народный писатель Узбекистана
Сообщений: 77
+ 29
215/71
– 0
0/0
|
Булади. Маълумки табиатдаги шамол-елни дарахтнинг учидаги барги билганидек, жамиятдаги узгаришларни хам биринчи булиб ёзувчи сезади. Бирок, хамма гапни айтиб булмайди. Узингиз уйланг, мана шу одам ута разил. Лекин уни олдига бориб, сен разилсан, деб куринг-чи, шапалок тортиб юборади. Шу уринда Азиз Несиннинг бир хикояси ёдимга тушди. Унинг кахрамони эрта билан туриб, бугун факат рост гапни айтаман, деган карорга келибди. У хотинига караб, сен аблахсан, шунчалик катта харж киласанки, мени майиб килдинг дебди., хотини дод солиб йиглаб юборибди. Кучага чикиб композитор кушнисига тукнаш келибди-да, унга караб сендан тинчлик борми, доим бакирганинг бакирган, овозинг чиройли булса хам майли эди, дебди. Шу куйи кун буйи дуч келган одамга кунглидаги бор гапни айтиб кетаверибди. Карангки, кечкурунга бориб 5-6 киши тупланиб уни роса дуппослашибди. Демак, рост гапни хамма вакт айтиб булмас экан, рост гапнинг хам меъёри булиши керак.
Шу уринда яна бир ривоят ёдимга тушди. Бир подшо чиройли суз айтиш мусобакасини утказиш ниятида аъёнларини чакириб шартни эълон килибди. Бир донишманд чикиб, «Ёмонлик килманглар, ёмонлик кетидан ёмонлик келади», дебди, утирганларга бу маъкул келиб, карсак чалишибди. Навбати билан хама уз фикрини баён этибди. Охирги аъён «яхшилик килинглар, яхшилик кетидан яхшилик келади», дебди. Утирганлар урнидан туриб кетиб карсак чалибдилар. Подшо хам узок карсак чалибди ва мукофотни шунга беришга карор килибди. Нима учун бу карорга келдингиз, деган саволга у: «Хар иккала хикматнинг маъноси бир, лекин улардан иккинчиси жуда чиройли. Ёмонлик дейилганда калбимдан бир совук тулкин утди, яхшилик дейилганда калбимдан чарагонлик утди»,- деб жавоб берибди. Демак, Суз айтиш санъати ёзувчи учун жуда мухим, инсон калбидаги хама нарсани айта олмайди, айтса чиройли килиб айтиши керак. Ёзувчининг вазифаси сузни чиройли ишлатишда.
Яна бир мисол айтай: «Бир йигит токка якин жойда яшаркан. Кунлардан бирида у ярадор айик болани куриб колибди-да, уни олиб келиб парвариш килибди. Хотинига эрининг бу иши бошидан ёкмапти, у кайта-кайта бу сасикни качон йукотасиз, жонимга тегиб кетди-ку деяверибди. Охири бу гап бир неча марта такрорлангач, йигит оиладаги тинчликни саклаш учун айикни урмонга кайтаришга карор килибди. Айик кетиш олдидан болта келтириб аёлнинг кулига бериб, «Менинг бошимга шу билан урмасанг кетмайман», дебди. Аёл айикнинг бошига болта билан бир урган экан, у укириб, урмонга кириб кетибди. Бир неча ойдан сунг айик келибди ва бошини аёлга курсатиб, «Бошимдаги яра битди, бирок калбимга етказган жарохатинг битмади», дебди». Киличдан етган заха кетар экан, лекин тилдан келгани битмас экан. Бундан, хар бир сузни айтаётганда уйлаб, урни билан айтиш кераклиги келиб чикади.
|