Ой ва юлдузларга ошуфта, камтарин ижодкор - Муҳаммад Исмоил

[Nigora Umarova]

Муҳаммад Исмоил кўплаб қисса, ҳикоялар, шеърлари, публицистик мақолалар муаллифи. Асарлари асосида яратилган бадиий фильмлару, видеофильмларни кўрганмиз.
Муҳаммад Исмоил қисса ва ҳикояларининг қаҳрамонлари ҳам айнан ана шунақа одамлар. Софлик учун, ҳалоллик учун, севиш-севилиш учун курашларга отлана оладиган, хаёт имтиҳонлари-ю, тақдир синовларига очиқ юз билан чиқаоладиган кишилар. Шу сабабдан бўлса керак, улар ҳамиша юксакликка, яъни ойнинг ипакдек майин, сутдек тоза нурларига талпинадилар. Шунинг учун бўлса керак, юксак юлдузларга интиладилар. Ўз орзу-ўйларини бугун ва эрталарини шулар тимсолида кўрадилар.
Муҳаммад Исмоил асарларига ном танлашида самовий жисмларга, гўзалликка кўп мурожаат этади. Ҳақиқатдан ҳам, нега шунақа? Муҳаммад Исмоил ой ва юлдузларга бунча ошуфта бўлмаса? Лоақал, асарларининг номларини эсланг! “Янги ой чиққан кеча”, “Ой чиқмаган оқшом”, ”Юлдузлари куйган тун”, “Оппоқ гулдек ойдин хотира”, “Икки сайёра ”...
Бунақа мисолларни кўплаб келтириш мумкин. Муҳаммад Исмоил ҳатто ўзининг шеърларидан бирида бизнинг бу саволимизга мана бундай жавоб бергандек бўлади: “Кўнгил тунларининг юлдузлари йўқ. Улар – ўқ. Ўкинчдан йилт-йилт тўлғонар, улар ўкинтириб ўлдиргали ўқ” дея таърифлайди ва давом эта бориб:

Ғофилга берилган ҳар лаҳза, ҳар он,
Сомон йўлларидай узун муҳлатдир.
Юлдузлар эгасин билмаган инсон –
Бу ёруғ дунёда юрган зулматдир.

Муҳтарам форумдошлар!
Демак, навбатдаги суҳбатдошимиз шоир, ёзувчи, публицист Муҳаммад Исмоилдир.

[Nigora Umarova]

Муҳаммад ИСМОИЛ Рахмонқулович 1964 йилининг 13 мартида Сирдарё вилоятининг Ховос қўрғонида туғилган. 1971 – 1981 йилларда 85 – ўрта мактабда, 1981 – 1986 йилларда ҳозирги ЎзМУ журналистика факультетида таҳсил олган.
Илк шеърий тўплами “Тазарру саодати” 1991 йил чоп этилган. Шундан сўнг “Тасаввур чизиқлари” (1998), “Кўнгил мулкига сафар” (2001), “Саҳройи гуллар” (2001), “Сиз ҳамон ўшасиз” (2003), “Сизни севмай бўладими” (2005), “Баҳорнинг энг сўнгги лоласи” (2006), “Чиройлисан, тенги йўқ” (2006), “Кўксимни куйдирган аланга” (2008), “Осмон тўла орзулар” (2011) китоблари чоп этилган. Адибнинг ҳикоялари асосида “Лучезарная” (2011) китоби рус тилидa нашрдан чиққан.
Адиб моҳир таржимон ҳамдир. Марина Цветаева, Борис Пастернак ижодидан намуналарни ўзбек тилига ўгирган.
Муҳаммад ИСМОИЛ асарлари асосида “Изғиринли кунларнинг бири”, “Қисмат”, “Ой чиқмаган оқшом”, “Янги ой чиққан кеча”, “Моҳинур”, “Атиргул”, “Балоғат бекати”, “Юлдузсиз осмон” "Қалбим ардоғи" каби видеофилъмлар экранлаштирилган. Қирқдан ортиқ шеърлари қўшиқ бўлган. Унинг шеърлари хонандалар Севара Назархон, Анвар Санаев, Сарвара, Ёдгор Мирзажонов, Илҳом Иброҳимов, Хуршид Расулов, Илҳом Жўраев, Улуғбек Отажонов, Отабек Муталхўжаев, Ирода Искандарова, Шароф Муқимовлар томонидан куйланган.
Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмаси Адабиётни тарғиб қилиш бюроси бош муҳаррири (1987-1989), Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмаси Адабий консультанти (1989-1993), “Ёшлик” журнали бош муҳаррири ўринбосари (1993-1996), “Оила ва жамият” газетаси бош муҳаррири (1996-1998), Ўзбекистон Миллий телерадиокампанияси, “Ўзбекистон” телеканали бош директори ўринбосари (1998-2006), Ғафур Ғулом номидаги НМИУ деректор ўринбосари – бош муҳаррир (2006-2009) лавозимларида ишлаб келган. Ҳозирда Тошкент Давлат Маданият Институтида фаолият юритмоқда. Ёзувчи Эркин Усмонов адиб ҳақида "Ошуфта кўнгил" номли китоб ёзган.
Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмаси аъзоси. “Истиқлол тонгги” мукофоти совриндори.

[Nigora Umarova]

Адиб Муҳаммад Исмоил ҳаёти ва ижоди ҳақида ижодкорнинг www.shoir.uz сайти орқали маълумотга эга бўлишингиз мумкин.

[Halima Xudoyberdiyeva]

Шоир бу дунёдаги барча йўллар орасидан машаққат ва изтироб йўлини танлайди. Чунки, у ўз қалбига маҳкумдир. Унинг учун энг катта ҳақиқат ҳам илоҳ туҳфаси бўлган қалбдир.
Шоир ўз юрагини, иймон, эътиқод, энг пок туйғулар билан тўлдириб борсагина барча дунёвий ҳалокатлар устидан руҳан ғолиб чиқаверади.
Мен Муҳаммад Исмоилнинг шеърларини ўқиб, адабиётимизда бўй кўрсатаётган янги авлод нечоғли эзгу ва юксак амалларга ҳозирланаётганига ишондим. Ва ёруғ умидлар билан тўлиб тошган бу қалбни ўз қалбимнинг қавмидан эканлигини ҳис қилдим.
Мен Муҳаммаднинг шеърларида қалб бутунлигини, иймон эркинлигини, эътиқод софлигини кўрдим. Энг муҳими, бу шеърлар ўзини ҳам, бировни ҳам алдамайди.
Инсон тириклигининг маъноси ҳам, файзи ҳам кўнгил илҳомидир. Зеро, дил аралашмаган ҳар қандай иш оқибатсиз бўлади.

[Muhammad Ismoil]

Тангрим! Бу чархи дун бунчалар айёр,
Ҳеч ким менинг каби ҳайрон бўлмасин.
Боримга шукур деб, турибман тайёр,
Шарҳи ғамим асло, достон бўлмасин.
Илмни қурол эт, сабримни либос
Пир деб турганларим шайтон бўлмасин.
Сен учун дўст бўлсин, ким дўст бўлса хос,
Дўстим сени билмас, инсон бўлмасин.
Кимни ардоқласам, яхши деб ҳайҳот
Қиёматда ҳоли ёмон бўлмасин.
Барокат нури-ла зарланмиш ҳаёт
Заҳримни сoмон эт, исён бўлмасин.
Ишончим хазинам, ожизлик фахрим
Қалбимнинг роҳати ибодатдадир.
Бор шавқим, рағбатим, сенгадир Тангрим
Дардимнинг тоқати итоатдадир.
Ер шари Аршингда заррадир зарра
Меҳрингдан мосуво хазон бўлмасин.
Ҳар онда, ҳар қачон, минг бор, минг карра
Мадҳинг янграмаган замон бўлмасин!

Муҳаммад Исмоил

[Nigora Umarova]

Муҳаммад Исмоил ака. форумимизга хуш келибсиз!

1.Устоз шоир Эркин Воҳидовнинг шундай сўзлари бор: "Иқтидорсизлар тез топишади, иқтидорлилар эса бир-бирини тополмай юради". Сизнингча, ижодкор иқтидори нима? Унга тинимсиз меҳнат орқали эришиладими ёки у Тангри томонидан ижодкорга берилган инъомми?
2. Сизда ҳам шоир, ҳам ёзувчи, ҳам сценарист, ҳам журналист сифатида фаолият олиб борасиз. Ижодкорнинг бугунги кунда жамият олдидаги бурчи ва вазифаларини нималардан иборат деб биласиз?
3. Бугунги кундаги китобхонларнинг савияси сизни қониқтирадими? Китобхоннинг савиясини ўстириш учун нималар қилмоқ керак? Китобхоннинг савиясини тушиб кетишига том маънода ижодкорлар ҳам сабабчи эмасми?

[Muhammad Ismoil]

Сообщение от Nigora Umarova

Муҳаммад Исмоил ака. форумимизга хуш келибсиз!

1.Устоз шоир Эркин Воҳидовнинг шундай сўзлари бор: "Иқтидорсизлар тез топишади, иқтидорлилар эса бир-бирини тополмай юради". Сизнингча, ижодкор иқтидори нима? Унга тинимсиз меҳнат орқали эришиладими ёки у Тангри томонидан ижодкорга берилган инъомми?

Раҳмат, хушвақт бўлинглар.

Иқтидорли инсонлар инсониятнинг пешқадам вакилларидир. Улар жамиятни тараққиёт сари етаклайди. Ўтмишга қарасангиз миллион миллион номлар тарих саҳнасидан учиб кетган. Фақат иқтидор эгаларининг номларигина машъала каби ёниқ. Шуъласи нафақат ўтмишни, балки келажакни хам ёритиб турибди. Демак иқтидор эгалари тарихни яратганлари сингари, келажакни ҳам яратадилар. Шу сабабли, ҳаётда из қолдирмоқчи бўлган ҳар бир инсон аввало иқтидорли бўлишга, ўз касбини мукаммал эгаллашга, уни энг юқори савияга олиб чиқишга, иқтидорини яққол намоён этишга мажбур. Бўлмаса, унинг овози ғала - ғовурнинг орасида йўқ бўлиб кетади. Ўзбекларда айнан мана шу хусусият бор. Яъни ўзбеклар қайси соҳада бўлмасин биринчи бўлишга, ўз илмини олий нуқтага кўтаришга шай миллат. Ҳар бир ўзбек ўзи билан фахрланади. Ҳар бир ўзбек ёнидагилар ҳам у билан фахрланишини истайди. Ва ҳар бир ўзбек Худо айнан уни суйиб яратганини, уни иқтидорли, юксак қобилият эгаси қилиб яратганини билади. Шунинг учун дунёда биронта ўзбек бир – бирига ўхшамайди. Ҳар бир ўзбекнинг орзулари чексиз – чегарасиз, буюк ва улуғвордир!
Мен, ўзбек миллати билан фахрланаман! Унинг иқтидори билан фаҳрланаман! Бу иқтидор ярқ этиб порлашига ишонаман! Ахмоқларгина ўз истеъдодсизлигидан азобланмасликлари мумкин.

[Muhammad Ismoil]

Сообщение от Nigora Umarova

2. Сизда ҳам шоир, ҳам ёзувчи, ҳам сценарист, ҳам журналист сифатида фаолият олиб борасиз. Ижодкорнинг бугунги кунда жамият олдидаги бурчи ва вазифаларини нималардан иборат деб биласиз?

Ҳақиқатдан ҳам адабиётнинг кўпгина жанрларида қалам тебратаман. Чунки, вазифам, ўз раъйимга қараб эмас, аксинча, айтилиши керак бўлган сўзлар қайси жанрда ёзилса аниқроқ, батафсилроқ чиқишига қараб жанр танлайман. Айтайлик, “Қалбим ардоғи” филъмимда бир ўзбек қизининг ор – номуси, шаъни, ғурури учун бутун ҳаётини бахшида этган йигит қиёфасини гавдалантирганман. Ва бунга жавобан шон – шухратдан ҳам, саҳнадан ҳам, ўз келажагидан ҳам садоқатни, вафони устун қўйган, курашган мағрур, енгилмас, оловқалб қиз қиёфасини яратганман. Ёшлар, мана шундай бўлиши кераклигини давр талаб қилмоқда. Ҳаёт талаб қилмоқда. Албатта эртангги кун ҳам юксак фазилатларга эга инсонларни ўз саҳнасида кўришни истайди! Бу жанрда айтган сўзларим бошқа қиёфада бу қадар жарангламасди.
Хуллас, айтмоқчи бўлганим гап ижодкорнинг қайси жанрда қалам тебратишида эмас, нима демоқчи эканида, қандай фикрни олдинга суришида, одамлар қандай қабул қилишида! Менда аввало фикр, ғоя туғилади, фикрнинг салмоғи, кўламига қараб шеър ёки мақола ёзилади.
Бугунги кунда оқ ва қора аниқ бўлди. Ким сўз заргари-ю, ким сўз савдогари, ким пулга хизмат қилаяпти-ю, ким кўнгилга, ким хаққа, ким ботилга, ким шайтонга хизмат қилаяпти-ю, ким Раҳмонга, ҳаммаси аниқ бўлди. Ҳар бир ижодкор қайси йўлдан кетаётгани аниқ бўлди.
Ижодкор сифатида бош вазифам – энг олий фазилатларни ўзида мужассам этган ўзбек миллати ҳақида бадиий асар ёзиш! Бу бадиий асар дунё адабиёти дурдоналари мақомига кўтарилмаса вазифа адо этилмаган ҳисобланади.

[Muhammad Ismoil]

Сообщение от Nigora Umarova

3. Бугунги кундаги китобхонларнинг савияси сизни қониқтирадими? Китобхоннинг савиясини ўстириш учун нималар қилмоқ керак? Китобхоннинг савиясини тушиб кетишига том маънода ижодкорлар ҳам сабабчи эмасми?

Мен бугунги кун китобхонининг савияси тушиб кетди деган фикрга қаршиман. Албатта бизнинг давримизда ўн минг дона китоб ўқиган китобхонни кўриш мумкин эди. Ҳозир ундайлар йўқ. Лекин, ҳозир сон сифатга айланди. Ҳозир биргина Қуръонни ўқиган одам, юз мингта китобни ўқиган одамдан савияси баландроқ. Бизнинг давримизда эса Қуръонни ўқиган биттагина одам топилмасди. Ёки имом ал – Бухорийни китобларини ҳозирда юз минг одам ўқимоқда. Бизнинг давримизда ундай одамлар йўқ эди. Ҳозир Фаробий, Жалолиддин Румий, имом ат – Термизий, Ғаззолий китобларини минглаб китобхонлар севиб ўқимоқда. Уларнинг савияси, бизнинг давр одамлари савиясидан бир неча баробар баланд. Ҳозирга кунда А. Навоий, З. М. Бобур асарлари қайта – қайта нашр этилмоқда. А. Қодирий, А. Чўлпон асарлари ҳар йили бир неча ўн минг нусҳада чоп этилмоқда. Демак, китобхонларимиз савияси юқорики уларга эҳтиёж бор. Ҳозир китобхонларимиз эркин сўз, ҳақ ва халқчил ғоя тарафдоридирлар. Мана шу эҳтиёж қондирилар экан марҳамат миллионлаб ўзбек китобхони китоб ўқишга мунтазир. Бу савияни бугунги кун ёзувчи шоирлари тушириб юборар эканлар, айб китобхонда эмас, айб бир сўзни уддалаб ёзолмаётган, хурлик ва эркинлик туғини юксак кўтаролмаётган, юқори савияда қалам тебратаолмаётган, бунга имкон топаолмаётган қалам аҳлидадир.

[Muhammad Ismoil]

Қизим Маҳфузага
Қизим муҳаббатдан яралгандирсан
Қалбим гавҳарисан, жоним жавҳари
Сенинг бир ўзингда жамлагандирман
Бу дунёнинг барча гўзалликларин.

Ўтган бари ўтди, ачинмайман ҳеч
Гарчанд дилда ҳамон ғам ила армон.
Бахт энди келмайди, энди бўлди кеч
Сенсиз бўлар эдим хас каби арзон.

Нурдан сайқал йиғдим, гуллардан асал
Бўғзим қонагунча кўкка ёлвордим.
Сени кўрмоқ учун ҳурдай мукаммал
Муҳаббат кўшкига минг бора бордим.

Фарҳоднинг севгиси жон олгани дам
Гар Ширин бир пайванд этганда тортиқ
Дунёга келмаган ўша қизча ҳам
Сендан бўлмас эди чиройда ортиқ.

Сени кўрсам дилда ғамлар арийди
Мен сенинг борлигинг учун сармастман,
Дунё, яшамоққа энди арзийди
Чунки яралгансан сен муҳаббатдан