[Вопрос] Yashashdan maqsad nima?

[Nigora Umarova]

Эволюция табиатда бор ҳодисадир. Қазилма ишлари натижасида энг кичик сут эмизувчи жонивор – кўршапалакнинг бир тури миллион йиллар илгари сувдаги ўлжани тутиб ейиш учун сузишга мослашгани, ҳавода учишни тарк этиб, сув ичида ҳаёт кечиришга ўтгани ва... китга айланганини узил-кесил далилланди. Аммо ҳали ҳам китда кўршапалакка хос белгилар – сутэмизувчилик, эхолокатор орқали кўриш, ўлжасини тутган заҳоти ейиш каби хоссалар сақланиб қолган. Ёки бундан йигирма беш миллион йиллар илгари Америка қитъасидан Евроосиё қитъасига ўтган, қўл ва оёқ кафти уч бармоқли (фанда ҳиппарион деб аталадиган) кичкина ҳайвон ўрта бармоғи қаттиқ туёққа айланган отнинг аждоди эди (икки четки бармоқ рудиментлари сақланиб қолган), тараққиёт давом этиб, ундан эшак, зебра ва от шаклланган.
Табиатда эволюцион тараққиёт борлигини кўрмаслик амалда дин фойдасига эмас, аксинча атеизмни қўллаб-қувватлашга хизмат қилади. Чунки у тараққиётга туртки берувчи Тангрини назардан қочиради. Одамзот бир яратилганича, онги ҳам, шакл-шамойили ҳам миллион йиллар ўтса-да, ўзгармайдиган бўлса, ер юзида ҳар бир ўт-ўлан ва дов-дарахт, ҳар бир жон-жонивор абадий шу ҳолича, ривож топмай, янгилана берадиган бўлса, унда Оллоҳни бу оламни яратишдан муддаосини тушуниб бўлмай қолади-ку? Сира ҳам ўзгармас нарсаларни яратишнинг унга бирон кераги бор деб ўйлайсизми? Йўқ, албатта. Унда оламнинг яратилишида мантиқ бўлмас эди (Гёте бу тўғрида гап кетганда, Худо ҳозир ҳам олам яратилишининг биринчи кунидагидаги каби қудратга молик, унга ҳориш-толиқиш бегона, деб айтган).
Лев Толстой эволюцион назарияга муносабат билдириб, диалектикани содда, теран талқин этганди. У ёзадики, “агар одам номаълум замон даврида маймундан пайдо бўлган бўлса, бу нарса инсон маълум бир даврда бир ҳовуч тупроқдан пайдо бўлган дегандай гап”. Яъни, одам маймундан бино бўлган бўлса, маймуннинг ўзи ундан-да соддароқ бир махлуқдан, униси яна ҳам тубанроқ бир жонивордан ва охир-оқибат... бир ҳовуч тупроқ жонли табиат учун хамиртуруш бўлган, илк ҳаёт нишоналари тупроқда юз кўрсатган.
Одам маймундан тарқалмаган, у маймунсимон одам (питекантроп)нинг ривожланиши натижасида пайдо бўлган, маймунсимон одам эса одамсимон маймун (энг юксак тараққий этган приматлар)дан ўсиб камол топган. Биз билган ҳозирги маймунлар эса ана шу одамсимон маймуннинг асосий тараққиёт йўлидан четга қайрилган, ривожи таназзулга қараб кетган туридир.
Аммо ҳар нечук, одамсимон маймун бошқа сут эмизувчилар орасида энг тараққий этган жонзот бўлиб, ўзга барча ҳайвонлардан ўзининг серҳаракатлиги, чаққонлиги, шароитга осон мослаша олиши билан, шунингдек мимика пайларининг ривожлангани ва ўз кайфиятини юзи орқали билдира олиши, миясининг массаси тана оғирлигига нисбатан бошқа жониворларникидан катта экани каби хоссалари билан алоҳида ажралиб туради. Маймунда ҳам, одамда ҳам бошқа сут эмизувчилардан фарқли ўлароқ, қўл ва оёқ панжалари учида тирноқлар бор, бош бармоқ бошқа бармоқлар қаршисида, сут безлари эса кўкракда жойлашган ва ҳоказо.
Табиат диалектикаси ҳақида менинг фикрим бундай: одамлар турли ноорганик ва органик моддаларни минглаб хил усулда, ҳар турли шароитда ўзаро қовуштириш ва қориштириш орқали ҳарчанд уриниб бирон тирик ҳужайра, бирон-бир ўсимлик ё энг содда жониворни ҳам шакллантира олмайди (академик Опариннинг шу йўлдаги бир умрлик меҳнати зое кетган), Ерда органик ҳаётнинг илк нишонаси шаклланишини қодир Оллоҳ ихтиёр этган. Бундан кейинги тириклик эса шароитга мослашиш, кўникиш ва сараланиш орқали давом этган. Ҳеч бир ўсимлик ё жонивор космосдан ўзи келиб қолмаган ёки биздан кўра ривожланган тамаддун вакиллари томонидан Ерга туширилиб, тажриба ўтказилаётгани йўқ. Илк ўсимликлар миллион йиллар давомида аста ривожланган, бошқа шароитда ўсишга маҳкум бўлганлари эса неча ўнлаб асрлар мобайнида аста-секин янги ўсимлик турига айланган. Сувда кўчиб юришга мослашган ўсимликлар пайдо бўлган. Бирон заминга илдиз отган, аммо жонлилик хусусияти аниқ сезиладиган мураккаб ўсимликлар (масалан, гуллари ҳашаротни тутиб, ўзига емга айлантирадиган қопқон ўсимликлар) бор. Улар наботот олами билан тирик жониворлар ўртасида боғловчи ҳалқадир.
Жон-жониворлар оламида эса шароитга кўникиб мослашиш ҳам, турлараро алоқа ҳам анча фаол (Дарвин вьюр деган қушчанинг турли шароитда қандай ўзгарганини жуда ишонарли исботлаган).
Хорун Яҳъё, жонивор ё ўсимликларнинг оралиқ турлари кам экани уларнинг эволюция натижасида келиб чиқмаганини кўрсатади, деб даъво қилади. Бизнингча, оралиқ тур дегани – бир турнинг бошқа турга айлана боришидаги ҳолат, у биологик хилма-хиллик жиҳатидан ҳам, хронологик жиҳатдан ҳам асосий турларга нисбатан бениҳоя кам бўлишини, ниҳоят, тушуниш керак.
Шароитга мослаша олган турларгина яшаб қолган. Ҳозир тирик жониворларнинг барчаси ўз яшайдиган муҳитига мослашганларидир, мослаша олмаганлари қирилиб битган. Чунончи, оқ айиқнинг юнги оппоқ бўлганидан, қор устида ўлжага сездирмай яқинлашиш имкони кўпроқ, ови ўнгидан келиши тайинроқ. Оппоқ қор билан қопланган Арктика шароитида қора ё ола айиқ кун кўролмайди – оч қолиб, ҳалок бўлади. Қаҳратон совуққа мослашган қўйҳўкиз (жуни узунлиги 60-90 см.) тундрада бемалол яшайди. У қўйнинг бир тури бўлиб, биологик танланиш орқали ҳозирги конституцияга эга бўлган. Айрим жониворлар сонининг бугун ниҳоятда кам эканлигига сабаб кўп овланганигина эмас. Уларда ҳимоянинг заифлиги ҳам бор гап.
Ҳар бир тур аввалгисидан турли сабабларга кўра ажралиб чиққан – ё асосий яшаш жойи торлик қилиб, бошқа шароитга мослашиб яшаш оқибатида ўзгаришлар юз берган, улар охир-оқибат сифат ўзгаришига олиб келган, ё янги, янада қулай шароитга тушиб қолиш натижасида ўзгарган ва ҳоказо. Ер юзидаги тараққиёт биз кўриб турган ҳаётнинг ўзидан ҳам мураккаб ва хилма-хилдирки, бунинг натижасида бизга маълум бўлган ва бўлмаган минг-миллион наботот ва ҳайвонот турлари шаклланган.
Йил ёки асрлар миқёсида эмас, юз минг ва миллион йиллар миқёсида оладиган бўлсак, ҳозирда яшаб турган барча биологик жонзотлар айни пайтда оралиқ турга мансуб деб ҳисобланиши ҳам мумкин – улар ўз тараққиётининг ҳозирги босқичида турибди, биз шуни кўряпмиз, холос.
Ердаги биологик ҳаётни бир бутунликда мен шундай тасаввур этаман: танаси бутун ер юзига тенг улкан бир дарахт – унинг дастлабки шохлари бир неча миллиард йил аввал ўсиб чиққан ва ҳозирда қуриб-чириб, деярли ном-нишонсиз йўқ бўлиб кетган – бу энг қадимги замонда Ер юзида пайдо бўлган илк биологик ҳаёт нишоналари; улар фақат мантиқий тасаввур ва айрим реал асосга эга бўлган тахминлар орқали англанади. Кейинги бир босқич эса ҳозирги углерод конларининг – кўмир, нефт ва газ қазилмаларига асос бўлган энг қадимий ўрмонлар даври. Қандайдир фалокатлар (зилзилалар, тектоник ўзгаришлар) туфайли улар ер остига тушиб кетган. Аммо ўша мозий давридаёқ беҳисоб наботот оламининг қўюқ ўрмонида қуёш нурига талпиниб, ундан кўпроқ баҳра олган ўсимлик ва дарахтлар кўпроқ яшаб қолгани ва ўзидан кучли насл қолдиргани тайин. Ва шу билан бирга, яшашга ниҳоятда қобил бўлиб, ўз томирини тупроққа эмас, айрим бошқа ўсимлик ва дарахтларнинг танасига ёзиб озиқланган, уларнинг ширасини эмиб ўсган наботот ҳам шакллана бошлаган (ҳозирда эса нафақат зарпечак, девпечак ва чирмовусимон лианалар бор, балки оддийгина бир гул каби товланиб, ҳар хил ҳашаротларни – ўзидан бир неча маротаба мутараққий тур вакилларини! – тутиб, унинг жасадидан озиқланиб ўсадиган ўсимликлар ҳам бор).

[Nigora Umarova]

Бизнинг вазифамиз биологик тараққиёт босқичларини илмий ичзилликда баён қилиш бўлмагани боис, беҳисоб турдаги умуртқасиз жониворлар ҳаёт дарахтининг бирмунча ўртароқдаги шохи эканини, нисбатан кейин чиққан янги шохи эса умуртқали жонзотлар (балиқлар, бақалар, қушлар, динозаврлар ва ҳ., бу шохдан ўсиб чиққан янги “новда” – сут эмизувчилар (кўршапалаклар, сичқонлар, китлар, ўтхўр ва гўштхўр жониворлар)ни айтиш билан тафсилотларни якунлаймиз.
Инсон – ҳаёт дарахтининг қулф уриб ўсаётган энг тик новдаси. Одамнинг энг қадимги аждодлари нисбатан қулай яшаш шароитига тушган ва бунинг оқибатида бошқа турдошларига қараганда тезроқ камол топган. Иккинчи ёқдан, уларда курашувчанлик, ҳар қандай ноқулай шароитдан чиқиб кета олиш кўникмаси ривожланган. Бошқа жон-жониворлар мана шу тараққиёт жараёнининг маълум бир босқичида тик новдадан ажралиб чиққан ён шохлар сингари бўлиб, уларда ўсиш истиқболи қолмаган. Албатта, ён шохларда ҳам янги новдалар чиққани каби, асосий ўсиш йўлидан четда ҳам, бирон тур ичида янги ўсимлик ё ҳайвонлар шаклланиб чиққани шубҳасиз. Ҳозирги йиртқич ва ўтхўр сут эмизувчи ҳайвонлар баайни ўсиб бораётган дарахтнинг ён-атрофдаги шох-шаббалари сингари бўлиб, “ҳаёт шажараси”нинг бу шохлари энди тик – юқорига ўсиш у ёқда турсин, ҳатто пастга қайрилган, яъни таназзулга юз тутган. Эндиликда уларнинг ривожи юксалиш сари эмас, аксинча бўлади. Булар – юз миллион йиллар давомида тараққиётнинг асосий оқимидан четга чиққан ва онги ривож топмайдиган турлардир. Жумладан, айримлар одам аждоди деб тушунган маймунлар ҳам.
Одам маймун тараққиёти туфайли пайдо бўлган эмас. Одам бошқа ҳайвонларга қараганда маймунга кўпроқ ўхшаб кетгани учуноқ унинг қадим аждоди маймун бўлган дейиш Дарвин назариясини юзаки англаш бўлиб, бу бўш темир қутини процессор деб аташ билан моҳиятан бир... Буюк табиатшуноснинг назариясини тўғри тушунадиган бўлсак, одам маймундан эмас, маймун одамдан келиб чиққан, дейиш тўғрироқ бўлади. Зеро биологик табиат тараққиётининг асосий йўналиши одамзотнинг келиб чиқишига қаратилган бўлса, маймунлар ва умуман приматлар ана шу ривожланиш йўлининг маълум бир босқичида ривожланиш шохидан ажралиб чиққан ва тараққиётда илгарилай олмай қолган вакиллари – “ён шохлари”дир.
Хўш, одамзот ҳаёт дарахтининг тобора бўй чўзаётган марказий тик новдаси экан, вақти келиб ундан яна ён шохлар униб чиқиши – инсониятнинг тобора тезлашаётган тараққиётига ета олмаган бирон тур пайдо бўлиб, қолиб кетиши мумкинми (масалан, лўлиларнинг ҳаётида бундан минг йиллик олдинги турмушдан айтарли кўп нарса ўзгардими)? Буни билиш амри маҳол. Аммо ҳозир энг қолоқ, ҳатто ибтидоий қабила ҳолида яшаётган гуруҳлар ҳам тамаддун жараёнига жадал равишда тортилиб, умумдунёвий глобаллашишга қўшилаётган экан, бундай ажралиб қолишлар бўлмаслики ҳақиқатга яқинроқ.
Одамнинг пайдо бўлишига муносабат масаласини очиқ ўртага қўйиш, бу борадаги қарашларни кўриб чиқиш ва қатъий бир қарорга келиш жуда муҳим. Бу масалада дудмоллик қилиш илмда методологик чалкашлик келиб чиқишига сабаб бўлади. Илм-фаннинг, аввало ижтимоий фанларнинг тўғри тараққий этиши мана шу масаланинг қандай ҳал этилишига боғлиқ.
Ҳозир мактабда биология дарсида одамнинг пайдо бўлишини қандай талқин қилиняпти? Бизнинг кузатишимизча, ҳозирги дарслик ва қўлланмаларда одамнинг пайдо бўлиши борасидаги диний қарашлар мутлақо тилга олинмаяпти ва эски материалистик эволюция назарияси бироз пардаланган ҳолда тақдим этиляпти. Аммо масжидда, диний китобларда эса болаларга Худо одамни лойдан яратиб, сўнг унга жон киритгани уқтириляпти. Бунда болаларнинг ўсиб келаётган онгида мавҳумот пайдо бўлиши турган гап: мактаб дарслигига, муаллимига ишонсинми ё ўзгаларга? Зеро сиртдан қараганда, талқин икки хил. Бизнингча, Худо оламни, жумладан одамни яратиб, ҳаёт берганини, бутун борлиқ, табиат ва инсоният диалектик тараққиёт ва яшаш учун кураш орқали ўсиб камол топаётган хилқат экани ҳақидаги қарашлар тизимини шакллантириш зарур. Зеро илмда шундай ҳоллар мавжудки, бунда мантиққа мувофиқ келадиган, ҳақиқатга энг яқин талқин танлаб олинишини тақозо этади. Оллоҳ таоло наботот, ҳайвонот ва шу жумладан инсонни бир-бирига алоқасиз қилиб айри-айри ҳолда яратганига қараганда у ато этган ички интилиш туфайли жами мавжудот ривожланадиган, улкан даврлар мобайнида бири иккинчисидан келиб чиқадиган қилиб ҳаёт берганида ҳикмат ва жалолият бениҳоя кўп эканини англаш лозим. Бусиз биз жаҳолат сари қараб кетамиз.
Бизнингча, Худо оламни, жумладан одамни яратиб, ҳаёт берганини, бутун борлиқ – табиат ва инсоният диалектик тараққиёт ва яшаш учун кураш орқали ўсиб камол топиши борасидаги қарашлар тизимини шакллантириш зарур. Зеро илм мантиққа мувофиқ, ҳақиқатга энг яқин талқин танлаб олинишини тақозо этади. Оллоҳ таоло наботот, ҳайвонот ва шу жумладан инсонни бир-бирига алоқасиз қилиб айри-айри ҳолда яратганига қараганда у ато этган ички интилиш туфайли жами мавжудот ривожланадиган, улкан даврлар мобайнида бири иккинчисидан келиб чиқадиган қилиб ҳаёт берганида ҳикмат ва жалолият бениҳоя кўп эканини англаш лозим. Бусиз биз жаҳолат сари қараб кетамиз.
Дарвин назариясини ёқлаш материализмга ён босиш дегани эмас. Аҳли китоблардан бўлган Дарвинни ғирт атеистга чиқариб таништирган Шўро даври ҳамма нарсага марксизм нуқтаи назаридан баҳо берар, методологик масалалар атеистик дунёқараш негизига қурилар, шу сабабли кўп эшиклар ёпиқлигича қолган эди. Ҳозир ҳам баъзи олимларнинг Дарвин деганда атеизмни тушуниши аслида Шўро даврига хос бўлган фикрлаш оқовасидир.
Ойбекнинг мана бу изтиробли мисралари ёдингиздами?
Ҳақиқат яратди тартиб ва қонун,
Ҳикмат офтоби гўё бир ёлқин.
Катта фалсафанинг илдизи қани?
Топилса, бўлурди офтоб – тошқин...
Бу тўртлик 1967 йилда – шоир тилдан қолган, қўли қалам тутолмаган ҳаста чоғида имо-ишора билан айтиб ёздирилган. Менимча, ундаги “ҳақиқат” сўзи Ҳақ таолони билдиради ва у оламни тартибли қилиб, қонуният асосида яратганини, унинг ҳикмат офтоби ўта нурли экани, лекин мавжуд тузум эътироф этган монополистик “катта фалсафа” – материализмнинг илдизи йўқлиги, ҳаётдан узилган ҳолда экани баён этилган...

[Nigora Umarova]

Берган саволи одамни хижолатга солади. Чунки билимсизлиги фош бўлиб қолади. Омилигидан уяладиганлар бизда етарли. Мен уларга қўшилиб, “ўзига золим”лар сафини яна кенгайтиргим келмади, азизлар.
Диний ва дунёвий ишлар борасида саволларни ҳозирча бас қилайлик. Зеро донолар, тил битта, қулоқ эса иккита, бир гапирсанг, икки бор қулоқ сол, дейдилар. Ҳолбуки, кишини ўйлантириб, изтиробга соладиган, ҳатто келгусидан умидини йўққа чиқаришга қодир бўлган талай масалалар – миллат ахлоқининг бузилиши, экология, глобаллашиш, асл қадриятларнинг ҳозирги қадри ҳақида ҳам “сўрорим бор” эди. Мавриди келар. Унга қадар эса, боя айтганимиздай, бу борадаги ҳар қандай мулоҳазани жон деб эшитамиз.
Зеро биз шунчаки диндор эмас, тақволи диндор бўлишни хоҳлаймиз; мутаассиб эмас, маърифатли мусулмон бўлгимиз келади. Мақсад – фикрлашиш орқали ҳақиқатга яқинлаша бориш. Ахир, Оллоҳнинг бизга берган энг буюк неъмати ҳам тафаккур-ку? Пайғамбаримизнинг динда чуқурлашманг, деган буйруғи эса юзаки билимли бўлишга даъват эмас асло. бу тамоман бошқа масала. Ахир ўзингиз ўйлаб кўринг: мутараққий Ғарб ривожининг руҳий негизи – андишавозликка берилмасдан, барча нарсага очиқ кўз билан қараб, реал мулоҳаза юритишда ҳам эмасмикин?

[Alisher Asror]

Сообщение от Nigora Umarova

Битта ғояни маҳкам тутиб олиб, бошқа ҳар қандай қарашни инкор этиш, унга қарши жон-жаҳдинг билан курашиш ҳам чекланганлик эмасми?

Unda islomiy g`oyani mahkam ushlab olishni qanday tushunsa bo`ladi?

Cheklanmaslik uchun ateistlarni ham tinglab, tushunish kerakdir balki?

Sarkash savollarda ko`pgina qiziqarli faktlar keltirilgan, mulohazalar yuritilgan, yaxshi gaplar aytilgan, lekin fikrlarda mutanosiblik yo`q ,tarqoq, maqsad ko`rinmaydi (da`vat qilishdan boshqa).

[Alisher Asror]

Сообщение от Abdulaziz Muhammad

Yashashdan maqsad nima?

Avvalo tug`ilayotganimizda ota-onamiz bizdan so`rashmagan: nimaga bu dunyoga kelyapsan? - deb.
Odam o`sish , ulg`ayish jarayonida oldin kichik maqsadlar qo`yishni o`rganadi, so`ngra (hayotiy tajriba orttirgandan so`ng) esa hayotini mazmuniga aylanadigan maqsadlariga qarab intiladi. Ko`pchilik bo`lsa maqsad nima ekanligi haqida o`ylamaydi ham. Bugun o`tdimi , demak xudoga shukur qalbida hayot kechirishadi. Bu shunchaki yashash - hayot foje`asidir.

[Ustoz]

Qo`limda bo`lganda kelmasdim bir dam,
Qo`limda bo`lganda ketmas edim ham,
Juda soz bo`lardi bu g`amxonaga
Kelmasam, turmasam, kelib-ketmasam.
***
Men keldim, dunyo ko`rdimi foyda?
Ketsam martabasi osharmi? Qayda.
Hech kim tushuntirib bera olmadi,
Kelishim-ketishim sababi qayda.

Umar Hayyomning shu kabi to`rtliklari mening joni-dilim edi. Bundan 20 yil oldin mendan ko`ra dahriyroq odamni topish qiyin edi. "Bizga islomni olib kelib rivojlanishimizga to`sqinlik qilgan" deb arablarni yomon ko`rardim (Ollohning o`zi kechirsin). Mustaqillikdan keyin har qanday yo`llar ochilib hamma narsaga qiziqqan dahriy sifatida islomni ham o`rgana boshladim, shundagina uni bizga noto`g`ri talqin qilishganini, "Qur`on"ni o`qib chiqqanimdan keyin esa bundan-da mukammal kitob yo`qligini tushundim. Ollohga ming qatla shukur-ki hozir besh vaqt namozni kanda qilmaslkka harakat qilaman (ammo har doim ham buning iloji yo`q).
Yuqoridagi maqola odamni baxsga tortishi bilan menga yoqdi, men albatta muallif bilan tortishish darajasida na diniy na dunyoviy ilmim yetadi deb o`ylamayman. O`z fikrimni bildirishdan esa o`zimni ushlab turolmadim,
Men ham Darvinning kitoblarini, dunyo yaratilishi va hakazo kitoblarni juda ko`p o`qiganman, ammo men boshqa narsa haqida gaplashmoqchiman.
Faraz qiling, inson ongli robotlarni yaratdi, hamma yoqni robotlar bosib ketdi, insonlarni qirib tashlashdi va hamma narsani o`z qo`llariga olishdi (hudo asrasin ). Endi maktablarda bolalarini o`qitishyapti:
- Bizni havo, suv va tabiatning boshqa narsalariga qaram bo`lgan qandaydir inson yaratgan degan gap g`irt bo`lmag`ur gapdir, qani o`sha inson, yo`q, qachonlardir bo`lgan bo`lsa ham u bizni yaratolmasdi. Bu safsataga quloq solmang, avval diod paydo bo`lgan, keyin u tranzistorga aylangan, keyin tranzistorlar to`plami paydo bo`lgan, keyin mikrosxemalar undan keyin chiplar va hakazo, keyin biz paydo bo`lganmiz, bu evolyutsiya natijasidir."

[Nigora Umarova]

Сообщение от Alisher Asror

Unda islomiy g`oyani mahkam ushlab olishni qanday tushunsa bo`ladi?

Cheklanmaslik uchun ateistlarni ham tinglab, tushunish kerakdir balki?

Sarkash savollarda ko`pgina qiziqarli faktlar keltirilgan, mulohazalar yuritilgan, yaxshi gaplar aytilgan, lekin fikrlarda mutanosiblik yo`q ,tarqoq, maqsad ko`rinmaydi (da`vat qilishdan boshqa).

Bu domla Zuhriddin Isomiddinovning fikrlari edi. Yodingizdan chiqmasin

[Mahmud Jurat]

Сообщение от Nigora Umarova

одамлар турли ноорганик ва органик моддаларни минглаб хил усулда, ҳар турли шароитда ўзаро қовуштириш ва қориштириш орқали ҳарчанд уриниб бирон тирик ҳужайра, бирон-бир ўсимлик ё энг содда жониворни ҳам шакллантира олмайди

20 асрнинг энг охирги оҳларидан сас бериб турган бу жумла бир томондан таажжубга солса, иккинчи томондан ачинтиради. Илмий лабараторияларда ноорганик моддалардан ва бошқа моддалардан қўшиб бугунги кунда замондошларимиз жонли, модда, деб айтайлик яратишди. Бу деган сўз улар Тангриликка даъво қилаяпти дегани эмас. Аммо яратилди.....
Дунё ва унинг эволюцияси ҳақида узоқ гапириш мумкин. Аммо юқорида қўйилган савол ва муаммо, баҳс учун кўтарилган мавзу ҳозирча ҳаётнинг нималигига жавоб қидирилаётган бир пайтда "Яшашдан мақсад яшаш" деган шиор остида яшаб турайлик. Бизнинг давримизга ҳали ҳаёт мингйилликлари давомида рўй бермаган янгиликлар кириб келаётганини, рўй бераётганини кўрмоқдамиз. Шунинг ўзи бахтимизку. Биз Тангрининг ҳамма нарсаларни жуфт қилиб яратганини тан оламизу, Толстойдан мисол келтириб тупроқни қадрлаймиз. Бу ўринда адам, одам, сўзининг яҳудий тилидан олинган сўз тупроқ эканлигини унутамиз. Одам отонинг жуфти қани деган саволни бермаймиз. Момо ҳаво унинг кейинчалик қовурғасидан ясалганини айтиб юраверамиз. Ахир тарихий манбаларга қарасангиз, диндорлар ёқтирмайдиган, Момо ҳаводан олдин Одам отонинг жуфти бўлганлигини билмаймиз. Бу савол ва жавоблар ўтган асрлар мунозаралари бўлган. Бугуннинг мунозараси эмас, лаззатини суриб, ҳаётимиздаги илмий янгиликларни кузатиб ва улардан завқланиб "Яшашнинг лаззати ва яшашнинг мақсади яшаш" десак қандай бўлар экан.

[Ustoz]

Bir kuni bir o`quvchimdan so`radim:
- Qani ayting-ch, nima maqsadda yashayapsiz? Birorta maqsadiznigiz bormi?
U javob berdi:
- Nima qilay? Tug`ildim, yashab yuribman.

[Mahmud Jurat]

Сообщение от Ustoz

- Nima qilay? Tug`ildim, yashab yuribman.

Кўплаб ҳолларда буюк нарсалар нақадар оддий бўлади. Аммо ҳамма оддий нарсалар ҳам буюк деб қабул қилинмаслигини ҳам биламиз. Шу билан бир вақтнинг ўзида мана бу қанотли ибора ҳам мана шу жойга жуда мос келади, шекилли:"Яшаш яхши, яхши яшаш ундан ҳам яхши".