Қалб кечинмаларини юрак қони ила ёзган ижодкор: Улуғбек Ҳамдам

[Nigora Umarova]

Азиз форумдошлар!

Бадиий адабиёт рамзлар тили, эзгулик ва қабоҳатнинг мангу жанггоҳи, инсон қалбидаги чексиз изтиробларини тасвирлаши билан одамларни ҳар доим ўзига тортиб келган. Бугунги хабарлар уммони замонида ижодкорнинг асосий вазифаси асар ўқувчисининг бадиий дидини тарбиялаш, нафосатни ҳис қила олиш, яхшиликка интилишга ўргатиш, руҳиятини ўстиришдан иборатдир.
Хоҳлаймизми, йўқми замонамизда салмоқдор ижод қилаётган ижодкорлар бармоқ билан санарли даражададир.
Ўз ўқувчиларига эга, асарларини кенг китобхон оммаси севиб ўқиётган ижодкорлардан бири Улуғбек Ҳамдамдир.
Улуғбек ака шоир, ёзувчи, адабиётшунос олим, хуллас, серқирра ижодкордирлар.
Улуғбек Ҳамдамнинг адабий-танқидий мақолалари, шеърий туркумлари, насрий асарлари кенг жамоатчилик эътиборини тортган. Ижодкорнинг кўнгил хазинаси турли жанр ва услубдаги асарлар шаклида майдонга чиққан ҳамда муаллифнинг адабий шахсиятини намоён қилади.

Форумдошим, ўзингизни қизиқтирган саволлар бўлса муҳтарам ижодкоримизга ушбу мавзуда мурожаат қилишингиз мумкин.

[Nigora Umarova]

Улуғбек Ҳамдам 1968 йил, 24 апрелда Андижон вилояти, Марҳамат тумани, Юқори Роввот маҳалласида туғилган.
1985 йилда ўрта мактабни олтин медал билан тамомлади.
1988-1993 йилларда ТошДУ нинг ўзбек филологияси факультетида таҳсил олган. 1992-93 йилларда эса давлатимиз ташаббуси билан ўқишга юборилган талабалар сафида Туркиянинг Кўнё шаҳрида таҳсилни давом эттирган.
1993-1994 йилларда Шарқшунослик институтида турк тилидан дарс берган.
1994-1996 йилларда Ҳозирги Миллий Университет ўзбек филологияси факультетининг кундузги аспирантурасини ўқиган.
1997 йилда «30-йиллар ўзбек шеъриятида «соф лирика» муаммоси» (Ойбек шеърлари мисолида) мавзусида номзодлик диссертациясини ёқлаган.
Ҳозирда «ХХ аср ўзбек шеърияти бадиий тафаккур тадрижининг ижтимоий-психологик асослари» мавзусида докторлик диссертацияси устида ишламоқда.
2003 йилдан эътиборан Ўзбекистон Ёзувчилар Уюшмасининг аъзоси.

Нашр қилинган асосий илмий ишлари қуйидагилар:
- Бадиий тафаккур тадрижи», Монография. :6.25 б. т. «Янги аср авлоди» нашриёти, 2002 йил.
- «Янгиланиш эҳтиёжи», Илмий мақолалар ва суҳбатлар тўплами. 10 б.т. Тошкент, «ФАН» нашриёти, 2007 йил.
- «Ўзбек адабиёти тарихи» жилдлари учун «Шавкат Раҳмон» ва «Асқад Мухтор» (проф. Умарали Норматов билан биргаликда) адабий портретларини ёзган.
Айни пайтда олимнинг юқоридаги тўпламларга кирмай қолган ўнлаб илмий мақолалари мавжудки, улар ҳам бевосита замонавий адабиётимиз ва адабий танқидчилигимизнинг турли долзарб масалаларига бағишлангандир.
Филология фанлари номзоди Улуғбек Ҳамдамовнинг асосий илмий йўналиши ХХ аср ва ҳозирги замон ўзбек адабиёти, хусусан, шеърияти билан боғлик бўлиб, олим ўз ишларида инсон ва адабиёт муносабатлари, ижод психологияси, одам ва олам моҳиятини тадқиқ этишга интилади.

Нашр этилган насрий асарлари: “Ёлғизлик”, қисса ва ҳикоялар, 1998 йил, “Мувозанат”, роман, 1997 йил; “Исён ва итоат”, роман, 2003 йил; “Сабо ва Самандар”, роман, 2008 йил; “Узоқдаги Дилнура”, қисса, ҳикоялар ва шеърлар, 2010 йил.

Назмий асарлари: “Тангрига элтувчи Исён”, шеърий тўплам, 2001 йил; “Атиргул”, шеърий тўплам, 2005 йил, “Сени кутдим”, шеърий тўплам, 2007 йил.

Таржималари: Жалолиддин Румийнинг “Ичиндаги ичиндадир” асари, 1993 йил; Усмон Туроннинг “Туркий халқлар мафкураси” асари, 1995 йил.

[Nigora Umarova]

Ижодкор ўз таржимаи ҳолида ёзади:

Таржимаи ҳол

Шошиб яшадим мен,
Шиддат-ла ёниб,
Биргина умримда юзлаб қисмат бор.
Ҳеч биридан аммо
Кетмасман тониб,
Бирида - нур,
Бошқасида
гарчи зулмат бор.

Шошиб яшадим мен
Шоир умрини,
Чақмоқ шиддатидан илҳомим олдим.
Ўлгунча сайратдим
Кўнгил - қумримни,
Золимни сўз билан қафасга солдим.

Мен олим эдим-ку?!
Туб фитратимда,
Тангримнинг Зотини билай, деб елдим.
Суратни кечдиму
Зот сийратида
Мен ўзим ўзимга юзма-юз келдим.

Шошиб яшадим мен,
Шошдим жуда ҳам.
Кўнгил тортар эди ахир барига.
Улар тақдирида
Мен эдим-да ЖАМ,
Суриб қўёлмадим бирин нарига.

Бир дарвеш бор эди
Ичимда тағин,
Ҳақиқатдир, дерди тугиб руёни.
Дарахт япроғи-ла
Гаплашиб сокин
Тинглаяпман, дерди Эгам- Оллони...

Ошиқ ҳам бор эди-
Мажнуни даврон,
Лабида шеър эди, бағрида оташ
У ҳануз дилимни
Қилади вайрон,
У ҳануз ёрига сиғингай яккаш.

Юрагимда яшар
Тағин бир киши,
Янги бир дунёни этай, дер бунёд.
Қўшниси Мажнунга
Йўқ унинг ҳуши,
Дилкаш қурувчининг исмидир Фарҳод...

Муаллим ўзимман,
Ўқувчи ҳам мен.
Ҳукмфармо ўзим, ўзим фуқаро.
Сўзласам - сўзимман,
Уққувчи ҳам мен,
Умрим талош бўлди шу йўллар аро.

Шошиб яшадим мен,
Шиддат-ла ёниб,
Биргина умримда юзлаб қисмат бор.
Ҳеч биридан аммо
Кетмасман тониб,
Бирида - нур,
Бошқасида
гарчи зулмат бор.

Улуғбек Ҳамдам, 2009 йил, март

[Masud Mahsudov]

Ulug'bek aka, avvalambor, forumga xush kelibsiz. Kelajakda, qimmatli vaqtingizni ayamay o'z ijod namunalaringizni bizlar bilan baham ko'rasiz, deb umid qilaman.

Sizga savolim: Hozirgi kunda vatanimiz yoshlarining qaysi jihatlari Sizni quvontiradi, qaysi tomonlariga achinasiz, kuyunasiz? Bu borada yuzaga kelayotgan muammolarning optimal yechimini nimadan qidirishimiz kerak?

Javob uchun oldindan tashakkur

[Nigora Umarova]

Улуғбек Ҳамдамнинг шеърлари "Дилдаги сатрлар"да ҳам бор.

[Kavsar]

Assalomu alaykum, ustoz, sharifi ramazon oyi qutlug' bo'lsin!

Sa'y-harakatlaringiz bilan J. Rumiyning "Fihi ma fihi" asari turk tilidan o'zbek tiliga chiroyli tarjima qilindi. Buning uchun avvalo tashakkur aytamiz, ustoz. Hamisha mana shunday durdona asarlarimizdan tarjima qilib bizlarni xursand qilishingizni so'raymiz.

Savollarim:
1. Tarjima jarayoni haqida so'zlay olasizmi ustoz, bu yerda yosh tarjimonlar ham bor. Aynan bu jarayonda qay jihatga ahamiyat qaratdingiz? Aynan Masnaviydagi ilk baytlarni asli bilan turk tili tarjimasini solishtirib ko'rganimda, turk tilida berilayotgan ma'no ko'proq, bir qirrali nazarimda. Aslida esa Mavlono qo'llagan bitta so'z kitobxonni chalg'itadigan darajada turli ma'nolarga tortadi kishi xayolini.

2. Domla Zuhriddin Isomiddinovning "Qatradan chashma" maqolalarini o'qigandirsiz. (O'z.AS 3-aprel soni edi adashmasam 2009). Munosabatingizni bilmoqchi edim, siz ham shu fikrdamisiz? Chunki Paulo saytlarini ko'rganimda yozuvchi bu savolga javob bermagan, bu xuddi tan olmagandek deb tushundim. (Qo'shimcha savol, siz bunga ilgariroq ahamiyat berganmisiz? Tanqidchi Z. Isomiddinovdan ilgari?) Olim sifatida fikringizni bilmoqchi edim.

3. Syurrealizm daraxtning suvdagi aksiga o'xshaydi.. Ustoz, Syurrealiz adabiyotshunosligimiz uchun qanchalar ahamiyatli deb o'ylaysiz?

Javoblaringiz uchun oldindan minnatdorchilik bildirib, bundan-da ajoyib asarlaringiz ko'payaverishini tilab qolaman..

Kamoli ehtirom ila...

[Husen]

1. Ёзиш - машаққат, ёзиш - роҳат!
Аммо, шу машаққатни ҳам, роҳатни ҳам суиъстемол қилишга ҳеч кимнинг ҳаққи йўқ! Аввало ижодкорнинг ўзи ёзиш учун тайёр, ёзишга лойиқ бўлиши керак деймиз.
Ана шу тайёргарликни, лойиқликни қандайдир мезонлар билан ўлчаш мумкинми?
Умуман, ижодкор қўлига қалам олишга қачон ўзини маънан ҳақлиман деб ҳисоблай бошлаши мумкин!

2. Асарларингизда мустакилликдан кейинги жамиятимиз руҳини ёрқин ҳис қиламан. Умуман истиқлолдан кейинги турмуш тарзимиз, ҳаётимиз, замонимиз бугунги адабиётга ҳам тўла кўчмоқда дея оламизми? Ижодкор асарларига бугуннинг руҳини олиб кириш учун кўпроқ нималарга эътибор бермоғи лозим?

3. Бугунги адабий муҳит ҳақида мулоҳазаларингиз қандай? Шу жумладан, "Ўзбекистон адабиёти ва санъати" газетасининг бугунги савияси хусусида ҳам тўхталиб ўтсангиз...

[Nigora Umarova]

Сообщение от Husen

1. Ёзиш - машаққат, ёзиш - роҳат!
Аммо, шу машаққатни ҳам, роҳатни ҳам суиъстемол қилишга ҳеч кимнинг ҳаққи йўқ! Аввало ижодкорнинг ўзи ёзиш учун тайёр, ёзишга лойиқ бўлиши керак деймиз.
Ана шу тайёргарликни, лойиқликни қандайдир мезонлар билан ўлчаш мумкинми?
Умуман, ижодкор қўлига қалам олишга қачон ўзини маънан ҳақлиман деб ҳисоблай бошлаши мумкин!

Husen!

"Узоқдаги Дилнура" китобидаги "Ёлғизлик" қиссасида инсон қалби - у - ёзувчи, у - ота, у- умр йўлдоши, у - Тангрининг бандаси сифатида тафтиш этилган. Ўз-ўзини тафтиш қилган инсон ҳаётдаги ўрнини яхши билади, қадамини ўйлаб босади, ўзлигини англайди.
Хуллас, ёзувчилар ҳақидаги фикрни 40-бетда ўқиб олишингиз мумкин.

[Ulugbek Hamdam]

Сообщение от Masud Mahsudov

Ulug'bek aka, avvalambor, forumga xush kelibsiz. Kelajakda, qimmatli vaqtingizni ayamay o'z ijod namunalaringizni bizlar bilan baham ko'rasiz, deb umid qilaman.

Sizga savolim: Hozirgi kunda vatanimiz yoshlarining qaysi jihatlari Sizni quvontiradi, qaysi tomonlariga achinasiz, kuyunasiz? Bu borada yuzaga kelayotgan muammolarning optimal yechimini nimadan qidirishimiz kerak?

Javob uchun oldindan tashakkur

Раҳмат, хушвақт бўлинг.

Бугунги ёшларга ҳавас қиладиган жиҳатларим кўп. Аввало улар эркин фикрлай оладилар. Чунки шунга яраша имконлари бор. Замонавий техника воситасида бутун дунё билан алоқа қила биладилар. Кейин уларда бизнинг авлод ҳавас қиладиган журъат мавжуд. Айни пайтда бугунги ёшлардаги муаййан чекланишларни ҳам қайд этмоқ керак. Хусусан, улар асосан ўз замонасининг муаммолари доирасидагина фикр юритиб қолаётгандек. Ваҳоланки, инсоннинг ҳаёти фақат бугунидан иборат эмас. Қодирий, "Ўтмишга қайтиб иш кўриш хайрли",-деган эди. Ёшларимизнинг "бугун"ида "кеча ва эрта" мужассам бўлишини хоҳлардим.

[Nigora Umarova]

Улуғбек ака!

Сизни шоир сифатида ҳам мухлисларингиз шеърларингизни севиб ўқишади. Уларга ёзган шеърларингиздан ҳавола қилсангиз.