Қалб кечинмаларини юрак қони ила ёзган ижодкор: Улуғбек Ҳамдам

[Fayzbek]

1) Ulugbek aka ismingizni kim qo'ygan nima maqsadda? Bu savolni berishdan maqsad qadimda Ulug'bek, Otabek, Otajon, Dadavoy kabi ismlar Otasi yo Bobosini ismini qo'yib uni to'g'ridan to'g'ri aytishga iymanib o'zgartirib aytishgan...
... 3) Sevimli adibimiz O’. Hoshimovning shunday fikrlari borki: “badiy asar shunday, daraxtki, uning shoxida umumbashariy mevalar yetiladi, ildizi esa milliy zaminda yotadi”. Siz elimizning hozirgi kunidagi to’lg’onishlarini aks ettiruvchi, yoshlar ma’naviy kamolatiga ijobiy ta’sir qilivchi asarlar yozganmisiz? Masalan: senariylar?
4)Yana: Talantsiz yozuvchi tovuqqa o’xshaydi! Yong’oqdek tuxum yug’adi-da, qaqog’lab olamni buzadi! Bu fikrga qanday qaraysiz?

[Ulugbek Hamdam]

Сообщение от Kavsar

Assalomu alaykum, ustoz, sharifi ramazon oyi qutlug' bo'lsin!

Sa'y-harakatlaringiz bilan J. Rumiyning "Fihi ma fihi" asari turk tilidan o'zbek tiliga chiroyli tarjima qilindi. Buning uchun avvalo tashakkur aytamiz, ustoz. Hamisha mana shunday durdona asarlarimizdan tarjima qilib bizlarni xursand qilishingizni so'raymiz.

Savollarim:
1. Tarjima jarayoni haqida so'zlay olasizmi ustoz, bu yerda yosh tarjimonlar ham bor. Aynan bu jarayonda qay jihatga ahamiyat qaratdingiz? Aynan Masnaviydagi ilk baytlarni asli bilan turk tili tarjimasini solishtirib ko'rganimda, turk tilida berilayotgan ma'no ko'proq, bir qirrali nazarimda. Aslida esa Mavlono qo'llagan bitta so'z kitobxonni chalg'itadigan darajada turli ma'nolarga tortadi kishi xayolini.

Таржима хакида, унинг ўзига хос нозик томонлари борасида катта мутаржимлар сўз юритишса, мақсадга мувофиқ бўлади, деб ўйласамда, саволизга жавоб беришга уринаман.
"Ичиндаги ичиндадир" талабалик йилларим қўлимга тушди ва унг дуч келганимдан кейин китобдан айрилолмай қолдим. Чунки асарда мен ўйлаб юргану ечимини тополмай қийналаётган кўпдан кўп масалалар шундай оддий тамсиллар орқали тушунтириб берилган эдики, ўқиб мазза қилганимни ҳалигача унутмайман. шунинг учун бўлса керак, таржима жараёни жуда тез кечган, қишлоққа бориб уйга кирганману таржимани битирмай кўчага чиқмаганман. албатта китобдаги масалалар бирданига тушунарли эмас, машаққат чекишга, луғатлар, асосан, тасаввуф луғатларини титишга тўғри келган. аммо ортимизда университет ва у ерда тасаввуф борасида олинган таҳсил борлиги асқотган... Дастлаб таржимада қийналганман. чунки турк ва ўзбек тилларининг бир бирига яқин эканлиги ўзига хос қулайлик билан бирга чалкашликлар да келтириб чиқаради. буни таржима қип юрган киши яхши тушунади. таржимада энг муҳим нарса, бу, ўйлашимча, асарнинг таржимонга маъқул келиши, унинг ҳаётий қизиқиш ва мақсадларига уйқаш бўлишидир. шундай бўлмаса, таржимага қўл урмаслик лозим. эсланг, У. Носир Лермонтовнинг "Иблис" ини қандай маҳорат билан ўгирган...
Сиз Мавлоно қўллаган сўзлар кўпмаъноли дейсиз. Айни ҳақиқат. бу ерда рамзларни назарда тутмоқчисиз, шекилли. рамзлар ўқувчининг билими ва даражасига қараб ўз бағридаги маънолар қатламини очиб бораверади. мен "Ичиндаги"нинг тамсил ва ташбеҳларида бир хилликни кўрмайман. у ёғини сўрасангиз, Мавлоно рамзларининг битта, бўртиб турган маъносини англашнинг ўзи катта гап, бахт!

[Ulugbek Hamdam]

Сообщение от Fayzbek

1) Ulugbek aka ismingizni kim qo'ygan nima maqsadda? Bu savolni berishdan maqsad qadimda Ulug'bek, Otabek, Otajon, Dadavoy kabi ismlar Otasi yo Bobosini ismini qo'yib uni to'g'ridan to'g'ri aytishga iymanib o'zgartirib aytishgan...

Исмимни ота онам қўйишган, албатта. акамники Ойбек, меники... ўзингиз билган. Ота онам дипломсиз бўлсаларда, ўқимишли кишилар, адабиётни чин дилдан севишган, ҳалигача севишади, деб ўйлайман. шу учун биримизга Мусо Тошмуҳаммад Ойбекдек адиб бўлсин деб, бошқамизга Мирзо Улуғбекдек олим бўлсин деб, ёруғ ниятлар ила исм беришган. Бунинг учун улардан миннатдорман... лекин исм қўйиш ва умуман, исм борасида менинг ўз қарашим бор. яъни ўз ҳолича исм инсонни улуғламайди, балки инсон исмни шарафлайди. исмнинг маъноси кўпроқ унинг эгасига, унинг қилаётган ишларига боғлиқ. зўр ишлар билан мутлақо ҳеч ким билмайдиган, танимайдиган, ҳатто эшитмаган исмни бутун дунёга билдириш мумкин. ёки аксинча, мукаррам исмлар билан да дунёдан ҳеч нима қилмай ўтиш мумкин... Сизнинг ҳаётингиз да, ишларингиз да исмингиздек файзли, қутлуғ бўлсин, Файзбек!

[Kavsar]

Mumkin bo'lsa yana savolim bor edi:
1. Insonlar qalbi bilan qay darajada hisoblashasiz? (Sizga nisbatan dilozor bo'lganlar bilan-chi?)
2. Rumiyning kitobini ilk marotaba qo'lingizga olib unga bog'lanib qolganingizda, o'zingizdagi qaysi jihat yoki siftalarni undan topgan edingiz.. (Masalan bo'ladi-ku, xuddi men o'ylab yurgan narsa ekan deymiz..)
3. Bu hayotda nimani muhim deb o'ylaysiz?
4. Vaqt qadriga bo'lgan munosabatingiz.
5. Sizningcha yurtimizda (Navoiydek) daholar bormi hozir ham, yoki endi keladimi?

Оффтоп:

(uzr, savollarim juda ko'p edi, muhimlarini bermoqdaman)

[Ulugbek Hamdam]

Сообщение от Husen

1. Ёзиш - машаққат, ёзиш - роҳат!
Аммо, шу машаққатни ҳам, роҳатни ҳам суиъстемол қилишга ҳеч кимнинг ҳаққи йўқ! Аввало ижодкорнинг ўзи ёзиш учун тайёр, ёзишга лойиқ бўлиши керак деймиз.
Ана шу тайёргарликни, лойиқликни қандайдир мезонлар билан ўлчаш мумкинми?
Умуман, ижодкор қўлига қалам олишга қачон ўзини маънан ҳақлиман деб ҳисоблай бошлаши мумкин!

ёзиш чиндан да хам машаккат, хам рохат! хаклисиз! инсон турли сабаблар билан кўлига калам тутади. катта ижодкорнинг йўли бошка, бошловчи ва хаваскорники бошка. катта ижодкор олдига кўйган талабни бошкалар олдига кўёлмаймиз. аввало, шуни фарклаб олайлик. кейин хаммаси ўз изига тушади. шунда биз бемалол катта ижодкордан кута оламиз: зўр асарлар, топилмалар, теша тегмаган ташбеху хали хеч ким юрмаган йўлларни... колганлар эса катта ижодкор бўлиб, ўз сўзи ва юзига сохиб бўлгунларича багримизни кенг киламиз, хато ва камчиликларини кечиришга уринамиз... катта ижодкорлар хам аслида баъзан майда кетади, вактида зўр асарлар ёзиб кўйганликлари эса ёрдам бермайди. бунинг хам кўп сабаблари бўлади: кимдир ўзини ёзиб тугатади, кимдир хаётдан бошка овунчок топади, маишатга берилади, кимдир бошкаларнинг (гоя, мансаб, дунёкараш)таъсирига енгилиб, ўз ижодкор мавкеини бой беради ва х.з... Буларнинг баридан устун келган ёзувчининг бўлса, ёмон ёзишга хакки йўк!! У башарият учун маънавий рухоний йўлбошчи эканлигини унутмаслиги шарт!..

[Kavsar]

Ustoz, tarjimangiz juda muvaffaqiyatli chiqqan deb o'ylayman. Chunki hamma ham Rumiy olamiga tushavermas ekan. Men sizning tarjimangizni o'qiganimda bevosita Mavlono dunyosi bilan hamohanglikni, oshinolikni sezdim. Tarjima qalb qo'ri bilan qilingan ekan. "Masnaviy"ning sharhiy tarjimasini ham amalga oshirish niyatingiz bormi?

Оффтоп:

Menga Asqar Mahkamning sharhiy tarjimalari juda yoqqan edi.. Shu davom etmay qoldi. She'riysi o'z yo'liga, lekin sharhini o'qish foydaliroq edi, nazarimda.

Abidin Pashadan tashqari (Asqar Mahkam domla sharhiy tarjima qilganlari) yana qaysi sharhni mukammalroq, yaxshiroq deb hisoblaysiz?

Yaxshilik so'ziga qanday ta'rif bergan bo'lardingiz? Yaxshilik ko'rsatishga qanchalar e'tibor berasiz?

Mumkin bo'lsa do'stlik haqida ham ozgina aytib o'tsangiz. Biz chin yoki soxta do'st deymiz. Aslida siz uchun do'st kim? Uni qanday tasavvur etasiz?

[Nigora Umarova]

Сообщение от Kavsar

Оффтоп:

(uzr, savollarim juda ko'p edi, muhimlarini bermoqdaman)

Улуғбек ака!

Кўриб турганингиздек, ўқувчиларингиз сизнинг ижодингизга жиддий қизиқишади ва қизиқишмоқда. Ўзбек адабиётида насрда янгича йўналишда қўрқмай ижод қилмоқдасиз.
Шундан келиб чиққан ҳолда савол туғилади:
1. Ўқувчиларингизни йўқотиб қўйишдан қўрқмайсизми? Асарларингизни тушуниш учун инсон онг ости қатламига мурожаат этишга мажбур бўлади. Бугунги кундаги китоб "ўқувчи" эса бироз дангасароқ.
2. Сиз учун ўзбек адабиётида янгича турда ижод қилишингиз бу руҳий кечинмалар жараёни - қалб амрими ёки адабий изланишларингиз натижасида ўзбек адабиётида ўзига хос бурилиш ясашми?

[Nigora Umarova]

Сообщение от Kavsar

Mumkin bo'lsa do'stlik haqida ham ozgina aytib o'tsangiz. Biz chin yoki soxta do'st deymiz. Aslida siz uchun do'st kim? Uni qanday tasavvur etasiz?

Кавсарой!

Улуғбек аканинг қандай дўст эканликларини билиш учун уларнинг дўстларини Улуғбек акага ёзган шеърларини ўқиш кифоя.
"Дўстлик" тушунчаси ҳақида эса ўзлари батафсил маълумот берадилар деган умиддаман.

Улуғбек Ҳамдамга

!
Дўстлик недир, Улуғбек,
Бир-бирига суянчми?
Бошга оғир кун келса,
Елкадошми, таянчми?

Дўстлик недир, Улуғбек,
Дафтар билан қаламми?
Чаён чаққан жойингга
Энг биринчи малҳамми?

Дўстлик недир, Улуғбек,
Ширин жондан кечишми?
Дўстинг учун кўз юммай
Заҳар-зуққум ичишми?

Дўстлик недир, Улуғбек,
Дарахт билан илдизми?
Қаро кунда у-нажот,
Йўл кўрсатган юлдузми?

!!
Дўстлик недир, Улуғбек,
Соғлиқдан бўлдим жудо.
Жоним оғриб "оҳ" чексам,
Остонамда сиз пайдо.

Дўстлик недир, дўстларим,
Менга ўлим даф қилди.
Ўлимнинг йўлин тўсиб,
Улуғбек етиб келди.

Ёмон кунлар ёнимда
Улуғбек ҳозир эди.
Шундай дўстнинг ёнида
Дард чекиш ҳузур эди.

Бемор одам кўккамас,
Остонага тикилар.
Танасида дард кўп-у
Лек юраги сиқилар.

Ўлим келар ё дармон,
Булар бари Худодан.
Лек хаста дил давоси
Келар дўсти фидодан.

Дўстлик недир, Улуғбек,
Соғлиқдан бўлдим жудо.
Жоним оғриб дард чексам,
Остонамда сиз пайдо.

Раҳмат Қурбон

[Kavsar]

Hayotda sizni juda ham ko'p o'ylantiradigan savol bormi, mumkin bo'lsa u qanday savol?

(Masalan meni biz hayotda qanday yashashimiz kerak, bu olam nima sababdan bunyod etildi kabi savollar ko'p o'ylantiradi. To'g'ri, kitoblardan bularga javob topishga harakat qilaman, lekin baribir qoniqtirmaydi, yoki men o'qib tushuna olmayman. Aytmoqchimanki, sizni ham qachonlardir shu savollar qurshaganmi? Va javobini topganmisiz?)

Yana bir qo'shimcha savol: Ehtiyoj, aql, fikr, orzu-istaklarni chekli deb bilasizmi yoki cheksiz debmi va nega?

Оффтоп:

Berayotgan sermazmun javoblaringizga qarab menga shunday savollar kelmoqda... Siz kabi ustozlarimizdan biz kabi talabalar doim nimadir (ilm xazinasidan) olib qolishga intiladi...

Ustoz, javoblaringiz uchun oldindan tashakkur aytib qolaman.
Cheksiz ehtirom bilan...

[Ulugbek Hamdam]

Сообщение от Kavsar

Assalomu alaykum, ustoz, sharifi ramazon oyi qutlug' bo'lsin!


Savollarim:
2. Domla Zuhriddin Isomiddinovning "Qatradan chashma" maqolalarini o'qigandirsiz. (O'z.AS 3-aprel soni edi adashmasam 2009). Munosabatingizni bilmoqchi edim, siz ham shu fikrdamisiz? Chunki Paulo saytlarini ko'rganimda yozuvchi bu savolga javob bermagan, bu xuddi tan olmagandek deb tushundim. (Qo'shimcha savol, siz bunga ilgariroq ahamiyat berganmisiz? Tanqidchi Z. Isomiddinovdan ilgari?) Olim sifatida fikringizni bilmoqchi edim.

Kamoli ehtirom ila...

Бу анчагина баҳсли мавзу. Пауло Коэльо хакидаги бўлса, Исомиддинов мақоласини ўкигандим. олимнинг фикрларини кўп жиҳатдан кўллайман. чунки менинг ўзим "Инсон мантик фарзанди" деган (Уз АС, 2004 бўлса керак) маколамда аввалрок худди шу масала бўйича фикр билдиргандим. маколада шундай фикр мавжуд: "Асар ("Алгимёгар")нинг бошидан оёгигача чўзилган бир рамз бор: Сантьяго хазинани ўзга юртлардан эмас, балки ўз юртидан топиши рамзи Шарк тасаввуф (хусусан, Румийда "Хар не истарсен, ўзингдан истагил") фалсафасининг устунларидан бири бўлса, романда кистириб кетилган кўпгина хикматли гапларни хам Шарк ва Гарбнинг у ёки бу мутасаввиф ё файласуфлари меросидан топиш мумкин"...
Коэльо сайтларда саволга жавоб бермаган дебсиз, бундан менинг хабарим йўк. аммо, тан олиши унинг номини безар эди, деб ўйлайман...