Бола учкур хаёл сохиби: Болалар адабиёти ва унинг бугунги кундаги ахволи

[Umida Abduazimova]

Сообщение от Nigora Umarova

Энди бу мухтарам форумдошларимизнинг ташаббускорликларига боглик.

Мен хам бу эркинликдан жуда кувондим. Эълон килинган асарларимдан эълон килинмаганларим бехад. Шундай экан йиллар давомида йигилган тажрибам ва икки тузумни курган онгли ижодкор сифатида уз хиссамни кушаман.
Менимча, дунёвий адабиётларни укитиш керак деган замондошимга хайрихох булиш керак. Чунки дунёларга аллакачон чикиб булдик. Нима ок, нима кора эканлигини болажонларга бераётган адабиётларимиз оркали англатиш керак. Менинг узим хам билганим сари БИЛМАСЛИГИМНИ БИЛДИМ!

[Husen]

Бугун бутун дунёда "Халкаро болалар мавзусидаги китоблар куни"! Ушбу сана билан болалар учун ижод килаётган барча ижодкорларни кутлаб коламиз.

[Nigora Umarova]

Куйидаги шеърни укисам маза киламан.

Уйлашни урганамиз

Мухторжон олти ёшлик
Синглисидан суради:
- Мунисхон ростингни айт,
Уйлашни биласанми?
Мунисхон акасига
Ажабланиб каради:
-Ака-а, узинг айта кол,
Уйлаш деган нимади?
Мухторжон жиддий туриб,
Кошини бирга йигиб,
Синглисига курсатди:
-Мана, мен уйлаяпман...
-Нимани уйлаяпсан?
-Жуда куп уйлаяпман:
Морожнийдан тог булса,
Нукул гилос бог булса,
Бир козон каймок булса,
Туядай пишлок булса,
Огзининг суви келиб,
- Вий-й, - деворди Мунисхон,-
Тухтаб тургин, акажон,
Менам уйлаб коламан,
- Тез уйла, - деди Мухтор,
- Туратур, уйлаб олай:
- Хи-й, битта кугирчок булса,
Калити бузилмаса,
Кузини юмганида
Мени хам куриб турса...
- Шу хам уйлаш булдими?
Уйлашни урганиб ол!
Сен ойи буласанми?
Кузин пир-пир учириб:
- Сен-чи?- деди Мунисхон.
Мухторнинг жахли чикди:
- Мен киз бола эмасман,
Кизлар ойи булади.
Мен катта булганимда,
Беш юзга кирганимда,
Катта дада буламан.
- Кизинг хам буладими,
Оти нима булади?
- Юзта кизим булади,
Оти Пунис булади.
- Вий-й, - деворди Мунисхон,-
-Мен-чи, ойи буламан...
Мингта углим булади,
Оти Пухтор булади.
Хи-и,- тилин ликиллатиб
Гиж-гижлатиб акасин.
Шундай килиб дустларим,
Сулим, шинам богдаги
Сув крани тагида
Уйнаб юрган икки ёш
Уйлашга бошладилар.

Гафур Гулом,

[Lutfillo Tursunov]

Бир таклиф: болаларга баҳишланган асарларни лотин ёзувида киритсак, уларга ўқиш осон бўлиши учун.

[Sparc]

Ҳамма муаммо шундаки болалар адабиётини катталар ўз билганича, болаларга болалар ҳақидаги шеър ёки хикоя керак деб ўйлашади.
Ман мактабгача болалигимни эсласам, радиодан бериладиган эртакларни эшитишни яхши кўрардим, болалар ҳақидаги шеърларни ўқиб беришса бир эшитардиму, бошқа эшитгим келмасди.
Рангли телевизорлар чиққанидан кейин фақат мультфильм кўрардик, униям бир кунда ярим соат ёки бирсоат кўрсатарди.
Мактабда ўқиб, ўзим китоб танлайдиган бўлганимдан кейин Латиф Файзиев, Худойберди Тўхтабоев, кейин Маугли, Том Сойер, эллада қаҳрамонлари ва шу кабиларни ўқирдим.

Ҳозирги кунда радиони болалар эшитмайди, фақат ва фақат телевизор болаларни кунини ўтказади. Шунинг учун, юқорида келтирилган ва шунга ўхшаш шеърлар фақат шоиру ёзувчиларни ўзи учун керак.
Яхши ота-она боласини мактаб ёшидан ёки ундан олдин мунтазам китоб ўқишга одатлантириши керак, кўпроқ китоб олиб бериши керак.

[Nigora Umarova]

Хурматли Sparc!
Эртаклар хам болалар адабиётига киради.
Шеърлар кизикарли булса болалар уни кизикиб тинглашади, хатто ёд олишади. Буни мен хаётий тажзрибамдан келиб чиккан холда айтмокдаман.

[Ulugbek Aminjonov]

Сообщение от Sparc

Ҳамма муаммо шундаки болалар адабиётини катталар ўз билганича, болаларга болалар ҳақидаги шеър ёки хикоя керак деб ўйлашади. Ман мактабгача болалигимни эсласам, радиодан бериладиган эртакларни эшитишни яхши кўрардим, болалар ҳақидаги шеърларни ўқиб беришса бир эшитардиму, бошқа эшитгим келмасди. Рангли телевизорлар чиққанидан кейин фақат мультфильм кўрардик, униям бир кунда ярим соат ёки бирсоат кўрсатарди. Мактабда ўқиб, ўзим китоб танлайдиган бўлганимдан кейин Латиф Файзиев, Худойберди Тўхтабоев, кейин Маугли, Том Сойер, эллада қаҳрамонлари ва шу кабиларни ўқирдим. Ҳозирги кунда радиони болалар эшитмайди, фақат ва фақат телевизор болаларни кунини ўтказади. Шунинг учун, юқорида келтирилган ва шунга ўхшаш шеърлар фақат шоиру ёзувчиларни ўзи учун керак. Яхши ота-она боласини мактаб ёшидан ёки ундан олдин мунтазам китоб ўқишга одатлантириши керак, кўпроқ китоб олиб бериши керак.

Bola yurishi-turishi yoshlikdan beg'ubor bo'ladi hatto ular alday ham olishmaydi! Ularni yoshlikdn adabiyotga qadam qo'yishlari ularni pok qalbini bir chashma buloq kabi yuvib turadi,asta sekin ulg'aya boshlashgandan so'ng kattalar adabiyotini o'qib hayot sirlarini yanada yahshiroq tushunishadi!!! Shunday emasmi?

[Nigora Umarova]

Shoir va yozuvchi Anvar Obidjonning bolalar uchun atalgan she'rlari
quyidagi saytda ham bor. Anvar obidjonning saytda keltirilgan she'rlaridan ayrimlarini e'tiboringizga havola qilmoqdamiz.

MAHALLIY GEOGRAFIYA
- Aholining qalini
Qaysi joyda, To'lanboy?
- U, menimcha, domlajon,
To'qqizinchi tramvay.

BEZORI
Qarg'a kirdi
Kinoga,
O'xshab
Buratinoga.
Hamma joylar
Edi band,
Borib dedi
Nopisand:
- Menga qara,
Vey Laylak,
Yeganmisan
Hech kaltak?
Qani,
Tur-chi o'rningdan.
He, o'rgildim Burningdan!

CHIVINLAR QO'SHIG'I
Tovuqlarga don shirin,
Ming'ir-ming'ir.
Chivinlarga qon shirin,
Ming'ir-ming'ir.

Biz hammaga yoqamiz,
Ming'ir-ming'ir.
Haq olmasdan chaqamiz,
Ming'ir-ming'ir.

YURAK QO'SHIG'I
Ko'kraginda turaman,
Duk-duk-duk.
Boks o'ynab yuraman,
Duk-duk-duk.

Botir uchun yurakman,
Duk-duk-duk.
Qo'rqoq uchun pufakman,
Duk...po'k-po'k...

Anvar Obidjon

[Nigora Umarova]

Maslahat

- Qancha "S" yoziladi,
"Hassa" so'zida, ajab?
Bittami, ikkitami,-
Bilolmay hayron Rajab.

- Uchta "s" yozing, aka,-
Aql o'rgatar Jo'ra.
Ortib qolgani ma'qul
Yetmay qolgandan ko'ra.

Hamza Imonberdiyev

[Nigora Umarova]

Shokoladxo'rlar

Tabiat fanidan dars
Borar 3 -"J" da.
Xolvoy xayolga cho'mgan,
Shirin "kis-kis" lunjida.

"Jahonda ko'p orollar,
Bir-biridan ziy7oda.
"Shirinlik" oroli ham
Bormikin-a, dunyoda?

Bo'lganda-ku orolning
Robinzoni bo'lardim.
Shokoladga oh, oh-oh,
Maza qilib to'yardim.

Buni qarangki, o'yi
Inobatga olindi.
Olisdan bir xushxabar
Qulog'iga chalindi:

Bolalaru, bolalar,
Eshitmadim demangiz.
Safarga jo'nayapti
"Shokoladxo'r" kemamiz.

Shirinlik oroliga
Rosa bir haftalik yo'l.
Shirinliklar orolda
istagancha mo'lu ko'l.

Ha, aytmoqchi sharti ham
Unchalik og'ir emas.
Har bir bola asaldan
Yarim chelak yesa bas.

"Paxtakor", "Oq oltin"ning
Har biridan besh kilo.
Uchta tort va atigi
Olti kilo povidlo.

Bolalaru, bolalar,
Eshitmadim demangiz.
Imtihondan o'tganga
Intizordir kemamiz...

Bu xabar shu zahoti
Yoyildi har tomonga.
Bunaqangi muruvvat
Bo'lmagan hech zamonda.

Imtinonni zumda Xol
"Besh" bahoga topshirdi.
- Bo'lsa yana bering,- deb
Kapitanni shoshirdi.

"Shokaladxo'r" birpasda
To'ldi konfetxo'rlarga.
Xol polvonga o'xshagan
Ishtahasi zo'rlarga.

... Uch kun bo'ldi, bolalar
Suzar ochiq dengizda.
Uch kun bo'ldi, shirinlik
Tushmay qo'ydi og'izga.

Yo'lovcchilar betoqat,
Lablarini yalaydi.
Nenidir orzu qilib
Bir-biriga qaraydi.

Har bir bola o'zini
Chalg'itishga urinar.
Nuqul ko'zga sherigi
Shokolad bo'p ko'rinar.

Bir payt birov to'satdan
Dodlab qoldi: "Bollar,
Kemamiz shirinlikdan
Yasalibdi, qaranglar!!!"

Bu xabarni eshitib
Ko'pni егевш hiqichoq.
Sevinchdan naqd beshtasi
Hushidan ketdi shu choq.

Bir zumda, buni qarang,
Boshlandi ur-yiqit, jang.
Lekin ko'p ham o'tmasdan
Bo'lib qoldi ahvol tang.

Avval boshda nafsning
Qurboni bo'ldi yelkan.
- Tartib, tartib saqlanglar!-
Deb yalinar kapitan.

So'ngra machta, kayuta,
Birma-bir bo'ldi gumdon.
Shturval hammasidan
Shirin chiqdi o'n chandon.

Birovi sho'ng'ib chiqib
Baqirdi dab-durustdan.
- Ko'taringlar langarni,
Yasalibdi irisdan.

Xolning jag'i tinmas hech,
Qanor qopday shishsa ham.
Chanqog'i qolmas sira
Bir bochka suv ichsa ham.

Sinfdoshi Nor bo'lsa
O'zi нуншыр o'rniga,
- Qora kunga yarar,- deb
Joylar cho'ntak, qo'yniga.

- Kimdan yuqdi bu kasal
Bolalarga, vo ajab?
Anuning harakati
Naq yulg'ich qassob Rajab.

Voy, manavi bolani,
Tiqilib o'lmasaydi.
Besh panjasin tiqishi
Kimlargadir o'xshaydi.

... Orolga sal qolganda
Kema cho'ka boshladi.
Shokoladxo'r bolalar
Suvga bo'ka boshladi.

Xolvoy ham cho'kib borar
Halqumiga kelib jon.
Bir payt dodlab yubordi:
- Qutqaringlar, oyijon!!!

... Tabiat fanidan dars
Borar 3- "J"da.
Bu dod-voydan bolalar
Qorqib ketishdi juda.

Sinfdoshlar hayron, lol:
- Nima bo'ldi, bu ne hol?
Qo'lga tshgan boladek
Qizarib o'tirar Xol.

Hamza Imonberdiyev