Цитата:
Сообщение от Sparc
Ҳамма муаммо шундаки болалар адабиётини катталар ўз билганича, болаларга болалар ҳақидаги шеър ёки хикоя керак деб ўйлашади.
|
Қисман қўшилишаман.
Умуман олганда, адабиётшунос бўлмасамда, болалар адабиётининг бугунги кунги ахволи тўғрисида баъзи мулоҳазаларимни айтиб ўтмоқчийдим:
1. Дастлаб, бадиий асарларни лотин графикасида чоп этиш бирмунча жонланганлиги қайд этиб ўтиш инсофдан бўларди. Биз ўз вақтида севиб мутоала қилган кўплаб жахон ва миллий адабиёт намуналари янги графикада чоп этилган. "Беш болали йигитча"дан тортиб" "15 ёшли капитан"гача...
2. Бироқ, ҳозирги кун миллий асарлардаги энг катта муаммо - болалар ёддида қоладиган туб маънодаги "қаҳрамон"ларнинг йўқлиги (мисол учун, "Тимур ва унинг командаси" каби). ИМХО, асосий сабаб: асарлар бадиий жиҳатдан сустлиги + нисбатан оммабоп асарлар экранлаштирилмаслиги.
Бемалол бутун бошли сериал ишлаб чиқса бўладиган "Сеҳрли қалпоқча", "Ширин қовунлар мамлакатида", "Тоғда ўсган бола", "Шум боланинг набиралари", "Тубсиз осмон" каби кўплаб асарларни экранлаштиришга эса ҳеч кимда ҳоҳиш ҳам, истак ҳам, имконият ҳам йўқ... Чунки, имхо, моддий манфаат, "коммерческий эффект" йўқ...
Шунинг учун бурнини оқизиб юрган болакайдан тортиб мўйлаби сабза урган йигитчагача Гарри Потер кимлигини билади, аммо Ҳошимжон кимлигини билмайди, Киплингнинг Мауглисини билади, аммо ўзимизнинг "тоғда ўсган бола"ни билмайди...
3. Болалар адабиёти йўналишида ижод қиладиган муаллифларни ҳар томонлама қўллаб қувватлаш керак. Дейлик, ижодкор "ўлиб-тирилиб" асар яратди... Хўш кейинчи? Янги асар яратиш ниятида на ижод уммонига шўнғийдими? Бе, қаёқда... Аммасининг куёвидан тортиб боқчада тувак талашган танишларигача мурожаат қилиб, асарни китоб шаклида нашр эттириш учун ҳомий излашга мажбур... "Ўзинг учун ўл етим!". Амал-тақал қилиб 1000 нусхада чоп этади. Тамом-вассалом! Янги асарми? Ҳе, топибсан аҳмоғингни!
Шу, ўйлаб - ўйлаб бир нарсани ҳечам тушунмайман...
Бизда аҳолининг ярми бола, 13 млн
бўш калла ниҳол... Мантиқан олиб қараганда, телеэкранлардаги катталар ва болаларга мўлжалланган эфир вақти ҳам 50/50 бўлиши керак ;-). Адабиётда ҳам шундай.
ИМХО, уларнинг онггини шакллантиришда, мафкурани сингдиришда, таълим соҳаси билан бир қаторда,
болалар адабиёти ва болалар киноматографияси ва мультипликацияси энг асосий восита бўлиши мумкин! Бу борада тегишли дастурларни ишлаб чиқиб, аниқ вазифаларни ва молиявий манбаларни белгилаб олиш лозим!
Буларни ким қилиши керак? Албатта мутасаддилар ташкилотлар!
Қилиб бўладими ўзи? Бўлади! Яққол мисол - бутун республикани қамраб олган кўп босқичли спорт мусобақалари (пухта ўйланган ажойиб тадбир).
Фақат, мутасаддиларги юқоридан яхши тепки керак! Бўлмасам, "оч қорним - тинч қулоғим" деб, пенсиягача қолган кунларни санаб юраверишади...
Шу ўринда икки савол:
1.Ўзбек мультипликаторлари яратган бир мультфильм қайсидир халқаро танловда фахрли ўринни эгаллабди. Шу мультфильмнинг номи нима ва фарзандларим учун уни қаердан топсам бўлади? Билмайсизми? Мен ҳам билмайман! Унда ким аҳмоқ? Тўрт ёшли қизимнинг илтимоси бўйича кеча уйга "Мадагаскар" мультфильмининг дискини кўтариб борган мен аҳмоқ!
2. Радиофондда сақланаётган, йиллар давомида кунба-кун эфирда жаранглаган "Оқшом эртаклари"нинг аудиодискини қаердан олсам бўлади? Билмайсизми? Мен ҳам билмайман! Ким аҳмоқ? Интернетдан "Русские народные сказки" аудио-альбомини кўчириб олиб, дискда уйга кўтариб борган мен аҳмоқ!
Қолган ҳамма оппоқ! Шу жумладан, экранга чиқиб олиб "ёш авлод онгида ватанга, халққа, тарихга, бой маданий меросга бўлган муҳаббатни шакллантиришнинг бугунги кундаги долзарб вазифалари" масаласида соатлаб чақчақлашадиган амакилар ҳам оппоқ!
PS:
"Сен ким-у, эй дахридин.
Бийрон ўзинг, нодон ўзинг..." (с) Э. Воҳидов
Древовидный вид