Просмотр полной версии : Ўзбек шевалари
Аслида биламан фарқ қилишини, аммо умумий маънода ёздим. У тилларнинг фарқи, манимча худди тожик тили билан эрондаги форсчанинг фарқидай бўлса керак. Яъни жуда кам. Шунга қарамай уларни алоҳида тил деб эътироф этилади. Аммо Хоразмдаги тил эса ўзбек адабий тилидан анчагина фарқи бўлса-да шева деб ҳисобланади. Нега?
Авваллари, туркий халқлар араб тилига асосланган имлодан фойдаланган пайтларда нафақат хоразм шеваси, ҳатто озору уйғур, қозоғу ўзбек бир-бирининг тилини яхши тушунган. Аниқроғи шевадай бўлган. Фузулий, Абай, Махтумқули каби ижодкорлар асарлари таржимасиз тушунилган.
тилни бойитишда олимлар қардош халқлар бисотига кўпроқ мурожаат қилишса, айни муддао бўлар эди. Масалан, об-ҳаво қирғизчада ҳаво раъйи сифатида қўлланади. Тилшунослар ўрганиб, луғатларга ўхшаш қўлланмалар тузса, фойдали бўлади менимча.
Iymandar
11.12.2011, 18:19
Биродар Мафтун!
Сиз менинг ўртага қўйган саволимни бутунлай бошқа тарафга буриб юборибсиз. Ман ҳам ўтган замонларда қандай бўлганлигидан бироз хабарим бор. Бунга алоҳида мавзу очилгани маъқул. Шундай эмасми? Менинг қизиқишим эса ҳозирги кундаги Хоразм шеваси/тилининг ҳолати/статуси тўғрисида эди.
Биродар Мафтун!
Сиз менинг ўртага қўйган саволимни бутунлай бошқа тарафга буриб юборибсиз.
Саал илхомланибмиз шекилли фикрларингиздан.
Менинг қизиқишим эса ҳозирги кундаги Хоразм шеваси/тилининг ҳолати/статуси тўғрисида эди.
Алохида тил сифати қабул қилинса, демоқчимисиз? Бўлиши мумкин. Унда уларни қайси милллат ё элат дейиларкин?
Shokir Dolimov
11.12.2011, 20:16
Алохида тил сифати қабул қилинса, демоқчимисиз? Бўлиши мумкин. Унда уларни қайси милллат ё элат дейиларкин?
Жа бу даражага бориш шарт бўлмаса керак
Идорамизда хоразмлик гўзал бир аёл ишлайди. Асосан русча гапиради-ю, ўзбекча гапирса, нутқи қулоғимга жуда чиройли эшитилади. Бироқ баъзан нима деётганини уқиб олишга улгуриш учун секинроқ гапириб, айрим фикрларини такрор баён этишини илтимос қилиб тураман.
Jamshid Begmatov
11.12.2011, 20:32
У тилларнинг фарқи, манимча худди тожик тили билан эрондаги форсчанинг фарқидай бўлса керак. Яъни жуда кам.Ўша тиллардан бирортасини биласизми? Мени форс тилидан сал хабарим бор. Тўғри айтасиз, тожик тили билан томири битта, лекин бу тилларнинг замонавий формалари бир биридан сезиларли фарқ қилади. Адабий тожикча билан адабий форсчани анча яқин деса бўлади, лекин реал сўзлашувда фарқ катта. Умуман, жағон лингвистикасида форсий тил уч вариантга бўлинади: эъронча, дарий ва тожикча. Эърончанинг ичида шундай шевалар борки, уларда сўзлашувчилар бир бирини катта қийинчилик билан тушунади, лекин тил битта - форс тили. Ттушунолмай қолган пайтларида адабий форс тилидан фойдаланишади. Ёки туркчадан мисол: Қора денгиз атрофидаги вилоятларнинг шевалари жуда ўзига хос, адабий туркчадан катта фарқ қилади, лекин ҳеч ким у шеваларни турк тилидан ажратиб алоҳида тил қилишга уринмайди. Тил шеваси билан бой. Битта тилнинг шевалари орасидаги фарқ иккита хар хил номланувчи тил орасидаги фарқдан каттароқ бўлиши мумкин; бир шевада сўзлашувчи одам бошқа шевани яхши тушунмаслиги мумкин. Бу нормал холат.Менинг қизиқишим эса ҳозирги кундаги Хоразм шеваси/тилининг ҳолати/статуси тўғрисида эди.Чоғи, гапингизни охиригача гапирмай, фикрингиз кимнингдир оғзидан чиқишини кутаётганга ўхшайсиз. Ҳа, Хоразм шеваси ўзбек тилининг шеваларидан ва бойликларидан бири. Хоразмча - алоҳида тил, хоразмликлар ўзбек эмас, демоқчи бўлсангиз, ундай тортишувнинг ўрни бу мавзу эмас.
Iymandar
11.12.2011, 20:38
Унда уларни қайси милллат ё элат дейиларкин?
Йўқ, яна четлашдингиз, хоразмликларни миллат дейиш тўғрисида эмас, уларнинг тилини алоҳида тил деса бўладими, йўқми, тўғрисида гап.
Бир воқеа:
Бир танишимиз (ўзи хоразмлик бўлмасада) хоразмчани жуда яхши биламан ва тушунаман деб қолди. Ман унга «хўп, яхши. Унда мана бу иборани ўзбекчага ўгирингчи», - деб, иборани келтирдим:
«Учака зангида чиқиб бир култа йўринжа таша». Шунда у қотиб қолди ва хоразмчани билмаслигини тан олди.
Қани, хоразмлик бўлмаганлар, мана шу иборани ўзбекчага ўгира оласизларми?
Айтгандай, хоразмчада форс сўзлари ўзбекчадагидан ҳам бошқачалари учрайди ва оммабоп.
Shokir Dolimov
11.12.2011, 21:34
«Учака зангида чиқиб бир култа йўринжа таша». Шунда у қотиб қолди ва хоразмчани билмаслигини тан олди. Қани, хоразмлик бўлмаганлар, мана шу иборани ўзбекчага ўгира оласизларми?
Хатосиз, тўғри ёздингиз-ми, ишқилиб? :)
«Учака зангида чиқиб бир култа йўринжа таша». Шунда у қотиб қолди ва хоразмчани билмаслигини тан олди.
Қани, хоразмлик бўлмаганлар, мана шу иборани ўзбекчага ўгира оласизларми?
Шаҳар бердик, Iymandar жаноблари.
Tulqin Eshbekov
12.12.2011, 06:07
Colorado амаки, домлага қаерда ош беришларини маслаҳат бериб юборасизми?
Янги йилнинг биринчи ҳафтасида бўлгани маъқул. Жойини, вақтини, менюни амаки белгилайди, бор-йўғи ҳисоб-китоби каминадан. :)
Сиз наутбукингизда ўша кинони олиб келасиз. Мен айтган серияни қўясиз, бир кўрейлу, эшитейлу! ;)
Фильмдаги журналистларнинг хатти-ҳаракатлари бизнинг ҳамкасбларга ўхшаб кетаркан. Бизда ҳам бирор воқеа юз берса, тележурналистларимиз (айниқса, "Ахборот", "Давр", НТТ) ҳозиру нозир! Баъзи воқеаларни тўғридан тўғри эфирда кўрсатишмоқда! Одамлар кундалик ишларини ҳар куни газеталаримизга қараб белгилайдиган даражага етмоқда! Ўша кинода ҳам, ҳаётимизда ҳам ҳамманинг қўлида газета! ;)
Iymandar
12.12.2011, 10:02
Мен айтган серияни қўясиз, бир кўрейлу, эшитейлу!
Қайси серяси тўғрисида гап? Ман ҳам бир кўриб, эшитиб кўрайчи.
Фильмдаги журналистларнинг хатти-ҳаракатлари бизнинг ҳамкасбларга ўхшаб кетаркан. Бизда ҳам бирор воқеа юз берса, тележурналистларимиз (айниқса, "Ахборот", "Давр", НТТ) ҳозиру нозир! Баъзи воқеаларни тўғридан тўғри эфирда кўрсатишмоқда! Одамлар кундалик ишларини ҳар куни газеталаримизга қараб белгилайдиган даражага етмоқда! Ўша кинода ҳам, ҳаётимизда ҳам ҳамманинг қўлида газета!
Бизнинг журналистларимиз ундай актив ва ҳозир-у нозир бўлишларига кўп тандир нонлар ейишлари керак.
Кўпчилик ҳамюртларимиз на газета, на китоб ўқишади. Ўқишсаям, олди-қочди ва миш-миш (желтая пресса) дан нарига ўтишмайди. (Ана! Нима деб қўйдим!!! Ўзимга ўзим ортиқча гап орттирдимов?Энди бошланади!)
Аслида бу бошқа мавзу, тўғрими?
Iymandar
12.12.2011, 10:03
Хатосиз, тўғри ёздингиз-ми, ишқилиб?
Ана! Ҳатто хатомикан деб ўйлаб қолдингиз! Шунчалик фарқ қилади. Бехато ёзилган.
Iymandar
12.12.2011, 10:07
Шаҳар бердик, Iymandar жаноблари.
Аслида у ерда яна битта сўз қолиб кетибди:
«Учака зангида чиқиб, ўжака бир култа йўринжа таша».
Учак – том
Занги – нарвон
Ўжак – бузоқ
Култа – боғ
Йўринжа – беда
Ана энди сўзларни жойига қўйиб чиқиб ўқинг.
Ulugbeck
12.12.2011, 11:28
Йўринжа – беда
Йўнғичқа сўзидан олинганда барибир?
Iymandar
12.12.2011, 19:10
Йўринжа – беда
Йўнғичқа сўзидан олинганда барибир?
Тўғри, бу сўзлар мана шу вариантларда ишлатилади.
Қани, хоразмлик бўлмаганлар,
Ўзийз қайликсиз, ака! (сир бўлмаса, албатта)
Tulqin Eshbekov
13.12.2011, 06:53
Қайси серяси
Катта қизиқиш билан қайтадан кўра бошладим, кеча 9-қисмни мазза қилиб томоша қилдим. Ўша қисмига етганим ҳамоно ушбу саҳифада эълон қиламан!
кўп тандир нонлар ейишлари керак.
Насиб этса, егизамиз ҳам, шундоқ ишлашларини талаб ҳам қиламиз! Ҳозир журналистлар олдига қўйилаётган талаб: энг ривожланган давлатлар журналистикаси билан бўйлашишдир! Бунинг учун халқаро тажрибаларни ўртоқлашиш фойдадан ҳоли бўлмайди!
Кўпчилик ҳамюртларимиз на газета, на китоб ўқишади.
Алал-оқибат шунга эришамизки, одамлар газеталардан бош кўтара олмай қоладилар! Матбуот борган сари шаффофлашиб, чинакам ҳаёт кўзгусига айланиб бораверади. Айтайлик, мана шу форумимиз ҳам моҳиятан электрон ОАВ сарасига киради. Шунчалик ишим кўп бўлишига қарамай ҳар куни тонгда фаолиятимни жонажон форумимизни бағримга босишдан бошламасам чидай олмайдиган даражага етганман! Университетимизда "ҳар куни форумларингни ўқияпмиз!" дейдиган профессор-ўқитувчиларимиз сони кун сайин кўпаймоқда! Бу ҳароратни аста-секин газеталарга ҳам кўчиришга муваффақ бўлсак борми!
нарига ўтишмайди.
Бунинг учун ўша "нари"да ҳам мазза қилиб ўқийдиган мақолалар, муҳим ахборотларни кўпроқ ёзишимиз лозим, деб биламан.
Ўзимга ўзим ортиқча гап орттирдимов?
Аксинча, дилдаги гапларни тилга чиқаришга туртки бердингиз. Рост гапни айтишдан ҳечам истиҳола қилмаслик керак!
Энди бошланади!
Аслида эзгуликка йўғрилган фикрлар ҳеч қачон тугамайди! :)
«Учака зангида чиқиб, ўжака бир култа йўринжа таша».Сууқта ғуш уруп тууқ этиндан куурдак едим. Мана буни таржима қилиб кўрингчи :)
Bekmirzo
13.12.2011, 11:16
«Учака зангида чиқиб, ўжака бир култа йўринжа таша».Сууқта ғуш уруп тууқ этиндан куурдак едим. Мана буни таржима қилиб кўрингчи :)Men tarjima qilib beraymi? :)
Jamshid Begmatov
13.12.2011, 11:35
Дўстлар, илтимос, жа энди бўлўраркан деб мавзуни сериал муҳокамасига айлантирвормелик. Алоҳида мавзу очволақолинглар.
Alisher Asror
13.12.2011, 22:04
Биламизки, тилда шева бор ва лаҳча ҳам бор. Буларни қандай ажратсак бўлади? Ёки улар синоним (айни бир маъно)ми?
Ular ayni, ya'ni bir hil ma'noli so'zlar, lekin adabiy tilga yaqinroqlariga - sheva, uzoqroqlariga lahja ishlatiladi. (лаҳча эмас лаҳжа дейиш тўғрироқ бўлади)
Jamshid Begmatov
13.12.2011, 22:36
adabiy tilga yaqinroqlariga - sheva, uzoqroqlariga lahja ishlatiladi.Мени тушунишимча сал бошқачароқ. Шева деб тилнинг бир минтақага хос вариантига айтилади: Қўқон шеваси, Хоразм шеваси... Лаҳжа эса - шевалар гуруҳи. Масалан: ўзбек тилининг чиғатой лаҳжаси - чагатайская диалектная группа узбекского языка.
Iymandar
14.12.2011, 10:05
Сууқта ғуш уруп тууқ этиндан куурдак едим. Мана буни таржима қилиб кўрингчи
Аниқроғи:
«Совуқта ғоуш ўрип, тўвиқ этиннан курдик едим»
Shokir Dolimov
16.12.2011, 07:56
Учака зангида чиќиб, ўжака бир култа йўринжа таша
Юќорида, идорада бирга ишлайдиган хоразмлик аёл ћаќида гапириб ўтган эдим. Ушбу жумлани у ќуйидагича таржима ќилиб берди:
«Поднимись на крышу по лестнице и сбрось одну вязанку клевера бычку».
Хоразм шеваси масаласида эса: хотинбоз шохнинг нићоятда кўп, турли миллатларга мансуб хотинлари кетма-кет туѓиб беришган бисёр фарзандлари ўртасида юзага келган мустаќил хоразм тили бу, деган фикр билдирди.
Bekmirzo
16.12.2011, 09:47
Хоразм шеваси масаласида эса: хотинбоз шохнинг нићоятда кўп, турли миллатларга мансуб хотинлари кетма-кет туѓиб беришган бисёр фарзандлари ўртасида юзага келган мустаќил хоразм тили бу, деган фикр билдирди.Ya'ni, xorazmeranto tili-da. :)
Iymandar
17.12.2011, 11:21
Хоразм шеваси масаласида эса: хотинбоз шохнинг нићоятда кўп, турли миллатларга мансуб хотинлари кетма-кет туѓиб беришган бисёр фарзандлари ўртасида юзага келган мустаќил хоразм тили бу, деган фикр билдирди.
Бунақа бемаъни тушунтириш билан бошқа ҳамма тиллар тўғрисида ҳам айтса бўлади. Мана шунақа нотўғри талқин ўртага ташланадида ҳар хил калта фаҳмлар буни кенг ёйиб ва бузиб атрофга тарқатишади ва на тарих, на тўла бир маданият, на тил ўзининг тўғри таърифи ва талқинига эга бўлади.
Сиз ва биз бу манипуляцияларнинг қурбони бўлиб юраверамиз.
Ўша аёлда ўзининг она тили бўлган хоразм тилига ҳурмат ҳам йўқ ва ҳатто у киши бу тилни ёқтирмайди чамамда. Ўзбек тилини эса билмайди ҳам. Ҳар ҳолда ғурур сезилмаяпти. Бўлмаса рус тилида гаплашадими?
Shokir Dolimov
17.12.2011, 17:00
Мени нега сўкасиз? Қўйилган саволга хоразмлик аёлнинг берган жавобини етказдим холос-ку?!
Хоразм шеваси масаласида эса: хотинбоз шохнинг нићоятда кўп, турли миллатларга мансуб хотинлари кетма-кет туѓиб беришган бисёр фарзандлари ўртасида юзага келган мустаќил хоразм тили бу, деган фикр билдирди.
Мен ҳам бу фикрларга қўшилмайман. Сабаби Хоразм шеваси туркман, озор, турк тилларига жуда яқин-ку. Агар опахоннинг талқинлари тўғри бўлганда хоразмликларнинг гапириши ён қўшниларидан тубдан фарқ қилар эди, менимча.
Iymandar
18.12.2011, 13:45
Мени нега сўкасиз? Қўйилган саволга хоразмлик аёлнинг берган жавобини етказдим холос-ку?!
Биродарим Dolimov!
Ман сизни сўкканим йўқ. Умумий маънода ёздим.
Хоразм шеваси туркман, озор, турк тилларига жуда яқин-ку.
+5
Хоразмликлар, туркманлар, озарбайжонлар, турклар, лезгинлар (Россиядаги Доғистонда) бир бирига жуда ўхшаш тилда ва фонетик яқин товушларда гаплашадилар.
Иқтибос:
OmoN дан хабар
Сууқта ғуш уруп тууқ этиндан куурдак едим. Мана буни таржима қилиб кўрингчи
Аниқроғи:
«Совуқта ғоуш ўрип, тўвиқ этиннан курдик едим»
(Ҳаво)Совуқ(пайт)да ғишт уриб, товуқ ғўштидан қовурдоқ едим.
Менимча тўўри "тушундим", аммо бу қайни шеваси?
Kahramon Jalilov
18.12.2011, 14:16
Менимча тўўри "тушундим", аммо бу қайни шеваси?
Yoki Horazm yoki Qoraqalpoq !!!!
oki Horazm yoki Qoraqalpoq !!!!
Йўқ-эйй?!
(Ҳаво)Совуқ(пайт)да ғишт уриб, товуқ ғўштидан қовурдоқ едим.Товип билмедингиз, ёшулли :)
Korabahtoff
19.12.2011, 05:48
Ина слара Хоразм.))) Мани пациентимни ижоди.))) (http://quickplayer.uz/get/trackId/463)
Iymandar
19.12.2011, 08:42
Ина слара Хоразм.))) Мани пациентимни ижоди.))) (http://quickplayer.uz/get/trackId/463)
Очилмадиқу, жўра?
Дўхтир, нерда ишлисиз?
Iymandar
19.12.2011, 08:52
Иқтибос:
OmoN дан хабар
Сууқта ғуш уруп тууқ этиндан куурдак едим. Мана буни таржима қилиб кўрингчи
Аниқроғи:
«Совуқта ғоуш ўрип, тўвиқ этиннан курдик едим»
(Ҳаво)Совуқ(пайт)да ғишт уриб, товуқ ғўштидан қовурдоқ едим.
Менимча тўғўри "тушундим", аммо бу қайни шеваси?
Бу сўзлар Хоразмда ишлатилади, аниқроғи талаффуз қилинади.
«Совуқ» сўзини ё «совуқ», ё Урганч атрофида «сууқ» деб,
«ғоуш» ёки «ғовуш» дегани бу маккажўхори,
«ўрип» - ўзбекчадаги «ўриб» каби.
«тувуқ» ёки товуқ,
«эт» - «гўшт». Хоразмчада «эт» ёки «гўш» деб юритилади, аммо сиз ёзгандай «ғўшт» эмас.
«курдик» хамири бор суюқ таом, албатта гўшти билан.
Энди қўшиб ишлатинг.
Jamshid Begmatov
19.01.2012, 02:35
Имо-ишора ҳам тилнинг бир тури-ку, тўғрими? :) Шунинг учун анжанча имо-ишора ҳақида бир қизиқ савол. Хайдовчи кимга нима демоқчи?
http://i933.photobucket.com/albums/ad173/Jam_uz/jest.jpg
Анжанликлардан илтимос, хозирча жавобини ёзмай туринг :)
Tulqin Eshbekov
19.01.2012, 06:55
Хайдовчи кимга нима демоқчи?
Рўпарадан келаётган ҳайдовчи дўстини нарида назоратчилар борлигидан хабардор этаётган бўлса керак. Улар бир-бирларига шунақа меҳрибон...
Jamshid Begmatov
19.01.2012, 11:08
назоратчилар борлигидан хабардор этаётган бўлса керакунинг учун фара ёқиб ўчирилади-ку :)
Dilya Hasanova
19.01.2012, 14:58
Балки мендан кейин яна 6 та машина бор демокчидир. :)
Jamshid Begmatov
19.01.2012, 15:04
Балки мендан кейин яна 6 та машина бор демокчидир.Йўқ :)
Jamshid Begmatov
19.01.2012, 15:08
Хайдовчи кимга нима демоқчи?Кичника патскяскя бермасам бўмейди шекилли :) Бу ишорани маълум бир тоифага оид хайдовчилар қўллайди. Ишоранинг шакли бироз ўзгариши мумкин, унда унинг маъноси ҳам бироз ўзгаради :)
Anvar Atakhanov
19.01.2012, 17:17
Бизда, Намангонда киракашлар 4-маршрутга кетадиганларни шунака килиб чакиришади, лекин расмдаги анжонликнинк иккала кули хам учни курсатаяпти, манимча 33-маршрутга булса керак (топганга приз борми?)
Jamshid Begmatov
20.01.2012, 01:05
манимча 33-маршрутга булса керакҚойил сизга :) Тўппа-тўғри.
топганга приз борми?Қарсаклар! :)
манимча 33-маршрутга булса керак 33-маршрутни Андижоннинг символи деса ҳам бўлади :)
Tulqin Eshbekov
20.01.2012, 18:03
унинг учун фара ёқиб ўчирилади-ку
Ўзингиз ҳам машинангизда юрасизми? Шунақа ҳолларга дуч келиб турсангиз керак? Айтмоқчи, ҳозир баъзи йўлларга махсус камералар ўрнатилаётгани қойилмақом иш бўлибди!
Masud Mahsudov
22.01.2012, 18:41
манимча 33-маршрутга булса керак 33-маршрутни Андижоннинг символи деса ҳам бўлади :)
222 ham bor :)
Tulqin Eshbekov
27.01.2012, 08:06
33-маршрутни Андижоннинг символи деса ҳам бўлади
Шунақаси ҳам бўларканми? Бошқа вилоятлариники ҳам борми?
Бошқа вилоятлариники ҳам борми?Билмадим. 33 ни "Андижон метроси" дейишади. Светофор қизил ёнганда 7-8 та 33 туради.
Korabahtoff
27.01.2012, 10:25
33-маршрутни Андижоннинг символи деса ҳам бўлади
Шунақаси ҳам бўларканми? Бошқа вилоятлариники ҳам борми?
Урганчда 19-чи маршрутка.))
Алишер Ашуров
27.01.2012, 12:33
Бошқа вилоятлариники ҳам борми?
Навоийда 9-чи маршрутка
Iymandar
28.01.2012, 12:01
Тушунмаяпман!
Шаҳарларимиздаги маршруткаларнинг ўзбек шеваларига нима алоқаси бор?
Бошқа мавзу очсанглар бўмайдими?
Jamshid Begmatov
28.01.2012, 12:16
маршруткаларнинг ўзбек шеваларига нима алоқаси бор?Маршрутка ҳақидаги биринчи постим имо-ишора тилининг Андижон шевасига тегишли эди :) Лекин сиз ҳақсиз.
Tulqin Eshbekov
29.01.2012, 05:28
Пиёлани баъзи шеваларда "коса" дейишади...
Чивинни - "пашша" дейдиганлар ҳам бор...
Бунга қандай қарайсиз?
Dilya Hasanova
29.01.2012, 11:02
Пиёлани баъзи шеваларда "коса" дейишади...
Чивинни - "пашша" дейдиганлар ҳам бор...
Бунга қандай қарайсиз?
"Шокоса", "хомпашша" дейдиганларам бор. ;)
Tulqin Eshbekov
29.01.2012, 18:12
"Шокоса"
Каттароқ пиёлани бизда шопиёла дейишарди!
Masud Mahsudov
29.01.2012, 18:52
"Шокоса"
Каттароқ пиёлани бизда шопиёла дейишарди!
Бизда эса "нимкоса" ишлатилади...
Tulqin Eshbekov
30.01.2012, 06:17
Бизда эса "нимкоса" ишлатилади...
"Коса тагида нимкоса" деган иддаоли гапнинг илдизи ўша шевага бориб тақалармикин? :)
Masud Mahsudov
30.01.2012, 07:38
Бизда эса "нимкоса" ишлатилади...
"Коса тагида нимкоса" деган иддаоли гапнинг илдизи ўша шевага бориб тақалармикин? :)
Ha, shunday.
Umuman olganda, shevada emas, adabiy tilimizda ham kichikroq kosani nimkosa, deb ishlatiladi...
Gulchehra Ibragimova
30.01.2012, 13:27
"Шокоса"
Каттароқ пиёлани бизда шопиёла дейишарди!
Бизда эса "нимкоса" ишлатилади...
Қайсидир вилоятларда, адашмасам водий томонда биздаги коса "чинни" ҳам дейилади, шекилли?
Masud Mahsudov
30.01.2012, 14:41
Қайсидир вилоятларда, адашмасам водий томонда биздаги коса "чинни" ҳам дейилади, шекилли?
Andijonda sopol kosani kosa, chinni kosani esa chinni deb atashadi...
Korabahtoff
31.01.2012, 00:47
Пиёлани баъзи шеваларда "коса" дейишади...
Чивинни - "пашша" дейдиганлар ҳам бор...
Бунга қандай қарайсиз?
Пиёла - коса
Улли ( катта ) пиёла - лоупкоса
Чуун - муха
Пешша - комар
Хоразм.
Tulqin Eshbekov
31.01.2012, 04:19
Хоразм.
Тили эндигина чиқаётган ўғил-қизларимиз келгусида қийин вазиятларга тушиб қолмасликлари учун уларга адабий тилда сўзлашиш, ўша атамаларнинг луғатларда қандай ёзилганини ҳам ўргатиб борсак мақсадга мувофиқ бўларди...:buba:
Korabahtoff
31.01.2012, 06:23
Хоразм.
Тили эндигина чиқаётган ўғил-қизларимиз келгусида қийин вазиятларга тушиб қолмасликлари учун уларга адабий тилда сўзлашиш, ўша атамаларнинг луғатларда қандай ёзилганини ҳам ўргатиб борсак мақсадга мувофиқ бўларди...:buba:
Ёшингизни хурмат атаман, лекин Сиз боша гурринг атиб турпсиз.
На ёмонлик атди Сиза Хоразм? Научун биза берда, Хоразмда юриб, адабий дилда сЁллашимиз гарак? ХудоFа шкур, биза еч кимдан кам бумаFанмиз, булиммиз хам. Тарихимиз билан ( шу хаторинда, дилимиз билан ) фахрланамиз. Биза, масалан, еч кима дейиммиз-ку: сан муннин сЁлла, а сан - буннин - дугрими? Бизараам ечким деймасин, дея гЁрмасинам.
Яхшиси, сла урганингла дилимизни, биза сЁллап дурган вахти бизани чуниш учун.)))
Ёшингизни хурмат атаман, лекин Сиз боша гурринг атиб турпсиз.
На ёмонлик атди Сиза Хоразм? Научун биза берда, Хоразмда юриб, адабий дилда сЁллашимиз гарак? ХудоFа шкур, биза еч кимдан кам бумаFанмиз, булиммиз хам. Тарихимиз билан ( шу хаторинда, дилимиз билан ) фахрланамиз. Биза, масалан, еч кима дейиммиз-ку: сан муннин сЁлла, а сан - буннин - дугрими? Бизараам ечким деймасин, дея гЁрмасинам.
Яхшиси, сла урганингла дилимизни, биза сЁллап дурган вахти бизани чуниш учун.)))
Tilimizdagi lahja va shevalar - o'tmishdan, tarihdan so'zlaydi. Shunday ekan ularni o'rganish , avaylab asrash kerak.
Jamshid Begmatov
07.07.2012, 12:30
Болаликдан бир сўз эсимга тушиб кетди. Наманганлик дўстлардан илтимос, агар шу сўз ҳозир ҳам ишлатился, маъносини тушунтириб берсангиз.
"Пўнқа" сўзи. Масалан, Шавкат-пўнқа, Бобир-пўнқа деб бир биримизни масхара қилардик. Бемаъни сўз бўлса узр :)
"Пўнқа" сўзи ёшлигимизда семиз, бесунакай одамга нисбатан айтиларди. Хозирда бу сузни жуда кам холларда эшитаман. Намаганда эмас, Фаргонада.
Colorado
07.07.2012, 13:09
Болаликдан бир сўз эсимга тушиб кетди. Наманганлик дўстлардан илтимос, агар шу сўз ҳозир ҳам ишлатился, маъносини тушунтириб берсангиз.
"Пўнқа" сўзи. Масалан, Шавкат-пўнқа, Бобир-пўнқа деб бир биримизни масхара қилардик. Бемаъни сўз бўлса узр :)
Маъноси - семиз, толстяк (толстый) :mosking:
Тили эндигина чиқаётган ўғил-қизларимиз келгусида қийин вазиятларга тушиб қолмасликлари учун уларга адабий тилда сўзлашиш, ўша атамаларнинг луғатларда қандай ёзилганини ҳам ўргатиб борсак мақсадга мувофиқ бўларди...
Уйда болаларим билан адабий тилда сўзлашишимни тасаввур қилиб кўрдим:
"Фарзандарим! Волидаи муҳтарамангиз қиш фаслида истеъмол қилишимиз учун она табиатимизнинг меваларидан заҳиралар тайёрлаётганлигини ва фикримча бу жараён яна бир муддат чўзилиши мумкинлигини эътиборга олиб (компот қилаяпти корочее), кечки овқатни тайёрлашни ўзингиз бошлашингизни мақсадга мувофиқ деб ҳисоблайман. Зеро, падарингиз жорий йил бўлиб ўтаётган футбол бўйича Европа чемпионатининг гуруҳ босқичи ўйинларидан бирини жонли эфир орқали катта экранда дилга яқин дўстлари ила томоша қилишни бу сокин оқшом режасига киритган. Умумий ўрта таълим мактабини тугатиши муносабати билан битирув имтихонларига тайёргарлик кўраётганлар таом тайёрлаш жараёнидан бугун озод этиладилар. Қани, совутгичдан ("холодильник" адабий тилда нима бўлади ўзи? совутгич-кондиционер, музлатгич -морозильник) гўштни келтиринг, мен гўшт майдалаш қурилмасидан (мясорубка) фойдаланиб, уни қийма холига келтириб бераман. Қолган барчасини ўзингиз ўзаро баҳамжиҳатликда амалга оширасизлар. Таом тановвул учун тайёр ҳолга келгунича, мен электр ва газ ҳисболагичлардаги кўрсатгичларни ёзиб олай, бугун олган ойлик маошимдан эртага банк муассасига бориб, мазкур ташкилотлар ҳисоб рақамларига коммунал (?) хизматлар учун тўловларни амалга оширишим керак. Шу муносабат билан, ўртанча қизимиз хафа бўлмасинлар, бу ойда сўлим тоғ ёнбағрида жойлашган болалар ёзги оромгоҳларидан бирида дам олиш учун харид қилиниши режалаштирилган йўлланма муваффақиятли равишда кейинги ойга кўчирилади.
Дарвоқе, телевизион сигналларни ҳаво тўлқинлари орқали қабул қилиб олувчи янги қурилмани кеча қоқ туш пайти томда ўтириб олиб, жазирамада чамаси бир соат давомида ўрнатганлигим менинг соғлиғимга салбий таъсир қилгани йўқ. Шунчаки, бугундан бошлаб кундалик муомалада адабий тилда сўзлашамиз. Тушунарлими?
- Барча сўзларингизни дилимиз-у онгимизга жо айладик, дадажон! Шундай бўлса, баайни муддао." ;-)
Бўтта
Домла, хозир ҳеч қатта адабий сўз гувоҳи булмайсиз... На кинофильмларда, на қўшиқларда, на телевизион кўрасатув ёки ток-шоуларда, на спорт каналлари бошловчилари шархларида, на "жилла қурса" мақола ёзиш билан шуғулланадиганлар "мақолалари"да... Ҳеч қатта!
Anvar Atakhanov
07.07.2012, 16:29
Ну Maestro ну вы даете... Охиригача укигунча корним шишиб кетди (узимни тасаввур килиб курдим сизни урнингизда). А так Тулкин домла хар куни шунака гаплашсала керак :-) Адабий тил факат китоблар учун ва телевидениеда дикторлар учун кулланилса булади, бошка жойда тасаввур килиш кийин.
Jamshid Begmatov
07.07.2012, 23:01
"Пўнқа" сўзи ёшлигимизда семиз, бесунакай одамга нисбатан айтиларди.
Маъноси - семиз, толстяк (толстый) Раҳмат, айнан тўғри келди.
Tulqin Eshbekov
08.07.2012, 05:40
Тушунарлими?
Бу сўздан кейин "Қодир Махсумов ўқиди" деган иборани ҳам қўшиб қўйганингизда бир пайтлар роса шов-шув бўлган анекдотнинг ўзгинаси бўларди-қоларди! :)
хозир ҳеч қатта адабий сўз гувоҳи булмайсиз...
Фикрингизни инкор этмаган ҳолда, барибир, адабий тил нормасига риоя этиш, уни сақлаш ва ривожлантириш учун курашни давом эттиравериш лозим, деган фикрдаман.
домла хар куни шунака гаплашсала керак
Жа-а унчаликмас... :)
Tulqin Eshbekov
09.07.2012, 06:33
"Чиғил" деган сўзнинг маъносини ким тушунтириб бера олади?
олча-олволи... баъзи жойларда, ҳатто, гилос деворишади-ей :)
Tulqin Eshbekov
11.07.2012, 06:43
гилос
Гилосни баъзи шеваларда олча, олчани - гилос, чивинни - пашша, пашшани - чивин дейишади... :)
"Чиғил" деган сўзнинг маъносини ким тушунтириб бера олади?
Ассаламу алайкум!
"Чиғил"мас-у, "шиғил" сўзи бор бизнинг шевада... Агар мевали дарахт шохларини кўтаролмайдиган даражада кўўп мева солган бўлса, "Шиғилдай солибди ўзиям" дейишади Бухорода :)
чивинни - пашша, пашшани - чивин дейишади
Асосан пойтахт аҳолиси Чивинни - пашша, пашшани - чивин дейди. Аслида эса тескариси... Яъни, қон сўрадигани - пашша, кундузи учадигани эса - чивин :)
Firdavs Shoyiev
11.07.2012, 11:02
Асосан пойтахт аҳолиси Чивинни - пашша, пашшани - чивин дейди
Асосан пойтахт ахолиси пашшани - пашша, чивинни - чивин диди. :) Бошқа бир-хил вилоятлада бўса - Сиз этиб ўткандей, тескарисига этишади :)
Яъни, қон сўрадигани - пашша, кундузи учадигани эса - чивин Аслида ўзи тескариси бўлади. Ануғроқ этсе, қон сўрадигани - чивин, кундузи учиб юрадигани бўса - пашша :)
Онам асли Хўжанддан. Тоғамнинг болалари қўлқопни қўлпайпоқ дейишарди. Мен қўлқоп десам, вой қўлига қоп кийаркан деб кулишарди.
Аслида эса тескариси. Яъни, қон сўрадигани - чивин, кундузи учадигани эса - пашша
Тўғри, зоология китобини очиб кўринг.
Firdavs Shoyiev
11.07.2012, 11:14
Хайдовчи кимга нима демоқчи? Тошкентлик бўлсам ҳам биламан. Хайдовчи 33 чи маршрут бўйича харак қилишини айтмоқчи :) Яъни, круг - теннис корти - янги бозор - эски шахар :)
Наманганда 4 та бармоғини кўрсатади ёки битта курсаткич бармоғини ва бутун шаҳарни айлантириб чикади :)
upd: Уже жавоб айтилган экан :)
Аслида ўзи тескариси бўлади. Ануғроқ этсе, қон сўрадигани - чивин, кундузи учиб юрадигани бўса - пашша
Адашяпсиз форумдош! Сиз бииир интернетдан изланиб кўринг.. Жавобини ўша ердан топасиз..
Shomurodov Shohruh
11.07.2012, 20:17
Тўғри, зоология китобини очиб кўринг.
Зоология китобини тошкентлик ёзган :D
Masud Mahsudov
11.07.2012, 22:53
Аслида ўзи тескариси бўлади. Ануғроқ этсе, қон сўрадигани - чивин, кундузи учиб юрадигани бўса - пашша
Адашяпсиз форумдош! Сиз бииир интернетдан изланиб кўринг.. Жавобини ўша ердан топасиз..
Ўзингиз адашаяпсиз. Асос интернет эмас, мактаб зоолигия дарслиги бўлиши керак. Сиз тарафда шевада шундай қўлланилиши бу тўғри, дегани эмас. Яхшиси, мактабда ишлар экансиз, ўша дарсликни топиб, эринмай варақлаб чиқинг. Ўшанда адашаётганигизга амин бўласиз.
Tulqin Eshbekov
12.07.2012, 01:20
"Чиғил"мас-у, "шиғил"
Шевада иккала сўз ҳам бор.
Чиғил - хивичлардан тўқилган саватнинг бир тури.
Шиғилни тўғри таърифлагансиз.
пойтахт аҳолиси Чивинни - пашша, пашшани - чивин дейди
Бу баҳснинг битта ечими шу: дўмбоққинасини бўтта пашша, ўтта чивин, бели хипчагинасини бўтта чивин, ўтга борганда пашша деб аташ керак, вассалом.
Ҳамма нарсани жойига қараб айтаверинг, шунда ютқазмайсиз! :)
"дўмбоққина пашша", "бели хипчагина чивин" - домла янги гаплар топибдилар да :)
"ўтта - бўтта" Фаргонача шевада "атта-батта (шатта)", колган шеваларда кандай ёзиларкин?
Firdavs Shoyiev
12.07.2012, 09:43
Адашяпсиз форумдош! Сиз бииир интернетдан изланиб кўринг.. Жавобини ўша ердан топасиз.. Қанча излансам ҳам, пашша чивинга, чивин эса пашшага айланиб қолмайди :)
Salom forum ahliga.
Bir necha sahifa oldin bittasi To'lqin Eshbekov domlaning bir gaplarini juda noto'g'ri qabul qilib biroz boshqacha fikr bildirgan ekan.
Adabiy tilning, davlat tilining ahamiyatini tushungan odam unday fikrlamas edi menimcha.
To'g'risi o'sha fikr menga yoqmadi.
Hamma o'zini shevasida gapirsa ham, adabiy tilda,davlat tilida ish yuritishi, yozishi shart emasmi?
Xattoki ruscha yozganda ham sof rus tilida yozishadiku?
Shevalarni bilishimiz kerak, unutmasligimiz kerak, lekin SHEVAM deb hamma o'zini shevasidan boshqasini bilmasa, ona tilini yaxshi o'zlashtirmasa nima bo'ladi?
NIMA BO'LARDI PASHSHA BILAN CHIVINNING FARQIGA BORMAY YURAVERAMIZDA!
Yana bitta savol, go'shtni go'sh deb yozib SHEVAM deyish ham to'g'rimi?
Yana bitta savol,odnoklassnikidagi yosh bolalarning sAvOdSizLaRcHa "KaShA" yozishlari(harflar ketma-ketligi)kimga yoqadi?
"ўтта - бўтта" Фаргонача шевада "атта-батта (шатта)", колган шеваларда кандай ёзиларкин?
Бухорода "у ерга" - "ўра", "бу ерга" - "бера", "у ерда"(ўтта) - "ўрда", "бу ерда"(бўтта) - "берда" шаклида айтилади.
Мисол: Бу ерга кел - Бера ке... :)
Ўзингиз адашаяпсиз. Асос интернет эмас, мактаб зоолигия дарслиги бўлиши керак. Сиз тарафда шевада шундай қўлланилиши бу тўғри, дегани эмас. Яхшиси, мактабда ишлар экансиз, ўша дарсликни топиб, эринмай варақлаб чиқинг. Ўшанда адашаётганигизга амин бўласиз.
Интернет саҳифаларида кўпгина Зоология дарсликларини "варақлаб" чиқиб адашганимни билдим... Бундан ҳайратда қолдим, тўғриси... Азиз форумдошлар, Сизларга минг раҳмат, адабий тилимиздаги 2 сўзнинг фарқини менга ўргатганингиз учун!
Jamshid Begmatov
12.07.2012, 12:55
"ўтта - бўтта" Фаргонача шевада "атта-батта (шатта)", колган шеваларда кандай ёзиларкин?Менимча, "ёзиларкин" ўрнига "айтиларкин" дейиш тўғрироқ бўларди :)
Андижон вилоятининг турли худудларида бу сўзларнинг бир неча шакли бор:
Бу ерда - бияда, биятта, буетта, машетта...
У ерда - уетта, иятта, ашетта ва ҳ.к. :)
Андижон вилоятининг турли худудларида бу сўзлар
Фаргона ва Андижон шевалари бир бирига жуда якин.
Энам Тошкентдаги талаба ўғли билан "сотка"да "сирлашмоқда":
-Ўтаганжон, бугун Панживойди улини тўйи (ўғлини). Ўқишминан бўп тағин оч қома... (яна). Сўғин гаплашамиз, отанг телпонди пули қомай ўчиб қолади деёпти. (кейин)
Shokir Dolimov
12.07.2012, 19:40
Фаргона ва Андижон шевалари бир бирига жуда якин.
Фарғона, Андижон шевалари ва китобий тил, деб бошлаганингизда янада аниқроқ айтган бўлар эдингиз :)
-Ўтаганжон, бугун Панживойди улини тўйи (ўғлини). Ўқишминан бўп тағин оч қома... (яна). Сўғин гаплашамиз, отанг телпонди пули қомай ўчиб қолади деёпти. (кейин)
Бухоролик эмасмисиз мабодо? :)
Фарғона, Андижон шевалари ва китобий тил, деб бошлаганингизда янада аниқроқ айтган бўлар эдингиз
Тошкентда укиб юрган давримда, уртогим билан гаплашсам, воха томонларидан келган курсдошим сизларнинг гапларингизни осон тушуниб оламан деган эди. Бу хам китобий адабий тилга якинлигидан.
Jamshid Begmatov
12.07.2012, 23:13
Фарғона, Андижон шевалари ва китобий тил, деб бошлаганингизда янада аниқроқ айтган бўлар эдингизБилишимча, 1920-йилларда Тошкент, Фарғона ва Андижон шевалари асосида адабий ўзбек тили грамматикаси тузилган. Лекин барибир, ўртада жиддий фарқлар мавжуд.
Shokir Dolimov
13.07.2012, 00:04
Лекин барибир, ўртада жиддий фарқлар мавжуд.
Албатта. Эсимда (ҳарбий денгизчи курсант эдим ўшанда), биринчи маротаба Анжанга меҳмонга борганимда энамнинг акаси раҳматли Қобил бува: «Тур, Шокир, равотни ёпиб кел» деган эди. Ҳовлига чиқиб, нимани ёпиш кераклигини, токи бир қиз кириб келгунга қадар ўйлаб қолдим. Саволим ва айрим тахминларимни эшитган қиз айвон остонасига ўтириб қолгудай даражада қорнини ушлаб кулган эди.
Tulqin Eshbekov
13.07.2012, 05:20
Bir necha sahifa oldin bittasi To'lqin Eshbekov domlaning bir gaplarini juda noto'g'ri qabul qilib biroz boshqacha fikr bildirgan ekan.
Adabiy tilning, davlat tilining ahamiyatini tushungan odam unday fikrlamas edi menimcha.
To'g'risi o'sha fikr menga yoqmadi.
Адабий тил - улкан дарёмиз! Шевалар - унинг ирмоқчалари. Кимки адабий тилимизга беписанд, бирёқлама қараса, билингки, дарёмизни қурутишга, уни ирмоқчаларга айлантиришга ҳаракат қиляпти...
Халқнинг жонли тили саналмиш шеваларга меҳр ила қараган ҳолда буюк адабий тилимиз равнақи учун ҳамиша жиддий эътиборда бўлишимиз шарт!
Бухоролик эмасмисиз мабодо?
Иби, Сиз буни қаёндан билдиз? Шера бир гап бо :)
Иби, Сиз буни қаёндан билдиз? Шера бир гап бо
"Сўғин", "деёпти"лариздан билиб қоллим :)
"Сўғин", "деёпти"лариздан билиб қоллим
афсуски, адашдингиз :shok:
... Бу юрт туғиб берган Амир Темурни, ҳаммаям англамас илоҳий сирни. Бежизга эмас-да, Хўжа Илғорда Темур бешигининг излари бор-да. Шаҳри Кешни билгил, назарга илгил, бежиз йўқлаб келмас, етти иқлимдан. Соҳибқирон бобом, оламгир бобом, Сизни эсламоқлик жоиз дамодам. Улуғликка мойил, муаззам қойил. Мана Оқсарой. Низомиддин Шомий ёзмиш у ҳақда: унинг пештоқи ва ровоқларини айюк юлдузига етказдилар. Чунончи бирор кимса жаҳонда унга тенг келадиган иморатни кўрмаган ва эшитмаган! Ана пештоқда ёзув, ўлмас, етмас: "Куч-қудратимизга шубҳанг бўлса, биз қурдирган иморатни келиб кўр". Ҳаммаси рўй-рости, бўй-басти билан айтилган. Темур салобати, маҳобати, сеҳру синоати битилган. Адлу инсоф, мисли офтоб каби балққан Темур. Ундан адолат мерос, жасорат мерос. Бугунги озод юрт мерос. Шундай улуғ зотдан юртдошлик мерос. Миллат мерос, шиддат мерос, ўзлик мерос, ўзбек мерос...
Яна бир гап, эмас бесабаб. Ҳисор қўйнидаги икки буюк ғор - Жаҳонгир номини айлар устувор. Нур-зиё қадрини билмоқ истасанг, сирли маҳобатни кўрмоқ истасанг, тиз чўккин, бош суққин ғорлар қаърига. Зулумот энтикар, замин бағрига. Ҳисор бошдан-адоғ минг қўрғонли тоғ, салобати бисёр, шарофати бисёр. Тетис уммонидан қолган тош қотган тарих. Қадим эралардан сўйлар "муаррих". Ана динозавр излари - ҳайрат. Туганмас ибрат...
Ғелон пари қишлоқ, қизларин бермас, бошқа бировга, бироқ ўша қизлар юз чайган жилға, етиб келар Оқсувга, бир қултум ютса Кешнинг қизлари, айланиб кетади ойдек сулувга.
Қашқадарё - мўъжиза диёр. ... (с)
Nigora Umarova
16.07.2012, 15:04
... Ғелон пари қишлоқ, қизларин бермас, бошқа бировга, бироқ ўша қизлар юз чайган жилға, етиб келар Оқсувга, бир қултум ютса Кешнинг қизлари, айланиб кетади ойдек сулувга.
Қашқадарё - мўъжиза диёр. ... (с)
"Ming marta eshitgandan-bir marta ko'rgan afzal" gapiga amal qilib Qashqadaryo vohasiga shanba-yakshanba kunlari sayru-sayyohat uyushtirib bunga amin bo'ldik.
Colorado
16.07.2012, 20:14
Qashqadaryo vohasiga shanba-yakshanba kunlari sayru-sayyohat uyushtirib bunga amin bo'ldik.
x-place?
Nigora Umarova
16.07.2012, 20:20
x-place?
"Terra-Termez"
"Ming marta eshitgandan-bir marta ko'rgan afzal" gapiga amal qilib Qashqadaryo vohasiga shanba-yakshanba kunlari sayru-sayyohat uyushtirib bunga amin bo'ldik.
Бир нималар ёзгандим, аммо асосий гаплар "Кун мавзуси"да экан, ўзгартиришга тўғри келди :)
Tulqin Eshbekov
17.07.2012, 05:19
Кеча бир тилшунос "Чиғил" сўзига ойдинлик киритди:
Элакдан каттароғи - ғалвир, ундан каттароғини - Чиғил деб аташаркан. Чиғил билан асосан буғдойни элашаркан!
Feruza Rahmatova
02.08.2012, 19:32
Ўзбек шеваларининг сони 5000 тага етади, деб қаерда айтилган (манба борми)?
Ф.Р.
Feruza Rahmatova
02.08.2012, 19:40
Кеча бир тилшунос "Чиғил" сўзига ойдинлик киритди:
Элакдан каттароғи - ғалвир, ундан каттароғини - Чиғил деб аташаркан. Чиғил билан асосан буғдойни элашаркан!
Янчилган ғаллани тозалайдиган катта ғалвир "чиғил" деб аталади.
Расман қайд қилинган ҳудуди Ўзбекистон жанубидаги қипчоқ шевалари.
Ф.Р.
Feruza Rahmatova
02.08.2012, 19:46
Фаргона ва Андижон шевалари бир бирига жуда якин.
Фарғона, Андижон шевалари ва китобий тил, деб бошлаганингизда янада аниқроқ айтган бўлар эдингиз :)
Наҳотки Фарғона ва Андижон шевалари китобий тил бўлса?
Ф.Р.
Feruza Rahmatova
02.08.2012, 19:51
"ўтта - бўтта" Фаргонача шевада "атта-батта (шатта)", колган шеваларда кандай ёзиларкин?Менимча, "ёзиларкин" ўрнига "айтиларкин" дейиш тўғрироқ бўларди :)
Андижон вилоятининг турли худудларида бу сўзларнинг бир неча шакли бор:
Бу ерда - бияда, биятта, буетта, машетта...
У ерда - уетта, иятта, ашетта ва ҳ.к. :)
Ўзбек шевалари морфологиясига доир юзлаб тадқиқотлар мавжуд,
америка очишингиз шартмикан?
Ф.Р.
Shokir Dolimov
02.08.2012, 20:00
Ф.Р.
Танишганимдан хурсандман, Ферузахон Раҳматова эканлигингизни билдик :)
Feruza Rahmatova
02.08.2012, 20:11
adabiy tilga yaqinroqlariga - sheva, uzoqroqlariga lahja ishlatiladi.Мени тушунишимча сал бошқачароқ. Шева деб тилнинг бир минтақага хос вариантига айтилади: Қўқон шеваси, Хоразм шеваси... Лаҳжа эса - шевалар гуруҳи. Масалан: ўзбек тилининг чиғатой лаҳжаси - чагатайская диалектная группа узбекского языка.
Шева тилнинг кодификацияланмаган ҳудудий кўриниши ҳисобланади,
аммо турли тилшуносликларда шевани тушуниш бир хил эмас, бу мавзуда минглаб тадқиқотлар бор. Шеванинг таърифига оид мақолалар жамланган бир тўпламни эслатишим мумкин: Dialect and Language Variation. Orlando, 1986.
Ўзбек тилшунослигида "лаҳжа" атамаси русча "наречие" маъносида бўлиб, лингвоэтногенетик таснифга мувофиқ ишлатилади, яъни қарлуқ лаҳжаси, қипчоқ лаҳжаси ва ўғиз лаҳжасига нисбатан. Улар орасида оралиқ шакллар ҳам кўп.
Ф.Р.
Jamshid Begmatov
02.08.2012, 21:16
Ўзбек шевалари морфологиясига доир юзлаб тадқиқотлар мавжуд,
америка очишингиз шартмикан?
Ф.Р.Хм... Ферузахон ёки Феруза опа, мавзумизга ҳуш келибсиз :) Саволни бундай қўядиган бўлсак, умуман кўп нарса шарт эмас, бу форум ҳам шарт эмас )) Илтимос, унутманг, бу ерда бахс ва фикр алмашиш кетяпти, лингвистика ва диалектика дарси эмас :)
Оффтоп:Танишганимдан хурсандман, Ферузахон Раҳматова эканлигингизни билдик
Мен ҳам хурсандман, синглимиз бундай кетма кет пост ёзишда Тўлқин домладан ўтадилар шекилли :) .
Shamil Eshbekov
16.08.2012, 16:26
Айрим вилоятларда(масалан Самарканд), ёпмок феъли урнида "махкамламок" ишлатилади. "Дарвозани ёп!"ни урнига "Дарвозани махкамла!" айтилади.
Айрим жойларда эса, "олиб бормоқ" феъли ўрнига "элтмоқ" ишлатилади. Масалан, "супургини опангга олиб бор" дейилмасдан, "шипиргини апанга элт" шаклида гапирилади.
"Дарвозани ёп!"ни урнига "Дарвозани махкамла!" айтилади."Маҳкамла" чепухаку :) Хоразмда "Дарвозани ил" дейишади :)
Masud Mahsudov
16.08.2012, 19:03
"Дарвозани ёп!"ни урнига "Дарвозани махкамла!" айтилади."Маҳкамла" чепухаку :) Хоразмда "Дарвозани ил" дейишади :)
Қаршида эса "эшикни ёп" ни "эшикни қама (қома)" дейишади :)
Anvar Atakhanov
16.08.2012, 19:07
Қаршида эса "эшикни ёп" ни "эшикни қама (қома)" дейишади
Гиждувонда нима дейиларкан?:naughty:
Masud Mahsudov
16.08.2012, 19:09
Қаршида эса "эшикни ёп" ни "эшикни қама (қома)" дейишади
Гиждувонда нима дейиларкан?:naughty:
)))) Келин, "ёпиш" феълини ишлатадилар-ку, яна билмадим, шевада бошқачароқдир...
"эшикни қама (қома)" дейишади
чота бугундан фикриз бузилибди, эшикди қамашти ўйлаб қопсиз :)
"ёпиш"
:)))))) бу гап мани юмалатди, ДМга ёзвордим :)
Shamil Eshbekov
16.08.2012, 19:23
Бухороча "Бор, автотусга этиббер", биз тошкентликлар шокка келтирди. ))))
)))) Келин, "ёпиш" феълини ишлатадилар-ку, яна билмадим, шевада бошқачароқдир...Ҳозирдан эшикни ёпволяпсиларми :)
Masud Mahsudov
17.08.2012, 00:00
)))) Келин, "ёпиш" феълини ишлатадилар-ку, яна билмадим, шевада бошқачароқдир...Ҳозирдан эшикни ёпволяпсиларми :)
Афандидан, эшакни қаерга боғлай, деб сўрашса, тилимга боғла, тилимга, деб жавоб берганмиди? ))))
Йўқ, яна четлашдингиз, хоразмликларни миллат дейиш тўғрисида эмас, уларнинг тилини алоҳида тил деса бўладими, йўқми, тўғрисида гап.
Lyuksumburgliklar nemis tilida gapirishsa ham (faqat francuzcha akzent bilan), tillarini -Deutsch emas- "luxumburgisch" deyishadi. Shwecariya nemis tili, avstriya nemis tili bor keyin. Xorazm shevasini ham xorazmcha o"zbek tili desa boladi.
Hamidbey
20.08.2012, 09:18
Xorazmliklarda yana bitta so'z bor "Chumchuq" ni "Secha", "danak"ni "chanqalaq"
Shamil Eshbekov
20.08.2012, 10:40
Ҳамсия(Ҳамсоя)- қўшни.
Hamidbey
20.08.2012, 10:44
"Narvon" ni "Zangi"
Iymandar
22.08.2012, 20:01
Kim aytadi, namanganchadagi "kushod" nimani bildiradi?
azizbek7711
22.08.2012, 20:20
Адашмасам, Наманганда "сочингни қисқартирдингми/олдирдингми?" ўрнига "Сочингни ремонтлатдингми?" дейилади.
ADASHDINGIZ "SOCHINI PARASHLATDINGMI "DEYILADI
azizbek7711
22.08.2012, 20:22
Kim aytadi, namanganchadagi "kushod" nimani bildiradi?
TOSHKENT SHEVASIDAGI "VAPSHI" SUZINI SINONIMI
Shokir Dolimov
22.08.2012, 23:59
Kim aytadi, namanganchadagi "kushod" nimani bildiradi?
Бу сўзни, айтайлик, луғатларда учрамайдиган «норғуч» (ўқлов), «ёқасам» (ёки бўлмаса), «ишолма» (ишинг бўлмасин) ёки «чоч» (лиқ тўла) сўзлари каби, ғирт Наманган шевасига хос сўзлар туркумига киради, деб бўлмайди. Ўзбекча-русча луғатдан мисол келтираман, ўзингиз ишонч ҳосил қилинг:
Кушод нареч. разг. ровно; мен уни кўрмаганимга кушод бир йил бўлди прошёл ровно год, как я его не видел; * кушод кўтармоқ поднять рывком.
Мушкул кушод 1) рел. чудотворный; 2) облегчающий трудное положение; мушкул кушод қилмоқ этн. совершать обряд с целью облегчить (чьё-л.) положение
Masud Mahsudov
23.08.2012, 05:57
Kim aytadi, namanganchadagi "kushod" nimani bildiradi?
Бу сўзни, айтайлик, луғатларда учрамайдиган «норғуч» (ўқлов), «ёқасам» (ёки бўлмаса), «ишолма» (ишинг бўлмасин) ёки «чоч» (лиқ тўла) сўзлари каби, ғирт Наманган шевасига хос сўзлар туркумига киради, деб бўлмайди. Ўзбекча-русча луғатдан мисол келтираман, ўзингиз ишонч ҳосил қилинг:
Кушод нареч. разг. ровно; мен уни кўрмаганимга кушод бир йил бўлди прошёл ровно год, как я его не видел; * кушод кўтармоқ поднять рывком.
Мушкул кушод 1) рел. чудотворный; 2) облегчающий трудное положение; мушкул кушод қилмоқ этн. совершать обряд с целью облегчить (чьё-л.) положение
Тожикчадаги "кушод" сўзи "очиқ, кенг, эркин" маънони билдиради. "Мушкул кушод"нинг маъносини ҳам шунга кўра "мушкулларни очиш", деб тушунарканман...
Хўжанд томонларда кўрпачани , иккиқаватли, каттасини якандоз дейишади. Бу ҳам шевами ёки бошқа вилоятларда ҳам шунақа номланадими? Тошкентда учратмадим.
Masud Mahsudov
23.08.2012, 10:20
Хўжанд томонларда кўрпачани , иккиқаватли, каттасини якандоз дейишади. Бу ҳам шевами ёки бошқа вилоятларда ҳам шунақа номланадими? Тошкентда учратмадим.
Фарғона тарафларда ҳам якандоз дейишади.
Colorado
23.08.2012, 10:23
Мушкул кушод
закрытое женское пАти!? от огнепоклонничества?!
Мушкулкушодни ҳамма жойда ҳар хил қилишади. Оловга сиғиниш аломатлари кўп. Мисол учун исломда шағам ёқиб бир нарса сўраш ширк ҳисобланади. Манимча ҳеч қандай мушкулкушод бусиз ўтмаса керак. менимча(бу мени шахсий фикрим) мушкул кушоднинг исломга ҳеч қандай алоқаси йўқ. Джалолободда (Қирғизистон) қилинган бу маросимнинг Хўжанддагиси билан фарқи жуда катта. Тошкентликлар қилгани иккаласидан ҳам фарқ қилади.
Shamil Eshbekov
26.09.2012, 16:11
қитти-озгина
Colorado
26.09.2012, 17:41
қитти-озгина
қиттак - қиттак қилмоқ (принять на грудь по грамульке) мой вариант
Tulqin Eshbekov
28.09.2012, 01:11
қиттак - қиттак
Ресторанбоп "шева"ни роса қотирибсиз! :)
Ичкиликбозликка қаршиларни ўйга ботирибсиз... :(
Shamil Eshbekov
28.09.2012, 14:46
https://img.uforum.uz/images/wqtfrzr3840917.jpg
қайси шевада ёзилган экан?
Менимча Фориш шеваси.
Фарғона ҳам шундай айтилади.
Jamshid Begmatov
10.10.2012, 22:41
Хоразмликларга катта илтимосим бор: Азиза Ниёзметованинг "Кишмишим" деган ашуласининг сўзларини ёзиб, бошқа ўзбеклар тушунмайдиган жойларини тушунтириб берсангиз.
Жуда миннатдор бўлардим. :)
Tulqin Eshbekov
11.10.2012, 18:38
Айрим шевалардагина сақланиб қолган "Қўқим" сўзининг маъносини ким изоҳлаб беради?
Айрим шевалардагина сақланиб қолган "Қўқим" сўзининг маъносини ким изоҳлаб беради?
Мабодо, "сиқим, парча" маъносида эмасми?
Tulqin Eshbekov
13.10.2012, 14:07
"сиқим, парча" маъносида эмасми?
Шунга яқинроқ деса ҳам бўлади. Аммо, бошқача. Орамизда Самарқанд, Жиззах, Қашқадарё, Сурхондарё, Навоий вилоятлари шеваларида сўзловчилар йўқми?
Балки, бурда ёки бир луқма маъносида бўлиши мумкин. Мисол учун, бир бурда (қўқим) нон ёхуд бир луқмалик (қўқим) ош...
Shokir Dolimov
13.10.2012, 18:12
Орамизда Самарқанд, Жиззах, Қашқадарё, Сурхондарё, Навоий вилоятлари шеваларида сўзловчилар йўқми?
Яккабоғлик аёлдан сўраб кўрдим. Бундай сўзни эшитмаган экан.
Mahmud Jurat
13.10.2012, 18:36
Қўқим сўзи рус тилидаги мусор сўзига тўлиқ мос келади. Аммо қўқиб ётипти деганда хонанинг ичи йиғилмаган, тартибсиз, ифлос ҳолда деганга тўғри келади
Masud Mahsudov
13.10.2012, 19:46
Балки, бурда ёки бир луқма маъносида бўлиши мумкин. Мисол учун, бир бурда (қўқим) нон ёхуд бир луқмалик (қўқим) ош...
Қўқон тарафларда "қўқим" эмас "чўқим" сўзи шу маънода қўлланилади...
Масалан: Бир чўқим ош еб кетинг, меҳмон.
Dilya Hasanova
13.10.2012, 19:48
Сурхандарёдаям "қўқим" деган сўз йўқ...
Shokir Dolimov
13.10.2012, 20:14
Қўқим сўзи рус тилидаги мусор сўзига тўлиқ мос келади. Аммо қўқиб ётипти деганда хонанинг ичи йиғилмаган, тартибсиз, ифлос ҳолда деганга тўғри келади
Янглишмадингиз-ми?
Русча-ўзбекча луғатдан кўчирма:
Мусор м
1 ахлат; супуринди; ящик для мусора ахлат ташланадиган яшик;
2 разг. ташландиқ нарсалар; яроқсиз лаш-луш; қақир-қуқир.
Shamil Eshbekov
13.10.2012, 20:50
Самарқандниг Булуғур ва Жиззахниг Бахмал туманларида "Қўқим" сўзи "мусор" сифатида ишлатилади.
Shamil Eshbekov
13.10.2012, 20:54
Сухбатлашмоқ:
Кашкадрьё/Бухроларда - Гурурнг қилмоқ;
Юқорида айдилган Булуғур ва Бахмалларда - Хангома қилмоқ;
Самарқандниг Оқтошида эса - Гапхона қилмоқ.
Mahmud Jurat
13.10.2012, 21:07
Янглишмадингиз-ми?
Янглишганим йўқ. Жиззах, Самарқанд, Қашқадарё ва бошқа баъзи вилоят ва туманларда бу сўз ишлатилади. Мен ҳозир кам ишлатиладиган сўзлар луғатини тузмоқдаман. Унга 3 минг, 4 мингга яқин сўз кираяпти. Бу сўзни ушбу луғатимга киритганман.
Тўлқин домла, шаҳар бердик, айтақолинг энди...
shumbola
13.10.2012, 21:18
Қарнаб шевасида (балки бошқа жойларда ҳам):
лўнди - думалоқ
Tulqin Eshbekov
14.10.2012, 08:11
Қўқим сўзи рус тилидаги мусор сўзига тўлиқ мос келади. Аммо қўқиб ётипти деганда хонанинг ичи йиғилмаган, тартибсиз, ифлос ҳолда деганга тўғри келади
Энг тўғри жавоб шу.
Она тилимиз хазинасида шундай сўз бор экан, уйни супирганда тўпланиб чиқадиган нарсани ўз номи билан - ҚЎҚИМ деб аташ керак. Ўзимизнинг сўзимиз турганида ўзга тилдан "мусор" деган сўз олиб қўллашимизга ҳожат йўқ...
Сурхандарёдаям "қўқим" деган сўз йўқ...
Сурхондарёга кўп борганман ва ўша ерда ҳам бу сўзни бот-бот эшитганман. Бундан ташқари, сурхондарёлик талабаларимиз бу сўзни билиб, тўғри ифодалаб, дарсда қўшимча баллар олган. :)
Русча-ўзбекча луғатдан кўчирма:
Мусор м
1 ахлат; супуринди; ящик для мусора ахлат ташланадиган яшик;
2 разг. ташландиқ нарсалар; яроқсиз лаш-луш; қақир-қуқир.
Луғатни яратганлар шу сўзни билмаган эканлар-да. Бўлмаса, унинг 1-маъноси ҚЎҚИМ деб ёзган бўларди ва изоҳлаб ҳам қўярди.
Қўқимни ахлат деб бўлмайди. Чунки, унинг тарибида нон ушоқ, тирноқ, тўкилган соч толаси каби нозик нарсалар ҳам бўлиши мумкин...
Самарқандниг Булуғур ва Жиззахниг Бахмал туманларида "Қўқим" сўзи "мусор" сифатида ишлатилади.
Ўзликка қайтганда ўз сўзларимизни эҳтиром ила тўғри қўллаб, уларнинг истеъмолдан чиқиб кетишига ва ўрнига ўзга тиллардан сўз олишимизга ҳожат қолмаслиги керак.
Тўлқин домла, шаҳар бердик, айтақолинг энди...
Тўғри жавобни берган зукко форумдошлардан мамнунман!
Shamil Eshbekov
14.10.2012, 20:42
Бизнинг(Булуғур) шевамиздаги "ўралашмоқ" сўзининг маъносини ким изоҳлаб беради?
Shokir Dolimov
14.10.2012, 20:54
Бизнинг(Булуғур) шевамиздаги "ўралашмоқ" сўзининг маъносини ким изоҳлаб беради?
Изоҳини билмадим-у, таржимасини ҳавола этишим мумкин:
Ўралашмоқ
1 околачиваться (где-л.); путаться (между кем-л.), вертеться (около кого-л.);
2 путаться под ногами, мешатъ;
3 валяться под ногами.
Shamil Eshbekov
14.10.2012, 21:08
Ўралашмоқ
1 околачиваться (где-л.); путаться (между кем-л.), вертеться (около кого-л.);
2 путаться под ногами, мешатъ;
3 валяться под ногами.
Совуқ! :-)
Iymandar
17.10.2012, 15:30
«Қўқим» сўзига яна қўшимча.
Туркчада ҳам бор бу сўз:
Kokmak– ҳид чиқармоқ, сасимоқ.
Koku– ҳид.
Kokulu – ҳидли.
Tulqin Eshbekov
18.10.2012, 08:31
уркчада ҳам бор бу сўз
Ўтмишда кўҳна Самарқанд жуда улкан ҳудуд (мамлакат) пойтахти ҳисобланганини тарихдан яхши биламиз. Бу шаҳар ўша даврда маданият марказига ҳам айланган. Ўша даврдаги Тил бойликлари кўплаб қавмларимизга бирдек татиган! Бу маънавий мерос бугун ҳам кўплаб халқларнинг бебаҳо хазинаси эканини шундан ҳам билса бўлади.
Shokir Dolimov
19.10.2012, 23:30
Ўралашмоқ
1 околачиваться (где-л.); путаться (между кем-л.), вертеться (около кого-л.);
2 путаться под ногами, мешатъ;
3 валяться под ногами.
Совуқ! :-)
Сизнинг талқинингизни кутяпмиз, Шамил ака.
Tulqin Eshbekov
20.10.2012, 07:59
Она тилимиз фидойиларини 21 октябрь - Тил байрами билан чин қалбимдан табриклайман.
1989 йил 21 октябрь куни қабул қилинган Ўзбекистон Республикасининг "Давлат тили ҳақида"ги Қонуни юртимиз мустақиллигининг тамал тоши, пойдевори бўлиб хизмат қилган эди! Шу буюк ишларнинг бошида турган азиз инсонларни миллатимиз абадул-абад олқишлайди, эъзозлайди. Улар шунга муносибдирлар!
Яна бир бора байрам муборак бўлсин, азизлар!
Shamil Eshbekov
21.10.2012, 14:36
Сизнинг талқинингизни кутяпмиз, Шамил ака.
Выяснять отношения, ругаться.
Ғарқоб ҳамма жойда ишлатиладими?
Ғарқоб ҳамма жойда ишлатиладими?нима дегани ўзи у?
нима дегани ўзи у?
Демак, бу шева сўз, ҳамма жойда ишлатилмайди, балки кимдир маъносини изоҳлаб берар...
Masud Mahsudov
29.10.2012, 16:51
Ғарқоб ҳамма жойда ишлатиладими?
"Сувда ғарқ бўлиш", "сувда димиқиш" га тўғри келадими маъноси?
"Сувда ғарқ бўлиш", "сувда димиқиш" га тўғри келадими маъноси?
Йўқ, маъноси ўзгача.
Masud Mahsudov
29.10.2012, 18:49
"Сувда ғарқ бўлиш", "сувда димиқиш" га тўғри келадими маъноси?
Йўқ, маъноси ўзгача.
She'riyatda shunday ma'noda uchratgandim, shu sababli yozdim. Hozir izlab topdim, So'fi Olloyorning "Munojot" she'rida bor edi, mana:
...Xoliqo!
Lutf et gadoyi zoring'a,
Bandadurman,zorman har bir koring'a.
Mag'firat daryosig'a g'arqob etib,
Ko'zlarim shoyasta qil diydoring'a...
g'arqob etib
ҳа, адабий тилда тўғридан-тўғри "ғарқ бўлмоқ" маъносида келган экан, лекин гап шева ҳақида кетяпти...
Янада яқинлаштирамиз, бу сўз улоқ (кўпкари) жараёнида баковул томонидан кўп ишлатилади.
Masud Mahsudov
29.10.2012, 19:16
Янада яқинлаштирамиз, бу сўз улоқ (кўпкари) жараёнида баковул томонидан кўп ишлатилади.
"Шу пайт давра баковули Маҳмадали Худойбердиев катта совринлардан бирини эълон қилди:
-Армонда қолманг, полвонжонлар, йигирма нарсадан иборат катта совринни ташлаяпман, от-отингни алмаштир, тағин мендан хафа бўлиб ўтирманглар.
Чавандозлару мухлисларнинг қулоғи динг бўлди, даврага бир муддат сукунат чўкди, уни тағин баковулнинг баланд овози бузди:
-Эшитинг, аҳли халойиқ, ғарқоб бўб ўтирманг, қўй, қўша улоқ, московский гилам, кигиз, радиоприёмник, ғажари гилам, уч ёшли тана, бир қамчи, ёқали тўн, эркакча кўйлак, кирзовой этик, отинг учун эллик кило арпа, ...юз сўм пули бор, чавандозжонлар, ғирромлик қиламан, деб ўйламанг, барибир ҳаром айирганга зот бермайман. давоми (http://www.qashqadaryogz.uz/cgi-bin/main.cgi?lan=u&raz=12&id=3491)"
Юқоридаги матнга кўра, маъноси "анқайиш", "хабарсиз қолиш" га тўғри келаяптими? :)
Updated: Юқоридаги сўзнинг келиб чиқишини топдим, менимча. Тожикчадаги "Ғарқи хоб" (Уйқуга ғарқ бўлиш, яъни уйқусираш) дан олинган бўлса, ажаб эмас :)
Юқоридаги матнга кўра, маъноси "анқайиш", "хабарсиз қолиш" га тўғри келаяптими?
+1000 :)
Tulqin Eshbekov
31.10.2012, 05:55
"Нимкала" сўзининг маъносини айтингларчи?
Nigora Jumaeva
31.10.2012, 09:32
"Нимкала" сўзининг маъносини айтингларчи?
Менимча бу сўз "яримжон", "яроқсиз" деган маънони англатади.
Менимча бу сўз "яримжон", "яроқсиз" деган маънони англатади.
Менимча ҳам, шу маънода бўлса керак, яъни "нимжон" сўзига синоним.
Shamil Eshbekov
01.11.2012, 09:56
"Нимкала" сўзининг маъносини айтингларчи?
- қорнинггиз қанақа, амаки?
- Нимкала
- Унда, дастурхонга мархамат!
Tulqin Eshbekov
03.11.2012, 05:06
Бежай, деган сўзни қандоқ изойлайсиз?
Mahmud Jurat
03.11.2012, 16:20
Бежай
жуда, ўта
Tulqin Eshbekov
04.11.2012, 06:46
жуда, ўта
Сиз бу шевани яхши биласиз-ку.
"Бежай йигит экан!", "Бежай ош бўпти-да!", "Бежай устозим бор-да!", "Бежай талабамиз бор, келажаги порлоқ!" деб шевада айтилган гапларни кўп эшитган бўлсангиз керак?
Shokir Dolimov
04.11.2012, 07:09
Сиз бу шевани яхши биласиз-ку.
"Бежай йигит экан!", "Бежай ош бўпти-да!", "Бежай устозим бор-да!", "Бежай талабамиз бор, келажаги порлоқ!" деб шевада айтилган гапларни кўп эшитган бўлсангиз керак?
«Жуда йигит экан!», «Ўта ош бўпти-да!», «Жуда устозим бор-да!», «Ўта талабамиз бор, келажаги порлоқ!»
Ўхшамади. Изоҳни тўлиқроқ берсангиз, ҳурматли шева усталари.
Mahmud Jurat
04.11.2012, 07:21
«Жуда йигит экан!», «Ўта ош бўпти-да!», «Жуда устозим бор-да!», «Ўта талабамиз бор, келажаги порлоқ!»
жуда билимдон йигит, ўта ширин ош, ўта мақтанчоқ устоз, ўта айёр талаба....
Shokir Dolimov
04.11.2012, 07:30
"Бежай устозим бор-да!"
ўта мақтанчоқ устоз
Демак, «Бежай устоз» эмас «Бежай мақтанчоқ устоз», деб гапирилади, шундайми?
Tulqin Eshbekov
04.11.2012, 08:23
ўта айёр талаба....
Яхши гапни ёмон томонга устамонлик билан буриб кетадиганларга повод бериб қўйманг-да, Маҳмуд ака, қаранг, тилига эрк бериб талабани нима деб таҳқирлади...
Jamshid Begmatov
04.11.2012, 12:33
Наманганда "ҳаб тур", "ҳаб ўтир" деган гапларни эшитиб қоласиз. Нима дегани ;)
"Тег тур", "тег ўтир" бўлса керак.
Jamshid Begmatov, "жим тур", "жим ўтир" деган маънони билдиради.
Shokir Dolimov
04.11.2012, 13:25
"Тег тур", "тег ўтир" бўлса керак.
Фақат тег эмас, тек, яъни тек тур, тек ўтир. Айтилишда эса ҳа, тег, дея талаффуз этилади.
Shokir Dolimov
04.11.2012, 13:29
Наманганда "ҳаб тур", "ҳаб ўтир" деган гапларни эшитиб қоласиз. Нима дегани
Маҳалламизда бир қария бўлар эди. Қайсар эшагига «хаб» командасини берганини кўп эшитганман.
Tulqin Eshbekov
04.11.2012, 14:12
Бежай - бениҳоя ажойиб, деган маънони билдиради.
Баъзи ўринларда, камдан-кам ҳоллардагина: устамон, айёр, деган маъноларда ҳам қўлланилади. Мас. "Бежайсан-да, а, нега мени чув туширдинг..." каби.
Буларни Маҳмуд домла яхши биларди, деб ўйлайман.
Jamshid Begmatov
04.11.2012, 19:32
"жим тур", "жим ўтир" деган маънони билдиради.Номонгонлиледан сўремуткендим уэй ))))))
Номонгонлиледан сўремуткендим уэй ))))))
ого...
ўхшабди....
чамамда, самимий-дек...
"жим тур", "жим ўтир" деган маънони билдиради.Номонгонлиледан сўремуткендим уэй ))))))
Манқаран, Номонгонлиле атмесе, ким сизга жувоб айтаркан-уэй. Ўйлаб гепируссизми, окахон?!
Манқаран, Номонгонлиле атмесе, ким сизга жувоб айтаркан-уэй. Ўйлаб гепируссизми, окахон?!Охирида "Аччиб ташайман, сағзи" деб қўшиб қўймабсиз :)
Охирида "Аччиб ташайман, сағзи" деб қўшиб қўймабсиз
"Ҳели ҳели қимана, дидомлеге атибераман, паатаа берворалле, маатаага боромай юресиле."
Shokir Dolimov
04.11.2012, 22:44
Ҳели ҳели қимана
Худди Чортоққа бориб келгандай бўлдим :) . Беш йил хизмат қилганман у ерда.
Худди Чортоққа бориб келгандай бўлдим . Беш йил хизмат қилганман у ерда.
Ўзи аслида, фақат Наманган шаҳарнинг ичидагина бу шевада гапиришади. Ҳар бир туманнинг ўзига ҳос бир шеваси бор. Ундан ташқари, ҳар бир туман қишлоқларида алоҳида шефа бор. Шевасидан одамнинг қайси туманданлигини билса бўлади.
"Ҳели ҳели қимана, дидомлеге атибераман, паатаа берворалле, маатаага боромай юресиле."Кинчаби нима дуссиз? Дидонлаага айтмасаанаа бўмааааайдими :)
Кинчаби нима дуссиз? Дидонлаага айтмасаанаа бўмааааайдими
Бўмутганге ўшқуттиде, океле!
Shokir Dolimov
05.11.2012, 00:07
Худди Чортоққа бориб келгандай бўлдим . Беш йил хизмат қилганман у ерда.
Ўзи аслида, фақат Наманган шаҳарнинг ичидагина бу шевада гапиришади. Ҳар бир туманнинг ўзига ҳос бир шеваси бор. Ундан ташқари, ҳар бир туман қишлоқларида алоҳида шефа бор. Шевасидан одамнинг қайси туманданлигини билса бўлади.
Худди шундай. Ҳарбий қисм эса турли вилоят ва туман вакилларини ўзига мужассам этган жойлардан бири саналади.
Tulqin Eshbekov
07.11.2012, 05:12
"Калваш" сўзининг маъносини айтингларчи?
Худди Чортоққа бориб келгандай бўлдимЧортоқмас Чоттооо :)
Tulqin Eshbekov
08.11.2012, 02:23
Ўзим айтиб қўя қолай: Калваш - қалпоқ, дўппи маъноларини англатади (Самарқанд шевасида).
Shamil Eshbekov
08.11.2012, 09:36
дўппи
қашқадарёда дўппи - копток.
Sodirjon
12.11.2012, 11:05
Yana qiziq jarayon - vaqt o'tishi bilan bir mahalla ( qishloq) odamlarida ayrim so'zlar o'zgarib adabiylashayotganini kuzatyapman. Bu ham o'ziga xos globallashuvmikin....
Masalan: biz yoshligimizda talaffuz qiladigan so'y (soy) , cho'y(choy), opo ( opa), shaaar (shahar) , sovzi ( sabzi) va h.k. so'zlar bugungi kunda adabiy tilda aytilmoqda.
Anvar Atakhanov
12.11.2012, 12:49
Худди Чортоққа бориб келгандай бўлдим . Беш йил хизмат қилганман у ерда.
Хэхе, форумдамас, кучамиздаги чойхонада утиргандай булаяпман.
Shamil Eshbekov
16.11.2012, 11:16
Бухороликлар, негадир, қошиқни ложка дейишади.
ирганак нима дегани? (сурхон шеваси)
ирганак нима дегани? (сурхон шеваси)
Адашмасам, Ирганак - довоннинг номи.
Mahmud Jurat
16.11.2012, 22:25
ирганак
бу сўз Сурхондагина эмас бошқа жойларда ҳам ишлатилади. У дарвозанинг ўрнига ёғоч, ходаларлан ясаб қўйилган эшикни билдиради
Colorado
23.11.2012, 12:49
кимга нима демоқчи?
"ака икки сум" бу жумлани ким, қандай таърифлаб беради.
Водийликлар, қолганларга шанс беришингизни сўрардим.
Shamil Eshbekov
02.01.2013, 20:58
Айрим вилоятларда "сақламоқ" фъели "тўхтамоқ" сифатида ишлатилади:
- Шопир ака, поворот олдида сақлаб кетинг.
Shokir Dolimov
02.01.2013, 21:41
Айрим вилоятларда
Қашқадарёликлар шундай дейишини аниқ биламан.
Shamil Eshbekov
02.01.2013, 22:58
Қашқадарёликлар шундай дейишини аниқ биламан.
Сурхандарё, Навоий, Самарқандликлар хам шулар орасида.
Қашқадарёликлар шундай дейишини аниқ биламан.
Сурхандарё, Навоий, Самарқандликлар хам шулар орасида.
+ Бухороликлар
Shamil Eshbekov
03.01.2013, 22:35
+ Бухороликлар
Бухороликларни биринчи ўринда ёзмоқчи эдим-а!
Shamil Eshbekov
03.01.2013, 22:44
Сурхандарёликлар "қидирмоқ(изламоқ)" ўрнида "охтармоқ" ни ишлатишади.
Shamil Eshbekov
03.01.2013, 22:48
Қашқадарёликлар
Айнан ўша қашқадарёликлар ўзининг шевасида "да" ни ўрнида "га" ни ишлатишади:
- Қаергасан?(Ты где?)
- Уйгаман(Я дома)
Bekmirzo
04.01.2013, 09:28
Қашқадарёликлар
Айнан ўша қашқадарёликлар ўзининг шевасида "да" ни ўрнида "га" ни ишлатишади:
- Қаергасан?(Ты где?)
- Уйгаман(Я дома)Siz aytayotgan bu holat Qashqadaryoning Kitob, Shahrisabz va Qarshi degan joylarida bor. Boshqa tumanlarida bunaqa gapirish deyarli uchramaydi.
Айнан ўша қашқадарёликлар ўзининг шевасида "да" ни ўрнида "га" ни ишлатишадиБухородаям шунақа. Битта бухоролик курсдошимиз "Ҳақиқий адабий тил бухорога, фақат келишикларни сал тахласа бўлди" дерди :)
Shamil Eshbekov
04.01.2013, 21:23
тахласа
ўзи "тахламоқ" Бухорода универсал сўз, таёрламоқ, тўғирломоқ, тахламоқ сифатида ишлатилади.
crazyfara
05.01.2013, 14:39
Қашқадарёликлар шундай дейишини аниқ биламан.
Сурхандарё, Навоий, Самарқандликлар хам шулар орасида.
Сурхондарёда ишлатилмайди.
Shamil Eshbekov
05.01.2013, 23:26
Сурхондарёда ишлатилмайди.
Ишлатилади, Қашқадарёга яқин туманларида.
Sodirjon
07.01.2013, 09:19
Сурхандарёликлар "қидирмоқ(изламоқ)" ўрнида "охтармоқ" ни ишлатишади.
Vodiyda ham "axtarmoq" shakida ishlatiladi.
Feruza Rahmatova
11.01.2013, 23:55
Охо... Хамма сузларни киритилса, трафик етишмайди деб уйлайман.. Атак бефойда мавзулар сирасига кушган булар эдим.. Чунки Вилоятларимизда узбек тилидан бошка тиллар хам бор.. Улар бн кушилиб, яна бошкача шевалар пайдо булган.. Шахсан мен камида бир 20 хил шеванинг гувохи булганман..
Ўзбек шеваларининг сони 5000 тага етади дейдилар.
Назаримда, ўзбек шеваларининг сони ҳақида гапириб ҳам бўлмайди.
Ўзи соф ўзбек шевалари бугун мавжуд ҳам емас. Шахс нутқи еса кўп вариантли. Муҳокамада бошқа парадигмага суяниш керак.
Feruza Rahmatova
12.01.2013, 00:03
Айнан ўша қашқадарёликлар ўзининг шевасида "да" ни ўрнида "га" ни ишлатишади:
- Қаергасан?(Ты где?)
- Уйгаман(Я дома)
Бу хил қориштириш, адашиб қўллаш собиқ бухоро амирлиги худудида тарқалган ўзбек шеваларининг аксариятига тегишли. Шу билан бирга бу икки келишикнинг семантик майдонларида кесишув нуқтаси ҳам бор. Шу сабабли Андижонда "кузга тўй қиламан" ва "кузда тўй қиламан" қайд этилган. Бу ҳодиса собиқ бухоро амирлиги ҳудудидаги тожик шеваларида ҳам типологик контаминация таъсирида учрайди. Ба Тошкан// Тошканба ...
Feruza Rahmatova
12.01.2013, 00:08
Бухородаям шунақа. Битта бухоролик курсдошимиз "Ҳақиқий адабий тил бухорога, фақат келишикларни сал тахласа бўлди" дерди
Бухоро ўзбек шевасининг стандарт тил билан муносабатида муаммо туғдирувчи ҳолат на фақат лексикада , балки (а), (о), (Ў) товушларининг систематик равишда стандартга зид тарзида талаффуз этилишидадир. Бу ҳол тошкентга кўчиб келиб, кўп йил яшаган бухороликларнинг ҳаммасида кузатилган.
Шу сабабли Андижонда "кузга тўй қиламан" ва "кузда тўй қиламан" қайд этилган. Бу ҳодиса собиқ бухоро амирлиги ҳудудидаги тожик шеваларида ҳам типологик контаминация таъсирида учрайди. Ба Тошкан// Тошканба ...
Fikrimcha, bizda taxminiy vaqt haqida gapirilganda shunday qo'llaniladi. "Kuzga to'y qilaman" ya'ni "Kuzlaga to'y qilaman", "Taxminan, kuzlaga borib to'y qilaman" kabi.
azizbek7711
09.03.2013, 00:59
Наманганда "ҳаб тур", "ҳаб ўтир" деган гапларни эшитиб қоласиз. Нима дегани
Маҳалламизда бир қария бўлар эди. Қайсар эшагига «хаб» командасини берганини кўп эшитганман.
azizbek7711
09.03.2013, 01:07
Наманганда "ҳаб тур", "ҳаб ўтир" деган гапларни эшитиб қоласиз. Нима дегани
Маҳалламизда бир қария бўлар эди. Қайсар эшагига «хаб» командасини берганини кўп эшитганман.
Bola yiglaganda tupalang qiganda hab bul hap utir ham deyishadi
Feruza Rahmatova
09.05.2013, 22:36
Аслида "ҳўп тур" бўлса керак. От, ҳўкиз ёки эшакларнинг бир қатор қилиб бир-бирининг бўйнига боғланиши ва янчилаётган ғалла устида айлантириб ҳайдаб турилиши "ҳўп" дейилади. "Ҳўп турадиган" ҳайвон марказдан саналганда биринчи бўлиб туради, у кескин ҳаракат қилмаслиги, секин айланиб, қолганларини бошқаради.
"Ҳўп тур" дегани кескин ҳаракат қилма маъносидадир.
"Майда"га бағишланган халқ қўшиқларида ҳам "ҳўп турғын" кўп ишлатилади.
Jamshid Begmatov
10.05.2013, 09:38
Аслида "ҳўп тур" бўлса керак.Men u savolni yozganimda ;) belgisini qo'ygandim. Aslida forscha-tojikchadan kirib kelgan. Hab - jim, indamay, sassiz degani.
Bitta afg'oncha ashula bor, tojikcha biladiganlar tushunadi:
...Az gushagaki chodar
Hab-hab ba man mibina... :)
http://www.youtube.com/watch?v=Np3CK0aj4nI
Feruza Rahmatova
24.05.2013, 20:30
"ҳап тур" билан "ҳўп тур" нинг келиб чиқиши бирдир.
Манқаран, Номонгонлиле атмесе, ким сизга жувоб айтаркан-уэй. Ўйлаб гепируссизми, окахон?!Охирида "Аччиб ташайман, сағзи" деб қўшиб қўймабсиз :)
Сизлар Наманганча гапираман деб жудаям бузиб талкин киляпсизлар, ман Наманганликман яъни шахардан, купчилик Наманганча ёзганини куриб, мен асли шу пайтгача Наманганда яшаганмидим деган хаёл келди!, ухшатаман деб жуда галати ёзмокдасизлар уртоклар!
Дарвоке, биттаси ёзибти "сочингни ремонтладингми?" бунака гапни Наманган шахарлилардан умри бино булиб хеч эшитмаганман, "сочингни парашладингми?" деган гап айтилади ёки "сочингни олдирдингми"
Купчилик Наманган шевасига кизикиши сир эмас, лекин ухшатаман деб жудаям кулгили кечирасилаю масхарабозни узи буп колишини хохламас эдим!!!
Jamshid Begmatov
15.02.2014, 19:53
Манқаран, Номонгонлиле атмесе, ким сизга жувоб айтаркан-уэй. Ўйлаб гепируссизми, окахон?!Охирида "Аччиб ташайман, сағзи" деб қўшиб қўймабсиз :)
Сизлар Наманганча гапираман деб жудаям бузиб талкин киляпсизлар, ман Наманганликман яъни шахардан, купчилик Наманганча ёзганини куриб, мен асли шу пайтгача Наманганда яшаганмидим деган хаёл келди!, ухшатаман деб жуда галати ёзмокдасизлар уртоклар!
Elise деган қиз Номонгонни Косонсойидан бўлалла, адабий ўзбекчадаям, номонгончадаям гепиришши қотиралла.
Охирида "Аччиб ташайман, сағзи" деб қўшиб қўймабсиз :)
Сизлар Наманганча гапираман деб жудаям бузиб талкин киляпсизлар, ман Наманганликман яъни шахардан, купчилик Наманганча ёзганини куриб, мен асли шу пайтгача Наманганда яшаганмидим деган хаёл келди!, ухшатаман деб жуда галати ёзмокдасизлар уртоклар!
Elise деган қиз Номонгонни Косонсойидан бўлалла, адабий ўзбекчадаям, номонгончадаям гепиришши қотиралла.
Косонсойликлар шахарни шевасини хеч қачон ўхшата олишмайди, Косонсойликлар шаҳарни шевасини ўхшатиши учун шаҳарни ўзида камига туғилган бўлиши керак ёки 20 йил шаҳарда шаҳарликларни орасида яшаши керак!!! Наманган шаҳар шевасини Наманган вилоятидаги бирорта туманликлар ўхшата олишмайди ман бунга кафил бўламан!!!
Anvar Atakhanov
19.02.2014, 20:53
Наманган вилоятидаги бирорта туманликлар ўхшата олишмайди ман бунга кафил бўламан!!!
Адашаяпсиз десам хато килмаган буламан: Армияда Косонсойнинг кайсидир кишлогидан, тогнинг тагидаги кишлогидан келган Баротов деган бола билан куришгандим. Один к одному номонгонни шевасида гапирди, "Наманганликмисиз, бизни шевада гапираяпсиз" десам "Бизни шева шахарни шеваси билан бир хил" деди. Так что биз якка эмасмиз :-))
Знакомый
19.02.2014, 21:52
20 йил шаҳарда шаҳарликларни орасида яшаши керак Бир танишимиз 24 йилдан бери Наманганда яшайди. Шу пайтгача шаҳар шевасига ўргана олмаган. :-)
20 йил шаҳарда шаҳарликларни орасида яшаши керак Бир танишимиз 24 йилдан бери Наманганда яшайди. Шу пайтгача шаҳар шевасига ўргана олмаган. :-)
Шаҳарни қаерида яшаяпти?
Наманган вилоятидаги бирорта туманликлар ўхшата олишмайди ман бунга кафил бўламан!!!
Адашаяпсиз десам хато килмаган буламан: Армияда Косонсойнинг кайсидир кишлогидан, тогнинг тагидаги кишлогидан келган Баротов деган бола билан куришгандим. Один к одному номонгонни шевасида гапирди, "Наманганликмисиз, бизни шевада гапираяпсиз" десам "Бизни шева шахарни шеваси билан бир хил" деди. Так что биз якка эмасмиз :-))
Энди буни ҳисобга олмасдан айтган эдим, лекин ўша Баротовни бир суҳбатини олсам бўларкан! -)
vBulletin® v3.8.5, Copyright ©2000-2025, Jelsoft Enterprises Ltd. Перевод: zCarot