|
|
Знаете ли Вы, что ... | |
![]() |
...нарушения правил форума наказываются. Старайтесь их не нарушать. |
<< Предыдущий совет - Случайный совет - Следующий совет >> |
Ижод хусусида сўз Ижод аҳли, уларнинг ғояси, ҳаёт қараши, мақсадлари, ютуқлари, орзу ва армонлари.... (Все о творчестве, о людях творчества, их идеях, взглядах, достижениях и целях, мечты…) |
Ответить |
|
Опции темы | Опции просмотра |
![]() |
#53 | |
![]() ![]() ![]() ![]() |
Цитата:
Последний раз редактировалось Nigora Umarova; 28.08.2008 в 11:05. |
|
|
Ответить |
"+" от:
|
![]() |
#54 | ||
народный писатель Узбекистана
Сообщений: 226
+ 163
774/218
– 0
0/0
![]() |
Цитата:
… Узбек ойим кора кийди… Юрт хавфдан огох этувчи чакирикка эътибор бермади, хидоятдан чекинди ва окибатда кора кийди, аза очди. Коронгу тунларга кириб келди. Юртнинг кора кийишига сабаб нима? Худоёрхоннинг харбий жихатдан колоклигими? Йук! Халк орасида тотувлик йуклиги асосий сабаб булди.Ёзувчи тарихни тугри англаб, тугри тахлил килиб, уз хулосаларини дам очик тарзда, дам рамзлар оркали ифода килганлар. Фикри ожизимча, «Уткан кунлар»нинг биринчи ва охирги жумласи ассарнинг асл мохиятини белгилайди.: «1269-инчи хижрия, далв ойининг 17-инчиси, кишки кунларнинг бири, куёш боткон, теваракдан шом азони эшитиладур…» «…Узбек ойим кора кийиб, таъзия очди». Шу жумлаларни куп уйлайман. Нима учун киш куни? Бахор ёки ёз эмас? Нима учун атрофда шом азони(бамдод эмас!) эшитилади? Айтмогингиз мумкинким, савдо ахли кундузи иш Билан машгул, карвонсаройга шу пайтда кайтади. Отабекнинг хузурига келувчи мехмонлар шуни назарда тутганлар. Шундай десангиз сизга Яна бир саволим бор: улар бамдодда хам келувлари мумкин эдими? Ёки, Маргилон катта шахар эмас, Отабекни биронта растада кундузи учратмокликлари хам эхтимолдан холи эмасдир. «… Теваракда шом азони эшитиладир…» Балки бунинг рамзий маъноси бордир. Балки ёзувчи айнан шом азонини таъкид этганида факат намозга чакирикни эмас, бошка нарсани хам назарда тутгандир? Хар холда менга шундай туюлади. Шом- коронгулик босиб келишидан бир дарак. Далвда кечалар узун, ёруглик камрок булади. Шом азони юрт бошига ёпирилиб келаётган коронгилик, зулматдан огох этувчи дарак эмасмикан? Донишманд адиб «Хой муъминлар, кузларингизни очингиз, остонангизда ганим турибди. Иттифок булмас экансиз, ёруг кунларингиз узун тун кечаларга айлангусидир», демокчи булганмикинлар? Бу азон чакиригига эътибор берилмади. Ёзувчи азон чакиригини тилга олгач, унинг изидан «намоз укилди» демаганлар. Факат чакирикни баён килганлар. Хужрадагилар эса уз ишлари билан машгуллар. Бу хам ноиттифокликка ишорамикин? Асарда азон чакирилиши бир неча маротаба зикр этилади. Аммо бирон марта хам намоз тасвири берилмайди. Ажаб хол: азон чакирилгану хамма дуне ташвиши билан банд. Адиб «кора кунларнинг бостириб киришига диёнатсизлик сабаб» демокчи булганмилар? «Менимча уриснинг биздан юкоридалиги унинг иттифокида булса керак,- деди Отабек,- аммо бизнинг кундан кунга оркага кетишимизга узаро низоъимиз сабаб булмокда, деб уйлайман… Орамизда бу куркунч холатни бахакки тушунадирган яхши одамлар йук, билъакс, бузгучи ва низочи унсурлар томир ёйиб, хар замон сода халкни халокат чукурига караб тортадирлар…» Диккат килайлик: бу гапларни йигирма турт ёшлик йигит – Отабек айтяпти. Мазкур сатрлар ёзилаётганда адиб хам тахминан шу ёшда булганлар. Тахминан дейишимизга сабаб шуки, асар ёзиш гояси Абдулла Кодирийда эхтимол шу ёшларида тугилгандир. Хар холда роман эълон килинганида у зот уттиз ёшда булганлар. Отабек ва Кумушга якин булганликлари учун хам уларнинг дарду аламларини баён этишда бирга ёниб, бирга куйгандирлар. Шунинг учун хам асарда ёлгон дард йукдир? Отабек (нима учун «Ота» «бек», буни хам мулохаза килмогимиз лозим) –юртнинг келажаги. Лекин Отабек юртнинг келажагини ёругликда куролмайди. «.. Мозористонда «хайя ала-фалах» хитобини ким хам эшитарди…» «… Уз гарази йулида истибдод оркали Эл устига хукмрон булгувчилар йукотилмас эканлар, бизга нажот йукдур…» Юрт мозористонга айланаёзган. Шундай жойда «нажотга келинглар», деб минг бакиринг, Ким урнидан туради. Уликлар кандай нажотга келиши мумкин? Ёзувчи бунда жисман мурдаларни эмас, рухи, миллий гурури улганларни назарда тутмадилармикин? Ёзувчи асар бошланишида биз хозир «ижтимоий муаммо» деб айтаётган мухим масалага эътиборни каратадилар. Кора тунлар каердан бошланишини курсатадилар. Сунг бу муаммо гуё унутилгандай туюлиб, ишкий можароларга берилгандай буладилар. Ишкий можаро хал этилгандай туюлгач эса Яна уша ижтимоий муаммога энди Юсуфбек хожи иштирокида кайтадилар. Кипчок киргинини, ундан Отабекнинг кандай ларзага тушганини тахлил этмай турайлик. Асосий эътиборни Юсуфбек хожи сузларига каратайлик. Ёзувчи энди дардларини Юсуфбек хожи тилидан когозга тукадилар: «… Биродарлар! Урус ичимиздан чикадиргон фитна-фасодни кутиб, дарбозамиз тегида кур тукиб ётибдур. Шундай махшар каби бир кунда биз чин ёвга берадургон кучимизни уз кулимиз билан улдирсак, сен фалонсан, деб кирилишсак холимиз не буладир… Сиз уз кипчогингиз учун кабр казиган фурсатда, сизга иккинчилар тобут чопадилар. Биз кипчокка килич кутарганда, урис бизга туп уклайдур…» - Юкоридаги фикрларингиздан келиб чиккан холда «Ёзувчи Кумуш тимсолида факат гузал малакни курганмикинлар?» - деган андиша пайдо булади беихтиёр киши калбида… - Мен узимча ёзувчи Кумуш тимсолида гузал Ватанни курганлар, деб уйлайман. Кумушга булган севгилари Ватанга булган севгилари эди, деб хаёл киламан. Кумушни биз дастлаб курганимизда у хаста эди. Отабекнинг мухаббати Кумушга далда берди, шифо берди. Агар юрт углонлари Ватанга шундай мухаббатда булганларида эди, Ватан хасталикдан бош кутарармиди… «..кул узатиб сувдан олди ва юзини ювди. Унинг юзини упиб тушкан сув томчилари билан арик харакатга келиб чайкалди, гуёки сув ичида бир фитна юз берган эди… иккинчи, учинчи кайталаб юз ювишида бу фитна таги кучайди…» кумушнинг юз ювиши баёнида хам яширин маъно бормикин? Балки ёзувчи гузал Ватан атрофидаги фитналарни айтмокчи булгандирлар? Бу фитна факат кумуш замонасига хос эмас, ундан кейин хам давом этди. Ватанга эгалик килиш учун бир неча мамлакат уринди. Агар Кумуш тимсолида Ватанни назарда тутган булсалар, у холда Кумушнинг улимидан изтиробга тушганлари, йиглаганларининг сабаби ойдин булар? Ёзувчи бир гузал малакнинг улимидан эмас, Ватан келажагининг захарланганидан кайгуга берилмадиларми экан? Кумуш улди. Аммо унинг угли тирик. Демак, Ватан келажагига умид бор. Ёзувчининг сунгги сузидан маълумки, Ёдгорбекнинг бир угли шуролар замонида, иккинчиси уша дамда «босмачи» дейилганлар томонида экан. Бунда хам рамз бордек куринади. Уша йиллари юрт углонлари хам иккига булинган. Бир кисми большевиклар гапига ишониб, улар томонга утишган. Бошка бир кисми эса Карши булган. Замон акани укага ганим килиб куйган. |
||
|
Ответить |
![]() |
#55 | |
![]() ![]() ![]() ![]() |
Цитата:
|
|
|
Ответить |
"+" от:
|
![]() |
#56 | |
![]() ![]() ![]() ![]() |
Цитата:
|
|
|
Ответить |
"+" от:
|
Реклама и уведомления | |
![]() |
#57 |
народный писатель Узбекистана
Сообщений: 226
+ 163
774/218
– 0
0/0
![]() |
Юкоридаги шеърни куриб бир нарса эсга тушди. Якинда радиода Рауф Парфини ижодидан намуналар деб эълон килишди-да, Рауф Парфининг Чулпоннинг "Кунгил" шеърини укиб берганини куйиб беришди. Тугри, Рауф Парфи "Кунгил" шеърига манзума тарзида шеър ёзганлар, бирок уларнинг шеърлари билан Чулпоннинг шеърларини фарклай билиш керак-да.
Шеърни биринчи марта эшитаётган одам "Ха, бу Рауф Парфининг шеъри экан" деб адашиши мумкин. Бу ёгини бопладинглар деб утирдим. Последний раз редактировалось Nigora Umarova; 19.08.2010 в 12:11. |
|
Ответить |
2 "+" от:
|
![]() |
#58 |
![]() ![]() ![]() ![]() |
Абдулла Кодирий асарларини шимолий уммондаги бахайбат муз тоги- айсбергга ухшатаман. Айсбергнинг уттиздан бир кисмигина сув юзида куриниб туради. Колган кисми сув остида жойлашган булади. «Уткан кунлар» романини хар гал укиганда инсон ажиб бир маъно топади: бир гал тарихчи, бир гал тилшунос, бир гал адабиётшунос, этнограф, психолог сифатида факатгина узбек менталитетига хос ва мос бирор янгиликни кашф этиш мумкин.
Масалан, мактаб давримда «Уткан кунлар»ни укиганимда мени бир муаммо кийнарди. Отабек Тошкентдек шахри азимдан келиб, оддий кутидорнинг кизини севиб колади. Кимсан тошкентлик машхур Юсуфбек хожининг угли. «Кутидорлик» касбини оддий сандик ясовчи устачилик деб тушунганман уша даврларда. Якин орада шу нарсани билдимки, XIX асрда кутидорлик бу бугунги кундаги банкирлик фаолияти экан. Яъни савдогарлар кутидорга мурожаат этишади ва борадиган шахарларининг номини айтиб, узларига керакли булган пул микдорини алмаштириш учун шу шахарнинг пулини беришади. Кутидор бошка шахарнинг кутидорига Васика когози ёзиб беради. Шу тарзда савдогарлар пулларини алмаштирадилар. Бунда савдо-сотик алокалари кай тарзда йулга куйилганлигини куриш мумкин. Демокчиманки, хар бир жумланинг уз хизмати бор. Бир пайтлар фаолият олиб борган Абдуллав Кодирий жамгармасининг раиси сифатида ёзувчининг асарларини куп ва хуп билган шахс сифатида асар тилидаги жумлалардан бирор бирини узингиз учун «кашф килганмисиз»? |
|
Ответить |
2 "+" от:
|
![]() |
#59 |
народный писатель Узбекистана
Сообщений: 226
+ 163
774/218
– 0
0/0
![]() |
Абдулла Кодирий адабиёт оламида уз мактабларини яратганлар. Мен шу мактабнинг бошлангич синфидаман. Фикрларим хам шу даражада. Маъзур тутгайсиз.
Дархакикат, устоз адиб асарларидаги хар бир жумла бежиз келмайди. «Уткан кунлар» асарининг «Инкилоб» бобидаги бир жумлага эътиборингизни тортай: Азизбек халкка узрини айтганида узри кабул булмайди. Унга карши айтилган гаплар орасида шундай жумла бор: «Ханжарингни хайф куриб махаллаларга чаён солиги солган, огаларимизни чаён захари билан улдирган ким эди?» Мен неча марта укисам, шунча марта бу жумлага етарли эътибор бермабман. Аммо биродаримиз Рустам Тожибоев бу жумлага эътиборни каратиб, кичик илмий тадкикотни амалга оширибдилар. Тарихий асарларни урганиб, Тошкент хоким Азизбекнинг бугунги кун тили билан айтганда «садист» булганлигини, агар бирор бир махалладан угри ёки жиноятчи чикса, уша махалланинг ахолисига чаён солиги солганлигини, одамлар пахса деворларни бузиб чаён кидиришга мажбур булганликларини ва махбуслар устига чаён ташлаб кийнаб улдирганликларини аниклабдилар. Каранг, биргина жумла факат Азизбекнинг ярамас киликларини баён эта колмай, балки тарихий хакикатни хам узига сингдирган. |
|
Ответить |
3 "+" от:
|
![]() |
#60 | |
![]() ![]() ![]() ![]() |
Цитата:
|
|
|
Ответить |
"+" от:
|
|