Нимага саводсизлашиб кетаяпмиз?

[Tulqin Eshbekov]

Асрлар давомида зиёлилар саводсизликка карши курашиб келади. Бу бугуннинг муаммоси эмас. Демак, биз хам уз давримизда юксак саводхонлик учун курашмогимиз лозим.
Оддий мисол, кучадаги реклама, эълон, афиша ё бошка ёзувларни илиб куйишдан илгари бирор саводли укитувчига курсатиб олса булади-ку.
Баъзи идораларнинг дарвозаси тепасидаги "ХУШ КЕЛИБСИЗ" деган ажойиб иборани бир жойда "HUSH KELIBSIZ" бошка жойда "XO`SH KELIBSIZ" деб ёзиб куйишлари жуда кулгили. Мана, саводсизлик каердан бошланяпти...

[Behzod Saidov]

Сообщение от Tulqin Eshbekov

Баъзи идораларнинг дарвозаси тепасидаги "ХУШ КЕЛИБСИЗ" деган ажойиб иборани бир жойда "HUSH KELIBSIZ" бошка жойда "XO`SH KELIBSIZ" деб ёзиб куйишлари жуда кулгили.

"Yer osti yo'li"ни "erosti yo'li" деб ёзиш ҳам кулгулиликда юқоридаги ҳолатдан қолишмайди.

[bekww]

Rahmat hammaga foydali linklar uchun! O'zim qidiraverib topgan ajoyib saytlardan biri:
http://www.htwm.de/truziboy/adabiyot/adabiyot.htm

PS. Forumdoshimiz Mas'ud Mahsudovning ijodidan ham namunalar bor ekan...

[Nigora Umarova]

"Jannatmakon" jurnalida Baxtiyor O'rdabeklining "Avvali so'zdir" maqolasida tilning Davlat tili maqomiga ko'tarilishi uchun qanday ishlar amalga oshirilishi kerakligi haqidagi fikrlari berilibdi.

...O'zbekistonda Davlat tili-o'zbek tilidir. Bu qonun kuchga kirganiga oz ham ko'p ham emas-yigirma yil bo'ldi. Shu davr ichida o'zbek tili mamlakatimizda davlat tili maqomiga ko'tarila oldimi? Bu savolga javob sifatida sovet tilshunosi Y. Desheriyevning o'z vaqtida davlat tili maqomiga erishgan rus va ingliz tillari bilan hali yozuv madaniyatiga ham ega bo'lmagan tillarning ijtimoiy vazifasini o'tash borasidagi qiyosini keltirib o'tamiz:
1. Mazkur til egalarining asosiy qismi orasida aloqa vositasi.
2. Davlat hududida turli xalqlar orasida muloqot vositasi.
3. Davlatning markaziy va mahalliy idoralari uchun rasmiy yozishma tili.
5. radio va TVning asosiy tili.
6.O'rta umumta'lim maktablarida asosiy o'qitish tili.
7. O'rta maxsus ta'lim o'quv yurtlarining (hozirgi kollej, litseylar) asosiy o'qitish tili.
8. Oliy o'quv yurtlarida asosiy o'qitish tili.
9. Fan va texnikaning asosiy tili.
10. Davlat muassasalarining asosiy tili.
11. Adliyaning asosiy tili.
12. Rasmiy yozishmalar va ish yuritishning asosiy tili.
13. Ushbu til vakillari uchun vaqtli matbuotning asosiy tili.
14. Milliy badiiy adabiyotning asosiy tili.
15. Milliy san'atning asosiy tili.
16. Mamlakat madaniy oqartuv muassasalarining asosiy tili.
17. Ilmiy hayotning asosiy tili.
18. Mahalliy aholi ijtimoiy-siyosiy hayotining asosiy tili.
19. Mazkur millat doirasidagi madaniy hayotning asosiy tili.
20. Texnika hujjatlarining asosiy tili.
21. Ulovda, davlatning muayyan muassasalarida va qishloq xo'jaligida asosiy aloqa tili.
22. Savdo , jamoat ovqatlanish joylarining asosiy tili.

[Nigora Umarova]

Y. Desheriyev SSSRdagi til siyosatidan-rus tilini majburiy yo'l bilan tiqishtirish tilga olinmasligidan kelib chiqib, majburiy til o'rniga asosiy til birikmasini qo'llaganligini nazardan qochirmang.
Muallif mavzusiga daxli bo'lmagani uchun bugungi kunda davlat tili borasida yurgiziladigan siyosatning ba'zi sifatlarini hisobga olmagan. Bular esa quyidagilar:
23. Elekron texnikaning(telefon, kompyuter...) til xizmati davlat tilida bo'lishi.
24. Davlat arboblari rasmiy nutqlari davlat tilida bo'lishi.
25. Davlat arboblarining uchrashuvlari, kelishuv, bitimlar davlat tilida olib borilishi.
26. Davlat tilining boshqa mamlakatlarda o'rganilishi va uning qo'llanish ko'lamini kengaytirish tadbirlarini ko'rish.
27. Boshqa mamlakatlardagi tildoshlari o'z tili va madaniyatini saqlab qolishi uchun kerakli madaniy, moddiy, siyosiy tadbirlarni amalga oshirish.
28. Davlat tilining o'z ildizlari bilan bog'lanishi sustlshib ketmasligini ta'minlash.
29. Davlat tili millat yaxlitligini saqlovchi asosiy vosita sifatida uning og'zaki, yozma shakllarida yagona qoidaga amal qilinishini ta'minlash.

Baxtiyor O'rdabekli

[Tulqin Eshbekov]

Сообщение от Behzod Saidov

"Yer osti yo'li"ни "erosti yo'li" деб ёзиш ҳам кулгулиликда юқоридаги ҳолатдан қолишмайди.

Изохли лугатга караб куриш керак. "Ерости йули" деб ёзилиши тугрирокдир-ов. "Ер" ва "ости" деган сузлар уша атамани ифода этганда кушилиб ёзилади. Худди "дев" ва "сифат" сузлари хам бирга келган жойда, масалан - "Девсифат йигит" булгани каби!

[Behzod Saidov]

Сообщение от Tulqin Eshbekov

Изохли лугатга караб куриш керак. "Ерости йули" деб ёзилиши тугрирокдир-ов. "Ер" ва "ости" деган сузлар уша атамани ифода этганда кушилиб ёзилади. Худди "дев" ва "сифат" сузлари хам бирга келган жойда, масалан - "Девсифат йигит" булгани каби!

Аввал, лотин ёзувининг имло қоидаларидан кириллдаги "Е" ҳарфи лотин ёзувида қандай ёзилишини қараш керак.

"yer osti yo'li" - "ер ости йўли"
"erosti yo'li" - "эрости йўли"

Ажратиб ёзилишига эса ишончим комил.

[Tulqin Eshbekov]

Сообщение от OmoN

Бунинг зарари йўқ. Масалан мен малагасийлар тилини умуман билмайман. Лекин ўзимни жуда яхши ҳис қиляпман.

Куп тил билиш энг катта бахт. Факат, уз тилимизнинг ривожи, керак булса, жахонга чикиши учун хам курашмогимиз лозим. Истиклол бизга шундай улуг бахт ва имкониятни берди!

[Masud Mahsudov]

Сообщение от Tulqin Eshbekov

Куп тил билиш энг катта бахт. Факат, уз тилимизнинг ривожи, керак булса, жахонга чикиши учун хам курашмогимиз лозим. Истиклол бизга шундай улуг бахт ва имкониятни берди!

Hamma joyga istiqlolni qo'shish qanchalik maqsadga muvofiq? Istiqloldan oldin ham ko'p tilni o'rganganlar bo'lgan-ku?... Istiqloldan oldin ham chet elga chiqish imkoniyati, qiyin bo'la-da, bor edi... Undan ko'ra, istiqloldan keyin savodsizlashib borayotgan yoshlarimiz to'g'risida qayg'ursak, buni bartaraf qilish yo'llari haqida tajriblaringizdan o'rtoqlashsangiz, boshimiz osmonga yetar edi...

[Akbarova Mehribonu]

Uyda bizga har doim oyimlar, adamlar bir badiiy asarni bir necha tilda o'qishga majbur qilishadi. Aytishlaricha, bunday kitob o'qisak savodsiz bo'lib qolmas ekanmiz.