Моё меню Общее меню Сообщество Правила форума Все прочитано
Вернуться   uForum.uz > ТЕМАТИЧЕСКИЕ ФОРУМЫ > Образование > Ижод хусусида сўз
Сообщения за день Поиск
Знаете ли Вы, что ...
...нарушения правил форума наказываются. Старайтесь их не нарушать.
<< Предыдущий совет - Случайный совет - Следующий совет >>

Ижод хусусида сўз Ижод аҳли, уларнинг ғояси, ҳаёт қараши, мақсадлари, ютуқлари, орзу ва армонлари.... (Все о творчестве, о людях творчества, их идеях, взглядах, достижениях и целях, мечты…)


Ответить

 
Опции темы Опции просмотра
Старый 15.01.2009 13:27   #281  
Аватар для Farhodjon Chinberdiyev
Оффлайн
Сообщений: 44
+ 49  107/30
– 3  0/0

UzbekistanАккаунт на TwitterFacebook
«Саводлилик» ҳақида

Менимча, мавзу жуда узайиб кетди...
Ҳурматли форум аъзолари, бу ерда атрофдагиларнинг хатоларини муҳокама қилиш энди ўринсиз. Кўриб турибсизки, саводлилик даражаси Ўзбекистонда жуда ачинарли аҳволда.

Бир нарсага ҳайрон қоламан: бу ерда саводсизлик ҳақида баҳслашаётган форум аъзоларининг кўпчилигининг ҳам хатолари етарли(каминанинг ҳам). Атрофга қаралса, ҳар ким ўз билганича адабий тилда ёзишга ҳаракат қилади(ўзини саводли ҳисобловчилар). Умуман беҳурматлар эса, шевада ёзаверишади.

Энди бирма-бир: «Саводлилар» ҳақида. Кўпчилигимиз она тилимизни 50%га ҳам билмаслигимизни тан олишимиз керак. Бу — саводлилар даражаси. Она тилимизда мутахассислар эса, тўлиқ адабий тилда ёза олишмайди; ё эринишади, ё имкониятлари йўқ, ё яна қанақадир сабаблар мавжуд. Бизда саводсизлик уят эмас. Камина рус тилидаги кўп форумларни, блогларни кузатаман, лекин уларда шеваларнинг борлиги ҳақида тасаввурга ҳам эга эмасман. Муаммонинг ҳаммаси ўзимизда(ёки менталитетда). Масалан, бу ердагиларнинг кўпчилиги тире билан дефиснинг фарқига бормасликлари тайин. Ёки лотин алифбосида ёзувчилар «`»(инглизча Acute accent) ва «‘»(«тескари» вергул) белгилари. Бу каби мисолларни кўп келтириш мумкин. Муаммоларимиз биринчи синфдаёқ ўргатиладиган алифбодан бошланади. Айтингчи, танишларингизнинг неча фоизи «Х» ва «Ҳ»(«думли» «Х») ҳарфларини фарқлай олишади?
Саводлиларимиз муаммоларининг бир қисми эди бу.

Бизнинг наздимиздаги «саводсизлар»га тўхталсак. Гап савод масаласида кетганда, оддий, майда муаммолардан бошламаймиз гапни. Дарров шевага, айниқса, форумлардаги Тошкент шевасига «ташланамиз». Лекин, бечора ўқувчилар нима қилишсин? Мактабларда дарс шевада ўтилса... Эшитишимча, Тошкент шевасида дарс ўтмайдиган ўқитувчилар устидан ўқувчилар кулармиш...
Улар учун адабий тилни нима кераги бор? Форумлардаги мавзулар иншо эмаску? Телевидение, радиода шевада гапираётган мухбирларга чора қўлланиляптими? Бу эса оддийгина форум...

Хуллас, азизлар, адабий тилга бўлган талаб тобора сусайиб боряпти. Агар талаб бўлса, «саводсизлар» ҳам тилимизни ҳурмат қилишга мажбур бўлишади. Масалан, телевидение, матбуот, радио, форум, сайт, блогларда бериладиган интервью, мавзуларни адабий тилда ёритиш шарти қўйилса — мана шу ҳақиқий талаб бўларди...

Яна бир савол: нега тилга давлат миқиёсида эътибор берилмайди? Ҳеч бўлмаса давлат идоралари чоп этадиган маҳсулотларда хатолик камайиши мақбулмиди?

Юқоридагилар ҳали ҳаммаси эмас. Фикрлар ва ўйлар кўп...
«Саводлилар» учун: менинг ёзганларимда ҳам хатоликлар бўлиши табиий. Чунки, айтиб ўтганимдек, «ҳамма ўзи билганича адабий тилда ёзади».
Агар орангизда она тилимиз бўйича мутахассислар бўлса, менда анчагина саволлар, мулоҳазалар бор эди...
__________________
Kaminaning shaxsiy sayti va blogi

Последний раз редактировалось Farhodjon Chinberdiyev; 15.01.2009 в 13:33.
Ответить 
2 "+" от:
Старый 15.01.2009 13:42   #282  
Real ID Group uParty Member
Аватар для Behzod Saidov
Оффлайн
Сообщений: 1,088
+ 739  628/355
– 11  3/3

UzbekistanОтправить сообщение для Behzod Saidov с помощью Skype™Аккаунт на Twitter
Цитата:
Сообщение от Nigora Umarova Посмотреть сообщение
Хурматли Бехзод Саидов!
2008 йил 18 июнда узингиз катнашган "Атамашунослик-касбий тафаккурни шакллантиришда, фан ва таълимни ривожлантиришда" мавзуидаги илмий-амалий семинар хакида, унда курган ва эшитганларингиз хакида маълумот берсангиз, илтимос.
Катнашувчилар тилшуносликка оид ёзган долзарб масалалар билан катнашишган куринади. Бу нарса уларнинг маколаларида акс этган.
Бу бошқа бир мавзу бўлади менимча. Ўзбек тилидаги атамашунослик муаммолари бўйича бошқа бир мавзу очиб у ерда суҳбатлашсак нима дейсиз? вақт бўлиши билан бу ҳақида батафсилроқ ёзишга ҳаракат қиламан.
Ответить 
"+" от:
Старый 15.01.2009 14:05   #283  
Аватар для Nigora Umarova
Оффлайн
AKA:Nigorabegim
Сообщений: 8,095
+ 8,360  10,318/4,529
– 37  58/50

UzbekistanОтправить сообщение для Nigora Umarova с помощью ICQОтправить сообщение для Nigora Umarova с помощью Skype™Мой КругFacebook
Цитата:
Сообщение от Behzod Saidov Посмотреть сообщение
Ўзбек тилидаги атамашунослик муаммолари бўйича бошқа бир мавзу очиб у ерда суҳбатлашсак нима дейсиз? вақт бўлиши билан бу ҳақида батафсилроқ ёзишга ҳаракат қиламан.
Atamalar va ularni qo'llash, o'zbek tilining qonun-qoidalari savod masalasiga taalluqli bo'lganligi uchun shu mavzuda fikr yuritganimiz ma'qulroqmikan?
Ответить 
"+" от:
Старый 16.01.2009 14:07   #284  
Аватар для Nigora Umarova
Оффлайн
AKA:Nigorabegim
Сообщений: 8,095
+ 8,360  10,318/4,529
– 37  58/50

UzbekistanОтправить сообщение для Nigora Umarova с помощью ICQОтправить сообщение для Nigora Umarova с помощью Skype™Мой КругFacebook
Эътиборингизга олим Суюн Кораевнинг "Терминалогияда замонавийлик бош принципдир" маколасини баъзи бир кискартиришлар билан хавола килмокдаман. Маколада долзарб мавзу кутарилган.
Цитата:
Терминалогияда замонавийлик бош принципдир
Фан, техника, ишлаб чикариш, ижтимоий хаёт шу кадар тез ривожланиб кетаётирки, кун сайин янги сузлар, терминлар пайдо булмокда, шу билан бир каторда бир канча сузлар истеъмолдан чикиб, пассив лисоний фонддан жой олаётир. Тилнинг тараккиёт конуни шундай.
Узбек тили хам шу жараёнларни бошидан кечирмокда дейиш мумкин. Лекин матбуотда, телевидение курсатувлари ва радио эшиттиришларида бу принциплардан чекиниш, замонавийлик принципига амал килмаслик холларини учратиш мумкин.
Бир неча мисол келтирайлик. Инженер урнига мухандис дейилмокда. Мухандис асли хандаса, яъни геометрия буйича мутахассис-геометр, кучма маънода "инженер" дегани. Илгари аксари курилиш инженерлари мухандис дейилган. Хозирги инженерни хеч хам мухандис деб булмайди; техника ва технология буйича энг етук мутахассислар- фан докторлари, академикларнинг касби хам аслида инженерликдир.
Врач шифокор дейилмокда. Бу ясама суз арабча шифо ва форсча -кор унсурларидан таркиб топган, русчасига айтганда целитель. Экстрасенс хам, шомон хам, эмчи хам, табиб хам, дуохон хам шифокор булиши мумкин. Уларнинг бирортаси хам врач эмас.
Ответить 
Старый 16.01.2009 14:27   #285  
Аватар для Nigora Umarova
Оффлайн
AKA:Nigorabegim
Сообщений: 8,095
+ 8,360  10,318/4,529
– 37  58/50

UzbekistanОтправить сообщение для Nigora Umarova с помощью ICQОтправить сообщение для Nigora Umarova с помощью Skype™Мой КругFacebook
Цитата:
Доклад хам, лекция хам маъруза дейилмокда. Бирок доклад билан лекция фарк килади: доклад-бир мавзуда купчилик олдида сузланган нутк, лекция эса машгулот. купинча олий укув юртларида, баъзан омма орасида бирон мавзу юзасидан огзаки изхор килинган баён. Маъруза сузининг узаги арз(килмок)
Номер нимадир? бу сузнинг 6-7 маъноси бор: машина, велосипед номери, мехмонхона, идорадаги алохида хона, концерт номери... Энг куп таркалган маъноси бир хил предметлар орасида муайян нарсанинг тартиб раками.
Кейинги вактларда номер сузи матбуотда деярли ишлатилмай куйди. Афсус. Холбуки, жонли тилда номер сузи бемалол ишлатилади. Хаттоки, номеринг утмайди деган ибора хам бор. Аслида ракам (арабча)билан сон(туркий) деярли бир хил маънода. Лекин фарки хам бор-ракам сонни билдирадиган график белгидир, масалан рим ракамлари(X-10); сон эса адад, микдор.
Фан-техниканинг ривожланиши билан ракам(цифра) терминининг ахамияти ортди. Масалан, цифровая картография(ракамли картография), цифровая фотография(ракамли фотография). Хар бир ракам(сон) картада ёки суратда бирон рангни, бирон тасвирни, бирон маълумотни билдиради.
Ответить 
Старый 16.01.2009 15:26   #286  
Аватар для Nigora Umarova
Оффлайн
AKA:Nigorabegim
Сообщений: 8,095
+ 8,360  10,318/4,529
– 37  58/50

UzbekistanОтправить сообщение для Nigora Umarova с помощью ICQОтправить сообщение для Nigora Umarova с помощью Skype™Мой КругFacebook
Энди тилшунос олим Зухриддин Исомутдиновнинг хам карашлари билан танишсак.
Цитата:
... узбек тили бир ёкдан бойиб. аммо иккинчи томондан у аста-секин камбагаллашаяпти хам. Бунга айрим тил жонкуярларининг барча рус ва европача атамалардан воз кечиш, уларни нима килиб булса-да, туркий, арабий-форсий атамалар билан алмаштиришга ружу куйиши сабаб булаяпти. Масалан, копия хам, экземпляр хам, дублет хам, дубликат хам бизда биттагина нусха сузи билан берилаяпти. Холбуки, булар бир хил тушунча эмас: экземпляр муайян хужжатнинг мукобил кучга эга булган нусхаси булса. Масалан, бир китобнинг бир тиражда чиккан нусхаси, копия- бирон хужжатнинг урнини маълум бир холатда босиши мумкин булган, аникроги, шундай хужжат борлигини тасдиклайдиган хужжатдир. Бизнингча, факат экземплярни нусха билан алмаштириш мумкин, копияни халкаро микёсдагидай копия деб бериш, дублет ва дубликатни хам аслидагидай колдириш керак.
Ответить 
3 "+" от:
Старый 16.01.2009 15:44   #287  
Аватар для Nigora Umarova
Оффлайн
AKA:Nigorabegim
Сообщений: 8,095
+ 8,360  10,318/4,529
– 37  58/50

UzbekistanОтправить сообщение для Nigora Umarova с помощью ICQОтправить сообщение для Nigora Umarova с помощью Skype™Мой КругFacebook
Цитата:
Реестрни, переченни, списокни бирдан-бир руйхат сузи билан бериш ана шундай камбагаллашаётган атамалар сирасига мисол була олади. Ахир рус тилида булар алохида истилохлар, хар бирининг уз функцияси бор ва ана шунинг учун хам улар алохида суз сифатида мавжуд. Узбек тилининг илмий терминалогиясида булар фаркланиши лозим. Чунончи, реестр бизнингча, реестр деб кулланилиши максадга мувофик.
Тилимизнинг камбагаллашишига сабаб булаётган яна бир омил - атамалар маъносини билиб-билмай "узбекча" килишга ружу куйишдир. Бунда купинча бир истилох бошкаси билан алмаштириб кулланади. Масалан, принцип сузи-бутун дунёда принцип деб ишлатилгани холда, бизда кейинги вактда тамойил деб кулланадиган булиб колди(тараккиётнинг беш тамойили). Холбуки, тамойилни кайтариб рус тилига таржима киладиган булсак, тенденция чикади.
Тамойил сузининг узаги майл, мойилликдир.
Бу "тенденция", "тендициозность"га тугри келади, принцип эса тамоман бошка нарсадир. Агар биз функцияни хам, задачазаданиени хам, хатто поручениени хам биттагина вазифа сузи билан алмаштира берсак, бу тилимизнинг кашшоклашувига караб элтади. .
Ответить 
Реклама и уведомления
Старый 16.01.2009 16:34   #288  
Real ID Group uParty Member
Аватар для Behzod Saidov
Оффлайн
Сообщений: 1,088
+ 739  628/355
– 11  3/3

UzbekistanОтправить сообщение для Behzod Saidov с помощью Skype™Аккаунт на Twitter
Цитата:
Сообщение от Nigora Umarova Посмотреть сообщение
Цитата:
Сообщение от Behzod Saidov Посмотреть сообщение
Ўзбек тилидаги атамашунослик муаммолари бўйича бошқа бир мавзу очиб у ерда суҳбатлашсак нима дейсиз? вақт бўлиши билан бу ҳақида батафсилроқ ёзишга ҳаракат қиламан.
Atamalar va ularni qo'llash, o'zbek tilining qonun-qoidalari savod masalasiga taalluqli bo'lganligi uchun shu mavzuda fikr yuritganimiz ma'qulroqmikan?
Яхши. Қарши эмасман.
Ответить 
Старый 16.01.2009 16:50   #289  
Real ID Group uParty Member
Аватар для Behzod Saidov
Оффлайн
Сообщений: 1,088
+ 739  628/355
– 11  3/3

UzbekistanОтправить сообщение для Behzod Saidov с помощью Skype™Аккаунт на Twitter
Цитата:
Сообщение от Nigora Umarova Посмотреть сообщение
бу тилимизнинг кашшоклашувига караб элтади. .
Шу ўринда яна бир нарсани эътиборга олиш лозим деб ўйлайман. Ҳақиқатдан ҳам сўзларнинг камлиги тилни қашшоқлаштиради деб айтиш мумкин. Лекин айрим ҳолларда ҳамма нарсани ҳам ўзбек тилига бошқа-бошқа сўзлар билан таржима қилиб бўлмайди. Битта сўз бир неча маъно ҳам бериши мумкин. Рус тилида амма ва хола, амаки ва тоға битта сўз билан ифодалангани каби.

Семинарда яна бир ҳолат маъқул бўлмади. Атама сўзини айрим олимлар атама айримлар эса термин деб ишлатишаяпти. Бир олим эса умуман бошқа бир сўзни ишлатди. (Биринчи эшитишим бўлгани учун ҳатто эсга ҳам қолмабди. Семинар материалларида маъруза тезиси бор.)
Хўш ўзи соҳани ўзбек тилида нима деб аташ керак? "Атамашунослик" ми ёки "терминология"?
Ўз фанини ҳали қандай аташни ҳам аниқлаб ололмаган олимларни кўриб тилимиздаги атамаларнинг бир тизимга солиниши, стандартларнинг яратилиши анча мушкул иш бўлишига ишонч ҳосил қилдим...
Ответить 
Старый 16.01.2009 17:06   #290  
uParty Member Known ID Group Ultimate
Аватар для OmoN
Оффлайн
програмщег
Сообщений: 4,971
+ 2,743  5,086/2,116
– 69  99/68

Uzbekistan
Цитата:
Сообщение от Nigora Umarova Посмотреть сообщение
Реестрни, переченни, списокни бирдан-бир руйхат
Нигора опа, шунча нарсани каёкдан топасиз-а
Ответить 
Ответить




Powered by vBulletin® Version 3.8.5
Copyright ©2000 - 2025, Jelsoft Enterprises Ltd. Перевод: zCarot
Advertisement System V2.5 By Branden
OOO «Единый интегратор UZINFOCOM»


Новые 24 часа Кто на форуме Новички Поиск Кабинет Все прочитано Вверх