Талабалар ижоди намуналарининг муҳокамаси

[Tulqin Eshbekov]

УЛҒАЙИШ БОСҚИЧИ

Талабалик йилларимиз мақоламиз газета ё журналда ёритилиши биз учун қувончли воқеа эди. Китоб (тўплам)да номи чиққан ижодкорга ҳавас билан қарардик. Кўзимизга у нақадар улкан ижодкор бўлиб кўринарди. Ўтган аср 80-йилларида сўз эркинлиги ўта чекланган, ноширлик ҳам мустабид тузум исканжасида эди. Талабалик даврида китоби чиқиш камдан-кам ижодкорга насиб этарди. Ўша кезларда Пиримқул Қодиров ва Ўткир Ҳошимовлар шундай бахтга эришганларини эшитиб, жуда ҳавасимиз келган. Талабалик давридаёқ китоби чиққан ёш ижодкорнинг келгусида улкан журналист, адиб ё шоир бўлиб етишишига умид қилса бўлади, деган ўйда улғайганмиз. Шу умид билан ўтган ўқув йили талабаларнинг ижодий машқларидан иборат “Ахборот маконида ёшлар овози” тўпламини тайёрлагандик. Ёзги таътилдан қайтган талабалар билан шу хусусда суҳбатлашдик. Ҳар бир ижодкор талаба ота-онасининг қанчалик қувонганини ҳаяжон билан сўзлаб берди. Бир қизнинг гапидан юраклар ҳапқириб кетди: “Бувимнинг кўзлари ожиз бўлса-да китобимизни бошдан-оёқ ўқиб чиқди!” Фарзандининг бахтли келажагидан умидвор ота-оналар шу мўъжазгина тўпламни кўзларига тўтиё қилганлари табиий ҳол. Журналистика факультетида таҳсил олаётган талабанинг меваси – ижод маҳсули ҳисобланади. Сермаҳсул ижодкор – серҳосил дарахтга ўхшайди. (Тузикроқ мева бермаган дарахтни кесиб ташлайдилар...) Устозни боғбонга қиёс қиладиларми, демак, бу ижод бўстонида ҳар бир талабанинг ҳақиқий журналист-кадр, ўткир қалам соҳибига айланиши учун масъулмиз. Бўлғуси ижодкорларга соҳанинг нозик сирларини шу тариқа ўргатишга ҳаракат қиляпмиз. “Журналист” ўқув газетаси қатори талабалар ижодий машқлари тўплам ҳолида нашрга тайёрланиши ўз самарасини кўрсатмоқда. Иккинчи тўпламни тайёрлаш жараёнида буни яққол ҳис этдик. Суратларидаги каби талабаларнинг сийратларида, теран фикрлашларида, ижодий машқларида ҳам анча улғайганларини кўриб жуда қувондик. Улар шу тариқа улғайиб, интеллектуал салоҳиятлари ортиб, наинки ижодда, айни пайтда ҳаётда ҳам муносиб ўрниларини топишларига умид қилса бўлади.
Бундай бебаҳо имкониятлар бўлмаган бизнинг талабалик йилларимизда таҳририятларга бориб ижодий изланишларимизга баъзи бўлмағур болалар қитмирлик кўзи билан қарар, тўғри йўлимиздан адаштиришга, чалғитишга чиранарди. Бугун эса уларга қарата “эсиз диплом, садқаи умр...” дегинг келади, негаки, журналист бўла олмаган ўша тенгқурларим “тирикчилик” деб (киракаш, чайқовчи ва ҳ.к. бўлиб) афсус-надомат қилиб юришибди... Минг афсуски, ҳозир ҳам талабаларимиз орасида битта-яримта шунақа дангасалари, дарсларга ёлчитиб келмагани етмагандек, ҳақиқий ижодкор бўлишга интилаётганларни чалғитишга чиранаётганлари йўқ эмас... Улар умри бўйи яхши ишни чиппакка чиқарадиганларга, фақат ўз манфатини ўйлайдиганларга ўхшаб қолишига асло йўл қўймаймиз, албатта. Бу кун ёш ниҳол янглиғ талабаларни тўғри йўлга бошлаш, муносиб тарбиялаш олий мақсадимиздир. Улар, яхшига эргашдинг – етдинг муродга, ёмонга эргашдинг – қолдинг уятга, мақолини билсалар бўлгани...
Ақлли, тарбияли, маънан етук, эзгу ниятлар сари интилувчан, қалби пок, Ватанпарвар, миллатпарвар ёш истеъдод соҳиблари ҳеч қачон тўғри йўлдан адашмайдилар! Уларни ҳеч ким адаштира олмайди! Ўзи тўғри йўл танлаган талаба наинки адашмайди, айни вақтда шунақа нўноқ, адашаётган тенгқурига намуна кўрсатишга ҳам қодир бўлади. Такрор айтаман, мазкур тўпламни нашрга тайёрлаш жараёнида ана шундай етук, маънавий жиҳатдан камол топаётган кўплаб истеъдодли талабаларни кашф этдик!
Яхшиликка хизмат қилувчи ҳар бир янгиликни тўғри қабул қилиш керак. Жумладан, интернетдан ҳам яхшилик мақсадида фойдаланиш жоиз. Афсуски, уни қандайдир бўлмағур, бузғунчи гаплар билан тўлдиришга ва шу йўл билан ёшлар онгини заҳарлашга чиранаётганлар ҳам бор... Биз журналистлар, илғор фикрли зиёлилар бунга бефарқ қарашимиз мумкин эмас. Ахборот маконида инсонни яхшиликка, эзгуликка чорловчи фикрлар, Ватанпарварлик, миллатпарварлик, бунёдкорлик каби эзгу ғоялар ҳукмрон бўлмоғи лозим. Шу мақсадда Зиёнет тармоғида оммабоп нашрга айланган www.uforum.uz да “Талабалар минбари” саҳифаси ташкил этилди. Унга истеъдодли талабаларнинг ижод намуналаридан жойлаштирганимиз ҳамоно интернетда ёшлар онгини заҳарлашга чиранадиган айрим фикри тор, нохолис кимсалар, “ниқобли нусха”лар ҳаммани чалғитишга уриниб кўрдилар. Нима эмиш, Ватан мадҳини куйлаш, миллий қадриятларимизни, истиқлол берган беқиёс неъматларни, фаровон ҳаётимизни улуғлаб ёзишга ўргатаётганимизни ёқлаб бўлмасмиш... Фақат “муаммо”ларни ошкор этиш керак эмиш... Улар кўп шаҳару қишлоқларимизда бошланган бунёдкорлик ишларини ҳам аввалига роса ёмонлаганди... Ҳайратомуз иншоотлар (Амир Темур хиёбони каби!) бунёд этилгач, нафаси ичига тушиб, тилини тишлаб қолаверган.
Демак, ёшларни аввало теран фикрли, қалами ўткир қилиб тарбиялаб, ижодий маҳорат сирларини ўргатаётганимиз мақсадга мувофиқдир.
Китоб ўқиш, пухта билим олиш талабани камолга етказса, ижод қилиш уни чинакам улғайтиради. Ҳеч муболағасиз айтишим мумкин, Лутфий ўз шогирди Алишер Навоийга тан бергани каби кўплаб ёш ижодкорларимизга фақат таҳсин айтгим келади. Келгусида улар устозидан ўзган шогирд ва ўз навбатида шогирдларига муносиб устоз бўлишига ишонаман.

Тўлқин ЭШБЕК,
“Оммавий алоқалар ва реклама” кафедраси доценти,
Ўзбекистон Журналистлари ижодий уюшмаси аъзоси.