини тузиш буйича уз таклифларини билдиришлари мумкин эмас. Реклама ижодкорлари халк орасидан уткир фикрларни олишдан манфаатдор булишлари мумкин-ку. Муваффакиятли чиккан таклифлар учун, бу таклиф эгаси ким булишидан катъий назар, муносиб такдирланиши керак. Бундай тадбирлар барчада саводхонлик ва адабий ижодга кучли рагбат пайдо кила олади.

[Nigora Umarova]

Саводли матн тузиш хам ижоднинг ажралмас булаги. Ижодни эса оммавийлаштиришда, айнан, сиз айтган рекламанинг хиссаси катта булиши мумкин.
Республикамизда 10 мингдан ортик таълим муссасаси мавжуд. Бу муассасаларнинг хар бирида камида битта тилшунос укитувчи ишлайди. Нима учун бу укитувчилар рекламаларни ташкил этиш, матнларини тузиш буйича уз таклифларини билдиришлари мумкин эмас. Реклама ижодкорлари халк орасидан уткир фикрларни олишдан манфаатдор булишлари мумкин-ку. Муваффакиятли чиккан таклифлар учун, бу таклиф эгаси ким булишидан катъий назар, муносиб такдирланиши керак. Бундай тадбирлар барчада саводхонлик ва адабий ижодга кучли рагбат пайдо кила олади.

Ижодкор булиш учун тил ва адабиёт укитувчиси булиш шарт эмас.
Бир ками укитувчиларнинг реклама матни устида ишлашлари колди.

[Husen]

Ижодкор булиш учун тил ва адабиёт укитувчиси булиш шарт эмас.
Бир ками укитувчиларнинг реклама матни устида ишлашлари колди.

Кейин кўча-кўйда хам ўқитувчилар ўзаро гурунгларда фақат рекламани муҳокама қилишса-я?!
- Хамкасб, мана бу "Роллтон"ни нима деб реклама килган маъкул?!!
- Ҳа, энди "Роллтон" ўзимизни ун оши-да, ўргилай! Энг мазали ун оши деб реклама қилиш керак!
- Қўйсангиз-чи, норин дейиш керак, норин!!!

[Nigora Umarova]

Кейин кўча-кўйда хам ўқитувчилар ўзаро гурунгларда фақат рекламани муҳокама қилишса-я?!
- Хамкасб, мана бу "Роллтон"ни нима деб реклама килган маъкул?!!
- Ҳа, энди "Роллтон" ўзимизни ун оши-да, ўргилай! Энг мазали ун оши деб реклама қилиш керак!
- Қўйсангиз-чи, норин дейиш керак, норин!!!


Катикни - йогурт, чуппа-чупсни-хурозканд...
Хуллас, лугат тузиб чикарканмиз-де...

[Nigora Umarova]

Хурматли ёзувчимиз Тохир Малик реклама учун бир катор сценарийлар ёзиб бергандилар. Шулардан иккитасини эътиборингизга хавола килмокдамиз:
Киз(кузгуга караб укиниб)- Вой улмасам, энди нима килдим? Севгилимнинг кузига энди кандай карайман?
Дугонаси:- Нима гап дугонажон?
Киз:-Карагин, сочимга казгок тушибди. Менинг йигитим казгокни сираям ёктирмайди. Узинг уйлагин, учрашганда бошимдан казгок ёгилиб турса?
Дугонаси: Сен сира кайгурма, дугонажон. "Ачиган катик" кушма корхонаси биз билан! Улар бизнинг гамимизни еб куйишган. Сен бошингни ачиган катик тула челакка етти марта ботирасану казгок балосидан бутунлай кутуласан.
Телемухбир: - Унутманг: "Ачиган катик" кушма корхонаси сизнинг халоскорингиз.

Ёки булмасам,
Бева чолларга: Анзират кампирнинг ачиган шурвасини ичмабсиз, дунёга келмабсиз. Ичинг ва бир кошикда севиб колинг!

Текин сценарийларга калам хаки олиш умиди билан колувчи Тохир Малик

[Lutfillo Tursunov]

Бир ками укитувчиларнинг реклама матни устида ишлашлари колди.
Нима бўпти! Шифокорлар поликлиника атрофидаги дарахтларни парвариш қилишдан қочишмаяптику :)
Арчалар шифокор ва ҳамширалар исми ёзилган "бейджиклар" билан безалган, 40 йиллик дарахтгаям бир катта қилиб "Масъул: фалончиев пустончи" деб қўйилибди. Кўрдиму, дарров билдим: Демак, бу киши главрач :)

[Nigora Umarova]

Нима бўпти! Шифокорлар поликлиника атрофидаги дарахтларни парвариш қилишдан қочишмаяптику :)
Арчалар шифокор ва ҳамширалар исми ёзилган "бейджиклар" билан безалган, 40 йиллик дарахтгаям бир катта қилиб "Масъул: фалончиев пустончи" деб қўйилибди. Кўрдиму, дарров билдим: Демак, бу киши главрач :)


Укитувчилар хам ободончилик ишларида укувчиларга бош-кош булиб жавлон уришмокда. Дарахт, гул кучатларини "фалончи синф шунча кучат экди" режаси асосида бажаришди. Энди ёз ойида "мехнат оромгохи" деганларидек мехнат практикаси хам бошланади.

[Masud Mahsudov]

Umuman olganda, yoshlarimizning bora-bora savodsizlashib ketayotganligini oldini olishga barchamiz harakat qilishimiz kerak. Buning sababi, balki, o'tish davrida bolalalrning ham, ota-onalarning ham o'qishga bo'lgan qiziqishi sezilarli darajada pasayganidir, lekin har qanday jamiyatning ham rovojlanish asosini ilm-fan tashkil qilishini unutmasligimiz kerak. Qaysidir alloma "Kishilar kitob o'qishdan to'xtasalar, fikrlashdan ham to'xtaydilar", - deb aytgan ekan. Kundalik turmush tashvishlari bilan bo'lib farzandlarimiz, ukalarimiz, jiyanlarimizning kitob o'qishlarini nazorat qilmay qo'ydik. Agar hammamiz mana shu muammoga qarshi teng harakat qilsak, inshaallah, jamiyatimiz tez rivojlanadi... Kutilayotgan qator qiyinchiliklarni oson yengib o'ta olishimiz uchun mustahkam poydevor yaratgan bo'lar edik... Bunga erishishimiz uchun oy emas, yil emas, balki bir necha yillar kerakdir...Ammo barqaror iqtisodiy taraqqiyotga erishishimiz uchun bundan boshqa yo'l yo'q...

[OmoN]

Кеча газетада укиб колдим.
Эстрадамиз "юлдуз"ларидани бирининг СМС саволларга берган жавоби:
Савол: Кушикларингиздаги баъзи "........" каби бачкана сузларга кандай бахо берасиз?
Жавоб: Бу замон талаби.
Замон кушикчилардан бачканаликни талаб киляптими? Бу хам саводсизлашишнинг яна бир омили эмасми?

[D.Zakhidov]

Саволнинг узи бироз нотугри куйилган. Мавзуни "Нега одамлар саводсизлашиб кетяпти?"га узгартиришни тавсия этаман. Чунки, хар ким бу саволни узига бериши керак ва жавобни хам узидан олиши керак.
Хаммани бирдек олиб, хамма саводсиз деб айтиш хам бироз ноурин. Чунки, мен (узимнинг номимдан айтаман) саводсиз деб уйлаган одам, бошка бир томондан мендан аклли булиб чикиши мумкин. Шунинг учун, саводсиз кишини узи йук, факатгина хар ким узининг кучли тарафларини аниклаши керак ва улар устида иш олиб бориши керак.

Агар, сиз ёзувда хатоликка йул куйиб ёзаетган кишиларни назарда тутаётган булсангиз, бунинг асосий сабаби, китоб/адабиёт укимасликдадир.

[Masud Mahsudov]

Саволнинг узи бироз нотугри куйилган. Мавзуни "Нега одамлар саводсизлашиб кетяпти?"га узгартиришни тавсия этаман. Чунки, хар ким бу саволни узига бериши керак ва жавобни хам узидан олиши керак.
Хаммани бирдек олиб, хамма саводсиз деб айтиш хам бироз ноурин. Чунки, мен (узимнинг номимдан айтаман) саводсиз деб уйлаган одам, бошка бир томондан мендан аклли булиб чикиши мумкин. Шунинг учун, саводсиз кишини узи йук, факатгина хар ким узининг кучли тарафларини аниклаши керак ва улар устида иш олиб бориши керак.

Агар, сиз ёзувда хатоликка йул куйиб ёзаетган кишиларни назарда тутаётган булсангиз, бунинг асосий сабаби, китоб/адабиёт укимасликдадир.

OFF: Bu yerda savolning to'gri yoki noto'gri qo'yilgani haqida baxs ketgani yo'q, uka... Bilib bilmay, xohlagan joyingizda yozuv qoldirishdan oldin o'ylab ko'rsangiz, maqsadga muvofiq bo'lar edi... Qolaversa, men birinchi shaxs ko'plikda yozganimning sababi, bu hammamizga tegishli... Har birimiz jamiyatning bir bo'lagi ekanmiz, bu muammoga qarshi teng kurashishimiz kerak. Chetdan turib kurashishdan ko'ra, ichkarida turib kurashish osonroq, agar bilsangiz... Qolaversa, "savodsizlik" so'zining asl ma'nosini yaxshilab tushinib olishingiz kerak shekilli... O'zbek tilining izohli lug'atida, eslashimcha savodsizlikka quyidagicha ta'rif berilgan: Savodsizlik - bu kishining o'z ona tilida yozish va o'qishni o'lashtirmaganlik darajasidir...

Yuqoridagi yozuvingizning oxirgi bo'limida mavzuni biroz tushungandek xis qilibsiz, o'shanday fikr yuritishingizni tavsiya etaman...

[Zokir]

Har birimiz jamiyatning bir bo'lagi ekanmiz, bu muammoga qarshi teng kurashishimiz kerak.

Яхши, сиздан бошласам, каршилила йуми :clapping:

Масалан, менга айтингчи, нима учун сиз почти хар бир гапни охирида уч нукта куясиз? :rtfm:
Уч нукта хамма гапдаям куйилавермайди :dash2:

Хар битта гапни охирида уч нукта куйилган постни укисам, юрагим сикилиб кетаверади. Бу постни ёзган одамнинг нафаси кисилса керак :cray: ёки хуппа семизлигидан :pooh_birth_day: тин олиб, дам олиб, пишиллаб гапиради деган тасаввур уйгонади менда.

O'zbek tilining izohli lug'atida, eslashimcha, savodsizlikka quyidagicha ta'rif berilgan: Ssavodsizlik - bu, kishining o'z ona tilida yozish va o'qishni o'lashtirmaganlik darajasidir...

[Zokir]

D.Zakhidov, аслида D. Zakhidov булиши керак. Фаркни илгадингизми?

Мавзуни "Нега одамлар саводсизлашиб кетяпти?"га узгартиришни тавсия этаман.

Нима сиз одаммасмисиз? :biggrin:

Чунки, хар ким бу саволни узига бериши керак

Балким, шу сабабли мавзу номи "Нимага саводсизлашиб кетаяпмиз?" деб куйилгандир.
Бир гапиз иккинчисига карши чикмаяптими, мундо бир чукурро уйлаб карасе.

Хаммани бирдек олиб, хамма саводсиз деб айтиш хам бироз ноурин.

Агар кимдир "хамма саводсиз" деб айтса, бу гапга хафа булиш ёинки бу гапни жиддий кабул килиш хам ноурин.

Чунки, мен (узимнинг номимдан айтаман) саводсиз деб уйлаган одам, бошка бир томондан мендан аклли булиб чикиши мумкин. Шунинг учун, саводсиз кишини узи йук

А. Эйнштейннинг нисбийлик назарияси мухлисисиз шекилли :187:

[Masud Mahsudov]

Tuzatishlar uchun rahmat, uka... Uch nuqta masalasiga kelsak, bu savodsizlikdan emas, kezi kelganda nimadan ekanini tushunib olasiz... Yuragingizni kengroq qiling... :-)


....

[D.Zakhidov]

Bu yerda savolning to'gri yoki noto'gri qo'yilgani haqida baxs ketgani yo'q, uka...
Оффтоп учун узр сурайман, ука.
[/quote]
Yuqoridagi yozuvingizning oxirgi bo'limida mavzuni biroz tushungandek xis qilibsiz, o'shanday fikr yuritishingizni tavsiya etaman...
Мавзу буйича жавоб шу эди.

[D.Zakhidov]

А. Эйнштейннинг нисбийлик назарияси мухлисисиз шекилли :187:

Бу гапингизда хакикат бор :143:

[Gulnora Voisova]

Хозир нимага саводсизлашиб кетяпмиз дегандан кура нимага семириб кетяпмиз ёхуд нимага уйкучи булиб кетяпмиз десангиз,оммага купрок ёкасиз.
Куни кеча кишлок фукаролар йигини ёшлар учун маъсул ходимлари «Лагмон»бек акамиз билан «Ажабсанда» опамиз маданият кечасини ташкил килишди.Уларнинг куйуниб гапиришларича кишлогимиз ёшлари ёппасига саводсизлашиб кетишганмуш.
«Лагмон»бек акамизнинг маърузаларидан цитата:Бизким ахли Турон фарзандлари кадимдан маълум ва машхур Фалончи бобокалонлар авлодидурмиз…
Миллат учун жонини фидо килган улуг бобомиз Бехбудий хазратлари айтганларидек тарбия биз учун ё хаёт,ё мамот …
Хуллас тарбияга купрок эътибор каратишимиз зарур.
Мана жонкуярлик ила килинган сайи харакатларимиз боис кишлок кутубхонаси эрта бахордан анча жонланиб колди.Китобхонларнинг кадами узилмади хисоб(ипак куртидан тез тез хабар олиб туриш керакда)…
«Ажабсанда» опамиз хам кишлок ёшларининг омилигидан анча куйиниб гапирдилар.Шеъриятдан умуман хабарингиз йук деб нолидилар ва севимли шоиримиз Икбол Мирзонинг шеърларидан парча укидилар:
Алп углонлар улкаси бу кухна Турон
Калконлари канотлари илм истанг
Ярим жахон барпо этган Сохибкирон
Алишернинг авлодлари илм истанг!..

Мутассадиларимизнинг бундайин жавлон уриб килаётган маданий окартирув ишлари натижасида хаммамиз "окариб"кетишимиз аник:-)

[Abror Qodirov]

Хозир нимага саводсизлашиб кетяпмиз дегандан кура нимага семириб кетяпмиз ёхуд нимага уйкучи булиб кетяпмиз десангиз,оммага купрок ёкасиз.
___ ____ ____ ____ ___
...

postni yarmidan ko'proq qismi html kod bo'pketibti...

[OmoN]

Мутассадиларимизнинг бундайин жавлон уриб килаётган маданий окартирув ишлари натижасида хаммамиз "окариб"кетишимиз аник:-)
Айникса мана бу
Миллат учун жонини фидо килган улуг бобомиз Бехбудий хазратлари айтганларидек тарбия биз учун ё хаёт,ё мамот …
"тухмат"дан кейин Бехбудий бобомиз хам окариб кетган булсалар керак.

[Gulnora Voisova]

Хозир нимага саводсизлашиб кетяпмиз дегандан кура нимага семириб кетяпмиз ёхуд нимага уйкучи булиб кетяпмиз десангиз,оммага купрок ёкасиз.
___ ____ ____ ____ ___
...

postni yarmidan ko'proq qismi html kod bo'pketibti... Кишлок ёшлари ёппасига саводсизлашиб кетганининг яна бир исботи бу:-)

[Abdusalim Nursaidov]

Окармаслик учун купрок укиш керак чогимда
НЕга саводсизлашиб кетаяпмиз? деган саволга келсак
Купчилик пул топиш билан булиб, фарзандларига китоб сотиб олмай куйди, уларни укиши билан кизикмайдеган булиб колмокда.
Масалан, бизни ешлигимизда укитувчи нега укимайсан деб уришса, ота -онамиз эшитмасин дердик,сабаби отамиз эшитса нема мени укитувчиини олдида уёлтирасан деб уйда калтак ердик, хозир эса ота-оналар укитувчини сукиб, уриб боласини олдида бехурмат килади.
Хуллас, хаммаси тарбияга бориб такалади.

[Ibrohim Djuraev]

Kumushoy, кейинги гал бундай форматланган матн учун жарима куйилади, хозирча огохлантирилди

[Gulnora Voisova]

Окармаслик учун купрок укиш керак чогимда "Окариш" учун хамма жонини жабборга бериб ётганда гапирадиган гапизни каранг?
"тухмат"дан кейин Бехбудий бобомиз хам окариб кетган булсалар керак Авлоний бобомиз кукариб кетган булсалар ажабмас.

[OmoN]

Авлоний бобомиз кукариб кетган булсалар ажабмас.
Ҳар ҳолда Авлоний билан Беҳбудийни бир-бирига қарши қайраб яхши иш килмадингиз :)

[Nigora Umarova]

Авлоний бобомиз кукариб кетган булсалар ажабмас.
Ҳар ҳолда Авлоний билан Беҳбудийни бир-бирига қарши қайраб яхши иш килмадингиз :)

Аждодларимизнинг пок номларига дог туширмасак яхши буларди. Уларни "окартириб", "кукартириш" бизнинг-авлодларнинг иши эмас.

[Muhrim]

Aynan ikkinchi holda yani yoza olmayman ko'rinishida to'gri yoziladi. Kechirasizu - men filologman. :)

Izohga hojat yo'q, deb o'ylayman...


«...— Сўзингизга тушунолмайман,—деди кулиб Отабек...»

(Абдулла Қодирий, “Ўткан кунлар”)


«ISTAGIM

...

Tuzalmayman, endi odam bo‘lolmayman,
Maktub yozib sabolardan yo‘llolmayman.
Jondan yaxshi ko‘ramanu ko‘rolmayman,
“Nega meni sevmading?” deb so‘rolmayman.

2005»

Iqbol Mirzo

Энди, бу адабиёт дегани ҳалиги катта йўлдаги томига сирена қўйган каттани мошинасига ўхшаган нарса-де. Уни ўз қоидалари бор, оддий ҳайдовчи уч ой автомактабга бориб ўрганган қоидалар унга таъсир қилмайди, унинг учун ҳаммаси битта сўз билан — истисно. Аммо лекин, тушуна олмайман, — деб иккита серия қилгунча, осонгина, тушунарлигина қилиб, тушунолмайман, — дейиш кўп маъқул бўлса керак.

Умуман, ўзбекни тили одам бўлиши учун ўша ўзбекни 92 уруғига ўхшаб ғоя-ю фикрлари ҳар томонга сочилиб кетган филологман дегувчилар бир бўлмасакан, жуда қийин масала... Валлоҳу аълам!

[Gulnora Voisova]

Умуман, ўзбекни тили одам бўлиши учун ўша ўзбекни 92 уруғига ўхшаб ғоя-ю фикрлари ҳар томонга сочилиб кетган филологман дегувчилар бир бўлмасакан, жуда қийин масала... Уруг 96 эмасмиди?

[Husen]

Умуман, ўзбекни тили одам бўлиши учун ўша ўзбекни 92 уруғига ўхшаб ғоя-ю фикрлари ҳар томонга сочилиб кетган филологман дегувчилар бир бўлмасакан, жуда қийин масала... Уруг 96 эмасмиди?

Умуман олганда буни нима аҳамияти бор?


Muhrim нинг фикридаги фақатгина шу жумла эътиборингизни тортдими? Худди, ош тўла товоқда овқат еяётиб, ошпаз қолиб, товоқни ясаган кулолни суриштиргандек бўляпсиз..

[Gulnora Voisova]

Muhrim нинг фикридаги фақатгина шу жумла эътиборингизни тортдими? Худди, ош тўла товоқда овқат еяётиб, ошпаз қолиб, товоқни ясаган кулолни суриштиргандек бўляпсиз.. Балки,билдирилган катта катта фикрлардаги майда чуйда хатоларга беэътиборлигимиз сабаб купрок нарса йукотаётгандурмиз?Ёки узумини еб, богини суриштирмай куяверайликми?

[Husen]

Ёки узумини еб, богини суриштирмай куяверайликми?

Бир хисобдан аёлларнинг шундай йўл тутгани хам маъкул, менимча. Қолаверса, адашмасам 92 ўзбек уруғи деб тўғри таъкидланган.

Мабодо бу гапим билан аёлларни камситди дея айбламоқчи бўлсангиз, бу ҳақида мана бу (http://uforum.uz/showthread.php?t=7189) мавзуда фикр қолдиришингиз мумкин.

[Gulnora Voisova]

Қолаверса, адашмасам 92 ўзбек уруғи деб тўғри таъкидланган. Тугри айрим манбаларда 92 дейилган экан.Лекин узбеклар 96 уругдан таркалган деган суз ёшлигимдан кулогимга купрок сингиб колган.

Бир хисобдан аёлларнинг шундай йўл тутгани хам маъкул, менимча. Хар доим хам эмас.

[Abror Qodirov]

Сообщение от Husen Tangriyev


Бир хисобдан аёлларнинг шундай йўл тутгани хам маъкул, менимча.


Хар доим хам эмас.

IMHO: Masalan yuqoridagi holatda umuman o'rinsiz edi.

[Javohir Mahmudjonov]

Bu juda jiddiy mavzu. Bu mavzuni ko'targan insonga rahmat!!!
Sizlarni sardorlar.zn.uz (http://sardorlar.zn.uz)da kutaman!!!

[Husen]

Bu juda jiddiy mavzu. Bu mavzuni ko'targan insonga rahmat!!!
Sizlarni sardorlar.zn.uz (http://sardorlar.zn.uz)da kutaman!!!

Ҳурматли Жавоҳир, форумдаги фаол иштирокингизни қўллаб-қувватлаган ҳолда айтмоқчиман-ки, ҳар бир жавобингиз охирида блогингизни реклама қилгандан кўра, ўзингизга sardorlar.zn.uz (http://sardorlar.zn.uz/) га кириш ишораси бўлган имзо жорий этишингизни тавсия қилардим.

Буни амалга оширишга қийналсангиз, ЛС да хабар қолдиринг. Қўлдан келганча бажариш тартибини тушунтираман.

[Tohir Malik]

Интернасионал ёзувчи

Вой, вой, бўйгинангдан айланайин, Абдумалик аканинг ўгли! Агимдан туртиб, багимдан туртиб, ахийри ёзгувчиликка хам ўргатдинг-а! Кўринмай колдийиз,кай гўрларда санкиб юрибсиз, дийсанми? Омма, сан бола багоят золим экансан. Бир сўз ёзсам, “ўхшамабди”, дийсан. Ўхшаганини ёзсам, “Тошканча гапирворибсиз, адабийчасига бўлсин”, дийсан. Хай, шу найнов боладан бошка устоз куриб кетибдими, дедим. Ўйлаб карасам, ўзимнинг домимда бир эмас, иккита теппа-текин,устоз бўлганда хам устозларнинг хўррози бор экан. Кулма, санам текин устозсан-у омма хўрроз эмассан. Ёзганларимни ўкиб, курк бўгон товукка ўхшаб, хурпайиб оласан. Мани сира-сира тан олгинг кемайди.
Домимдаги текин устозларнинг ман билан ишлари йўк. Ха-да! Ичинг пишмасин, уларнинг
кимлигини айтаман, эшит: бири “радиё” отлик шохли кутича-ю иккинчиси дилбизор. Хўп, сен айтганча бўлаколсин – телевизор! Энди бу ёгига гапимни бўлмай эшит:
Бир ой кўчага чикмай, алардин сўз ўргандим. Билдимки, сани талабларинг ўзинг тўкиган чепуха экан. Охирги учрашганимизда “окшомда юлдузлар чараклар эди”, деб ёзсам, мани калламни огритдинг. “Окшом шом коронгусидан олдинрок бўлади, юлдузлар хуфтонга якин кўринади”, деганинг эсингдами? Ўша куни уйкум кочиб, радиёнинг кулогини бурагандим, барака топкур, бир йигит манга “хайрли окшом” тилади. Соатга карасам, салкам ўн икки. Радиё бир нима билмаса, гапирмийди. Ярим кечада окшом бўлишини улар санданам яхширок билар дийман, а?
Уйкучилигингдан хабарим бор. Телпон килиб, би-ир авра-астарингни агдармокчийдим, отангни Арвойини хурмат килдим.
Сан, бола пакир, нукул “ зўр ёзгувчи бўламан десангиз, тошканча ёзманг, тошканча гапирманг, “вотти-вотти”нгизни йигиштиринг, адабийчасига бўлсин”, деяверасан. Ўзинг хеч дилбизор кўрасанми? Аччик ичакдай чўзиладиган киноларни кўрмийсан шекилли? Мексиканими ё карисларними киносини кўрсанг, манга бунака дурной даъволар килмасдинг.
Ман мазза килиб кўраман. Мана, охиргиси: карисларнинг подшоси “Корним огривотти”, деса вазири “Хозир вазири аъзам келобти”, деб овутди. Табиб келиб: “Хоким тўра, ман сиза дору олиб келуттим”, деди. Ўшанда лашкарбошиси аскарига “Хой, акка-бакка караб турларинг битта пашша учиб ўтса, нак яйиб талайман. Вой анкайма, сен тозза ифлос экансан-ку!” деб сўкиб колсами. Яхшиям ошнаси ёнида экан “Ёшулли, бизар бу нодона жазо беражакмиз”, деб тинчитворди. Шунда билдимки, карисларнинг подшоси асли тошканли экан. Саройига бухороли, анжанли, хоразмли кетворган жигитларни тўплаб олганакан. Хозирги карисча мошинларни ашиларнинг бачалари жикориб юрибдиёв, дедим. Аши подшонинг бир секритори бор эркон, когозни олиб: “Шуйтиб, тарихга не деб ёзурмиз? Корин огриги багоят тарихий ахамиятга молик эрур”, деб колди. Энди ёзишга уннаганида подшонинг укаси кеп колди. “Братан, не ўлди бу корин жанварга, бовурларга телпон-милпон эттурмак керак”, деди. Омма, бу бачанинг асли каерлик эканини биломадим. “Братан” дейиши тошканча-ю бошка сўзлари интернасионал. Кинога караб ўлтуриб карис подшога ачиндум. Кўлимдан кеса, ўзимизнинг хоразмли кизни шартта юборардим. “Тиззамга ўтказиб, новвот чой килиб бераман”, деб бир хиргойи бошласа, корин огриги момент тўхтарди. Жа бўлмаса, ўзимизнинг Юлдуз бориб “Коши кора, кўзи кисик кизгина”, деб бир ишва килиб берса, подшо жонивар хам ўрмалаб колармиди...
Кариснинг киносидан кейин бир бонка кату ичувдим, Мексика киноси бошланиб колди. Аслида карисникидан кўра ўша Мексиканикини яхши кўраман. Кизларига караб кўз тўяди-да! Хаммасининг кўйнаги тиззадан тепасида, киндиги очиклари хам анчагина. “Кўрмо бор-у емо йўк” дегани билан,кўрмонинг ўзи хам кўзга дармон бўлувради. Шунака кинолардан кейин коронгида пул санасам,юзталийни мингталийдан аник ажратаман. Хуллас, Мексикадаги бир хурилико жазманини “бир пиёла кахва ичинг”, деб таклиф килди. Сан буни хато девотсанми? Калта ўйлавотсан, сан бола. Ахир хозир савдогарларни кўли хамма ерларга етвоттими? Риштонли бир бача Мексикага сопол пела олиб бориб сотган бўлса на дейсан? Ё бўмаса, ўша хуриликонинг ўйнаши Тошканнинг манга ўхшаган крутой йигитларидан бўса-чи? Ман ўтган замонларда пойизга чиксам, йўлхалтамга пела солволардим. Ўша йигит хам пела олиб бориб, кейин эсидан чикиб когондир.
Америкача кино кўрвотувдим биттаси иккинчисига “Онангни Учкургондан кўрсатаман”, деб дагдага киб косами! Тошкан атрофида Оккўргон борлигини биламан. Икки марта илик ёги обориб сотганман. Ёгга нима аралаштирганим билан ишинг бўмасин. Оборганманми – оборганман, сотганманми – сотганман. Фойдага коган пул халолми-харомми, барибир, хазм бўп кетган. Ман санга Оккўргонни этвомман. Онасини Учкургондан кўрсатадигон бўгондан кейин манам ўйладим, ўша Учкўргони Оккўргон атрофидадир балки, лекин аник билмийман. Хозир Америкага бориб ишлаётганлар орасида учкўргонлик бачалар кўп бўса битта махалласини “Учкўргон” деб кўйгандир. Ашаклардаям шунака махалла бўгани яхши-да. Америкалик онасини кўргиси келса, акка-бакка изгимай тўгри Учкўргонга келиб туроврарканлар. Агар Учкўргон ёкмаса, ана, Каттакўргон бор, Бозоркўргон бор. Канака кўргон бўлиши шартмас, главнийси – онасини кўрса бўлди-да! Тўгрими? Тўгри бўлса, огзингни очиб ўтирмай, каллангни ликиллатиб кўйсанг-чи!
Энди когониниям эшит: Гирмоннинг киносида биттаси “Ха, дўппи тор келиб колдими?” деганига сан пачакилашма. Урушда нечта ўзбек соллот борган у ерга. Биласанми? Вобшем билмийсан! Зато ман точна биламан: ўша замонларда битта-яримтасининг дўпписи колиб кетгани хам тўппа-тўгри. Эскириб, энди тор бўп когондир. Шунга хам аччигинг чиками, бачам?!
Туновинда бир мухбир бачага беш эмас, ўн кетвордим.Тўгри, олдинига нималар девотганини пачти тушунмадим. “Амирикода баланд бнолар кўп, унларда нсонлар яшайди”, деди. “Бно”си нима-ю “нсон”и нима, деб кўп ўйладим. Охири топдим: баччагар “бино” демокчи экан. “Нсон” – “инсон” экан. Сан уни сўковурма, тили чучукрок бўлсаям, ахлига балли, деявур. Биласанми, хар бир сўздан биттадан, иккитадан харф тушириб колдирилса, канча пойда бўлади? Ўзи кўп сўзларда ортикча харфлар бор-да. Бунисиниям тан олавур. Ўйлаб кўрсанг, ўша мухбир бача инсоф кипти. Янаям кўп харфларни олиб ташаса бўларди. Мана, эшитиб кўргин: “Рикода ланд ноларда ўп сонлар яшийди”.
Хўш, бунга ким тушунмийди? Ким тушунмаса, ашининг битта винти камрок бўлади.
Шунака гаплар, оковси, сан энди манга устозлигингни даъво кима. Радиё-дилбузор устозлар барака топишсин, тилимнинг бойлигини меравой килиб ошириб юборди. Энди нима ёзадиган бўсовуза ўзимиза биламиза. Бир устоз келутти, бошкаси кетутти. Чандон гап бизга хам бор, акун. Кани энди мандай ёзгувчига бир нима де-чи, онангни Амриконинг учкўргонидан кўрасан! Сан гапни калта кил-у, когозга кўчириб, мухарирингга бер.хайме, бачам! Шундай бўлсин.

Жўрж тогангдан сенгга согиниб салом.


Мухтарам мухаррир огажон,кўшнимизнинг гапларини оханрабо тасмасига ёзиб олиб эдим. Кераксиз гаплар, деб юрганимда уйимга чикавериб,холи жонимга кўймади. Американинг Учкўргонига бориб келганимдан кўра, шу гапларни когозга кўчириб, сизга такдим этиш осонрок кўриндиким, мен бу хизматни адо этдим. “Гапларимдаги битта харфни хам ўзгартирмайсан”, деб пўписа килгани сабабли унинг ўзигагина хос бўлган имлога дахл кила олмадим, бунинг учун кечиргайсиз. Гирмондаги дўппингиз тор келиб колмаган бўлса, мазкурни аслича нашр этарсиз. Ўлмаган кул, чикмаган жондан умид, дегандай, Жўрж тогамизнинг дуолари ижобат бўлиб, балки икковимиз Мексика саёхатига борсак,кора кўз гўзалнинг кўлидан бир пиёладан кахва ичиб келармиз. А, лаббай?

Форумдошингиз Тохир Малик.

[Gulnora Voisova]

Чекка бир кишлокдаги адабиёт дарсидан лавхача:
Адабиёт дарси бошланди.Ойболта Тешабоевна дарсга кирди.Ассалому алайкум болалар.Яхши, бугун пачти синфни ярми кепти.Янги укув йилидан бери бунака активлик энди кузатиляпти.Тожиев кайси шамоллар учирди бир зиёрат килай дебсиз да.Безовта булиб нима килардиз.Пойнетда савдолар тузукми?Дарсдан кейин мени тилпунимниям бир куриб куйинг бу улгур куп еяптику хеч туйдим демайди.Утган хафта туширган пулингиз дарров кетиб колди.Узиям урисдан поччангиздан телпун кутаётгандим денг хи хи хи.
Ийе Самадова сизам кепсизми,хах эсим курсин бугун мева чева бозор ишламайдику.Ха майли соглик бусин ишкилип,кам берсаям гам бермасин.
Кани болалар кечаги мавзуимиз шеърият мулкининг султони Алишер Навоийнинг хаёти ва ижодлари хакидаги мавзу эди.Ким сузлаб беради.
Хм...Доимгидек Саидовадан бошка хеч кимдан садо йук.Шундай осон мавзуя.Уят сизларга.Кани Эгамов тур урнингдан Навоийнинг таржимаи холини гапириб бер.(Барзангидай йигит урнидан турди)
Эгамов:Алишер Навоий 1441 йил Хиротда тугилган.Унинг отаси Гиёсиддин деган кичкина одам булиб...
Саидова:Устоз Гиёсиддин узи кичкина одам булганми ёки Гиёсиддин кичкина унинг тахаллусими?Менимча Эгамов адашяпти чоги.
Ойболта Тешабоевна:Эгамов бу гапни каердан олдинг?Ким айтди сенга Навоийни отаси кичкина одам булган деб?
Эгамов:Шамол булмаса дарахтни учи кимирламайди устоз.Гиёсиддин ака кичкина деган лакабни олибдими демак кичкинарок булган булиши керак.
Ойболта Тешабоевна:Хая,шу пайтгача эсимга кемаганини кара я!
Саидова:Бу одам Темурийлар сарой аёнларидан булган ва табиийки у жисмонан ва аклан етук одам булганлигига шубхам йук.
Эгамов:Навоий хам урта буйли киши булган отаси кичкина буса бордир...Гиёсиддин деганга яна бир наса эсимга тушди ануви хофиз Гиёс Бойтаевни фамилияси доим мени уйлантириб келади.Менимча унинг бобоси сал тили чучукрок одам булган булиши керак.Болтабой куяман деб Бойтабой...
ЭГАМОВВВ!!!
Бу дарсда шахсан узим катнашганман.Зеро озгина янглишган булсам бордир,лекин кандай булса шундай етказишга харакат килдим.

P/S:Эгамовдек кенг ва чукур фикрлайдиган ёшлар кишлокда талайгина.

[Javohir Mahmudjonov]

Savodsizlashib ketayotganlarni muhokama qilgandan ko'ra, xato qilayotganlarga yo'l-yo'riq ko'rsatgan maqul menimcha!!!

[Husniddin Ato]

Yaqinda O`zbek tilining davlat tili deb e'lon qilinganligining 20 yilligini nishonlaymiz. Lekin, "davlat tili" maqomini olgan "O`zbek tili"ning 20 yilligini shunday nishonlaydigan bo`lsak, jamiyat kiril va lotil alifbosi orasida yana qancha sargardon bo`lishini hisoblayvering.

https://img.uforum.uz/images/8123868.jpg


Menimcha, hatto sobiq tuzum davrida ham hazrat Ibn Sino nomlari bunday shaklda yozilmagan bo`lsa kerak. Shundan keyin ham bunday ulug` zotlar bilan faxrlanishiga bizni qanchalik haqqimiz bor?!

https://img.uforum.uz/images/8877524.jpg

[AbdulAziz]

jamiyat kiril va lotil

Hazrat, siz ham yozayotganingizda biroz ehtiyot bo'ling, ayniqsa bu mavzuda.

[Nigora Umarova]

Tinib-tinchimagan odamlar-a, nimalarni (http://www.jargon.uz/all.php) o'ylab topishmaydi. :-)
http://www.jargon.uz/aboutus.php

[Lutfillo Tursunov]

Savodsizlashib ketayotganlarni muhokama qilgandan ko'ra, xato qilayotganlarga yo'l-yo'riq ko'rsatgan maqul menimcha!!!
Саводсизликка фақат ҳарфий хатолар кирмайди, ҳар хил бўлмағур, маънисиз гаплар ҳам саводсизликнинг бир кўриниши.

[Gulnora Voisova]

Одамлар касаллик юзасидан докторга эмас табибларга купрок мурожат киладиган булиб кетишяпти. Айникса уша табибларни "репертуари" билан танишсанг куркиб кетасан. Хар хил касалликдан тортиб, бефарзандликкача даволашяпти. Тугри, ихлос - халос дейишади. Лекин табибникига (кушнимиз булади) ёшгина кизлар туп туп булиб келишни одат килиб олишибди. Нима эмиш битта дуо укиса севгани совчи юборар эмиш.
Бу хам саводсизликнинг бир тури.

[Lutfillo Tursunov]

Нима эмиш битта дуо укиса севгани совчи юборар эмиш.
Шуни ўйлаб топганнинг калласига қойилей! Озгина қўшиб беришса, бой оиладан совчи келиши учун ҳам дуо ўқиворишса керак-а :)

Бу хам саводсизликнинг бир куриниши.
Бу саводсизликнинг эмас, кўпроқ калтафаҳмликнинг бир кўриниши бўлса керак.

[Gulnora Voisova]

Бу саводсизликнинг эмас, кўпроқ калтафаҳмликнинг бир кўриниши бўлса керак. Энди, "Нимага калтафахмлашиб кетяпмиз" деган мавзу очамиз эканда :smile:

[Nigora Umarova]

Бу саводсизликнинг эмас, кўпроқ калтафаҳмликнинг бир кўриниши бўлса керак. Энди, "Нимага калтафахмлашиб кетяпмиз" деган мавзу очамиз эканда :smile:

Мавзуни "Нимага бунчалик ишонувчанмиз?" деб номласак хам булади.

[Nigora Umarova]

Одамлар касаллик юзасидан докторга эмас табибларга купрок мурожат киладиган булиб кетишяпти. Айникса уша табибларни "репертуари" билан танишсанг куркиб кетасан. Хар хил касалликдан тортиб, бефарзандликкача даволашяпти. Тугри, ихлос - халос дейишади. Лекин табибникига (кушнимиз булади) ёшгина кизлар туп туп булиб келишни одат килиб олишибди. Нима эмиш битта дуо укиса севгани совчи юборар эмиш.
Бу хам саводсизликнинг бир тури.

Фолбин ёки "табиб"ларнинг асосий куроли-суз. Улар суз оркали кишини ишонтириб киши онгига кучли таъсир килишади. Баъзан гипнозлаб хам куйишади. Бу уларнинг "саводсизлиги"дан эмас, ута саводлигидан дарак беради. Чунки улар кайси кишига кайси сузни ишлатиш кераклигини жуда яхши билишади.
Уларга ишонган инсонлар эса билмадимоов.... нима дейишни.

[OmoN]

Фолбин ёки "табиб"ларнинг асосий куроли-суз.
Шунинг учун айтишса керак-да "Адабиёт атомдан кучли" деб.

[Zokir]

Нима эмиш битта дуо укиса севгани совчи юборар эмиш. Бу хам саводсизликнинг бир куриниши.

Менимча, иссик-совук килиш хакида гап кетаяпти. Бу уринда саводсизлик не причем.

[Nigora Umarova]

Фолбин ёки "табиб"ларнинг асосий куроли-суз.
Шунинг учун айтишса керак-да "Адабиёт атомдан кучли" деб.

Бу ерда адабиётнинг эмас, "Суз"нинг кудрати хакида гап кетмокда.

[Muhayyo Turdialiyeva]

Сообщение от Kumushoy Посмотреть сообщение Одамлар касаллик юзасидан докторга эмас табибларга купрок мурожат киладиган булиб кетишяпти. Айникса уша табибларни "репертуари" билан танишсанг куркиб кетасан. Хар хил касалликдан тортиб, бефарзандликкача даволашяпти. Тугри, ихлос - халос дейишади. Лекин табибникига (кушнимиз булади) ёшгина кизлар туп туп булиб келишни одат килиб олишибди. Нима эмиш битта дуо укиса севгани совчи юборар эмиш. Бу хам саводсизликнинг бир тури.Menimcha bu savodsizlik deb atalmaydi... Eng qizig'i bunday holatlar kundan kunga ommalashib bormoqda. Ko'cha kuyda eshitganimizga e'tibor bermasak kuni kecha TVning O'zbekiston kanalida "Turmush chorrahalari" degan shunday saviyali dasturda ko'rsatilgan bir voqeada ham oilaviy kelishmovchiliklarni ana shunday folchilar bilan yechishdi. Ana shundan keyin ham sodda xalqim shularga ishonmay kimga ishonishsin...:(

[Masud Mahsudov]

Unaqa folbin, baxshi (Farg'onada shunaqa deyiladi folbinlar) larga borish - bu diniy savodsizlikdan dalolat beradi... Undaylarga ishonib, imondan chiqib qolish mumkin, shundan qo'rqish kerak... Allohning o'zi asrasin

[Behzod Saidov]

Kecha boshlangan, bugun ham davom etayotgan nufuzli bir xalqaro anjumanda olingan rasm:

https://img.uforum.uz/thumbs/871874.jpg (https://img.uforum.uz/images/871874.jpg)

Yaqinroqdan qaraymiz:

https://img.uforum.uz/thumbs/7815298.jpg (https://img.uforum.uz/images/7815298.jpg)

[Kahramon Jalilov]

Menimcha asosiy joyda hato yozmasak bo'ldi chunki do'stlar va boshqalar tushunadigan tilda yozyapmiz to'rimi ? O'zi bir paytla bir joyda ko'ruvdim lug'at haqida unda shunday so'zlar bo'r edi:
ayt-et, tog'ri-to'ri, shunaqa-wunaqa....
Manimcha bu savodsizlikka emas so'zlarimizni qisqarayotganini anglatadi holos!!!

[Gulnora Voisova]

Менимча, иссик-совук килиш хакида гап кетаяпти. Бу уринда саводсизлик не причем. Сизнингча, иссик совук киладиганлар саводли эканда? Уларни маънавий саводсиз, жохил деб атаган булардим.


ayt-et, tog'ri-to'ri, shunaqa-wunaqa.... Manimcha bu savodsizlikka emas so'zlarimizni qisqarayotganini anglatadi holos!!! So'zlarning qisqarayotgani nimani anglatadi? Siz kelib Namangancha yozsangiz, yana bittasi kelib Toshkentni shevasida yozsa, men kelib Xorazmcha yozsam uzbek tilini "atala" qilib yubormaymizmi? Iltimos mavzuni boshdan oyoq o'qib chiqing.

Бу сийкаси чикиб кетган услуб деб уйлашингиз мумкин, лекин барибир бусиз сира булмайди. Уз тажрибамдан келиб чикиб айтяпман.
Мен хам янги форумга келганимда, куп дакки эшитгандим.

П/С: Олмокнинг бермоги бор :smile:

[Masud Mahsudov]

Menimcha, asosiy joyda hato yozmasak bo'ldi, chunki do'stlar va boshqalar tushunadigan tilda yozyapmiz, to'rimi ? O'zi bir paytla bir joyda ko'ruvdim lug'at haqida - unda shunday so'zlar bo'r edi:
ayt-et, tog'ri-to'ri, shunaqa-wunaqa....
Manimcha, bu savodsizlikka emas so'zlarimizni qisqarayotganini anglatadi holos!!!


Iltimos, mavzuga e'tiborliroq bo'ling! Agar o'zbek tilini yaxshi bilmasangiz, yaxshisi, ushbu mavzuda xabar qoldirmaganingiz ma'qulroq. Qolaversa, o'sha ko'rgan lug'atingizni bemalol otib yuborsangiz bo'ladi, biror savodsiz yozgan bo'lsa kerak uni... (Umuman olganda, shunday lug'atning borligiga shubham bor)

[Kahramon Jalilov]

Unday bo'lsa Masud Mahsudov temani boshida yozgan so'zingiz aslida to'ri yozilgan uni hech qanday hatosi yo'q Assalamu Aleykum deb yoziladi bu so'z bizga arabchadan kirib kelgan bizni o'zgina uni tovush o'zgarishini o'zgartirib o'zimizga tog'rilab olganmiz Hojiboy Tojiboev rahmatli qiziqchi juda to'ri gapirgan ayrim so'zlarni ozgina unli tovishlarini o'zgartirsak o'zbekcha so'zga aylanib qoladi deb lekin ko'p joylarda bu so'z Assalamu Aleykum wr wb deb yoziladi.

[Kahramon Jalilov]

Hamma narsani ikki tomoni ham salbiy ham ijobiy, ham yahshi ham yomon... Sizlar salbiy tomonlarini ochib berdina endi ozgina ijobiy tomonni ochib beray. Ko'pchilik odamlarda hadeb bir hillik jonga tegadi hadeb bitta narsani qaytaraverish zeriktirib qo'yadi, har doim bir nimani yangicha holatga olib kelgimiz keladi yangi tomonlarni cohgimiz keladi va yana uzun narsalarni qisqartirgimiz keladi va shu orqali bir hillikdan qochgimiz keladi hamma narsani o'zimizcha qilgimiz keladi oldin aytib o'tgan lug'atim aslida chatda ko'p gaplashadigan insonlar uchun ishlab chiqilgan yaqinda bo'lib o'tadigan halqaro ko'rgazmadan topishimiz mumkin !!!

[Bekmirzo]

Menimcha asosiy joyda hato yozmasak bo'ldi chunki do'stlar va boshqalar tushunadigan tilda yozyapmiz to'rimi ? O'zi bir paytla bir joyda ko'ruvdim lug'at haqida unda shunday so'zlar bo'r edi:
ayt-et, tog'ri-to'ri, shunaqa-wunaqa....
Manimcha bu savodsizlikka emas so'zlarimizni qisqarayotganini anglatadi holos!!!
So'z emas, aql qisqarayotganini anglatadi, desangiz, haqiqatni gapirgan bo'lardingiz...

[Masud Mahsudov]

Unday bo'lsa Masud Mahsudov temani boshida yozgan so'zingiz aslida to'ri yozilgan uni hech qanday hatosi yo'q Assalamu Aleykum deb yoziladi bu so'z bizga arabchadan kirib kelgan bizni o'zgina uni tovush o'zgarishini o'zgartirib o'zimizga tog'rilab olganmiz Hojiboy Tojiboev rahmatli qiziqchi juda to'ri gapirgan ayrim so'zlarni ozgina unli tovishlarini o'zgartirsak o'zbekcha so'zga aylanib qoladi deb lekin ko'p joylarda bu so'z Assalamu Aleykum wr wb deb yoziladi.

Sal o'ylab yozing bu yerda nimani bo'lsa yozmasdan, iltimos... Arab tilidan, Allohga shukr, xabarim bor... Arab tilida "e" unlisining o'zi yo'q... Yuqorida aytganimdek, o'zbek tilini yaxshi bilmasangiz, bu mavzuda xabar qoldirmaganingiz ma'qulroq, birodar...

[Мухаммад Сохиб]

Ассаламу алайкум!
Мавзу оммалашиб роса муҳокама бўлибди! Лекин мавзу муаллифига тан бермадим. Боиси, ўзлари саводсизликнинг келиб чиқиш омилларини билишга қизиққандек савол қўйибдилар-у, ўзларига ёқмаган фикрларни дарров танқид остига олиб, "ундай бўлсангиз хабар қолдирманг", "бундай бўлсангиз ундай қилинг" деган иборалар ила қатнашчиларга тўсиқ бўляптилар. Masud Mahsudov биродар! Истагингиз саводсизликка қарши кураш экан, қолганларни ҳам худди сиздек фасоҳатлик сўзлар иштироки ила чиқиш қилишини ҳоҳлар экансиз, аввало ҳар бир иштирокчининг турли табиат соҳиблари эканлигини унутманг. Ва, ўз-ўзидан Аллоҳнинг комил иродаси ила ҳар бир табиат соҳиблари турфа хил мужодала услубларини хуш кўрадилар. Хусусан, сиз томондан qaha111га қилинаётган муомала услуби у иштирокчига манзур бўлмаётгани кўриниб турибди. Мен ҳар бир фикр билан тўлиқ танишмадим-у, аммо сиз билан икки-уч иштирокчининг тортишув қилганига гувоҳ бўлдим. Асли саводсизликнинг моҳияти мужодалани чиройлик панд насийҳат билан олиб борилмаслигидадир. Сиз ҳеч қачон qaha111нинг нафсига малол келмайдиган ва лекин одобсизлик зоҳир бўлмаган чиқиш қилишни ўргана олмас экансиз, саводсизликни камайтиришга бўлган уринишингиз беҳуда бўлаверади. Сабаби, айниқса, ҳозирги пайтда камдан-кам инсон ўзига ёқмаган усулда олиб борилган гарчи Хақ бўлса-да, ўша йўлни қабул қилмайди. Бунга етарликча, далийл топилади.
Хақ Таоло ўзининг охирги Пайғамбари Расулуллоҳ С.А.В.га хитоб ўлароқ бутун умматга мужодалининг услуби хақида баён қилди:
«(Эй Муҳаммад), Парвардигорингизнинг йўли - динига донолик-ҳикмат ва чиройли панд-насиҳат билан даъват қилинг» (Наҳл сураси, 125-оят)

Муҳтарам Masud Mahsudov, демак, саводсизликни тугатишнинг бошланғич нуқтаси сизнинг муомала одобингизда экан. Зеро, сизнинг муомалангиздан озор топмаган қалб эгаси хеч бўлмаса, Хақ чақириғингизни қабул қилмасада, инкор ҳам қилмайди. Бу эса, сизнинг дастлабки тасдиқли қадамингиз бўлади, ИншаАллоҳ.

[Masud Mahsudov]

Ассаламу алайкум!
Мавзу оммалашиб роса муҳокама бўлибди! Лекин мавзу муаллифига тан бермадим. Боиси, ўзлари саводсизликнинг келиб чиқиш омилларини билишга қизиққандек савол қўйибдилар-у, ўзларига ёқмаган фикрларни дарров танқид остига олиб, "ундай бўлсангиз хабар қолдирманг", "бундай бўлсангиз ундай қилинг" деган иборалар ила қатнашчиларга тўсиқ бўляптилар. Masud Mahsudov биродар! Истагингиз саводсизликка қарши кураш экан, қолганларни ҳам худди сиздек фасоҳатлик сўзлар иштироки ила чиқиш қилишини ҳоҳлар экансиз, аввало ҳар бир иштирокчининг турли табиат соҳиблари эканлигини унутманг. Ва, ўз-ўзидан Аллоҳнинг комил иродаси ила ҳар бир табиат соҳиблари турфа хил мужодала услубларини хуш кўрадилар. Хусусан, сиз томондан qaha111га қилинаётган муомала услуби у иштирокчига манзур бўлмаётгани кўриниб турибди. Мен ҳар бир фикр билан тўлиқ танишмадим-у, аммо сиз билан икки-уч иштирокчининг тортишув қилганига гувоҳ бўлдим. Асли саводсизликнинг моҳияти мужодалани чиройлик панд насийҳат билан олиб борилмаслигидадир. Сиз ҳеч қачон qaha111нинг нафсига малол келмайдиган ва лекин одобсизлик зоҳир бўлмаган чиқиш қилишни ўргана олмас экансиз, саводсизликни камайтиришга бўлган уринишингиз беҳуда бўлаверади. Сабаби, айниқса, ҳозирги пайтда камдан-кам инсон ўзига ёқмаган усулда олиб борилган гарчи Хақ бўлса-да, ўша йўлни қабул қилмайди. Бунга етарликча, далийл топилади.
Хақ Таоло ўзининг охирги Пайғамбари Расулуллоҳ С.А.В.га хитоб ўлароқ бутун умматга мужодалининг услуби хақида баён қилди:
«(Эй Муҳаммад), Парвардигорингизнинг йўли - динига донолик-ҳикмат ва чиройли панд-насиҳат билан даъват қилинг» (Наҳл сураси, 125-оят)

Муҳтарам Masud Mahsudov, демак, саводсизликни тугатишнинг бошланғич нуқтаси сизнинг муомала одобингизда экан. Зеро, сизнинг муомалангиздан озор топмаган қалб эгаси хеч бўлмаса, Хақ чақириғингизни қабул қилмасада, инкор ҳам қилмайди. Бу эса, сизнинг дастлабки тасдиқли қадамингиз бўлади, ИншаАллоҳ.

Assalamu alaykum

O'rinli izohingiz uchun tashakkur, Alloh Sizdan rozi bo'lsin...

Yuqorida Siz tanqidingiz, chindan ham o'rinli... Ba'zida jahl qilib, imondan uzoqlashamiz, Allohning o'zi kechirsin... Zero, jahl qilish musulmon kishiga xos emas... Shunchaki, mavzu boshidan buyon ko'p qaytarilgan narsalarni, oddiy o'zbek tili qoidalarini yaxshi o'zlashtirmay, noor'in izoh qoldirgan ba'zilarga nisbatan, ko'p pand nasihat qilib, oxiri judayam oshirib yuborgani uchun jahl qilib, odobsizlikkacha boribman... Ba'zida, tashqaridan o'zimizga qarashni ham o'rganishimiz kerakligini eslatib qo'yganingiz uchun rahmat...

Mavzuni ochishdan maqsad boshqa yerda qolib, yo'lni boshqa tarafga burayotganimdan hijolatdaman...

Tanbehdan maqsadim, xabar qoldirayotgan kishilar avval sal o'ylab keyin mulohaza qilishlarini aytib o'tish edi xolos... Bunda noto'gri yo'lni tanlaganimni eslatganingiz uchun rahmat...

[Мухаммад Сохиб]

Биродар, танқидни тўғри қабул қилганингиз учун сизга ўз ташаккуримни изҳор этаман!


Tanbehdan maqsadim, xabar qoldirayotgan kishilar avval sal o'ylab keyin mulohaza qilishlarini aytib o'tish edi xolos... Bunda noto'gri yo'lni tanlaganimni eslatganingiz uchun rahmat...

Сизнинг мақсадингиз холислигини мен тушундим. Асли мавзуни ҳам ижобий мақсадларда очгансиз деб яхши гумон қилиб бўлганман. Аммо, мен ҳам турлик форумларда 4 йилдан бери иштирок этиш натижасида шуни англадим-ки, инсонларни нафси қабул қиладиган муомала услубини қўлламасак, муродимизга етиш мушкул экан. Ҳамда бир нарсага эришиш учун бошқа бир нарсадан воз кечиларкан. Ҳозирда сизнинг воз кечадиган нарсангиз шуки, ўз нафсингиздаги бошқаларнинг ўйламай ёзаётган гапларига қарши исёнидир. Албатта, осон бўлмайди. Боиси, турли асаббузар муносабатларга дош бериб, бошқаларнинг нафси истаги учун сиз нафсингизни риёзат чектирасиз. Лекин, иншаАллоҳ, бу иш иштирокчиларнинг маънавий салоҳиятини оширишга қаратилиб, савоб ҳам умид қилинар экан, албатта, манфаатли бўлгай.
Қани бўлмасам, ким форумларда ўз чиқишларини савод ила ёзилишини истайди? Марҳамат, холис фикрларингизни кутиб қоламиз. Ушбу мурожаатни биродаримиз Masud Mahsudov томонларидан деб қабул қиласизар!

[Kahramon Jalilov]

Hamma bilib-bilmay qilgan hato va kamchiliklarim uchun uzr so'rab qolaman va bundan buyig'iga iloji bo'richa to'g'ri yozishga harakat qilaman!!!

[Мухаммад Сохиб]

Hamma bilib-bilmay qilgan hato va kamchiliklarim uchun uzr so'rab qolaman va bundan buyig'iga iloji bo'richa to'g'ri yozishga harakat qilaman!!!

Аллоҳ манфаатлик қилсин биродар! Мана дастлабки, розилик! :)))) ИншаАллоҳ, шу услубда давом этсак, аста-аста форумда Хоразмлик гапирса ҳам, Андижонлик гапирса ҳам, улардаги саводлик чиқишлардан ҳеч биримизда тушунмовчилик бўлмайди.
Биродарлар, асосийси, бир-бирларимизнинг хатоларимизни ўша хато қилган инсоннинг юзига солиш учун ахтармайлик. Боиси, кўп хато ахтарувчилар аслида хатоси кўп инсонлардир. Аксинча, хатога йўл қўйган биродаримизнинг камчилигини қидириб эмас, ногаҳон кўриб қолсак, чиройлик услубда, имкон қадар инкор этилмайдиган муомала билан тушунтирайлик. Ана шу бизнинг муваффақиятимиз бўлади, насийб қилса. Форумдошимизнинг камчилигини топиб, ўзимизча донолигимизни исботлайман деб, асли донолар наздида нодон бўлиб қолишимиз ҳеч гап эмас.
Азийзлар, саводсизлик айб эмас! Бутун инсониятнинг энг афзал кишиси, мусулмонларнинг мушфиқ Пайғамбари ҳам дастлаб саводсиз бўлганлар. Аммо алал оқибат, у кишини хатто ҳозирги фан-техника тараққиёти асрининг мураккаб электрон қурилмалари ҳам бутун оламнинг энг яхши кишиси деб турибди.
Лекин, ўрганмаслик жоҳилликдир. Биз доимо илм талабида бўлишимиз керак. Шу нуқтаи назардан савод ҳам маълум илм деб билсак, уни-да ўзлаштиришдан қолмайлик.

Аллоҳ Ҳақ Таоло барчаларимизни саводлик бандалардан қилсин!

[Nigora Umarova]

Биз доимо илм талабида бўлишимиз керак. Шу нуқтаи назардан савод ҳам маълум илм деб билсак, уни-да ўзлаштиришдан қолмайлик.



Ким ёр анга илм толиби илм керак,
Ургангали илм толиби илм керак.
Мен бормен илм толиби илме йук,
Мен бормен илм толиби илм керак.

Захириддин Мухаммад Бобур

[pipicron]

Assalom alaykim ahli forumdosh.
Uzr, forumni barcha habarlarini o'qib chiqmadim. Lekin mavzudan bildimki, bizning savodsizligimizning mohiyatlari taxlil qilinmoqda.
Lekin savodsiz bo'lishimizda bir o'zimiz emas, balki jamiyatning ham o'rni bor. Maktablarda o'tilayotgan darslarning hayotiy emasligi, ularni kundalik hayotimizda qo'llamasligimiz sababli ko'p narsalar unutilib ketmoqda. Bundan tashqari so'zlashuv madaniyatinig yo'qolishi, "zamonaviy" so'zlarni ko'payishi, ularni tushunmaslikni yashirish holllari keyinchali o'sha so'zlardan (shevadan) noto'gri, o'rinsiz foydalanishga olib kelmoqda, bu esa o'z navbatida ilmning noto'gri talqin qilinishiga olib kelmoqda.
Vaqtimiznin ziqligi uchunmi, "Tezroq, sodda, dehqoncha" qilib tushuntirishlar ko'payib ketdi. O'zini aqlli qilib ko'rsatishga urunuvchi yoshlarimizning esa sanog'i yo'q. Aslida esa bir sohani asosiy terminlaridan nariga o'tmaganlar. Shunday ekan, o'zgalarni xatolarini qanchalik topmaylik, qanchalik tuzamaylik, qanchalik tushuntirmaylik, samarasi biz kutganchalik bo'lmaydi. Faqat o'zimizni to'g'rilash orqaligina savodli insonlar safini bittaga ko'paytirishimiz mumkin holos.
"Qozonga yursang qorasi yuqadi" deydi halqimiz. Ko'pgina forumlarda guvohi bo'lganman, forumga "adashib" kirib qolgan foydalanuvchini ko'p o'tmay moderatorlar quvib chiqarishadi yoki foydalanuvchilar ularni bezitadilar. Juda kamdan-kam hollardagina ularga to'gri yo'l ko'rsatuvchi, o'rgatuvchi, tartibga chaqiruvchi topiladi. "Offtop"larga, "Flood"larga qaramay yo'l ko'rsatish o'rniga osongina "BAN" qilib qoya qoladilar. Agar shunday qilmasak balki ularning emas, bizning "qora"miz ularga "yuqib" qolarmidi?
Hammaga sabr tilayman. Adashgan bo'lsam uzr, lekin fikrim shu.

[Husniddin Ato]

Yortimizning nufuzli oliygohlari kiraverishida bir yozuvga ko`zim tushib qoldi:

https://img.uforum.uz/images/7431565.jpg

Ya o`ylab qolasan kishi. Ko`cha kuydagi xato yozuvlarga-ku o`rganib ham qoldik.
Nahotki oliygohlar, hokimiyatlar, ta'lim muassasalari, ma'naviyat va ma'rifiy tashkilotlar xodimlari va hatto "Kamolot" yoshlar tashkioti xodimlaridan hech kim UFORUMga a'zo bo`lmasa?

Axir biz katta-katta maqolalar yoki dostonlar yozayotganimiz yo`qki chop etishdan oldin yana bir tekshirib chiqish qiyin bo`lsa. Va oddiygina so`z emas, XALQ so`zini bitishda bu darajadagi nuqsonni qanday hazm qilish mukin?

[Vasliddin Tuychiev]

Ғазнадаги ёзувлар
https://img.uforum.uz/thumbs/8412124.jpg (https://img.uforum.uz/images/8412124.jpg) https://img.uforum.uz/thumbs/1425674.jpg (https://img.uforum.uz/images/1425674.jpg)

Тарихий шахсларга муносабат
https://img.uforum.uz/thumbs/9218525.jpg (https://img.uforum.uz/images/9218525.jpg)

[Muhayyo Turdialiyeva]

Jargon.uz (http://jargon.uz/)-birinchi o'zbek jargon lug'ati sayti... Bu saytni o'ziga ham katta yordam kerak...

[Kahramon Jalilov]

Bilmadim buni savodsizlik deyiladimi yoki yanglishmovchilikmi lekin juda qiziq.
Kunlarning birida tramvayga chiqan edik bir 5-6 sinflar chamsi bir qiz tramvay bir burchagiga qog'ozga yozib qo'yilgan narsalarni o'qiyotgan edi (bor ovozi bilan) "O'bekiston Respublikasi...qarori bilan... benzin, yoqilg'i mahsulotlariga narhlarning ko'tarilishi bois ...dan yo'l kira 300 so'm..." Shunda haligi qiz yonida turgan akasidan so'rayapti "aka-aka tramvay benzingga yuradimi?" Hamma jim keyin birdaniga hamma kulib yubordi..!!!Haligi o'quvchi esa hayron...

[Husniddin Ato]

Jargon.uz (http://jargon.uz/)-birinchi o'zbek jargon lug'ati sayti... Bu saytni o'ziga ham katta yordam kerak...
Buning uchun yaxshi-yaxshi, chiroyli, tesha tegmagan jargonlardan topib jo`natishimiz kerakmi?

[Muhayyo Turdialiyeva]

Men boshqa narsani nazarda tutgandim. Sayt aftorlariga o'zbek tili imlo qoidalarini o'rgatish kerak demoqchiydim xolos...

[Husniddin Ato]

Men boshqa narsani nazarda tutgandim. Sayt aftorlariga o'zbek tili imlo qoidalarini o'rgatish kerak demoqchiydim xolos...
Uzr, Mahayyoxon. Gapim oxorida ":)" qo`yish shart deb o`ylamagandim.

[Colorado]

Vaqtimiznin ziqligi uchunmi, "Tezroq, sodda, dehqoncha" qilib tushuntirishlar .
Ачамлар (бувим) айтишлари буйича оталари дехкон булган. Ерлари булган экан, у ерда бугдой, сабзавот экишган экан. Банкирлар пул бериб пахта экиштиришар экан. Бундан ташкари боглари хам булган экан. Дехкон кизи Ачамиз араб алифбосини, лотин алифбоини, куръон китобини укишни билар эдилар, мактабда хам укишган экан.
Сиз дехкон деб колхозчини тушинсангиз керак.

[Masud Mahsudov]

Vaqtimiznin ziqligi uchunmi, "Tezroq, sodda, dehqoncha" qilib tushuntirishlar .
Ачамлар (бувим) айтишлари буйича оталари дехкон булган. Ерлари булган экан, у ерда бугдой, сабзавот экишган экан. Банкирлар пул бериб пахта экиштиришар экан. Бундан ташкари боглари хам булган экан. Дехкон кизи Ачамиз араб алифбосини, лотин алифбоини, куръон китобини укишни билар эдилар, мактабда хам укишган экан.
Сиз дехкон деб колхозчини тушинсангиз керак.

:-)... Assalomu alaykum... Siz noto'gri tushunibsiz, do'stim... O'zbek tilida ko'chma ma'nodagi so'zlar ishlatiladi, uni o'z ma'nosida tushunmang. "dehqoncha qilib tushuntirish" degani "sodda, oddiygina qilib tushuntirish" ni anglatadi... Menimcha, Siz o'z ma'nosini tushunib, shunday xulosaga kelgansiz...

[Colorado]

Vaqtimiznin ziqligi uchunmi, "Tezroq, sodda, dehqoncha" qilib tushuntirishlar .
Ачамлар (бувим) айтишлари буйича оталари дехкон булган. Ерлари булган экан, у ерда бугдой, сабзавот экишган экан. Банкирлар пул бериб пахта экиштиришар экан. Бундан ташкари боглари хам булган экан. Дехкон кизи Ачамиз араб алифбосини, лотин алифбоини, куръон китобини укишни билар эдилар, мактабда хам укишган экан.
Сиз дехкон деб колхозчини тушинсангиз керак.

:-)... Assalomu alaykum... Siz noto'gri tushunibsiz, do'stim... O'zbek tilida ko'chma ma'nodagi so'zlar ishlatiladi, uni o'z ma'nosida tushunmang. "dehqoncha qilib tushuntirish" degani "sodda, oddiygina qilib tushuntirish" ni anglatadi... Menimcha, Siz o'z ma'nosini tushunib, shunday xulosaga kelgansiz...
Агар сиз айганингизча булса, дехконча эмас, "киргизча" деб айтилади.
Тушунишга ку тугри тушундим, лекин купчилик дехкон сузини маъносини айни колхозчи деб уйлайди.
Майли, сиз айтганча булсин, бахсашмайман.

[Muhayyo Turdialiyeva]

Агар сиз айганингизча булса, дехконча эмас, "киргизча" деб айтилади.
Siz uchun qirg'izchadir, yuqorida Ma'sud Maqsudov "dehqon" so'zini emas, "dehqonchasiga gapirish, tushuntirish" deganda dehqon so'zi o'z ma'nosida kelmagan. Bundan tashqari siz ularning so'zlarini to'g'rilash o'rniga sizga "podskazka" qiganlari uchun rahmat deyishiz kerak.

[Masud Mahsudov]

Ачамлар (бувим) айтишлари буйича оталари дехкон булган. Ерлари булган экан, у ерда бугдой, сабзавот экишган экан. Банкирлар пул бериб пахта экиштиришар экан. Бундан ташкари боглари хам булган экан. Дехкон кизи Ачамиз араб алифбосини, лотин алифбоини, куръон китобини укишни билар эдилар, мактабда хам укишган экан.
Сиз дехкон деб колхозчини тушинсангиз керак.

:-)... Assalomu alaykum... Siz noto'gri tushunibsiz, do'stim... O'zbek tilida ko'chma ma'nodagi so'zlar ishlatiladi, uni o'z ma'nosida tushunmang. "dehqoncha qilib tushuntirish" degani "sodda, oddiygina qilib tushuntirish" ni anglatadi... Menimcha, Siz o'z ma'nosini tushunib, shunday xulosaga kelgansiz...
Агар сиз айганингизча булса, дехконча эмас, "киргизча" деб айтилади.
Тушунишга ку тугри тушундим, лекин купчилик дехкон сузини маъносини айни колхозчи деб уйлайди.
Майли, сиз айтганча булсин, бахсашмайман.

Ko'proq o'zbek tilida badiiy kitob o'qigan bo'lganingizda yo ko'proq xalq ichida yurib gaplashganingizda "qirg'izcha..." degan ko'chma ma'nodagi so'z o'rniga "dehqoncha..." degan ko'chma ma'no kelishini ham bilib olgan bo'lardingiz... Shu sababdan men ham baxslashmayman...

[Gulnora Voisova]

дехконча эмас, "киргизча" деб айтилади. Мен бу сузни бошка маънода ишлатилишини эшитганман. Купинча Андижонликларда бирон бир гапни дарров тушуниб ололмай каловланиб турган одамга, "киргизча" килиб тушунтирайми дейишади.
"Дехконча" сузи эса содда, тупори сузларига синоним сифатида ишлатилса тугрирок булади.

[Kahramon Jalilov]

Ikkala so'zning ham kelib chiqishi ajoyib, biri vodiy tarafdan kelib chiqqan bo'lsa biri esa biri esa boshqa tarafdan, qadimda qirg'iz halqi bilan o'zbek halqi bir territoriyada yashaganligi sababli ba'zi odamlar bir-biriga gapni tushuntira olmasa "qirg'izcha tushuntiraymi" degan ibora ishlatishgan va shu bo'yi bu so'z ommaviylashib ketgan, "dehqoncha" esa turli hil fanlarning, ularning iboralari hayotimizga kirib kelgani uchun ba'zi odamlar u so'zlarning ma'nosiga tushunmagan (devovatsiya, inflatsiya...) shundan keyin bularni tushuntirish ma'nosida "dehqoncha tushuntiraymi" iborasi kelib chiqqan...

[Colorado]

дехконча эмас, "киргизча" деб айтилади. Мен бу сузни бошка маънода ишлатилишини эшитганман. Купинча Андижонликларда бирон бир гапни дарров тушуниб ололмай каловланиб турган одамга, "киргизча" килиб тушунтирайми дейишади.
"Дехконча" сузи эса содда, тупори сузларига синоним сифатида ишлатилса тугрирок булади.
Рахмат. "Ишигимиз" Наманганда эди. Севимли шоирим Боборахим Машраб, кул китобим (настольная книга) "Утган кунлар", севимли ашулам "Каро кузим". Анча зийрак экансиз, "лекция укиганлар тушинишармикин.

[Gulnora Voisova]

Рахмат. "Ишигимиз" Наманганда эди. Севимли шоирим Боборахим Машраб, кул китобим (настольная книга) "Утган кунлар", севимли ашулам "Каро кузим". Анча зийрак экансиз, "лекция укиганлар тушинишармикин.
Бале мавлоно...

"Зийрак"лигим боиси, камина оддийгина авом вакили булмиш дехкон оиласида тугилиб, кишлокда вояга етганимдадур.
Севимли шоирингиз, севимли кушигингиз ва китобингизни эшитиб, сизга куп ва хуп ихлосим ортадурким, илло бунака одамнинг миллий ва маънавий камолоти юксак чуккиларни забт этганига имоним комилдур таксир. :smile:

[axmedovshuhrat]

Ushbu so'zlarga e'tibor bering:
вентилятор - ventilator
вертолёт - vertolyot
бюджет - budjet
бюро - byuro
валюта - valuta
дворян - dvoryan
дублёр - dublor
дюйм - duym
изолятор - izolator
иллюзия - illuziya
калькулятор - kalkulator
кастрюлька - kastrulka
славян - slavyan
ссуда - ssuda
сценарий - ssenariy
суфлёр - suflor
сюжет - sujet.
Bu so'zlar aynan imlo lug'atidan olingan. Ularni yozilishiga e'tibor bergan bo'lsangiz bir holatda y bilan yozilsa, bir holatda yozilmaydi.
Siz shunday so'zlarga duch kelganmisiz (lotinchada albatta)?

[Kahramon Jalilov]

Ushbu so'zlarga e'tibor bering:
вентилятор - ventilator
бюджет - budjet
бюро - byuro
валюта - valuta
дублёр - dublor
дюйм - duym
изолятор - izolator
иллюзия - illuziya
калькулятор - kalkulator
ссуда - ssuda
сценарий - ssenariy
суфлёр - suflor
сюжет - sujet.
Ko'p so'zlar lotin tilidan olingan va rus tiliga o'girilganda a o'rniga ya unlisi ishlatilgan aslida esa ya o'rniga esa a ishlatilishi kerak (oy nomlaridan tashqari)

[Behzod Saidov]

Ushbu so'zlarga e'tibor bering:
вентилятор - ventilator
вертолёт - vertolyot
бюджет - budjet
бюро - byuro
валюта - valuta
дворян - dvoryan
дублёр - dublor
дюйм - duym
изолятор - izolator
иллюзия - illuziya
калькулятор - kalkulator
кастрюлька - kastrulka
славян - slavyan
ссуда - ssuda
сценарий - ssenariy
суфлёр - suflor
сюжет - sujet.
Bu so'zlar aynan imlo lug'atidan olingan. Ularni yozilishiga e'tibor bergan bo'lsangiz bir holatda y bilan yozilsa, bir holatda yozilmaydi.
Siz shunday so'zlarga duch kelganmisiz (lotinchada albatta)?

Мен ҳам ҳеч тушунмайман шуни... Қайси "ақлли" ўйлаб топган экан ҳайронман... "Sentabr", "oktabr" сўзларининг ўзи одамни фиғони чиқаришга етарли.:dash2: Рўйхатингизга эса яна бир сўзни қўшиш мумкин: "мўътабар". Лотин ёзувида бу сўздаги айириш белгисидан воз кечиб қўя қолишган...

[Behzod Saidov]

Ko'p so'zlar lotin tilidan olingan va rus tiliga o'girilganda a o'rniga ya unlisi ishlatilgan aslida esa ya o'rniga esa a ishlatilishi kerak (oy nomlaridan tashqari)

Э, суахили тилидан олинган бўлмайдими керак бўлса... Ёки сиз "дюйм"ни "дуйм", "валюта"ни "валута" деб талаффуз қиласизми?

[Nigora Umarova]

Мен ҳам ҳеч тушунмайман шуни... Қайси "ақлли" ўйлаб топган экан ҳайронман... "Sentabr", "oktabr" сўзларининг ўзи одамни фиғони чиқаришга етарли.:dash2: Рўйхатингизга эса яна бир сўзни қўшиш мумкин: "мўътабар". Лотин ёзувида бу сўздаги айириш белгисидан воз кечиб қўя қолишган...

"Мўъжиза"да ҳам аҳвол-шу. Умуман, "ў" дан кейин тутук белгиси келса, бир белги тушиб қолади. "Сентябрь" ва "октябрь" сўзларига келсак, улар аввалги лотин алифбоси асосида олинган. Аср бошида ушбу сўзлар эшитилиши ва ёзилиши меъёри асосида имлога киритилганди. Тил ижтимоий ҳодиса булганлиги сабабли, ундаги талаффуз меъёрлари ҳам ўзгарган. Тилшунослар бу жиҳатга эътибор бермаган кўринадилар.

[JUS]

Ko'p so'zlar lotin tilidan olingan va rus tiliga o'girilganda a o'rniga ya unlisi ishlatilgan aslida esa ya o'rniga esa a ishlatilishi kerak (oy nomlaridan tashqari)
Аниқ лотин тилидан олиниб, рус тилига таржима қилинганми? Мен лотин тилидаги сўзларни кўпроқ дори номларида кўраман, бу сўзлар лотин тилидан олинганини билмас эканман.

[Lutfillo Tursunov]

Мен ҳам ҳеч тушунмайман шуни... Қайси "ақлли" ўйлаб топган экан ҳайронман... "Sentabr", "oktabr" сўзларининг ўзи одамни фиғони чиқаришга етарли. Рўйхатингизга эса яна бир сўзни қўшиш мумкин: "мўътабар". Лотин ёзувида бу сўздаги айириш белгисидан воз кечиб қўя қолишган...

Бу муаммо биз каби кириллда ўқиб, савод чиқарганларни анча қийнайди. Лекин лотинда савод чиқарадиган ёшларга қийин булмаса керак, чунки улар sentabr деб ўрганиб, кўникма ҳосил қилишадида.
Лекин энг асосий муаммо бошқа ёқда - шу лотин ёзувига ўтамизми ўзи ёки йўқми?

[Behzod Saidov]

Лекин лотинда савод чиқарадиган ёшларга қийин булмаса керак, чунки улар sentabr деб ўрганиб, кўникма ҳосил қилишадида.

Қизиқ, улар "сентябрь"ни "сентабр", "октрябрь"ни "октабр" деб талаффуз қилишадими?

[Lutfillo Tursunov]

Қизиқ, улар "сентябрь"ни "сентабр", "октрябрь"ни "октабр" деб талаффуз қилишадими?
Албатта, агар эътибор берган бўлсангиз кекса кишилар шундай талаффуз қилишарди.

[Behzod Saidov]

Қизиқ, улар "сентябрь"ни "сентабр", "октрябрь"ни "октабр" деб талаффуз қилишадими?
Албатта, агар эътибор берган бўлсангиз кекса кишилар шундай талаффуз қилишарди.

Мда... Энди тушундим "sentabr", "oktabr"ни ким ўйлаб топганлигини...:mad:

[Husniddin Ato]

Yaqinda bir bekat peshtoqidagi yozivlarga ko`zim tushdi. Qanaqasiga o`qimay biror bir ma'no chiqarishim qiyin bo`ldi. Balkim sizlar yordam berarsizlar?

https://img.uforum.uz/images/qprnain2587300.jpg

[Kahramon Jalilov]

Аниқ лотин тилидан олиниб, рус тилига таржима қилинганми? Мен лотин тилидаги сўзларни кўпроқ дори номларида кўраман, бу сўзлар лотин тилидан олинганини билмас эканман.
Shu narsa yuzasidan juda ko'p tortishuvlar bo'lgan tilshunoslar, ona tili va adabiyoti o'qituvchilari va boshqalar o'rtasida juda katta tortishuvlar bo'lgan va buni hulosasi o'laroq bu so'zlar lotin tilidan yoki lotin tiliga yaqin bo'lgani uchun shunday deb yozilishi kerak deb qonun chiqarishgan men shuni bilaman!!!

[Kahramon Jalilov]

Мда... Энди тушундим "sentabr", "oktabr"ни ким ўйлаб топганлигини...
Bu savol endi Xalq Ta'limi Vazirligiga!!!

[Kahramon Jalilov]

Yaqinda bir bekat peshtoqidagi yozivlarga ko`zim tushdi. Qanaqasiga o`qimay biror bir ma'no chiqarishim qiyin bo`ldi. Balkim sizlar yordam berarsizlar?

https://img.uforum.uz/images/qprnain2587300.jpg
Bu yerda shunday bo'lishi kerak:
Ona shahrim Toshkent 2200 yoshing (bayraming) muborak!!!(vsyo)

[OmoN]

aqinda bir bekat peshtoqidagi yozivlarga ko`zim tushdi. Qanaqasiga o`qimay biror bir ma'no chiqarishim qiyin bo`ldi. Balkim sizlar yordam berarsizlar?
Ўша ланъати қофия яна ўз ишини қилдими десам бу ерда қофияям кўринмаяпти.

[Behzod Saidov]

Мда... Энди тушундим "sentabr", "oktabr"ни ким ўйлаб топганлигини...
Bu savol endi Xalq Ta'limi Vazirligiga!!!

Бу савол эмас эди. :)

[OmoN]

Лекин энг асосий муаммо бошқа ёқда - шу лотин ёзувига ўтамизми ўзи ёки йўқми?
Аввал ўзбек тилини ростдан ҳам Давлат тили мақомига кўтарайлик. Лотин ёзувига кейин ўтаверамиз.

Тошкентда Давлат идорасида иш битирмоқчи бўлган одам рус тилини билмаса ҳолига вой. Таржимон топиб келишга мажбур бўлади. Лекин ҳали бирон марта ўзбек тилини билмайдиган одам таржимон топиб келганини кўрмадим. Фақат рус тилини билмайдиган одамлар таржимон қидиришга мажбур бўлишяпти. Яна битта нарса диққатимни тортди. Ўзбеклар ўз фарзандларини рус мактабида ўқитишга ҳаракат қилишади. Ҳали бирон марта рус оила фарзандини ўзбек мактабига берганини кўрмадим.

[Nigora Umarova]

Мда... Энди тушундим "sentabr", "oktabr"ни ким ўйлаб топганлигини...
Bu savol endi Xalq Ta'limi Vazirligiga!!!

Savolga javobni Xalq ta'limi vazirligi emas, Atamashunoslik qo'mitasi a'zolari javob berishlari kerak.

[JUS]

Мда... Энди тушундим "sentabr", "oktabr"ни ким ўйлаб топганлигини...
Bu savol endi Xalq Ta'limi Vazirligiga!!!
Биринчидан савол эмас, иккинчидан нега энди Халқ таълими вазириги?

[Nigora Umarova]

Ўзбеклар ўз фарзандларини рус мактабида ўқитишга ҳаракат қилишади. Ҳали бирон марта рус оила фарзандини ўзбек мактабига берганини кўрмадим.

Bundan 13 yil avval maktabda endi ish boshlagan kezlarim 1-sinflarga dars bera boshladim. Maktab o'quvchilarini lotin alifbosi asosida o'qitish endi boshlangan. Pcholkin Sasha degan o'quvchim bo'lgan. Adasi o'zbek tilini o'rgansiz deb o'zbek sinfiga o'qishga bergan. matnni shunaqa chiroyli o'qirdi, o'zbek tilida chiroyli-shirali gapirardi.

[Nigora Umarova]

Yaqinda bir bekat peshtoqidagi yozivlarga ko`zim tushdi. Qanaqasiga o`qimay biror bir ma'no chiqarishim qiyin bo`ldi. Balkim sizlar yordam berarsizlar?

https://img.uforum.uz/images/qprnain2587300.jpg
Bu yerda shunday bo'lishi kerak:
Ona shahrim Toshkent 2200 yoshing (bayraming) muborak!!!(vsyo)

Bu kishilarni "savod"ini oshirish uchun ko'chaga osib qo'yilgan grammatik mashq.
Mashq sharti:
1.So'zlarni qatnashtirib gap tuz.
2. "Xatosini toping" o'yini.

Bunday mashqlar, kechirasizlar, bannerlar kishilarning ongini charxlashga, mantiqiy tafakkur qilishga o'rgatadi.

[JUS]

Аниқ лотин тилидан олиниб, рус тилига таржима қилинганми? Мен лотин тилидаги сўзларни кўпроқ дори номларида кўраман, бу сўзлар лотин тилидан олинганини билмас эканман.
Shu narsa yuzasidan juda ko'p tortishuvlar bo'lgan tilshunoslar, ona tili va adabiyoti o'qituvchilari va boshqalar o'rtasida juda katta tortishuvlar bo'lgan va buni hulosasi o'laroq bu so'zlar lotin tilidan yoki lotin tiliga yaqin bo'lgani uchun shunday deb yozilishi kerak deb qonun chiqarishgan men shuni bilaman!!!
Нигора опа!
Ҳақиқатга яқинми шу гаплар? Ҳеч эшитмаган эканман, бу менинг омилигим ва кўп ўқимаганлигимдандир.

[OmoN]

Adasi o'zbek tilini o'rgansiz deb o'zbek sinfiga o'qishga bergan. matnni shunaqa chiroyli o'qirdi, o'zbek tilida chiroyli-shirali gapirardi.
"Қизил китоб"га киритиш керак экан :)

[Nigora Umarova]

Аниқ лотин тилидан олиниб, рус тилига таржима қилинганми? Мен лотин тилидаги сўзларни кўпроқ дори номларида кўраман, бу сўзлар лотин тилидан олинганини билмас эканман.
Shu narsa yuzasidan juda ko'p tortishuvlar bo'lgan tilshunoslar, ona tili va adabiyoti o'qituvchilari va boshqalar o'rtasida juda katta tortishuvlar bo'lgan va buni hulosasi o'laroq bu so'zlar lotin tilidan yoki lotin tiliga yaqin bo'lgani uchun shunday deb yozilishi kerak deb qonun chiqarishgan men shuni bilaman!!!
Нигора опа!
Ҳақиқатга яқинми шу гаплар? Ҳеч эшитмаган эканман, бу менинг омилигим ва кўп ўқимаганлигимдандир.

Медицинага оид терминлар лотин алифбосида аввал хам номланган, ҳозир ҳам шундай. Лекин бу лотин алифбосига ўтишимизга асос бўлмаган. Лотин алифбомизга ўтишимизнинг жузъий сабабларини "Узбекский язык: кириллица или латиница?" мавзусида кўрсатиб ўтганмиз.
Алифбони ўзгартириш масаласи кўрилганда тилшунос олимлар ва зиёлилар ўртасида тортишувлар бўлгани рост. Тилшунослар уч гуруҳга ажралиб, кимдир кирилл алифбосида қолиш тарафдори бўлса, кимдир араб алифбосига асосланган эски ўзбек алифбосига ўтишни таклиф қилган. Яна кимдир эса лотимн алифбосини ёқлаган. Ҳатто баъзи тилшунос олимлар умуман янги туркийлар учун умумий бўлган "Умумий ўрта турк алифбоси"ни ишлаб чиқыишган.

[Nigora Umarova]

Adasi o'zbek tilini o'rgansiz deb o'zbek sinfiga o'qishga bergan. matnni shunaqa chiroyli o'qirdi, o'zbek tilida chiroyli-shirali gapirardi.
"Қизил китоб"га киритиш керак экан :)

Шу яқин Рамазон кунлари домда яшовчи болаларга қўшилиб бир бола Рамазон айтиб юрди. Эътибор берсам ўзбекча талаффузи ғалатироқ. Сўраб-суриштирсам, исми Кирилл, рус экан. Шу бола ўзи алоҳида айтса рамазонлик бераман дедим. Бола уялиб зўрга "Рамазон" айтди, шунда хам ўртоқлари ёрдам бериб турди. Кейинги сафар келишганида бошқа болалар жим туришди, бизнинг эшикка келганда Рамазонни бинойидек ўзи айтадиган бўлди. Рамазон ойининг охиригача Кирилл Рамазонни ўзбек болаларидан ҳам яхши айтди.

[Behzod Saidov]

Savolga javobni Xalq ta'limi vazirligi emas, Atamashunoslik qo'mitasi a'zolari javob berishlari kerak.

"Атамашунослик қўмитаси" деган ташкилот ўзи борми? Мана бу (http://www.aci.uz/ru/online_services/site_gos/) ердаги рўйхатда кўринмади.

[Nigora Umarova]

Savolga javobni Xalq ta'limi vazirligi emas, Atamashunoslik qo'mitasi a'zolari javob berishlari kerak.

"Атамашунослик қўмитаси" деган ташкилот ўзи борми? Мана бу (http://www.aci.uz/ru/online_services/site_gos/) ердаги рўйхатда кўринмади.

Ўша пайтларда бор эди.

[JUS]

Саволим тушунарсиз бўлиб қолибдими дейман....
вентилятор - ventilator
бюджет - budjet
бюро - byuro
валюта - valuta
дублёр - dublor
дюйм - duym
изолятор - izolator
иллюзия - illuziya
калькулятор - kalkulator
ссуда - ssuda
сценарий - ssenariy
суфлёр - suflor
сюжет - sujet.
Ушбу сўзлар лотин тилидан таржима қилинганми деб сўрамоқчиман. Бу ерда лотин алифбоси ҳақида сўрамадим.

[Nigora Umarova]

вентилятор - ventilator
бюджет - budjet
бюро - byuro
валюта - valuta
дублёр - dublor
дюйм - duym
изолятор - izolator
иллюзия - illuziya
калькулятор - kalkulator
ссуда - ssuda
сценарий - ssenariy
суфлёр - suflor
сюжет - sujet.
Ушбу сўзлар лотин тилидан таржима қилинганми деб сўрамоқчиман. Бу ерда лотин алифбоси ҳақида сўрамадим.

Узр, саволни нотўғри тушунибман.
Саволингизга "Ўзбек тилининг имло луғати" асосида жавоб берсам майлими?
Ҳозир асосий манба ёнимда йўқ эди.

[JUS]

Узр, саволни нотўғри тушунибман.
Саволингизга "Ўзбек тилининг имло луғати" асосида жавоб берсам майлими?
Ҳозир асосий манба ёнимда йўқ эди.
Ҳар қандай йўл билан жавобингизни эштишига тайёрман.

[Kahramon Jalilov]

"Атамашунослик қўмитаси" деган ташкилот ўзи борми?
Hozirda Oliy Majlisning Qonunchilik Palatasi Fan, Ta'lim, Madaniyat va Sport masalalari qo'mitasi bo'lgan!!!

[Kahramon Jalilov]

Shu ma'lumot orqali hulosa chiqarishingizni so'rab qolaman!!!

[JUS]

Shu ma'lumot orqali hulosa chiqarishingizni so'rab qolaman!!!
Қани бу ерда лотин тили? :(

[Behzod Saidov]

Shu ma'lumot orqali hulosa chiqarishingizni so'rab qolaman!!!

Qanaqa xulosa?

PS.: Ilovadagi faylda "O'o'" va "G'g'" harflarining yozma shakli noto'g'ri ko'rsatilgan ekan.
PPS: Nega hamma gaplaringizning so'ngida uchta undov belgisi qo'yasiz? Baqirib gapirayapsizmi yoki judayam hayajondamisiz?

[Kahramon Jalilov]

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИНИНГ ҚОНУНИ
ЛОТИН ЁЗУВИГА АСОСЛАНГАН ЎЗБЕК АЛИФБОСИНИ ЖОРИЙ ЭТИШ ТЎҒРИСИДА
(Ўзбекистон Республикаси Олий Кенгашининг Ахборотномаси, 1993 й., 9-сон, 331-модда; Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Ахборотномаси, 1995 й., 6-сон, 119-модда)
Ушбу Қонун Ўзбекистон Республикаси Конституциясига асосланиб ва ўзбек ёзувининг лотин алифбосига ўтилган 1929—1940 йиллардаги ижобий тажрибасидан келиб чиқиб, кенг жамоатчилик вакиллари билдирган истак-хоҳишларини инобатга олган ҳолда республиканинг ҳар тарафлама камол топишини ва жаҳон коммуникация тизимига киришини жадаллаштирувчи қулай шароит яратишга хизмат қилади.
1-модда.
Олдинги таҳрирга қаранг.
Ўзбекистон Республикасида лотин ёзувига асосланган, қуйидаги 26 ҳарф ва 3 та ҳарфлар бирикмасидан иборат ўзбек алифбоси жорий этилсин.
(1-модданинг матни Ўзбекистон Республикасининг 1995 йил 6 майдаги 71-I-сон Қонуни таҳририда — Олий Мажлис Ахборотномаси, 1995 й., 6-сон, 119-модда)
.........

[Kahramon Jalilov]

PPS: Nega hamma gaplaringizning so'ngida uchta undov belgisi qo'yasiz? Baqirib gapirayapsizmi yoki judayam hayajondamisiz?
:) :dash2: :KidRock_02: o'rganib qoganman uzr !
Mavzu nimayu ...

[JUS]

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИНИНГ ҚОНУНИ
ЛОТИН ЁЗУВИГА АСОСЛАНГАН ЎЗБЕК АЛИФБОСИНИ ЖОРИЙ ЭТИШ ТЎҒРИСИДА
(Ўзбекистон Республикаси Олий Кенгашининг Ахборотномаси, 1993 й., 9-сон, 331-модда; Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Ахборотномаси, 1995 й., 6-сон, 119-модда)
Ушбу Қонун Ўзбекистон Республикаси Конституциясига асосланиб ва ўзбек ёзувининг лотин алифбосига ўтилган 1929—1940 йиллардаги ижобий тажрибасидан келиб чиқиб, кенг жамоатчилик вакиллари билдирган истак-хоҳишларини инобатга олган ҳолда республиканинг ҳар тарафлама камол топишини ва жаҳон коммуникация тизимига киришини жадаллаштирувчи қулай шароит яратишга хизмат қилади.
1-модда.
Олдинги таҳрирга қаранг.
Ўзбекистон Республикасида лотин ёзувига асосланган, қуйидаги 26 ҳарф ва 3 та ҳарфлар бирикмасидан иборат ўзбек алифбоси жорий этилсин.
(1-модданинг матни Ўзбекистон Республикасининг 1995 йил 6 майдаги 71-I-сон Қонуни таҳририда — Олий Мажлис Ахборотномаси, 1995 й., 6-сон, 119-модда)
.........
Ҳўўўп, қани бу ерда ҳам лотин тили? :)

[Husniddin Ato]

Azizlar. Yana bir narsani tushuntirib bersalaringiz. Agar bilsalaringiz albatta.

Lotin alifbosiga o`tish davrining ilk davrlarida alifboda "c" harfi ham bor edi. Keyinchalik bu harf alofbodan chiqarib tashlandi. Endi aytingchi, "ch" birikmasidagi "c" qayerdan paydo bo`lib qoldi. "yu", "ya" birikmalari o`zbek-lotin alifbosidan o`rin olgan harflardan tashkil topgan. "CH" birikmasiga "C" qayerdan qo`shila qoldi?

[OmoN]

"CH" birikmasiga "C" qayerdan qo`shila qoldi?
Загадка природы...

[Nigora Umarova]

Узр, саволни нотўғри тушунибман.
Саволингизга "Ўзбек тилининг имло луғати" асосида жавоб берсам майлими?
Ҳозир асосий манба ёнимда йўқ эди.
Ҳар қандай йўл билан жавобингизни эштишига тайёрман.

Лотин алифбосига ўтиш туфайли имло қоидаларидаги товуш-ҳарф муносабатига бағишланган имло луғатидаги қисм қайта ёзилди, унда қайси ҳарф қайси товушни кўрсатиши тўлиқ акас эттирилган. Лекин товуш-ҳарф муносабатига доир айрим масалалар янги қоидаларда берилмаган. Масалан, лотин алифбосига ўтиш муносабати билан кирилл алифбосидаги Ё, Ю, Я ҳарфларидан ва Ь, Ъ белгиларидан ўз-ўзидан воз кечилди., аммо бундай ҳарф ва белги қатнашадиган сўзни сўзни лотин алифбосига ўтгач қандай ёзиш кераклиги имло қоидаларида таъкидланмаган. Бундай сўзларнинг тўғри ёзилиши, аввало имло луғатида ўз аксини топади ва алифбони илмий жиҳатдан ўргатиш мақсадида яратилган ўқув қўлланмасида баён этилади.

Илмий жиҳати керак бўлса, сизга ўқув қўлланмалар орқали қиёслаб, таҳлил қилиб , манбаларини кўрсатиб, Тил ва Адабиёт тадқиқот институтига бориб жавобини ёзаман. Эҳ, форумдошларим-а, қачондан бери ўқимаётган илмий қўлланмаларимни ўқишга мажбур қилмоқдасизлар.

[JUS]

Нигора опа!
Мен аввало Қаҳрамонжон дўстимизга лотин тили билан алифбосини ажратиб олишларини тушунтириш мақсадида бир қанча саволлар билан мурожаат қилмоқдаман. У кишининг айтишларича юқорида кўрсатилган сўзлар лотин тилидан таржима қилинган деб кўрсатдилар. Мен эса мана шу гапларини исботини сўрасам, менга лотин алифбосини рўкач қиляптилар.
Шунинг учун ҳақиқатдан ҳам ушбу,
вентилятор - ventilator
бюджет - budjet
бюро - byuro
валюта - valuta
дублёр - dublor
дюйм - duym
изолятор - izolator
иллюзия - illuziya
калькулятор - kalkulator сўзлари лотин тилидан таржима қилинганми деб сўрадим.
Чиройли изоҳларингиз учун рахмат ва тўлиқроқ маълумотлар кутиб қоламан.

[Nigora Umarova]

Ўзбек кирилл алифбосидаги айрим ҳарф ва белгилар ўзбек лотин алифбосида қуйидагича акс эттирилади:

1. Ё, Ю, Я ҳарфлари ўрнига қайси ҳарфларни ёзиш улар бажарадиган вазифага боғлиқ:

1) икки товушни (у+ унли) ифодалашга хизмат қилса, yo, yu, ya ҳарфлари ёзилади: ёмҳир-yomg'ir, заём-zayom, юту-yutuq, юрист-yurist, яхши-yaxshi, ядро-yadro каби;

2) ўзидан олдин келган ундошнинг юмшоқ эканини кўрсатишга хизмат қилса, икки хил:
а) асосан бир ҳарф: Ё ҳарфи ўрнига О ҳарфи, Ю ҳарфи ўрнига U ҳарфи, Я ҳарфи ўрнига А ҳарфи ёзилади:
стажёр-stajor, бюджет-budjet, фляга-flaga каби;

б) сўзнинг талаффузи кескин ўзгариб кетмаслиги учун қисман Ё ҳарфи ўрнига yo ҳарфлари, Я ҳарфи ўрнига ya ҳарфлари Ю ҳарфи ўрнига yu ҳарфлари ёзилади:
плёнка-plyonka, бюрократ-byurokrat, славян-slavyan каби.

Демак, Ё, Ю, Я ҳарфларини иккинчи вазифасида қандай ёзилиши бўйича аниқ қоида бериб бўлмайди, бундай ҳарф қатнашган сўзнинг тўғри ёзилиши "Имло луғати"да акс эттирилади.

Саволингизга филология фанлари номзоди, профессор Азим Ҳожиев жавоб бердилар

[Nigora Umarova]

Нигора опа!
...ушбу,
вентилятор - ventilator
бюджет - budjet
бюро - byuro
валюта - valuta
дублёр - dublor
дюйм - duym
изолятор - izolator
иллюзия - illuziya
калькулятор - kalkulator сўзлари лотин тилидан таржима қилинганми деб сўрадим.
Чиройли изоҳларингиз учун рахмат ва тўлиқроқ маълумотлар кутиб қоламан.

JasurBek!
Юқорида келтириб ўтилган сўзлар лотин тилидан эмас, инглиз тилидан ўзлашганлиги ойдек равшан-ку, бундан ташқари лотин тили ўлик тил ҳисобланса...
Ундан фақат медицина атамалари, илмий терминларни ишлатишда фойдаланилади.
Сўзларни бир алифбодан бошқа алифбога калькалаболиш мумкин.

[Nigora Umarova]

Чиройли изоҳларингиз учун рахмат ва тўлиқроқ маълумотлар кутиб қоламан.

Бундан ҳам тўлиқроқ маълумот керакми?! Бу кетишда номзодлик диссертациясини ёқлаб юбораман, шекилли, ўзбек тилшунослигининг бир неча мактаблари вакиллари қарашларидан мисол келтириб. :-)

Бошқа саволларга асос бўлмаслиги учун Ь белгиси, Ъ белгиси, Ц ҳарфи, Щ ҳарфли рус тилидан ўзлашган сўзлар имлоси, Ы ҳарфли ўзлашган сўзлар имлоси ҳақида ҳам маълумот бериб ўтаман.

[JUS]

JasurBek!
Юқорида келтириб ўтилган сўзлар лотин тилидан эмас, инглиз тилидан ўзлашганлиги ойдек равшан-ку, бундан ташқари лотин тили ўлик тил ҳисобланса...
Ундан фақат медицина атамалари, илмий терминларни ишлатишда фойдаланилади.
Сўзларни бир алифбодан бошқа алифбога калькалаболиш мумкин.
Шунинг учун ҳам тушунтиролмай халакман-да опа!
Қаҳромонжон менга аниқ деб уқтирганлари учун талашдим. :)

[Nigora Umarova]

Айтгандай, мавзуда www.onatili.uz сайтининг муаллифлари ҳам қатнашишса яхши бўларди.

[Samouchka]

ўзидан олдин келган ундошнинг юмшоқ эканини кўрсатишга хизмат қилса

Yumshoq undosh ham bo'ladimi?

[Nigora Umarova]

ўзидан олдин келган ундошнинг юмшоқ эканини кўрсатишга хизмат қилса

Yumshoq undosh ham bo'ladimi?

Қаттиқ Х ва юмшоқ Ҳ ни эшитганмисиз?

Қ ни талаффуз этиб кўринг-чи? У қаттиқ ундош товушми ёки юмшоқ?

[Samouchka]

O'zbek tilining fonetikasida faqat H harfi yumshoq tovushmi?
Nima uchun фляга flaga deb, плёнка plyonka deb yozilishini tushunmadim.
Umuman, ushbu imlo qoidalari juda ham tushunarsizga o'xshaydi.
Yaxshi hamki, haligacha butunlay kirill alifbosidan lotin grafikasi asosidagi alifboga o'tilmagan. Hamma hujjatlarni g'ij-g'ij xato bosib ketardi.
Bu imlo qoidalari islohga muhtojligi ko'rinib turibdi.
Nima uchun byudjet emas, budjet yoziladi?
Flaga so'zining yakka o'zi yozilgan bo'lsa hamma ham tushunmasa kerak. Gap tarkibida uchrasa-ku bir amallab flaga nima ekanligini tushunish mumkindir.

[Nigora Umarova]

Ь белгиси:
1) ундош товушнинг юмшоқлигини кўрсатса, ёзилмайди:
альбом-albom, апрель-aprel каби;

2) айириш белгиси вазифасини бажарса, икки хил:

а) Ю, Я, Е ҳарфларидан олдин келганида туширилиб, ҳарф ўрнига yu, ya, ye ҳарфлари ёзилади:
интервью-intervyu, фортепьяно-fortepyano, премьера-premyera каби;

б) O, U ҳарфларидан олдин келганида белги ўрнига y ҳарфи ёзилади:
павильон-pavilyon, Ильин-Ilyin каби.

[Nigora Umarova]

Ъ белгиси:
1) рус тилидан олинган сўзларда ташланиб, ундан кейин келган Е, Ю ҳарфлари ўрнига ye, yu ҳарфлари ёзилади:
разъезд-razyezd, адъюдант-adyutant каби.

2) араб тилидан олинган сўзларда бу белги тутуқ белгисига алмаштирилади:
маъно-ma'no, санъат- san'at каби.

[Kahramon Jalilov]

Мен аввало Қаҳрамонжон дўстимизга лотин тили билан алифбосини ажратиб олишларини тушунтириш мақсадида бир қанча саволлар билан мурожаат қилмоқдаман. У кишининг айтишларича юқорида кўрсатилган сўзлар лотин тилидан таржима қилинган деб кўрсатдилар.
Men umuman qilib (umumiy) holda yozdim. Tortishuvlarda ba'zi odamlar ba'zi so'zlar lotin (ingliz) tildan olingan deb shuning uchun ular shunday yozilishi kerak deyishsa ba'zi birlari Nigora opa aytganlaridek bo'lishi kerak desa yana boshqalari umuman qanday bo'lsa shunday yozilishi kerak va h.k so'zlarni bildirishgan...

[Nigora Umarova]

O'zbek tilining fonetikasida faqat H harfi yumshoq tovushmi?
Nima uchun фляга flaga deb, плёнка plyonka deb yozilishini tushunmadim.
Umuman, ushbu imlo qoidalari juda ham tushunarsizga o'xshaydi.
Yaxshi hamki, haligacha butunlay kirill alifbosidan lotin grafikasi asosidagi alifboga o'tilmagan. Hamma hujjatlarni g'ij-g'ij xato bosib ketardi.
Bu imlo qoidalari islohga muhtojligi ko'rinib turibdi.
Nima uchun byudjet emas, budjet yoziladi?
Flaga so'zining yakka o'zi yozilgan bo'lsa hamma ham tushunmasa kerak. Gap tarkibida uchrasa-ku bir amallab flaga nima ekanligini tushunish mumkindir.

Бу масала бўйича энди Тил ва адабиёт институтининг "Терминология" бўлимига мурожаат қилсангиз яхшироқ бўларди.
Ахир олимлар ҳам халқ талабини инобатга олишар ёки www.onatili.uz сайти муаллифларига мурожаат қилинг.:187:

[Nigora Umarova]

Tortishuvlarda ba'zi odamlar ba'zi so'zlar lotin (ingliz) tildan olingan deb shuning uchun ular shunday yozilishi kerak deyishsa ba'zi birlari Nigora opa aytganlaridek bo'lishi kerak desa ,yana boshqalari umuman qanday bo'lsa shunday yozilishi kerak va h.k so'zlarni bildirishgan...

Барака топгурлар, мен ҳали номзодлик ишини ёқламаганман. Тилшунос олимларнинг фикрларини бир-бирига қиёслаб фикр билдиряпман, холос.

[Eldor Hasanov]

Бу кетишда номзодлик диссертациясини ёқлаб юбораман, шекилли, ўзбек тилшунослигининг бир неча мактаблари вакиллари қарашларидан мисол келтириб. :-)Қизиқ, ушбу имло қоидаларидан деярли кўпчиликнинг хабарлари йўқ бўлса ҳам лекин бу сўзларни автоматик тарзда аксарият ҳолларда тўғри ёзамиз, балким бу китобларни ёки луғатларни кўп ўқиш ва шу каби бошқа жойларда кўзимиз тушганлигидан хотирамизда сақланиб қолинар, лекин бир томондан қойил қолиш керакки-кишида бир икки хатолар бўлар, барибир кейинчалик кўникма хосил бўлади-ю:192:. Келтирилган қоидаларни ичида yu, ya, ye ҳарфлари аксарият ҳолларда ю, я, е ҳарфлари ўрнида ишлатилмоқдами?. Кейин Ь, Ъ белгилари ва Ц, Щ ҳарфлари ушбу келтирилган қоидалар билан ишлатилганда cўзларнинг талаффузи ва маънолари бузилиб, қўполлашиб кетар экан:new_russian:, фараз қилинг сиз билан гаплашаётган киши сизга ўзбек лотин алифбосида ёзилган сўзни ёзилганига қараб талаффуз қилиб айтса (баъзида "приколь" сифатида, учраган) ё сиз буни тушуниб тўғри қабул қиласиз ёки устимдан кулдими, хазил қилдими, янгича сўз муомалага кирибдими, нимадир нотўғри айтдимми деган ҳаёллар билан йўлингизда давом этасиз:252: Энг асосийси бу ишингиз тушиб ўрганиб олсангиз бўлди, кейинчалик қийинчиликларга учрамайсиз деган умиддаман, лекин ёдда қолишига қойил, ажойиб тарзда ишлаб чиқилган:chicken:

[OmoN]

Барака топгурлар, мен ҳали номзодлик ишини ёқламаганман.
Бу яқин кунларда ёқлайман деганими :)

[Kahramon Jalilov]

Барака топгурлар, мен ҳали номзодлик ишини ёқламаганман. Тилшунос олимларнинг фикрларини бир-бирига қиёслаб фикр билдиряпман, холос.
Opa nomzodlik ishizni yoqlavering o'zim yordam beraman!
Do'st bo'lsang yonimda tur!!!

[Nigora Umarova]

Ц ҳарфи ўрнига:
1) сўз охирида, сўз бошида, олд қўшимчадан кейин, ундошдан кейин s ҳарфи ёзилади:
кварц-kvars, целлофан-sellofan, антициклон-antisiklon,конструкция-konstruksiya каби;
2) сўзнинг маъноли қисми ичида унлидан кейин ts ёзилади:
глицерин-glitserin, конституция-konstitutsiya каби.

[Nigora Umarova]

Щ ҳарфи ўрнига sh ёзилади:
община-оbshina, ямщик-yamshik каби (фақат мещан сўзида иккита sh ёзилади:meshshan);

Ы ҳарфи ўрнига I ёзилади:
вымпел-vimpel, вышка-vishka каби.

[Nigora Umarova]

Архивдаги материаллар орасидан 1940 йил Ўзбекистон ССР Олий совети сессиясида сўзланган нутқни топиб олдим. Айрим сабабларга кўра муаллифини келтира олмайман. Нутқни ўқиб кирилл алифбосига ўтиш жараёни қандай кечганлиги ҳақида хулоса чиқариб оласизлар деган умиддаман, форумдошларим.


Нутқ

Депутат ўртоқлар!
Тил ва алифбе масаласи маданий қурилишимизнинг энг муҳим масалаларидандир. Ихчам ва бой адабий тилга ва мукаммал ишланган алифбега эга бўлмай туриб, халқ маданиятини кўтариш мумкин эмас. Ўзбек халқининг бугунги янги адабий тилига ва унинг янги алифбесига биз шунинг учун ҳам жуда кескин курашлар натижасида эришдик.
Ўзларингизга маълумки, шарқ халқлари ичидан энг илғор фикр эгалари, ўзбек халқининг энг яхши ўғиллари адабий тил ва алифбе масаласи устида кўп вақтлардан бери бош қотирганлар. Бизнинг халқимиз ичига араблар томонидан мажбурий равишда, диний адабиёт орқали сингдирилган алифбега қарши норозилик ёлғиз бугунгина майдонга чиққан масала эмас. Араб алифбесига қарши норозилик жуда бурун замондан бошланган эди. Кеча депутат ўртоқ Қори Ниёзов ўз докладида Фузулийдан мисоллар келтирди. Навоий ва Фузулий араб алифбесидаги шикаст ва қийинлик натижасида ёзувдаги маъноларнинг бузилишидан шикоят қилар эдилар. Китоб чиқариш иши айрим котиблар қўлида бўлган замонларда бу чигалликлар масаласи жуда катта масала эди. Навоий ёзади:

Кўз узмай, нуқта қўймай айласа зўр,
Мардуми бўлмагандек айласа кўр.

Яъни "кўз" сўзини ёзувчи киши "з" устидаги точкани тушириб қолдириш билан кўзимизнинг қорачиғини олиб ташлагандек бўлади, яъни кўзни кўр қилади, дейди.
Шундай, Фузулий ҳам араб алифбесидаги қийинликлар ва чигалликлар натижасида жуда кўп муҳим маъноларнинг бузилишини ёзган. Фузулий ёзади:

Қалам ўлсин эди ул котиби бадтаҳриринг,
Ки фасоди рақами сўзимиз шўр айлар.
Гаҳ бир ҳарф сқутида қилур нодири нор,
Гаҳ бир нуқта қсурила кўзни кўр айлар.

Фузулий араб алифбесидаги бир хато билан сўз шўр бўлишини, нодир сўзидаги "д" тушиб қолиши билан нор бўлишини, яъни, қимматбаҳо, топилмас ноёб маъносининг нор; яъни туя маъносига ўтишини ва кўзнинг кўрга айланишини ёзади.
Навоий ва Фузулий ўзларининг бу фикрлари билан араб алифбесининг қанчалик қийин, ишкал ва чигал эканини англаганликларини ва араб алифбесида тўғри ёза билиш ҳар кимнинг ҳам иши эмаслигини кўрсатганлар. Биз бутун халқни саводхон қилаётганимиз социализм мамлакатида Навоий ва Фузулийларнинг бу фикрлари шубҳасиз катта аҳамиятга эгадир.
Агар биз шарқ халқлари ўзбек халқининг тарихига назар солсак, бу халқларнинг ичидан етишган энг зўр фикр эгалари, прогрессив кишилар рус алифбесига ўтиш фикрини секин-секин ўртага ташлай келганларини кўрамиз. Озарбайжон халқининг XIX асрда ўтган машҳур ёзувчиси Мирза Фатали Охундов очиқдан-очиқ рус алифбесини қабул қилишни ўртага ташлаган ва бунинг проектини тузиб чиққан эди. XIX асрнинг сўнги ва XX асрнинг бошида яшаган бизнинг машҳур шоиримиз Фурқат жуда катта муҳаббат билан рус тилини ўрганди, улуғ рус халқининг машҳур лашкарбошиларидан Суворов ҳақида мадҳиялар ёзди. Фурқат буюк рус халқининг илғор маданиятига яқинлашди ва биринчи марта бизнинг ёзувчиларимиз ичида Пушкин, Лермонтов ва Некрасов асарлариниуларнинг ўз она тилларида, улуғ рус халқи тилида ўқиб завқланди.
Улуғ Октябрь социалистик революцияси натижасида миллий ва колониал зулмдан қутилган ўзбек халқи ўзи учун янги тараққиёт йўлини танлади. Ўзбек халқи маданиятининг келажаги ислом идеологиясининг кишанларидан озод бўлди, маданият қуроли-кенг халқ оммасига большевиклар партиясининг илғор таълимотини етказишга хизмат қиладиган янги адабий тилни яратишга киришди, янги алифбе масаласини ўртага қўйди...
... рус алифбесини қабул қилиш масаласи ҳозир бизнинг олдимизда катта бир тарихий зарурият бўлиб туради. Биз ўз тарихий тараққиётимизни яна ҳам тезлаштирмоқни хоҳлаймиз ва ҳозир рус алифбеси асосидаги янги ўзбек алифбесини қабул қилиш масаласини узил-кесил ҳал қилмоғимиз лозим.
Депутат ўртоқлар!
... Рус графикаси асосидаги янги алифбега ўтишимиз бу тараққиётни яна ҳам жиддий қадамлар билан илгарилатишга сабаб бўлади, партиямиз миллий сиёсатини янги ғалабаларга олиб боради.
Депутат ўртоқлар!
Ўзбек тилининг янги алифбесини қабул қилиш билан, бу сессияда халқимизнинг тарихида янги бир шонли саҳифа очарсизлар деб ишонаман.
Яшасин социалистик маданиятимиз!
Яшасин бахтли ўзбек халқи!
.......

1940 йил

[OmoN]

Нутқни ўқиб кирилл алифбосига ўтиш жараёни қандай кечганлиги ҳақида хулоса чиқариб оласизлар деган умиддаман
26 йилда араб алифбосидан лотин алифбосига, 40 йилдан кейин лотиндан кириллчага ўтмаганмизми? Нутққа қараганда арабчадан кириллчага ўтганмиз деган фикр келиб чиқяпти.

[Nigora Umarova]

Нутқни ўқиб кирилл алифбосига ўтиш жараёни қандай кечганлиги ҳақида хулоса чиқариб оласизлар деган умиддаман
26 йилда араб алифбосидан лотин алифбосига, 40 йилдан кейин лотиндан кириллчага ўтмаганмизми? Нутққа қараганда арабчадан кириллчага ўтганмиз деган фикр келиб чиқяпти.

Шундай бўлган. Бироқ нутқдаги буржуа миллатчилари, совет партияси, коммунизмга оид фикрларни қисқартириб таҳрир қилишга тўғри келди.

[Behzod Saidov]

Айрим сабабларга кўра муаллифини келтира олмайман.


Эээ.. Ундаймасда энди. Страна должна знать своих героев. ;)

[Nigora Umarova]

Айрим сабабларга кўра муаллифини келтира олмайман.


Эээ.. Ундаймасда энди. Страна должна знать своих героев. ;)


Ўтган ўтди, улардан бизга яхшигина асарлар ва нутқ қолди.

[Lutfillo Tursunov]

Айрим сабабларга кўра муаллифини келтира олмайман.


Эээ.. Ундаймасда энди. Страна должна знать своих героев. ;)


Ўтган ўтди, улардан бизга яхшигина асарлар ва нутқ қолди.

Уларниям тушиниш керак. Кўз олдиларида қанча-қанча танишлари қизил ғилдиракли машинада опкетилиб, қайтиб келишмаган.

[Nigora Umarova]

Эээ.. Ундаймасда энди. Страна должна знать своих героев. ;)


Уларниям тушиниш керак. Кўз олдиларида қанча-қанча танишлари қизил ғилдиракли машинада опкетилиб, қайтиб келишмаган.

Нутқнинг матнини муаллифнинг ким бўлганлигини билиш учун эмас, ёзув ислоҳати кимга ва нима учун керак бўлганлигини билиш учун қўйдим.

[Kahramon Jalilov]

Архивдаги материаллар орасидан 1940 йил Ўзбекистон ССР Олий совети сессиясида сўзланган нутқни топиб олдим. Айрим сабабларга кўра муаллифини келтира олмайман. Нутқни ўқиб кирилл алифбосига ўтиш жараёни қандай кечганлиги ҳақида хулоса чиқариб оласизлар деган умиддаман, форумдошларим.
Opa men ham huddi shu ma'lumotlarni qidirib topa olmayatuvdim menda borlari o'chib ketgan ekan faqat qonun qolgan ekan qaerdan oldiz bu ma'lumotlarni?

[Kahramon Jalilov]

26 йилда араб алифбосидан лотин алифбосига, 40 йилдан кейин лотиндан кириллчага ўтмаганмизми? Нутққа қараганда арабчадан кириллчага ўтганмиз деган фикр келиб чиқяпти.
Shunday bo'lgan !!!

[Kahramon Jalilov]

Nigora opa yana bir savol kirilchada Павилён so'zi lotincha qanday yoziladi?

[OmoN]

yana bir savol kirilchada Павилён so'zi lotincha qanday yoziladi?
Лотин алифбосида қанақа бўлади билмадим-у лекин кирилл алифбосида "Павилион" ёзилади.

[Kahramon Jalilov]

Лотин алифбосида қанақа бўлади билмадим-у лекин кирилл алифбосида "Павилион" ёзилади.
Kechirasiz biz lotincha o'qiganmiz shunga kirilchada o'zgina hato qilamiz, huddi shu so'zni lotinchasiga qanday yoziladi?

[Behzod Saidov]

Kechirasiz biz lotincha o'qiganmiz shunga kirilchada o'zgina hato qilamiz, huddi shu so'zni lotinchasiga qanday yoziladi?

Pavilyon.

[Kahramon Jalilov]

Pavilyon.
Nega ko'p joylada pavilon deb yozilgan?

[Behzod Saidov]

Pavilyon.
Nega ko'p joylada pavilon deb yozilgan?

Savodsizlikdan. Lotin yozuvidagi imlo lug'atiga qaramasdan yozganligi uchun. :)

[Muhayyo Turdialiyeva]

Лотин алифбосида қанақа бўлади билмадим-у лекин кирилл алифбосида "Павилион" ёзилади.
Балким "Павильон" дир:)
Pavilyon.
Nega ko'p joylada pavilon deb yozilgan?

Savodsizlikdan. Lotin yozuvidagi imlo lug'atiga qaramasdan yozganligi uchun. :)


б) O, U ҳарфларидан олдин келганида белги ўрнига y ҳарфи ёзилади:
павильон-pavilyon, Ильин-Ilyin каби.

:rtfm:

[axmedovshuhrat]

Mana 21 oktabr ham yetib keldi. O'zbek tiliga DAVLAT maqomi berilganiga ham 20 yil to'ldi (yirik sana, круглая дата). Shu davr ichida o'zbek tilini rivoji kuzatildimi, inqirozimi har xolda 20 yildan keyin ham "savodsizlik" haqida gapirish va yozish o'z dolzarbligini yo'qotgani yo'q.
O'zi Davlat tili o'zbek tili bo'lishi mumkinmi?
O'zbek tilini millatimiz ma'naviy-madaniy hayotida chuqur o'rin egallab, kelajak avlodlarga yetarli manba, ma'lumotlar yozib qoldirishga imkoniyati bormi?
O'zbek tilidan tashqari boshqa tillarni mamlakatimizda chet tili sifatida o'rganadigan vaqt keladimi? (rus tiliga nisbatan)
O'zbeklar o'z tillari orqali o'zlarini ma'naviy boyliklarini yarata oladilarmi?
Savollar yana savollar, yana 20 yildan keyin ham Davlat tilimiz qay ahvolda bo'lar ekan???

[Husen]

Shu davr ichida o'zbek tilini rivoji kuzatildimi, inqirozimi har xolda 20 yildan keyin ham "savodsizlik" haqida gapirish va yozish o'z dolzarbligini yo'qotgani yo'q.

Мутлақо ҳақсиз! Бир танишим тил масаласида намунча қайғуришади деб сўраб қолди. Унингча, ўзбек ҳалқи бор экан, бу тил асло ўлмайди! Ўйлаб қаралса, дўстимнинг оддийгина далили кишини жуда овунтиради. Миллион-миллион ўзбеклар шу тилда гаплашаётган экан, нега энди ўзбек тили, ўзбек тили деб бонг уриш керак экан деб ўйланиб қолдим.

Аммо, биргина мана шу юпанчнинг ўзи етарли эмаслигини ҳаммамиз биламиз! Энг катта муаммо - тилдаги сўзлар бойлигини асраб қолиш! Эътибор берсангиз, бугунги авлоддан кўра қарияларимизнинг нутқида сўзлар бойлигини кузатамиз. Мен ҳам баъзида бувимдан теша тегмаган, ҳали хеч бир асарда кузатилмаган жумлаларни эшитиб қолардим. Кечагина "Қишлоқ ҳаёти" кўрсатувида сурхонлик кампирнинг "биз ўгайлатмаймиз" деган сўзини ҳам тўғриси илк бор эшитдим. Ўгайлик қилди деганини биламиз аммо ўгайлатди сўзини эшитмагандим.

Битта нарсани ўйлаб қоламан, эртага ёшимиз бир ерга етиб, невара-чевараларимиз ҳам бизнинг бугунги нутқимиздан "нақадар сўзга бой-а?" деб ҳайратланиб турмаса бўлгани! У ҳолда ўша пайтдаги уларнинг нутқини тасаввур қилаверинг...
Дедушка, гуд монинг, яхши ётиб турдизми? "Хайрли кун" дейсизми? Хайрли нима дегани?
Худо асрасин!
Дарвоқе, бугунги тил айёми, миллат тантанаси муборак!!!

[Nigora Umarova]

Do'stlar, ayting, bizlar qayon,
Ketmoqdamiz, ketmoqdamiz.
O'zimizni yulduz sanab,
Ba'zan oyga yetmoqdamiz.
Tilimizni avaylamay,
O'zga tilga havas qilib,
Tilimizning go'zalligin-
Buzmoqdamiz, buzmoqdamiz.
Maqomimiz eshitmayin,
Darang- durungga jo'r bo'lib,
Ohang rishtalarini-
Uzmoqdamiz, uzmoqdamiz.
Tilimizning go'zalligin,
Turli so'zga qorishtirib,
Alamlarni endi ichga-
Yutmoqdamiz, yutmoqdamiz.
Lisonimizni asraylik,
Avlodlarga meros uchun.
Axir endi jahonga yuz-
Tutmoqdamiz, tutmoqdamiz.

N.U.

[Kahramon Jalilov]

Tillar ichra durdonasan ona tilim,
Mening uchun yagonasan ona tilim.
Shakaru bol so’zlaringdan aylanayin,
Go’zallikda shohonasan ona tilim

Ona tilim endi sira ko’rma zavol,
Barcha tillar davrasida bo’l barkamol,
Lotin yozuv so’zlaringga bo’ldi jamol,
Dunyo xalqi jamolingga hamisha lol.

Bobolarim nimi bilan qildim tilak,
Mangulikka dahldorsan endi beshak
El mustaqil, yurt mustaqil bilki demak,
Seni olg’a chorlamoqda zo’r kelajak.

(318-sonli maktab majmuasida bo'lib o'tgan "ona tilim bayrami" dan)

[Behzod Saidov]

Savollar yana savollar, yana 20 yildan keyin ham Davlat tilimiz qay ahvolda bo'lar ekan???

Билмадим, билмадим... Фақат умид қиламанки, 20 йилдан кейин ўзбек тилига давлат тили мақоми берилган сана "Нимага саводсизлашиб кетаяпмиз?" саволи остида нишонланмайди...


Lotin yozuv so’zlaringga bo’ldi jamol,

+1. Айниқса сентябрь ва октябрь сўзларига.:biggrin:

[Nigora Umarova]

Savollar yana savollar, yana 20 yildan keyin ham Davlat tilimiz qay ahvolda bo'lar ekan???

Билмадим, билмадим... Фақат умид қиламанки, 20 йилдан кейин ўзбек тилига давлат тили мақоми берилган сана "Нимага саводсизлашиб кетаяпмиз?" саволи остида нишонланмайди...




Абдулла Авлонийнинг хаёти ва ижоди мавзусини утганимда, у кишининг "Таржимаи хол"ларини ёздирдим. Шунда укувчилар: "У киши рус тилида гапирганми? Нега таржимаи холда русча сузлар куп?" деган саволни беришди. Хакикатан хам, тил узгарувчан ходиса, кайсидир четдан узлашган сузларни "хазм килиб" узлаштириб олади, кайсидир сузлар урфдан чикиб кетади.
Россиянинг Культура каналида бир шоирнинг ижодий кечаси берилди. У хам рус тили уз софлигини йукотаётганлигини, "кастинг, презентация...." каби бир канча чет тилидан узлашган сузлар кириб келаётганлигини куюниб гапирди.
Демак, бу ахвол факат узбек тилида эмас экан.

[Husen]

21 октябр куни Ўзбек тилига давлат тили мақоми берилганига роппа-роса 20 йил тўлди. Ўтган вақт мобайнида тил амалда давлат мақомига эришдими? Унинг бугунги мавқейи қандай? Ҳорижий радиостанциялардан бири атоқли адиб, Ўзбекистон Халқ ёзувчиси Тоҳир Маликни суҳбатга тортган.

Тоҳир Малик: Бу қонуннинг қабул қилиниши Ўзбекистоннинг мустақиллиги сари қўйилган дадил қадамлардан бири эди. Биз, албатта эслаймиз, бу қонуннинг қабул қилинишида Ислом Каримовнинг хизматлари катта бўлган. Чунки ўша пайтда ўзбек тилига давлат тили мақомини беришга қарши бўлган зиёлилар гуруҳлари ҳам бор эди. Қонун қабул қилингандан кейин табриклашга арзийдиган бир қатор ишлар амалга оширила бошланди. Жумладан, қонунни ҳаётга тадбиқ этиш учун масъул ҳукумат комиссияси тузилди. Бундан ташқари махсус атамалар қўмитаси ташкил қилинди. Тилшунослик институти мустақил институтга айлантирилди, Ўзбек тили жамияти тузилди. Буларнинг ҳаммаси яхши эди, аммо йил ўтган сайин бу нарсаларнинг ҳаммаси секин-секин яна ўз аслиги қайта бошлади. Аввало қонунга таҳрир киритилди. Бу таҳрирга кўра, "раҳбарлар давлат тилини билиши шарт" деган модда ўзгартирилди ва раҳбар бўлиш учун давлат тилини билиши шарт бўлмай қолди. Мана шу нарса қонуннинг аҳамиятини анча тушириб қўйди ва ўзбек тилини ўрганишга бўлган қизиқиш анча сусайиб қолди.

Савол: Нима учун қонунга ўзгартиришлар киритилган, деб ўйлайсиз? Бунга нима туртки берган бўлиши мумкин?

Тоҳир Малик: Энди ўша пайтда балки ўзгартиришлар керак бўлгандир. Чунки ўзбек тилини билмайдиган яхши мутахассислар бор эди. Улар турли соҳаларда ишлашарди ва бизнинг ёшларимиз хали уларнинг ўрнини эгаллаш учун етарли илм ва тажрибага эга эмасдилар.
Бу мутахассисларнинг мамлакатдан кетиб қолишларининг олдини олиш учун, эҳтимол шундай қилингандир. Бу ҳамма учун эмас эди. Лекин афсуски, ҳамма учунга айланиб қолди. Илк пайтларда давлат ишлари, идора ишларини аста-секинлик билан ўзбек тилида олиб борила бошланди, идораларда рус тилидан ўзбек тилига таржима қилувчи мутахассис ўринлари ташкил қилинди. Ҳозир эса бунинг акси. Ҳозир ўзбекчадан русчага таржима қилиб беришаяпти ва идора ишлари аста-секин рус тилига айлантирилаяпти. Ўзбек тили жамияти ҳам тузилди-ю, фаолият олиб бормай, тугатиб қўя қолинди. Атамақўм ҳам тугатилди. Тилшунослик институти ҳам тугатилиб, адабиёт институтига қўшиб юборилди. Оқибатда ҳозир тил билан шуғулланадиган бирон идора ёки муассаса қолмади. Хусусан, Атамақўмнинг тугатилиши оқибатида жуда кўп атамалар бугунги кунда кулгили ҳолга келиб қолди. Мана масалан, кўп ишлатаяпмиз, ҳужжатларга ҳам "Ўзбекистон фуқароси" деб ёзилаяпти. Билмадим, ким тавсия этган бу сўзни, лекин маъносини билмасдан қабул қилишган. Чунки "фуқаро" дегани ўзбекчада "фақир" сўзининг кўплигини англатади. "Фақир"- камбағал, бечора дегани. Демак, "Ўзбекистон фуқароси" деганда камбағал, бечоралар назарда тутилади. Бу жуда ҳам кишини уялтирадиган ҳолат. Бунга ўхшаган мисоллар кўп. Масалан, бугун Тошкентга келган одам ҳайрон бўлиб қолади. "Ўзбекистон пойтахтида юрибманми ёки Россиядами?" деб ўйлаши табиий. Чунки тамоми рекламалар, дўконлар пештоқларидаги ёзувлар, идораларнинг номлари ҳам рус тилида. Билмадим, Тошкентда ҳокимият борми-йўқми? Бу ҳокимият қаерга қарайди? Президентнинг фармонига кўра, ҳокимлар "маънавият марказлари"нинг раҳбари саналади. Маънавият билан шуғулланадиган ҳоким қаёққа қараяпти? Биз энди қандай қилиб ўзбек тилига давлат мақоми берилди, деб юра оламиз ва бу кунни байрам деб қандай бир-биримизни табриклай оламиз?..

[Nigora Umarova]

Атоқли адиб мустақиллик йилларида ўзбек тилига эътибор камайганини айтади 21 октябр куни Ўзбек тилига давлат тили мақоми берилганига роппа-роса 20 йил тўлди. Ўтган вақт мобайнида тил амалда давлат мақомига эришдими? Унинг бугунги мавқейи қандай? Ҳорижий радиостанциялардан бири атоқли адиб, Ўзбекистон Халқ ёзувчиси Тоҳир Маликни суҳбатга тортган.

Мақолани тўлиқ жойлаштириш имкони борми?

Мақолани сарлавҳасига келсак, "фуқаро" сўзи "фақир" сузидан ясалган. Севимли адибимиз тилдаги сззнинг нотўғри ўзлашганлигини назарда тутиб шундай деган бўлишлари мумкин. "Ўзбекистон фуқароси"ни эмас.

[Husen]

Мақолани тўлиқ жойлаштириш имкони борми?
Адашмасам, бори шу!

Севимли адибимиз тилдаги сззнинг нотўғри ўзлашганлигини назарда тутиб шундай деган бўлишлари мумкин. "Ўзбекистон фуқароси"ни эмас.
Бу фикрингизга қўшиламан. Шу боис сарлавҳани ёзмай қўя қолдим.

[Nigora Umarova]

"Фуқаро" сўзининг келиб чиқиши ҳақида адибимиз Эркин Воҳидов ҳам фикр билдиргандилар. (http://uforum.uz/showthread.php?p=186219#post186219)

[Kahramon Jalilov]

Севимли адибимиз тилдаги сззнинг нотўғри ўзлашганлигини назарда тутиб шундай деган бўлишлари мумкин. "Ўзбекистон фуқароси"ни эмас.
Gapizga qo'shilaman men ham bir paytla bir muallimdanmi kimdirdan eshitganman "fuqaro" so'zi qaysidir so'zdan olingan bo'lib o'sha yozib o'tilganidek kambag'al degan so'zni anglatadi deyishgan.

[axmedovshuhrat]

E'tibor bering ў harfini bosma shaklidagi 6 ko'rinishidagi "apostrofi" ayirish ma'nosida kelgan so'zlarda "chiroyli" bosma shakl oladi. Shuning uchun ham, men o'ylashimcha, ulardan 9 shaklidagi apostrof olib tashlangan.:biggrin:
https://img.uforum.uz/images/tcdumrf2711908.jpg

[Umida Shodiyeva]

kimdirdan eshitganman "fuqaro" so'zi qaysidir so'zdan olingan bo'lib o'sha yozib o'tilganidek kambag'al degan so'zni anglatadi deyishgan.

"Fuqaro" ya'ni "kambag'allar", arab tilidagi "faqir" -"kambag'al" dan olingan.

[iSultan]

Ха....демакки Узбек тили Узбекларга керак эмас. Бу кетишда биз хам 20 йиллардан кейин шимолий козогистонда яшовчи козоклардек уз она тилимизни унутамиз. Кейин биров бизга "узбек" деса хакорат килиняпти деб уйлай бошлаймиз. Аста секин динимизни унутамиз, христианлашиб кетамиз ва тулалигича манкуртга айланамиз.

[iSultan]

mo''jiza - mo'jiza кайси бири тугри ёзилган ажабо?

[Masud Mahsudov]

Ха....демакки Узбек тили Узбекларга керак эмас. Бу кетишда биз хам 20 йиллардан кейин шимолий козогистонда яшовчи козоклардек уз она тилимизни унутамиз. Кейин биров бизга "узбек" деса хакорат килиняпти деб уйлай бошлаймиз. Аста секин динимизни унутамиз, христианлашиб кетамиз ва тулалигича манкуртга айланамиз.

Assalomu alaykum... Uzr, birodar, lekin juda oshirib yubormadingizmi bu fikrni aytishda? allohga shukr, hali savodli insonlar ham ko'p yurtda... O'tgan asrning 90 yili davomida, qancha tazyiqlarga uchragan dinimiz ham, inshaallah, yo'qolmaydi...

[OmoN]

Ха....демакки Узбек тили Узбекларга керак эмас. Бу кетишда биз хам 20 йиллардан кейин шимолий козогистонда яшовчи козоклардек уз она тилимизни унутамиз. Кейин биров бизга "узбек" деса хакорат килиняпти деб уйлай бошлаймиз. Аста секин динимизни унутамиз, христианлашиб кетамиз ва тулалигича манкуртга айланамиз.
Сизларнинг кимлигингизни билмадим-у лекин сизларга ҳозирдан ачиниб кетяпман :(

[axmedovshuhrat]

Ха....демакки Узбек тили Узбекларга керак эмас. Бу кетишда биз хам 20 йиллардан кейин шимолий козогистонда яшовчи козоклардек уз она тилимизни унутамиз. Кейин биров бизга "узбек" деса хакорат килиняпти деб уйлай бошлаймиз. Аста секин динимизни унутамиз, христианлашиб кетамиз ва тулалигича манкуртга айланамиз.
O'zi o'zbek tili kim uchun kerak? Millat uchunmi? YO'Q Davlat uchun, siyosat uchun. 20 yildan keyin hozirgi siyosat ushlab turilsa, Davlat tili ham o'zbek tililigicha qoladi. Lekin til u paytda qanday so'zlar hisobiga boyiydi? Menimcha faqat shevaga oid so'zlar va savodsizlar jargonlari bilan.
Keyingi fikrlar noto'g'ri.

[Kahramon Jalilov]

Lekin til u paytda qanday so'zlar hisobiga boyiydi? Menimcha faqat shevaga oid so'zlar va savodsizlar jargonlari bilan.
Do'stim siz o'zi uzbek tili oldin qanday qilib shu kungacha shu holga kelganini haqidagi ma'lumot bilan qiziqing keying ushbu fikringizni bildiring...
Hozirgi kunda juda ko'plab insonlar (uzbeklar) chet-ellarda ishlash bilan birga uzbek tilini ham o'sha davlatlarga keng yoymoqdalar. Bir do'stim hazilnovuz tarzda menga shunday dedi:"Hozirda Koreya davlatida uzbek tili davlat tili bo'lib bormoqda...

[OmoN]

Hozirgi kunda juda ko'plab insonlar (uzbeklar) chet-ellarda ishlash bilan birga uzbek tilini ham o'sha davlatlarga keng yoymoqdalar. Bir do'stim hazilnovuz tarzda menga shunday dedi:"Hozirda Koreya davlatida uzbek tili davlat tili bo'lib bormoqda...
Санкт-Петербургнинг таксопаркларида Ўзбекистондан борган ҳайдовчилардан имтиҳонлар ўзбек тилида олинаётган экан. Масъул шахслар "Қайси тилда бўлса ҳам имтиҳонни топширолса бўлди. Такси ҳайдаш учун рус тилини яхши билиши шарт эмас" дейишибди.

[Husniddin Ato]

..."Hozirda Koreya davlatida uzbek tili davlat tili bo'lib bormoqda...

O`zbekistonda esa, bu tilda savodsizlarcha so`zlashuvgina emas, hatto poytaxt markazidagi, oliygohlar peshtoqidagi shiorlarda savodsizlarcha shior bitish urf bo`lib bormoqda. Bu odatiy holga aylandi bugun. Menimcha endi yana biror yangi shior yoki reklamada o`zbek tilining til qoidalariga sovuqqonlik bilan yondashilganlikni guvohi bo`lsak hech ajablanmayman.

Yaqinda ish yuzasidan bir hujjatga qo`l qo`ydim. Hujjat rus tilida edi. "Nima uchun rus tilida? Shuni o`zbek tilida yozishni iloji yo`qmi?" deb so`radim. Haligi tanishim esa "Shunday qilish kerak. Lekin baribir butunlay iloji yo`q. Birgina misol, soliq idorasiga o`zbek tilida xat yoki hujjat yozib yuboringchi... Ertasi kuni "xatlarizda nima deyilgan edi" deb qo`ng`iroq qilshadi. Keyin esa butun xat mazmunini rus tilida tushuntirib berishizga majbursiz".

[Sulhiya Gaziyeva]

Forumda odam bilmasdan, shoshilib xato qilib qo'yishi mumkin. Buni kechirish mumkin.Lekin ko'cha-ko'yda katta stendlarda xato qilib yozilganini ko'p ko'raman. Bunga nima deysiz? Nahotki shunchalar qiyin bo'lsa, stendlar chiqishidan oldin savodli odamlar uni tekshirishlari. To'g'risi o'zim uyalib ketaman kafe, restoran yoki boshqa-boshqa joylarning nomlari xato yozilganini ko'rsam! Ayniqsa e'tibor bering:reklamalar katta stendlarda qoq shaharning o'rtalarida turadi. Agar ularni e'tiborlik bilan o'qib chiqsangiz bir dunyo xatolarni topasiz. Yana ingliz tilida ham ko'p stendlar yoki do'konlarning nomi yoziladi. Ularda ham shu ahvol. Grammatikaga umuman zid holda yoziladi. Bu yozuvlarni chet ellik mehmonlar ko'rib ustimizdan kulib ketishlari aniq.

[Sulhiya Gaziyeva]

Ona tili darsi(ona tilimiz grammatikasi) nafaqat maktab programmasida, balki oliy o'quv yurtlarida ham o'tilishini istardim. Ming afsuslar bo'lsinki unaqa emas. To'gri ba'zilar fikrimga qarshi chiqib "Maktabda o'qimagan, institutda o'qirmidi?",- deyishlari mumkin. Lekin "5" baho olish uchun balki ba'zilar o'qir. O'zim ham xato qilgan bo'lsam oldindan uzur so'rab qolaman!

[Kahramon Jalilov]

orumda odam bilmasdan, shoshilib xato qilib qo'yishi mumkin. Buni kechirish mumkin.Lekin ko'cha-ko'yda katta stendlarda xato qilib yozilganini ko'p ko'raman. Bunga nima deysiz? Nahotki shunchalar qiyin bo'lsa, stendlar chiqishidan oldin savodli odamlar uni tekshirishlari. To'g'risi o'zim uyalib ketaman kafe, restoran yoki boshqa-boshqa joylarning nomlari xato yozilganini ko'rsam! Ayniqsa e'tibor bering:reklamalar katta stendlarda qoq shaharning o'rtalarida turadi. Agar ularni e'tiborlik bilan o'qib chiqsangiz bir dunyo xatolarni topasiz. Yana ingliz tilida ham ko'p stendlar yoki do'konlarning nomi yoziladi. Ularda ham shu ahvol. Grammatikaga umuman zid holda yoziladi. Bu yozuvlarni chet ellik mehmonlar ko'rib ustimizdan kulib ketishlari aniq.
Men ham huddi shunday voqeaga duch keldim va buning sababini so'rasam reklama tayyorlayotgan makerla rus va boshqa millatga mansubmish ular hato yoki tog'ri yozilganini bilmaganligi uchun shunday bo'lganini ta'kidlab o'tishdi. Darhaqiqat reklama tayyorlovchi agentlarda qariyib 70-80% rus yoki boshqa millatga mansub odamlar ish olib borishmoqda lekin nega reklama buyurtmachi bunga e'tibor qaratmas ekan, yana bir misol shu buyurtmachiladan so'radim nega hato yozilga narsaga e'tiroz bildirmaysiz deb so'rasam asosiysi chiroyli chiqqan shunga...

[Aaz]

Узбек тили узбек тили дейсизлар, мана ман учун учун лотин алифбосида езилган постлар кийинлик билан укилади, купинча укимай кетаман....

[Behzod Saidov]

Узбек тили узбек тили дейсизлар, мана ман учун учун лотин алифбосида езилган постлар кийинлик билан укилади, купинча укимай кетаман....

Нима қилайлик шунга? Ўзбек тили демайликми? Ёки лотин ёзувида ёзмайликми? Умуман, юқоридаги фикрингизнинг мавзуга нима алоқаси бор?

[Aaz]

Узбек тили узбек тили дейсизлар, мана ман учун учун лотин алифбосида езилган постлар кийинлик билан укилади, купинча укимай кетаман....

Нима қилайлик шунга? Ўзбек тили демайликми? Ёки лотин ёзувида ёзмайликми? Умуман, юқоридаги фикрингизнинг мавзуга нима алоқаси бор?

Албатта езаверинглар. Мавзу саводсизлар нега купаяди дегани бугани учун айтдимда...

[Husniddin Ato]

Ona tili darsi(ona tilimiz grammatikasi) nafaqat maktab programmasida, balki oliy o'quv yurtlarida ham o'tilishini istardim. Ming afsuslar bo'lsinki unaqa emas. To'gri ba'zilar fikrimga qarshi chiqib "Maktabda o'qimagan, institutda o'qirmidi?",- deyishlari mumkin. Lekin "5" baho olish uchun balki ba'zilar o'qir. O'zim ham xato qilgan bo'lsam oldindan uzur so'rab qolaman!

To`g`ri. Shunday deb o`ylashim ham mumkin edi. Lekin bir oz boshqacharoq yondashaman. Oliygohda ham ham ona tili darsini kiritishlik degani yana qancha mablag` va yana qancha dars soatlari degani.

Unda maktablarda ona tilini qanday o`qitishayapti agarda oliygohda ham ona tiliga muhtojlik sezilayatgan bo`lsa?
Nima uchun maktablarda suskashlik qilishayapti bu fanlarni o`tishga?
Nima uchun maktabni bitirayotgan bolalar oliygohlarga kirish uchun maxsus tayyorgarlik soatlarini olishga majbur bo`lishayapti? Undan ko`ra maktabni tugataylikda qolgan ta'limni faqat "reretitor"larga qo`yb beraylik. Sababi ular bu vazifani ancha muvoffaqiyatli ado etishayapti.

[Lutfillo Tursunov]

Ona tili darsi(ona tilimiz grammatikasi) nafaqat maktab programmasida, balki oliy o'quv yurtlarida ham o'tilishini istardim. Ming afsuslar bo'lsinki unaqa emas. To'gri ba'zilar fikrimga qarshi chiqib "Maktabda o'qimagan, institutda o'qirmidi?",- deyishlari mumkin. Lekin "5" baho olish uchun balki ba'zilar o'qir. O'zim ham xato qilgan bo'lsam oldindan uzur so'rab qolaman!

Олийгоҳларда давлат тили ўқитилиши керак деган фикрингизга 100 фоиз қўшиламан. Қанақа мутахассислик бўлмасин, барибир тилни яхши билиши керак. Олийгоҳни битираётганларнинг кўпчилиги илмий ишлар ёқлаши мумкин, аммо ўзбек тилини яхши билмаслиги оқибатида ўша илмий ишини тушунарли, равон ва аниқ қилиб ёза олмайди.
Кейин ҳар бир фан бўйича дарсликларни ҳам айнан шу йўналишдаги мутахассислар яратиши керак. Бу ҳолатдаям давлат тилини яхши билмаган мутахассис дарсликни маромида ёза олмайди. Натижани кўриб турибмиз - олий ўқув юртларида давлат тилидаги дарсликлар сони етарли даражада эмас. Кўпчилик техникага оид мақола, рисола, китоб ва дарсликларни ўзбек тилида ифодалаш қийин дейди. Бунга умуман қўшилмайман, бундай қарор юзага келишининг сабаби - ўз тилимизни яхши билмаслигимиз, олий ўқув юртларида она тили дарсларининг мукаммал ўтилмаслиги, эътиборнинг йўқлигидир. Албатта, ўша техника соҳасига оид фикрни ўзбек тилида айтиб ўрганмагандан кейин "мумкин эмас" деган қарорни чиқариб қўя қолишади.
Sulhiya Gaziyeva сизга саволим бор. Сиз таҳсил олаётган Шарқшунослик институтида ўзбек тили дарси ўтиладими? Қайси курсларда ва ҳафтасига неча соат ўтилади ушбу фан?

[Behzod Saidov]

Олийгоҳларда давлат тили ўқитилиши керак деган фикрингизга 100 фоиз қўшиламан. Қанақа мутахассислик бўлмасин, барибир тилни яхши билиши керак. Олийгоҳни битираётганларнинг кўпчилиги илмий ишлар ёқлаши мумкин, аммо ўзбек тилини яхши билмаслиги оқибатида ўша илмий ишини тушунарли, равон ва аниқ қилиб ёза олмайди.


СамДУда ўқиганимда лотин ёзуви алоҳида курс сифатида ўтилган эди. Лекин, унга жуда ҳам кам соат ажратилган.


Кўпчилик техникага оид мақола, рисола, китоб ва дарсликларни ўзбек тилида ифодалаш қийин дейди. Бунга умуман қўшилмайман

Мен эса қўшиламан. Айнан шу кунларда қийин. Сабабини эса фикрингиз давомида ўзингиз ҳам кўрсатиб ўтибсиз:


бундай қарор юзага келишининг сабаби - ўз тилимизни яхши билмаслигимиз, олий ўқув юртларида она тили дарсларининг мукаммал ўтилмаслиги, эътиборнинг йўқлигидир. Албатта, ўша техника соҳасига оид фикрни ўзбек тилида айтиб ўрганмагандан кейин "мумкин эмас" деган қарорни чиқариб қўя қолишади.

Бу сабабларга яна атамалар билан боғлиқ муаммони қўшиш мумкин. Қани эди, ҳар бир соҳа бўйича, аниқ белгиланган, ҳамма амал қиладиган атамалар луғати бўлса. Ҳозирги техник адабиётларни таржима қилиш билан боғлиқ муаммолар анча осонлашармиди...
Умуман олганда, нафақат атамалар луғати, оддий изоҳли луғатни ҳам ҳар 20-30 йилда бир марта чиқармасдан ҳар йили бойитиб бориш керак. Инглиз тилидаги изоҳли луғатларга одамни ҳаваси келади. Қаранг ҳатто "google" деган феъл бор...

[Sulhiya Gaziyeva]

Lutfillo Tursunov (javascript:insertnick('Lutfillo Tursunov');) vbmenu_register("postmenu_293972", true);
Sulhiya Gaziyeva сизга саволим бор. Сиз таҳсил олаётган Шарқшунослик институтида ўзбек тили дарси ўтиладими? Қайси курсларда ва ҳафтасига неча соат ўтилади ушбу фан?
Men Sharqshunoslik institutining o'zbek guruhida tahsil olaman. Shuning uchun bizda o'zbek tili darsi faqat rus guruhlarida tahsil oladigan talabalarga o'tiladi. Bizda esa rus tili darsi o'tiladi. Shunisiga ham raxmat. Chunki ko'p talabalar rus tilini mutlaqo bilishmaydi desam mubolag'a bo'lmaydi.

[Masud Mahsudov]

Oliygohlarda ona tili darslarining o'tilmasligiga asosiy sabab, fikrimcha, maktab dasturida yetarlicha o'rgatilganligi bo'lsa kerak. Haqiqatan ham, ona tilini oliygohgacha yetarli darajada o'rganmagan talaba, oliygohda ham unga ishtiyoq qilishi amri mahol... Gayrizabon guruxlarga esa, albatta, maktabdanoq o'zbek tilini o'qitishga e'tiborni kuchaytirish kerak... Qolaversa, davlat muassasalarida ham o'zbek tilida ish yuritish masalasi hozirgi kunda eng dolzarb muammolardan biridir... Rasman, hamma joyda bunga amal qilinishi ko'p ta'kidlanayotgan bo'lsa-da, amaliy jihatdan bunga e'tibor juda susayib ketgan...

P.S. Poytaxtda, men eng achingan narsam, o'zbeklarimizning o'z tilini unutib yuborayotganligidir...

[Husniddin Ato]

P.S. Poytaxtda, men eng achingan narsam, o'zbeklarimizning o'z tilini unutib yuborayotganligidir...

Nega bu jumlalarni asta so`zlaysiz? Baralla aytavering.
O`zbek tilining bugungi kundagi inqirozi jar solishga arziydi.
Darvoqe, jar qolgandan biror foyda bo`larmidi. Bu tilni deb Avloniy qayg`urdi, Behbudiy qayg`urdi, bu forumda ham qancha-qancha bugungi kun dahoyu-ulamolari qayg`urayapti. Kuni kecha Tohir Malik "baralla" fikr bildirdilar.
LEKIN NIMA O`ZGARAYAPTI? Yana qayta rusiyzabonlashib ketayapmiz.
Afsus..... afsus.

[bekww]

Сообщение от Aaz Узбек тили узбек тили дейсизлар, мана ман учун учун лотин алифбосида езилган постлар кийинлик билан укилади, купинча укимай кетаман.... Нима қилайлик шунга? Ўзбек тили демайликми? Ёки лотин ёзувида ёзмайликми? Умуман, юқоридаги фикрингизнинг мавзуга нима алоқаси бор? Албатта езаверинглар. Мавзу саводсизлар нега купаяди дегани бугани учун айтдимда...

Албатта хаммага кийин, бирор бир юз йил ичида тилимизнинг алифбоси уч марта узгарса, кайси халк буни кутараоларди...

[Husniddin Ato]

Албатта хаммага кийин, бирор бир юз йил ичида тилимизнинг алифбоси уч марта узгарса, кайси халк буни кутараоларди...

Iye, siz o`zbek xalqini kim deb o`ylayapsiz? Qancha-qancha kunlarni boshidan o`tkazgan xalq uchun oddiy alifbo nima bo`pti. Nima, natijani ko`rmayapsizmi? Biiiir tashqariga chiqib ko`chani aylaningchi?
Innankeyin, faqat alifbo emas, til ham o`zgarayaptiku. + yana bitta jasorat.

[Masud Mahsudov]

Албатта хаммага кийин, бирор бир юз йил ичида тилимизнинг алифбоси уч марта узгарса, кайси халк буни кутараоларди...

Hozirgi davrda yurtda savodsizlikning "ommalashib" ketayotganini faqatgina alifboga tirkash unchalik ham to'gri emas... Gap, ko'pchilikning kitob o'qishmay qo'yishayotganlarida... Yoshlarda ilmga bo'lgan intiluvchanlikning yo'qolib borayotganligida... Hamma narsani pulga o'lchashni bog'cha davrdan boshlab bolalalr miyyasiga quyilayotganligida... Maktabda savodsiz o'qituvchilarning ko'payib borayotganida... Ota-onalar turmush tashvishlari bilan bo'lib farzandlarning o'qishlarini jiddiy tergamayotganlarida... Eee, bunaqa sabablarning son-sanog'i yo'q...

[bekww]

Менга кийин буляпти... Рус тилида укиганман богчадан институтгача...
Адабиётни олсак, рус тилида улкан кутубхоналар бор интернетда, она тилимизда эса йук, афсусларким, нима килиш керак, хайронман...

[Kahramon Jalilov]

Менга кийин буляпти... Рус тилида укиганман богчадан институтгача...
Адабиётни олсак, рус тилида улкан кутубхоналар бор интернетда, она тилимизда эса йук, афсусларким, нима килиш керак, хайронман...
Масалан сизга кирил харфлари билан ёзилгани керакми ёки лотин харфлари биланми ?

[bekww]

Фарки йук, булса бас, балки линкларни биларсиз, уртоклашсангиз, Сизга факат рахмат дердим, укажоним!!!

[Kahramon Jalilov]

Узоққа бормайман мана оддий мисол зиёнетдан хам топса бўлади http://www.ziyonet.uz/uzc/library/libid/100000

[bekww]

Кизик ахвол, русийзабон форумдошларимиз унча шеъриятга кизикишмайди, тушунимча, гарчи кутубхоналари (интернетда) зиёда булса хам, узбек тилида эса эхтиёж сезиларли, аммо кутубхоналар йук, деярли, ёки адашяпманми...

[Lutfillo Tursunov]

СамДУда ўқиганимда лотин ёзуви алоҳида курс сифатида ўтилган эди. Лекин, унга жуда ҳам кам соат ажратилган.

Лотин ёзуви курслари ўз йўлига. Бундан кейин олийгоҳларда бу курсларни ўтишга ҳожат ҳам йўқ. Лекин ўзбек тили мукаммал тарзда ўтилиши керак ҳар қандай мутахассисликда ҳам.
Бизга талабалар мақолаларини олиб келишади. Уларда фикр бор, лекин фикрини ёзма ифодалаш маҳорати йўқ. Сабаби мактабларда она тилига у қадар кучли эътибор берилмайди. Бола "мен келажакда математик бўламан", деган қарорга келса она тили фанини ташлаб қўяди. Бу шахсан ўзимнинг бошимдан ўтган.
Энди олийгоҳларда она тили дарсининг умуман ўтилмаслиги эса, вазиятни янада ачинарли аҳволга олиб келади.

Мен эса қўшиламан. Айнан шу кунларда қийин. Сабабини эса фикрингиз давомида ўзингиз ҳам кўрсатиб ўтибсиз:
Шуни айтаманда "ўзбек тилида техника йўналишидаги қўлланмалар яратиш мумкин эмас" деган важнинг пайдо бўлишига ўзимиз айбдормиз, тилимиз эмас.

Тил имкониятларидан етарли фойдаланилмаяпти. Оқибатда чиройли сўзлар луғат бойлигимиздан чиқиб кетяпти. Бунга ҳозирги пайтда информацион жанрнинг кенг оммалашгани ҳам қайсидир маънода сабабчи бўлса керак. Кунлик ва ҳафталик нашрлар, интернетда, асосан, ахборот жанридан фойдаланиляпти, бу табиий ҳол. Бу жанрда кўпроқ оддийликка, лўндаликка ва аниқликка эътибор берилади. Бадиий тўқималар ва унда ишлатиладиган сўзлардан ахборот жанрида фойдаланилмайди. Энди, ёшлар учун бу манбаалар шунчалик кўпки (айниқса, интернетда), кунига юзлаб ахборотлар ўқиймиз, ТВ ва радиоларда ҳам тинглаймиз, натижада бизга бошқа манбаани - бадиий адабиётни ўқишга вақт ҳам, табиий эҳтиёж ҳам камайиб кетяпти. Интернетдан шунчалик кўп нарса ўқиганингиздан кейин, бирор китобни олиб ўқишга қийналиб қоласиз. Онг қабул қилиши оғирлашади, миядаги ахборот кўплигидан. Бора-бора қисқа ва лўнда, осон "ҳазм" қилинадиган матнларни ўқишни маъқул кўра бошлаймиз. Шу ҳолат ҳам сўз ва луғат бойлигимиз пасайишига олиб келади барибир.


Бу сабабларга яна атамалар билан боғлиқ муаммони қўшиш мумкин. Қани эди, ҳар бир соҳа бўйича, аниқ белгиланган, ҳамма амал қиладиган атамалар луғати бўлса. Ҳозирги техник адабиётларни таржима қилиш билан боғлиқ муаммолар анча осонлашармиди... Умуман олганда, нафақат атамалар луғати, оддий изоҳли луғатни ҳам ҳар 20-30 йилда бир марта чиқармасдан ҳар йили бойитиб бориш керак. Инглиз тилидаги изоҳли луғатларга одамни ҳаваси келади. Қаранг ҳатто "google" деган феъл бор...

Луғат ва атамашунослик муаммоси тилимизнинг энг катта фожеаси бўлса керак. Айрим соҳаларда чиқарилаётган луғатлардаги хатоларни кўриб, одамнинг асаби бузилади.
Атамашуносликка давлат миқёсида эътибор берилмагунча вазият ўзгармаса керак. Катта сармоя ва мутахассисларни жамлаш ҳамда узоқ машаққатли меҳнатлар керак бўлади бунга.
Тоҳир Малик айтганларидек, ҳозир бизда бирорта тилшунослик институти йўқ. Бир иккита фидойиларнинг ҳаракати билан бизда йиғилиб қолган муаммони ҳал этиб бўлмайди.
Энг ёмон тарафи, вақт ўтиб кетяпти, технологияларга оид турли атамалар юзага келяпти, тезроқ ҳаракат қилинмаса кейин жуда оғир бўлади.

[Lutfillo Tursunov]

Men Sharqshunoslik institutining o'zbek guruhida tahsil olaman. Shuning uchun bizda o'zbek tili darsi faqat rus guruhlarida tahsil oladigan talabalarga o'tiladi. Bizda esa rus tili darsi o'tiladi. Shunisiga ham raxmat. Chunki ko'p talabalar rus tilini mutlaqo bilishmaydi desam mubolag'a bo'lmaydi.

Ўзбек гуруҳида ўқийдиган талабалар ёзма ўзбек тилини мукаммал билади деб ўйлайсизми? Менимча, йўқ. Нега унда бу фан ўтилмайди, айниқса Шарқшунослик институтида?! Бу олийгоҳни тамомлаганлар бошқа тилларни ҳам мукаммал билишлари керак. Лекин бошқа тилларни билгани билан ўз тилини мукаммал билмаган "шарқшунос" мутахассис қўлсиз дурадгорга ўхшаб қолмайдимикан. Барибир, "шарқшунослик" тил билан чамбарчас боғлиқ йўналишку!
Тўғрисини айтсам, Шарқшунослик институтида икки йилча аввал ўзбек тили дарслари ўқув режасидан чиқариб ташланганини эшитгандим. Сиздан шунчаки яна бир марта сўраб кўрдим, вазият ўзгарганми йўқми, билиш мақсадида.
Олий ўқув юртларида дарс жадвалига қандайдир фойдаси тегмайдиган фанлар киритиладию, ўзбек тили фани олиб ташланади, ҳеч тушунмайман шунга?!

[Lutfillo Tursunov]

Кизик ахвол, русийзабон форумдошларимиз унча шеъриятга кизикишмайди, тушунимча, гарчи кутубхоналари (интернетда) зиёда булса хам, узбек тилида эса эхтиёж сезиларли, аммо кутубхоналар йук, деярли, ёки адашяпманми...
Бизда ҳали ўзбекча контент у даражада ривожлангани йўқ. Шунинг учун ўзбек тилидаги электрон кутубхоналарни топиш мушкул. Лекин қидирса, бир-икки йил ўқишга етарлик китобларни топса бўлади. Агар ҳақиқатда ҳоҳишингиз бўлса, шу бор китобларни то ўқиб тугатгунингизча, бошқа электрон кутубхоналар ҳам пайдо бўлиб қолар.
Ушбу - http://www.ziyouz.com (http://www.ziyouz.com/) сайтнинг кутубхонасидан юзлаб китобни топасиз, шунингдек, Тоҳир Маликнинг шахсиз веб-сайти - http://tohirmalik.com (http://tohirmalik.com/)да ҳам ёзувчининг асарларини электрон шаклда ўқиш имкони бор. www.ziyonet.uz (http://ziyonet.uz)портали кутубхонасида ҳам китоблар бор. Хуллас, жуда кўп бўлмаса-да ўқиш учун китоб топса бўлади, ҳозирча.

[OmoN]

Unda maktablarda ona tilini qanday o`qitishayapti agarda oliygohda ham ona tiliga muhtojlik sezilayatgan bo`lsa?
Nima uchun maktablarda suskashlik qilishayapti bu fanlarni o`tishga?
Яна ўша шўрпешона ўқитувчилар... Улар болаларни шанбалика олиб чиқсинми, сайлов учун маҳаллама маҳалла юриб одамларни рўйхатга олсинми, сайлов участкасида навбатчиликда турсинми ёки дарс ўтсинми?
Nima uchun maktabni bitirayotgan bolalar oliygohlarga kirish uchun maxsus tayyorgarlik soatlarini olishga majbur bo`lishayapti?
Олий ўқув юртига кириш учун репититорлар кўмагига муҳтожлигимиз рост. Лекин сабаби мактабда ёмон ўқитишгани эмас. Тест саволлари йилдан йилга қийинлашиб боришидир. Тест саволи қийин бўлишига қарамасдан тўпланган балларни қаранг. 1999 йили мен 191 балл билан бюджетга кирганман. Ҳозир керак бўлса 200 балл олган ҳам контрактга киролмаяпти.
Ҳозирги техник адабиётларни таржима қилиш билан боғлиқ муаммолар анча осонлашармиди...
Техника университетида "подсистема" сўзини бир ўқитувчимиз "қуйи тизим" деса иккинчиси "нимтизим" дерди :)
Chunki ko'p talabalar rus tilini mutlaqo bilishmaydi desam mubolag'a bo'lmaydi.
Бунинг зарари йўқ. Масалан мен малагасийлар тилини умуман билмайман. Лекин ўзимни жуда яхши ҳис қиляпман.

[Tulqin Eshbekov]

Асрлар давомида зиёлилар саводсизликка карши курашиб келади. Бу бугуннинг муаммоси эмас. Демак, биз хам уз давримизда юксак саводхонлик учун курашмогимиз лозим.
Оддий мисол, кучадаги реклама, эълон, афиша ё бошка ёзувларни илиб куйишдан илгари бирор саводли укитувчига курсатиб олса булади-ку.
Баъзи идораларнинг дарвозаси тепасидаги "ХУШ КЕЛИБСИЗ" деган ажойиб иборани бир жойда "HUSH KELIBSIZ" бошка жойда "XO`SH KELIBSIZ" деб ёзиб куйишлари жуда кулгили. Мана, саводсизлик каердан бошланяпти...