Kino va tomоshabin o'rtasidagi masofa yaqinmi yoki uzoq?!

[Colorado]

Сообщение от Lutfillo Tursunov

Бир вақт топиб "Алишер Навоий" кинотеатрига боришингизни тавсия қиламан. Бир нечта кичик заллар деярли лиқ тўлади (айниқса, кечки пайт. Яқинда "Дада" деган филмни кўришга борганимда шунақа эди). Томошабинларнинг 50 фоизи ўрта ва катта ёшлилар. Кино бошланганича ҳатто бўш жой қолмади.
Бу нимадан дарак?

Кинотеарда кино курмагагимга, айникса Узбекфильм ишлаб чикарган фильмларни, юз ийл булгандир.
Якинда пари билан бир тадбирга "музей кино" ни кидириб, илгариги Дом кино олдида жуда куп томошабинларни учратдик. Хайрон булдим, хозир замонда одамлар кинога хам боришаркан, хаётдан оркада колиб кетибмиз деб уйладим.
Ёки "Дада" фильми бир бошкача, кизикарли фильм эканми деган саволни форумдошлардан сурамокчи эдим, расмга хам олган эдим.

Лекин эриндимми, ёки бошками ....... Карангки, канишка нинг куп фикрлари мени кизиктиргани сабабли шу мавзуга кирсам, Лутфуллони постидан жавоб топдим.

Оффтоп:

узур у, Навои кинотеатри каерда жойлашкан? иккинчи савол - Амир Темур катта харф билан ёзлса, нега канишка кичик харф билан ......

[Lutfillo Tursunov]

Сообщение от Colorado

Ёки "Дада" фильми бир бошкача, кизикарли фильм эканми деган саволни форумдошлардан сурамокчи эдим,

Бу филмнинг бошқа киноларимиздан яққол ажралиб турадиган устунлиги йўқ. Камчиликлариям кўп. Аммо, дейлик биринчи чиқарилган тижорий филмларга нисбатан озгина савия ошган. Тижорат филмларида савия секин ошяпти, энди-энди уларнинг айримлари кино жанрига тушиб бораяпти. Мени фикрим шундай.
Одамларнинг кинотеатрларга кўпроқ тушаётгани эса эҳтиёждан. Ишдан бош кўтариб бўш вақтда кино, театрга тушишни истовчилар кўпайяпти.
Якшанба, дам олиш куни Миллий театрга спектакл кўришга бордик. Ярим соат аввал билетлар тўлиқ сотиб бўлинган экан. Ташқарида 50 нафарча одам билет топилмаганидан афсусланиб ўтирибди. Жума куни бордик. Бир соатча олдин билет олиб спектаклга тушдим. Зал деярли лиқ тўлди. Бу ерда кино ёки спектаклларнинг "хит"лиги эмас, шунчаки эҳтиёжнинг юқорилиги рол ўйнаяпти. Кинодан ёки спектаклдан бир марта яхши дам олиб чиқдимми, кейинги сафар яна одамнинг боргиси келаверади. Вақти келиб кучли кино ва спектаклларимиз кўпайиб қолар.

[kanishka]

Сообщение от Lutfillo Tursunov

Бу филмнинг бошқа киноларимиздан яққол ажралиб турадиган устунлиги йўқ. Камчиликлариям кўп. Аммо, дейлик биринчи чиқарилган тижорий филмларга нисбатан озгина савия ошган. Тижорат филмларида савия секин ошяпти, энди-энди уларнинг айримлари кино жанрига тушиб бораяпти. Мени фикрим шундай. Одамларнинг кинотеатрларга кўпроқ тушаётгани эса эҳтиёждан. Ишдан бош кўтариб бўш вақтда кино, театрга тушишни истовчилар кўпайяпти. Якшанба, дам олиш куни Миллий театрга спектакл кўришга бордик. Ярим соат аввал билетлар тўлиқ сотиб бўлинган экан. Ташқарида 50 нафарча одам билет топилмаганидан афсусланиб ўтирибди. Жума куни бордик. Бир соатча олдин билет олиб спектаклга тушдим. Зал деярли лиқ тўлди. Бу ерда кино ёки спектаклларнинг "хит"лиги эмас, шунчаки эҳтиёжнинг юқорилиги рол ўйнаяпти. Кинодан ёки спектаклдан бир марта яхши дам олиб чиқдимми, кейинги сафар яна одамнинг боргиси келаверади. Вақти келиб кучли кино ва спектаклларимиз кўпайиб қолар.

Фикрларингиз тўғри, раҳмат. Бошқалар оғзини кўпиртириб кинематографиямизни ёмонлашдан нарига ўтмасди, сиз холис фикр билдирибсиз. ИМХО, ҳар бир кино саноати шу босқичдан ўтади (Хитой ва Ҳиндистоннинг биринчи фильмлари шу қадар расво сифатда эди-ки...), биз бу соҳада кўп давлатлардан олдиндамиз.

[kanishka]

Оффтоп:

Оффтоп:

Сообщение от Colorado

узур у, Навои кинотеатри каерда жойлашкан? иккинчи савол - Амир Темур катта харф билан ёзлса, нега канишка кичик харф билан ......

Канишка - буюк шахс, мен эса унинг номини текиндан-текин ўзлаштириб олганман . Ўзимни катта ҳарфдан Канишка дейишга тил бормайди. Шу учун камтарона канишка деб аталаман (охирги сўз от эмас, феъл) .

[Bekmirzo]

Сообщение от kanishka

... ИМХО, ҳар бир кино саноати шу босқичдан ўтади (Хитой ва Ҳиндистоннинг биринчи фильмлари шу қадар расво сифатда эди-ки...), биз бу соҳада кўп давлатлардан олдиндамиз.

Xitoy va Hindistondan-chi?

[kanishka]

Сообщение от Bekmirzo

Xitoy va Hindistondan-chi?

Улар биздан 50 йил муқаддам кино ола бошлашган. Ҳиндистонда сифатли кино фақат охирги ўн йилликда пайдо бўлди. Унгача фақат бир тийинга қиммат ўлдим-куйдим суратга олинарди. У фильмларда йўл қўйиладиган хатолар эса тилларда достон бўлган . Агар собиқ Иттифоқ ҳудудини ҳисобга олсак, Россиядан бошқа давлат кинематографда ўзини кўрсата олгани йўқ (Қозоғистон ҳаракат қилди, лекин тезда ўтирди, саноат яралмай қолди). Мана шулар орасида анча юқори ўриндамиз .

[Husen]

Сообщение от kanishka

Улар биздан 50 йил муқаддам кино ола бошлашган.

Адашасиз, Ўзбекистонда дастлабки кино ўтган асрнинг бошларида олина бошлаган. Айрим манбаларда, ўзбек кинематографияси тарихи 1905 йилдан, Худойберган Девонов Хоразмда биринчи овозсиз фильмни суратга олган пайтдан бошланган дейилади. Бошқа манбаларга кўра эса, 1897 йили Тошкент шаҳрида кинофильмларнинг биринчи намойиши бўлиб ўтган. 1925 йили “Бухкино” ўртоқлиги томонидан “Севзапкино” билан ҳамкорликда бир қатор ҳужжатли фильмлар ҳамда “Ўлим минораси” деб номланувчи бадиий фильмини ишлаб чиқарган. Худди шу йили “Мусулмон аёл” бадиий фильми томошабинлар ҳукмига ҳавола қилинган. Миллий киноматографиямизда овозсиз кинонинг ўлмас дурдоналари бор.
Афсуски, миллий кинонинг кейинги тараққиёт йўли дунё киноси билан ҳамнафас кечмагани боис, ортда қолиб кетдик. Киномиз ўтмиши деганда фақат "Маҳаллада дув-дув гап", "Суюнчи", "Тўйлар муборак" ва бошқалар тилга олинади. Аммо, ўйлаб кўринг, 40-йилларда суратга олинган "Тоҳир ва Зуҳра", "Алишер Навоий", "Насриддин Бухорода", 50-йилларнинг ёрқин эсдалиги - "Мафтунингман" фильмлари катта экранга чиққан пайтлар ўзбек томошабини қайси ҳинд ёки хитой фильмини билар эди?

[Husen]

Баъзан форумда ЛС орқали ҳам мазмунли суҳбатлар бўлади-ки, уларни форумдошлар билан ҳам ўртоқлашиш фойдадан ҳоли бўлмаса керак. Қуйида форумимизнинг фахрий меҳмонларидан бири Фахриёр билан бўлиб ўтган суҳбатча уларнинг розиликлари ила сизга тақдим қилинмоқда:

Сообщение от Husen

Ҳурматли Устоз!

Сиз "Сарой жавоҳири" тарихий мавзудаги корейс сериални таржима қилгансиз? Аммо, бугунга келиб тарихий мавзудаги корейс сериалларининг болалаб кетганлигига қандай муносабат билдирасиз? Ёш авлод Жумонг, Жанг Бого деб катта бўлгандан кўр Алпомиш, Жалолиддин ёки Амир Темур деб кўкрак керса яхшимасми?

Сообщение от fahriyor

Азиз дўстим Ҳусен,

Саволингиз учун раҳмат. Ҳозирги кунда ўзбек телеэкранини чет эл сериаллари тўлдириб ташлаётгани рост. Мен ҳам анча-мунча сериалларни таржима қилганман. Бунда ўзимнинг “ҳиссам” борлигидан, тўғриси, баъзан уяламан. Эҳтимол, бунинг ўрганиш жараёнида ҳеч қандай зиёни йўқдир, чунки илгари бизда бундай телесериаллар йўқ эди (бир замонлар олинган видеофильмларни бугун телесериал деб эфирга узатилаётгани одамнинг кулгиси қистатади, холос). Чет эл сериаллари қайсидир маънода бизга мактаб вазифасини ўташи керак эди, лекин, афсуски, шогирдлик жараёни жуда чўзилиб кетяпти.

Билмадим, сизнинг эсингизда борми-йўқми, бундан йигирма йиллар муқаддам Россия телеканалларини ҳам Лотин Америкаси сериаллари тўлдириб ташлаган эди, аммо руслар бундан тезда қутулиб, ўз телеэкранларини ўз сериаллари билан тўлдириб ташлади. Лекин ҳеч бирини миллий сериал деб мақтаётгани йўқ. Улар томошабинини топяпти ҳам, бироқ кўпчилиги саёзлигини, олди-қочди нарсалар эканини ҳам тан олиш керак. Шу билан бирга Достоевский, Толстой, Булгаков сингари классиклар асарлари ҳам 5-10 серия қилиб саҳналаштирияптики, бундан ҳар қанча ўрнак олсак арзийди.

Назаримда, русларнинг шогирдлик жараёни камроқ бўлганига сабаб дунёдаги машҳур телесериалларнинг (масалан, ситкомлар) русча версиясини сотиб олиб саҳналаштиргани ижодий мактаб вазифасини ўтаган бўлиши ҳам мумкин. Биз эса фақат таржима қилиб, энг осон йўлни тутиб ётибмиз. Баҳона осон – маблағ йўқ. Лекин сиз айтгандай фарзандларимиз фақат Жумонг билан Жанг Богона тақлид қилиб ўсса, қизларимиз Кумушга (турк сериали) ўхшаб кийинишдан бошқасини ўйламаса, миллийликни бой бераётганимиз шу эмасми? Эртага шу маънавий зиённи бугунги маблағ йўқлиги билан оқлаб бўлармикан?

Мен бундан буён прайм-тайм вақтидаги экранларимизни чет эл сериаллари банд қилишига мутлақо қаршиман. Бир томондан маънавият ҳақида куйиб-пишиб гапирамиз, иккинчи томондан эса ўзимиз ўтирган шохга ўз қўлимиз билан болта урмаяпмизми?

Ахир, ўша корейс сериалларига “хомашё” бўлаётган тарихга эътибор қилсак, Корея – неча асрлар давомида Хан (Хитой) империясининг бир вассали бўлиб келган мамлакат, яъниким ҳуқуқи ўз қўлида бўлмаган. Биз эса, хоразмча ибора билан айтганда, нақат хонлик, ҳатто империя кўрган миллатмиз. Бинобарин, тарихимизда конфликтлар ҳам, интригалар ҳам, фожиалар ҳам, ғурурланишимизга арзийдиган шону шавкат ҳам, жасорат ҳам, ватанпарварлик ҳам корейсларникидан юз, ҳатто минг чандон ортиқ бўлган. Уни кўрсатиб бера олмаяпмиз, холос. Одам ҳеч қачон қуруқ гапдан ғурурланмайди. Бунинг учун унга ҳиссиёт керак. Ҳиссиётни эса фақат юксак савияли, чуқур драматизм билан йўғрилган, энг муҳими томошабинни ишонтира оладиган фильмлар, телесериалларгина бериши мумкин. Чунки бугун телевидение энг кучли ахборот қуролига айланди, уни ҳар куни томоша қиламиз, таъсири ҳам шунга яраша. Уйимизга ахборотни ҳам, томошани ҳам олиб киради.

Кўпинча бундай фильмлар йўқлиги ҳақида гапирилса, Навоий ёки Улуғбек ҳақидаги фильмлар билан “оғизга урмоқчи” бўлишади. Масалан, мен Ҳусайн Бойқаронинг неварасини, фильмда кўрсатилганидек, фақатгина май ичгани учун ўлдирганига ишонмайман. Саройдаги тахт учун тинимсиз курашлар, интригалар, фожиали зиддиятларни бу қадар жўн талқин қилиш билан ҳеч нарсага эришиб бўлмайди.
Сизга бир фактни келтирай. “Тафаккур” журналида ишлаб юрганимда раҳматли Шариф Юсупов Қўқон хони Худоёрхон тахтдан айрилгандан сўнг генерал Жўрабек унинг рафиқаси Оғоча ойимни хотинликка олмоқчи бўлиб юргани, у эса, аскар менинг тенгим эмас (аслида жавоб жуда қўпол ва дангал бўлган – уни бу ерда келтириб бўлмайди), деб рад жавоби берганини айтиб қолди. Биз у кишидан уни мақола қилиб беришни сўрадик ва мақола журналнинг шу йил 1-сонида босилиб чиқди.

Эри тахтдан айрилгандан сўнг ҳаёти хавф остида турган аёлнинг таъқибу машаққатларга қарамай ғурурини сақлаб қола билгани одамнинг ўмганини кўтарадиган, ўрнак бўладиган нарса эмасми? Тўғриси, шу аёлнинг бир оғиз жавоби менинг хаёлларимни ағдар-тўнтар қилиб юборди, унга бўлган ҳурматим минг чандон ошди. Бир ўзбек аёлининг ғурури шунчалар баланд экан, нега уни бошқаларга намуна қилиб кўрсатмаслигимиз керак?

Шукрки, тарихимизда бундай мисоллар жуда кўп. Шунинг учун сизнинг ташвишли саволингизга тўлиқ қўшиламан. Фарзандларни ҳеч қачон бировнинг тарихини кўрсатиш билан ватанпарвар қилиб тарбиялаб бўлмайди. Ғурур миллатнинг қадриятларини ҳис қилдириш эвазига келади. Бунинг учун бизга ўзбекнинг шавкатини оламга ёйган оталар ҳаёти ҳақидаги бадиий ҳақиқатлар (бадиий асарми, киноми, телесериалми – фарқи йўқ) керак.
Албатта, бу борада муайян ишлар қилиняпти. Яхшими-ёмонми, сериаллар суратга олиняпти, экранга ҳам олиб чиқиляпти, лекин уларнинг маиший даражадан кўтарилиб, ижтимоийлашиши қийин бўляпти. Буни қанча кутамиз – худо билади.

Омон бўлинг.
Фахриддин

[kanishka]

Сообщение от Husen

Адашасиз, Ўзбекистонда дастлабки кино ўтган асрнинг бошларида олина бошлаган. Айрим манбаларда, ўзбек кинематографияси тарихи 1905 йилдан, Худойберган Девонов Хоразмда биринчи овозсиз фильмни суратга олган пайтдан бошланган дейилади. Бошқа манбаларга кўра эса, 1897 йили Тошкент шаҳрида кинофильмларнинг биринчи намойиши бўлиб ўтган. 1925 йили “Бухкино” ўртоқлиги томонидан “Севзапкино” билан ҳамкорликда бир қатор ҳужжатли фильмлар ҳамда “Ўлим минораси” деб номланувчи бадиий фильмини ишлаб чиқарган. Худди шу йили “Мусулмон аёл” бадиий фильми томошабинлар ҳукмига ҳавола қилинган. Миллий киноматографиямизда овозсиз кинонинг ўлмас дурдоналари бор. Афсуски, миллий кинонинг кейинги тараққиёт йўли дунё киноси билан ҳамнафас кечмагани боис, ортда қолиб кетдик. Киномиз ўтмиши деганда фақат "Маҳаллада дув-дув гап", "Суюнчи", "Тўйлар муборак" ва бошқалар тилга олинади. Аммо, ўйлаб кўринг, 40-йилларда суратга олинган "Тоҳир ва Зуҳра", "Алишер Навоий", "Насриддин Бухорода", 50-йилларнинг ёрқин эсдалиги - "Мафтунингман" фильмлари катта экранга чиққан пайтлар ўзбек томошабини қайси ҳинд ёки хитой фильмини билар эди?

Дўстим, мен ҳеч қачон адашмайман . Ўзбек киноси тарихидан анчайин хабарим бор. Хатто ўзбек киносининг овозсиз дурдоналарини томоша қилишга ва уларга тақриз ёзишга мушарраф бўлганман. Бу ерда мен попса фильмлар, хонтахта ҳақида (яъни енгил-елпи тўнкафильмлар ҳақида) гапираётган эдим. Бошқача қилиб айтганда, айнан кино санъатининг бир хил штамплар ва сюжетларга тўла (Ҳиндистонда – мухаббат, Хитойда – жанг санъатлари, Амриқода – бемаъни қонкечма ва ҳ.к.) саноатга айланишини назарда тутгандим. Бу ҳолат бизда, адашмасам, 2003-йилдан ёки сал кечроқ бошланди. Ҳиндистон ва Хитойда эса бу ҳолат 60-йилларда бошланганди, агар эртароқ бўлмаса.

[Colorado]

Сообщение от kanishka

Амриқода – бемаъни қонкечма ва ҳ.к.)

Ана халос, мен сизни объектив, холис автор деб уйлаган эдим, аттанг...
"Над гнездом кукушки" ёки "The Godfather" сизнингча бемаъни фильмларми?
Френсис Коппола даражасига етадиган режиссер Узбекистонда булганми?

Оффтоп:

афсус, при такой эрудиции и знании вопроса можно было бы воздержаться от штампов