Қалб кечинмаларини юрак қони ила ёзган ижодкор: Улуғбек Ҳамдам

[Ulugbek Hamdam]

7.

Бу дунёда ўз фикрингга эга бўлмаслик - бахтсизлик,
бўлиш эса хавфли!
Беихтиёр
аро йўлни қидирасан.
ўз сўзларингни бировники дея суна бошлайсан.
Мажоз излайсан,
румузга бош урасан...
яъни сен ўзингни,
ўзлигингни
ташқаридан келиши мумкин бўлган хатардан сақламоқ бўлиб
ичкарига – қат-қат румуз тўнларига буркайсан,
яширасан...
баъзан шунчалар чуқур беркитасанки,
натижада
ўзингни ўзинг тополмай аланглайсан...

Янги инсон!
У ким?..
Атрофга аланглайман:
атроф жим!
Фақат сену мен...
Ёки мену сен...
Яна қайдадир у ҳам юргандир,
кўчанинг қоқ ўртасида тургандир...
Ким билади дейсан,
замондош...

Янги инсон!
Нега у кўнглимга тош янглиғ ботмоқда?
Нега бу тош тобора тош босмоқда?
Нега мен уни кўтаролмай толяпман?
Нега оғирлашиб боряпман мен!..

8.

Лекин барибир...
Кўнглимнинг туб-тубида
Кимдир,
нимадир борми, дейман…
Чунки шивир-шивиру
висир-висир келмоқда...
Ботинимдан нур янглиғ оқмоқда:
“Ташқаридан,
кўчадан,
шовқиндан,
сурондан,
темирдан,
терсакдан,
моддадан,
кесакдан…
ўз юрагини қўрий олган инсонгина инсон,
Ҳазрати Инсон!
Чунки,
чунки фақат шундай юракдагина Биру Бор яшайди,
унинг ўзи - Инсон истиқомат қилади!..
Ва у турланмайди,
ва у тусланмайди,
ва ҳар янги кунда
буқаламундек бошқа тўн киймайди...” дея ҳайқирмоқда у...

Янги инсон эса
ана,
парвосиз кетиб бормоқда,
олислаб
ўзидан...
ўз кўнглидан...
кўнглидаги Биру Бордан узоқламоқда...!

Лекин ортга қарамайди у...
Чунки у ерда юрак бор.
Эшиклари ланг очиқ юрак!
Унинг кўзига қарашга ботинмайди янги инсон...
Шунга қарамай,
чиқиб кетаркан,
қопиларни ёпмаган у...
Ҳар эҳтимолга қарши очиқ қолдирган...
Ҳар эҳтимолга қарши, тушуняпсанми?!..

Лекин жавонибда шамол турган,
замон шамоли,
тамаддун шамоли...
Салгина шабадага ҳам тебраниб турадиган бу ҳассос эшиклар
даврнинг кучли бўронларида
қарсиллаб ёпилмайди деб ким кафолат беради, ким?..

Янги инсон!
У қалтис ўйин бошлаб қўйди –
Юракни тарк этиб
Ташқарига - кўчага чиқиб кетди...
Бир кун келадики,
янги инсон кўчанинг сўнггига бориб қолади,
ташқарининг охирига етади у!
Шунда...
Шунда йўл соб бўлади...
Агар чора топмаса,
навбат ўзига келади -
буҳрон навбати...

Хўш, у ўшанда қайга боради?
Бошини қай бадбахт деворга уради?..

Ортига, уйига қайтгиси келади, дейман мен.
Қайтгиси келадию ўзи кела оладими?
Аллақачон кўмилиб кетган,
нафси амморанинг қурумлари остида йитган йўлни топиш
шунчалар осон деб ким айтди сизга?..

Янги инсон,
қалтис ўйин бошлаб қўйди -
ичкарини тарк этиб,
ташқарига йўл солди.
Кун келиб ташқарининг поёнига етади у.
Ичкаридан - поёнсизликдан кетиб,
ташқарига - поёнлиликка дорийди...
Аслида у ичкарини тор дея,
юракнинг чегараси бор дея ўйлаганди,
ўйлаб уни тарк этганди.
Юракнинг чеки йўқлигини билмаганди...
Бинобарин, у ташқарини танлади,
танлаб кўчага отилди.
Янги инсон кўчанинг сўнгги йўқ деб ўйлади,
ташқари жудаям кенг,
мўл-кўл,
Ҳеч қачон унинг охирига етиб бўлмайди деб ишонди.
соддаларча ишонди,
жоҳилларча ишонди...

Аслида-чи?
Аслида, ташқари чекли,
чегарали эди.
Ҳадди бўлмаган ичкарини тарк этиб,
ҳудуди бўлган ташқарини сайлади янги инсон...
Наҳотки, Одам Ато йўли шу эди?..
Наҳотки, унинг олмага узанган қўли
бани одамнинг мангу йўли бўлиб чиқди?!..

Юракка йўл - халоскор йўл!
Юракка йўл - боқий йўл!
Юракка йўл - инсон йўли!!
Юракка йўл - Ҳақ йўли!!!.. -
Дея ҳайқургучи бошқа Одам эса йўқ энди?..

Янги инсон,
қалтис ўйин бошлаб қўйди -
ўзи билан ўзи...
ўзи билан ўзи...

Янги инсон,
қалтис ўйин бошлаб қўйди -
юрагини тарк этиб,
юрагини тарк этиб...

Инсон йўли
Одам Атонинг олмага узанган қўлидан бошланган йўл эмас,
Одам Атонинг кўнглига элтувчи йўл эди...
Бироқ...
Бироқ
учинчи минг йилликда
олам
олмага қараб думалай бошлади...

Олма-чи?
Бир жойда турармиди олма?
У ҳам думалаб бораётир,
шиддат билан
қиёматнинг тўрига қараб думалаётир олма!

Узоқдан,
Жудаям олисдан,
Масалан,
Тафаккур тоғининг чўққисидан қарасанг,
Ер шарининг ўзи
Думалаб кетаётган олмага ўхшаркан...
Бани Одам эса
Унинг ортидан қувлаб бораётган бола...
Ғўргина бола...

Қачон у улғаяркин!?..
дея ҳайқирасан оламга...
Лекин бу хитобни ҳеч ким эшитмайди.
Чунки катталар йўқ атрофингда, катталар!..
Болалар...
Кўрмаяпсанми,
улар ўйин билан банд...

[Ulugbek Hamdam]

9.

Менинг эса Одам Атони тушунгим келади...
Эвини қилиб
олманинг ортидан қувиб кетаётганлар сафидан айрилсаму
ортга қайтсам,
қайтиб,
олма дарахтига тирмашиб чиқсам,
сўнг,
Одам Атонинг олмага узанган қўлидан тўп-тўғри
Ҳазратимнинг кўнглига тушсам, дейман...

Чунки у ерда нимадир қолиб кетганга ўхшайверади, замондош!
Эшитяпсанми,
жудаям муҳим нимадир!..

Чунончи,
Инсон кўнгли
Яратганнинг даргоҳига очиладиган эшик бўлса,
Сен ташқарида нималар қилиб юрибсан, замондош?!..
Чақир, анави худобехабар янги инсонни ҳам!
Тушунтир,
айт, унга,
қўлни кўнгилга бериш кераклигини уқтирсанг-чи, ниҳоят!..

Зеро,
инсон йўли
Одам Атонинг олмага узалган қўлидан
ташқарига солинган ботил йўл эмас,
балки Одамнинг кўнглига,
ичкарига улоққан саҳиҳ йўл эди...
Ҳа-ҳа,
у ҳамон ўша Йўлдир!..
Фақат у ўз йўловчисини кутмоқда,
янги инсон деб аталувчи,
олманинг кетидан қувиб кетаётган ўз йўловчисини...
Зеро,
Йўл йўловчисиз,
Йўловчи бўлса йўлсиз ўз моҳиятини йўқотгуси.
Сен эса йўқотишни истамайсан,
чунки сен йўловчисан,
Эй, янги инсон!..

2010 йил, декабрь

[Ulugbek Hamdam]

Фақат бу йўл ўз йўловчисини кутмоқда.
Ахир йўловчисиз йўл йўлми?
Йўловчисиз у ўз моҳиятини йўқотадику,
Худди йўлсиз йўловчи ҳам ўз исмини йўқотганидек.
Йўловчи бўлса, ҳууув ана,
Олманинг кетидан қувиб боряпти...
Қувиб боряпти эмас,
Қувиб кетяпти...
Йўлдан,
Бирдан бир нажот йўлидан узоқлашиб кетяпти.
Аслида у йўл қидириб кетяпти.
Йўл қидириб йўлдан олислаб боряпти.
Боряптию
Кўнглимда умид бор,
Умидки,
Балки олманинг ўзи юмалаб юмалаб шу йўлга тушиб қолар...

[Ulugbek Hamdam]

Ёзиш бир вақтлар малҳам эди...
Энди эса...
Энди кесилган жойга сепилаётган тузга ўхшайди...
Мана ҳозир ҳам ҳўнграб йиғлагим келяпти, ҳўнграб!..
Лекин кўзёшларимни
қоғозу қалам билан қурита олмаслигимни яхши биламан.
Илгари ундай эмас эдику!
Илгари
ёзиш
Мени кўчадаги ёши катта ва қўрс болалардан
Ҳимоя қилгувчи акамга ўхшарди.
Неча марта юз берган:
Кучим етмай ташқаридан йиғлаб келганимда
Тўғри акамнинг меҳридан паноҳ қидирардим,
У ҳам ҳаялламай менга берарди ўша паноҳни
Қўлимдан тутиб тўғри ўша дилозору
Танозорнинг қаршисига бошлаб борардида
Кўз ўнгимда тавбасига таянтириб калтакларди безорини.
Мен
Мен таскин топардим,
Тинчланардим.
Дунёда адолат бор
Деб ўйлардим ўшанда.
Ва мана шу туйғу шарафига юм юм йиғлардим...

Кейин...
Кейин акам...
Акам ўлиб қолди!..
Мурғак назаримда
Акам билан бирга ўша адолат ҳам соб бўлган эди...

Бу пайтга келиб мен ҳам улғайиб қолгандим,
Тупроқ йўлда жўжахўроздек уришишлар ортда қолганди,
Ортда қолгандию
қаршимдан каттароқ тўқнашувлар пайдо бўлганди:
энди менинг юкуниб борадиганим қалам эди,
қоғоз эди...
улар ҳам худди акамга ўхшарди:
юпатар,
тарафимни олар,
кўнглимга адолат туйғусини соларди...
бироқ...
бироқ нега бугун у ҳам ғойиб бўлди!?
Нега акам мисол дастимдан тутиб
Адолат сари бошламайди?
Нега қаламу қоғознинг малҳамлари ортиқ заҳарга айланди?
Нима, улар ҳам акамдек нобуд бўлишдими?

Энди мен кимга,
Қайга бош ураман?..

2010 йил, декабрь

[Ulugbek Hamdam]

Оҳангга айланиб кетаман бир кун,
Муроду мақсадга етаман бир кун.
Эй менинг сўзимдан хато излаган,
Кел, менинг ўзимга, кутаман бир кун.

Мени бир шаклдан излама, дўстим...
Оҳангга айлангай кўнглим - бўй-бастим.
Оҳангга айланиб кетмаса, билгил,
Нишонга тегмаган ўқдир қисматим...

Оҳангдан топгайсен сен мени бир кун,
Оҳанг бу - мен сингган шакл ва мазмун...

2010 йил 14-декабр

[Ulugbek Hamdam]

Мингтепага

Улуғбек, ҳой Улуғбек,
Бу ерлардан кетайлик.
Мингтепа деб аталган
Юртимизга етайлик.

Улуғбек, ҳой Улуғбек,
Керакларни олайлик:
Асло қолиб кетмасин -
Юракларни олайлик.

Тош шаҳардан розимиз,
Гинамиз йўқ сира ҳам.
Ака-ука бўп қолдик,
Олмай қўйган кира ҳам.

Лекин ул мингтепалар
Чорлаб тинмайди энди.
“Биттамиз эдинг бизнинг,
Сафимизга қайт”, дейди.

Мингтепа, эй Мингтепа,
Сирларинг кўпдир сенинг.
Сирларингдан зиёда
Бурчларим кўпдир менинг.

Ҳаммасини биламан,
Билиб бағринг тилдим-а!
Сендан яқин йўқлигин,
Қирқдан ўтиб билдим-а!

Мингтепажон, Мингтепа,
Сирли, гизли, эй диёр!
Юрагимга бир қара,
Унда ҳам бир тепа бор.

Аввал шуни кашф этай,
Сўнг қошингга учгайман.
Соғинганман, пойларинг
Йиғлаб-йиғлаб қучгайман!..

Менинг сендан кетишим, -
Асли, сенга йўл экан.
Бу йўлдаги заҳматлар
Билсам: менга йўл экан…

Толеим кулса бир кун
Қучоғингга қайтарман.
Муҳаммад Юсуф билан
Қўшиғингни айтарман.

[Ulugbek Hamdam]

Тупроққа берсанг бағринг, юрагинг тупроқ бўлғай,
Қурт-қумурсқа талпинган нон-намак, ушоқ бўлғай.
Оллоҳнинг қиличига бир бора сунсанг бошни,
Ҳар куни минг ўлишлар кўнглингдан узоқ бўлғай.

[Kavsar]

Assalomu alaykum, qadrli ustozim! Avvalo, ro'za ayyomlari muborak bo'lsin.
Quyidagi she'ringizning ilk misrasi menga juda yoqdi. Haqiqatan ruhi erkin bo'lgan inson o'zini hech bir shaklga sig'dira olmasa kerak. Misrani o'qib birinchi anglatilgan fikr shu bo'ldi, menda.

Сообщение от Ulugbek Hamdam

Мени бир шаклдан излама, дўстим...
Оҳангга айлангай кўнглим - бўй-бастим.
Оҳангга айланиб кетмаса, билгил,
Нишонга тегмаган ўқдир қисматим...

Har doimgidek yana bitta falsafiy savol bilan bezovta qilyapman:

Tasavvufda Surat (ya'ni shakl) bilan haqiqatga yetishish mumkinmi?
Mavlono Rumiy hazratlarining "Necha insonlar ko'rdim - surati bor, siyrati yo'q. Necha insonlar ko'rdim - siyrati bor surati yo'q" mazmunidagi hikmatlarini qanday izohlagan bo'lardingiz?

Javoblaringiz uchun oldindan tashakkur bildiraman,
samimiy ehtirom bilan Kavsar.

[Ulugbek Hamdam]

Сообщение от Kavsar

Assalomu alaykum, qadrli ustozim! Avvalo, ro'za ayyomlari muborak bo'lsin.
Quyidagi she'ringizning ilk misrasi menga juda yoqdi. Haqiqatan ruhi erkin bo'lgan inson o'zini hech bir shaklga sig'dira olmasa kerak. Misrani o'qib birinchi anglatilgan fikr shu bo'ldi, menda.

Har doimgidek yana bitta falsafiy savol bilan bezovta qilyapman:

Tasavvufda Surat (ya'ni shakl) bilan haqiqatga yetishish mumkinmi?
Mavlono Rumiy hazratlarining "Necha insonlar ko'rdim - surati bor, siyrati yo'q. Necha insonlar ko'rdim - siyrati bor surati yo'q" mazmunidagi hikmatlarini qanday izohlagan bo'lardingiz?

Ассалому алайкум!
Кечиккан жавоб учун узр сўрайман.

Шакл ва мазмун. Булар азалий масалалар. Даврларга қараб уларга бўлган муносабатлар ҳам ўзгариб турган. Гоҳ шаклга, гоҳ эса мазмунга оғишлар юз берган. Бугун технология юксак даражада тараққий топган бир замонда, техника ва ахборот асрида яшаяпмиз. Атрофимизни замонавий техниканинг бежирим неъматлари қуршаб олган.Бошқача айтганда, нарсалар оламида қолиб кетаяпмиз. Демак, ҳаётимиз турли туман шакллар билан лиқ тўла. Инсон эса шундай мавжудодки, у дунёга боқиб, унда кўрганлари асосида ботинини шакллантиради. Ташқаридаги олам унинг ичкарисидаги тартибни вужудга келтиради. Бас, шундай экан, ташқаридаги мавжудият унинг ички мазмунини ҳам белгиламоқда, дея баралла айтиш мумкин. Бироқ инсон фақат бу эмас. Унинг ботиний эҳтиёжлари бор. Агар у шу эҳтиёж билан ҳисоблашмай яшаса, бахтсизлиги аримайди. У фақат шаклдангина иборат эмас. Биргина шакл билангина кифоялана олмайди. Унинг ташқаридаги нарсалар оламидан бошқа оламининг исми руҳий ўзак, маънавий оламдир. У шунга қулоқ солмоғи ва мудом у билан келишиб яшамоғи жоиз бўлади. Шу маънода мен “Мени бир шаклдан излама, дўстим... ”деб ёзгандим.
Аслида, ҳар қандай мазмуннинг ўз шакли бўлади. Бошқача бўлиши мумкин эмас. Масалага шу нуқтаи назардан ёндашадиган бўлсак, мазмунга аҳамият бермаслик янглиш эканидек, шаклни менсимаслик ҳам нотўғридир! Улар доимо бир бирини тақозо этиб яшовчи мезонлардир. Мен уларнинг гўзал мувозанати тарафдориман. Агар бу мумкин бўлса...

[Ulugbek Hamdam]

Янги йил тилаги

Муҳтарам форумдошлар!
Аввало, дунёмиз тинч ва маъмур бўлсин! Ҳамма яхшиликлар, барча эзгуликлар шуларга боғлиқ. Юртимиз осмони ҳам мусаффо бўлсин, одамлари фаровон яшасин! Ҳамма ўз ишида, яхши кўрган севимли касбида мазза қилиб ишласин, мамлакатимизнинг камол топишига муносиб ҳиссасини қўшсин! Яна... яна одамлар кўпроқ китоб ўқишса, чинакам гўзал адабиётимизга яқинроқ юришса, дегим келади. Чунки кўп китоб ўқиган миллатнинг маънавий ўзаги мустаҳкам бўлади. Бундай ўзакни эса йиқитиб бўлмайди, у доимо ўз оёқларида мустақил ва мустаҳкам туради!
Улуғбек Ҳамдам