Нимага саводсизлашиб кетаяпмиз?

[Mahmud Jurat]

Mуаммони айтавериш, жонга тегди. Uni hal qilish kerak. Buning uchun davlat tili haqidagi ( Ҳозирги кунда ISHLAMAYOTGAN қонун. У қабул қилинаётган пайтида АТАЙЛАБ ишламас қилиб қабул қилинган эди. Сабаби, бу қонуннинг диспозицияси бору ҳукум қисми атайлаб киритилмаган. Яъни, қонун бору уни бузган кишига чора йўқ, кўзда тутилмаган) qonunga o'zgarishlаsr kiritish lozim. SH (кирилдаги Ш) belgisi uchun hozirgi S qoldirilsa va S ( кирилидлаги C) uchun mana shu belgi C qoldirilsa. Hozirgi o' (кирилдаги Ў) uchun lotin imlosida bo'sh qolgan БЕЛГИ W (O') olinsa bo'ladi. G' harfidagi yuqori belgi olib tashlanib GH shaklida yozilsa vа шунда биргина тилимизга тааллуқли бўлган туроқ белгиси қолади. Ўйлайманки бу муаммо саводли кишилар учун muammo bo'lolmaydi. SHunda ikki belgili harflardan CH (ч), FH (ғ) harflari qoladi.
Биз ҳар куни ишламаган қонуннинг бандларини, унинг муаммоларини муҳокама қиламиз. Менимча, биринчи ўринда тил ҳақидаги қонунни ишлаш ишламаслик масаласини ҳал қилиш керак. Ва шу муаммо ечилаётган пайтда бу қонуннинг камчиликларини бирйўлаки тузатиб кетиш мумкин бўлади.

[Feruza Rahmatova]

Муаммонинг ечими:
1. Кўп ёзувли лисоний муҳитга ўтиш: мактабга кирилл ёзуви қайтади, ўқувчи кирилл ва лотин ёзувларини ўрганади.
2. Жамоатчилик ва бошқарув бу ёзувларнинг қўлланиш доирасини белгилайди (масалан, асосий ёзув кириллча, интернет, хорижликлар билан мулоқотда, почта ва телеграф тизимида, регистрацияда,халқаро аҳамиятга молик объектларда лотинча).
Аслида бор нарсага қонуний тус бериш керак.

[Mahmud Jurat]

Сообщение от Feruza Rahmatova

Аслида бор нарсага қонуний тус бериш керак.

!!!!!!!!!!!!!!!!

[dili]

Менимча менинг саволим шу мавзуга тегишли. Яқинда компютерни "переустановка" қилдирдим. Тилларга ўзбек кириллчани қўшдим, лекин Word да матн ёзсам ў, қ, ғ,ҳ ҳарфлари бор сўзларнинг шрифти ўзидан ўзи катталашиб кетаяпти. Сабаб нимада?

[Bahrom]

Сообщение от dili

Менимча менинг саволим шу мавзуга тегишли. Яқинда компютерни "переустановка" қилдирдим. Тилларга ўзбек кириллчани қўшдим, лекин Word да матн ёзсам ў, қ, ғ,ҳ ҳарфлари бор сўзларнинг шрифти ўзидан ўзи катталашиб кетаяпти. Сабаб нимада?

Balki yozuv turi "Calibri" kabi mos kelmaydigan turdaligi ucuhndir?
Yozuv turini "Times New Roman" qilib tanlab ko'ringchi.(CTRL+ALT+F)

[Bahrom]

Сообщение от Feruza Rahmatova

Муаммонинг ечими:
1. Кўп ёзувли лисоний муҳитга ўтиш: мактабга кирилл ёзуви қайтади, ўқувчи кирилл ва лотин ёзувларини ўрганади.
2. Жамоатчилик ва бошқарув бу ёзувларнинг қўлланиш доирасини белгилайди (масалан, асосий ёзув кириллча, интернет, хорижликлар билан мулоқотда, почта ва телеграф тизимида, регистрацияда,халқаро аҳамиятга молик объектларда лотинча).
Аслида бор нарсага қонуний тус бериш керак.

Darhaqiqat hozirgi kundagi katta yoshli mutaxassislarimizning va yosh mutaxassislarning o'rtasidagi noqulaylikni yo'qotish uchun hujjatlarni yozishda ikki xil alifboda yozishga qonuniy tus berish kerakdir. Albatta ma'lum muddat uchun.
Bu muddat kirill alifbosida o'qiganlar nafaqaga chiqish vaqtigacha davom etsa, keyin o'z-o'zidan davlat hujjatlari ham to'liq lotin alifbosida bo'lsa hech qanday noqulaylik bo'lmaydi.

[Shokirbek]

Сообщение от Mahmud Jurat

Mуаммони айтавериш, жонга тегди. Uni hal qilish kerak. Buning uchun davlat tili haqidagi ( Ҳозирги кунда ISHLAMAYOTGAN қонун. У қабул қилинаётган пайтида АТАЙЛАБ ишламас қилиб қабул қилинган эди. Сабаби, бу қонуннинг диспозицияси бору ҳукум қисми атайлаб киритилмаган. Яъни, қонун бору уни бузган кишига чора йўқ, кўзда тутилмаган) qonunga o'zgarishlаsr kiritish lozim. SH (кирилдаги Ш) belgisi uchun hozirgi S qoldirilsa va S ( кирилидлаги C) uchun mana shu belgi C qoldirilsa. Hozirgi o' (кирилдаги Ў) uchun lotin imlosida bo'sh qolgan БЕЛГИ W (O') olinsa bo'ladi. G' harfidagi yuqori belgi olib tashlanib GH shaklida yozilsa vа шунда биргина тилимизга тааллуқли бўлган туроқ белгиси қолади. Ўйлайманки бу муаммо саводли кишилар учун muammo bo'lolmaydi. SHunda ikki belgili harflardan CH (ч), FH (ғ) harflari qoladi.
Биз ҳар куни ишламаган қонуннинг бандларини, унинг муаммоларини муҳокама қиламиз. Менимча, биринчи ўринда тил ҳақидаги қонунни ишлаш ишламаслик масаласини ҳал қилиш керак. Ва шу муаммо ечилаётган пайтда бу қонуннинг камчиликларини бирйўлаки тузатиб кетиш мумкин бўлади.

Менимча, бу даражада яна янги ҳарфлар киритишга эҳтиёж йўқ, тутуқларни интернет тизимларида ёзиш муаммоси ҳозир кўп дастурларда ҳал этилган. Юқоридагичалик ўзгартиришга ўргангунча яна бир авлоднинг умри ўтиб кетмаса эди. Фақат битта ерни - чет элдан кирган ц (тс) ҳарфи ўрнига лотиндаги (с) ҳарфини қўйишни тавсия этиш кифоя, деб ўйлайман. Масалан, сиркул, сех, семент кабилар лотин ҳарфида cex, cirkul, cement деб ёзилса.

Кейин яна муҳим бўлган бир нуқта. Ўзбек тили луғатининг катта қисмини эгаллаган асли араб, форс тилидан бўлган сўзларнинг ўзагини бехато топа олиш, бинобарин, сўзларни ёзганда тўғри ёза олиш учун (бу нарса кўпроқ Х ва Ҳ ҳарфлари қатнашган сўзларда аксар кўзга ташланади) араб алифбосига асосланган эски ўзбек ёзувини мактабларда ўрганишни йўлга қўйиш лозим. Буни ўргатмасдан туриб ўқувчилардан ўзбек тилида бехато ёзишни талаб қилиш унчалик инсофга тўғри келмайди назаримда.

[dili]

Сообщение от Shokirbek

Буни ўргатмасдан туриб ўқувчилардан ўзбек тилида бехато ёзишни талаб қилиш унчалик инсофга тўғри келмайди назаримда.

Ўқувчининг боши қотган: ота-онасига бирон бир нарсани тушунтириш учун кирилл алифбосини ўргансинми, мактабда лотин алифбосини ўргансинми???!!!
Араб алифбоси камлик қилади, балким замон билан ҳамнафас бўлиш учун иероглифларни ҳам ўргатармиз.

[Shokirbek]

Сообщение от dili

Ўқувчининг боши қотган: ота-онасига бирон бир нарсани тушунтириш учун кирилл алифбосини ўргансинми, мактабда лотин алифбосини ўргансинми???!!!
Араб алифбоси камлик қилади, балким замон билан ҳамнафас бўлиш учун иероглифларни ҳам ўргатармиз.

Мен араб ёки форс тилларини ўргатиш таклифи билан чиқмадим, фақат эски ўзбек ёзувимизда сўзлар ва жумлаларнинг қандай ўқилишини ўргатишни таклиф қилдим, холос.
Бу ёзувда юзлаб йиллар тўпланган бой тарихимиз бор, буни иероглифларга таққослаш унча ўринли эмас, назаримда.

Тўғри, болаларга бошида бироз қийинчилик туғдириши мумкин, лекин бунинг самараси бениҳоя катта бўлади. Енгиллик ва тартиб билан муҳим нарсаларгина ўргатиб борилса, болаларда ўзбек тилининг саводхонлиги кескин ошишига шубҳам йўқ. Масалан, тўртинчи синфдан ҳафтасига бир соатгина дарсликка киритилиб, ҳарф ўргатилиб, мумтоз адабиётимиз намуналаридан бериб борилса, кифоя, 3-4 йил ичида болаларимиз ўзбек тилидаги барча сўзларни ўзаклари билан, келиб чиқиши билан ўрганиб олишади. Бунинг натижаси ўлароқ кирилл ва лотинда ҳам бехато ёзадиган бўладилар.

Ҳозирги пайтдаги лотинга ўтиш жараёнида кириллда 60-70 йилда тўпланиб қолган меросимиз ҳақида қайғураётган эканмиз, ундан аввалги асосий меросимиз ҳақида қайғуришимиз ҳам керак, балки муҳимроқ эмасми?

[Kadambay Saytov]

Бугун яқинда харид қилинган ва пойтахтмизда йўловчиларга хизмат кўрсатаётган замонавий автобуслардан бирида жиччагина (жиндек ) хатолик бор эканда: