Просмотр полной версии : Бола учкур хаёл сохиби: Болалар адабиёти ва унинг бугунги кундаги ахволи
Nigora Umarova
02.04.2009, 11:01
Болалар адабиёти суз санъати ва тарбия воситасидир. Кичкинтойларимиз учун ёзилган ва ёзиладиган хар кандай бадиий асар уларнинг ёш хусусиятларига, савияларига мос, ёш китобхонлар калбида уй-фикрлар уйготадиган, , ёркин образларга бой, юксак гояларга, улкан ва порлок ишларга илхомлантирадиган булиши зарур. Энг мухими мавзулар тушунарли, содда ва кизикарли тилда ифодаланиши керак.
Мухтарам Форумдошим!
Ушбу мавзуда аввалги ва бугунги кундаги болалар адабиёти хакида фикр юритсак, Болажонларимизнинг тарбиясига таъсир киладиган асарлардан колдирсак...
Lutfillo Tursunov
02.04.2009, 11:08
Болажонларимизнинг тарбиясига таъсир киладиган асарлардан колдирсак...
Болаликда ўқиган баъзи асарларни қайта ўқигим келиб юрувди, зора уларнинг электрон вариантини шу ердан топсам...
Nigora Umarova
02.04.2009, 11:16
Болалар адабиёти ёшларни имон-эътикодли кишилар сифатида ва Ватанга мухаббат рухида тарбиялашда кудратли куролдир.
Факат чинакам бадиий асаргина болаларга кучли таъсир курсатиб, ана шу катъий талабларга жавоб бера олади.
Болалар адиби содда, равон, кизикарли ва мазмундор килиб ёза билиши керак. Адиб асар ёзиш жараёнида болаларча фикрлай олиши ва фикрлаш жараёнида катталарга хос тарбиявий фикрни хам болажонларга сингдира олмоги лозим.
Болалар адабиёти болажонларнинг педагогик-психологик хусусиятларига кура куйидагича гурухларга ажратилади:
1. Мактабгача тарбия ёшидаги болалар адабиёти(2 ёшдан 7 ёшгача).
2. Мактаб ёшидаги кичик болалар китобхонлиги (7 ёшдан 11-12 ёшгача).
3. Урта ва катта мактаб ёшидаги болалар китобхонлиги (13-14 ёшдан 15-17 ёшгача).
Nigora Umarova
02.04.2009, 11:17
Болажонларимизнинг тарбиясига таъсир киладиган асарлардан колдирсак...
Болаликда ўқиган баъзи асарларни қайта ўқигим келиб юрувди, зора уларнинг электрон вариантини шу ердан топсам...
Энди бу мухтарам форумдошларимизнинг ташаббускорликларига боглик.
Nigora Umarova
02.04.2009, 11:31
Мактабгача тарбия ёшидаги болалар китобхонлиги
Бу давр болалар китобхонлиги асосан ота-оналар ва тарбиячилар томонидан амалга оширилади. Хали укиш, ёзиш, чизишни билмайдиган мактабгача тарбия ёшидаги болалар дунё сирларидан бехабар буладилар. Шунга карамай атрофимиздаги оламни тезрок билиб олишга, уни урганишга интиладилар. Бунда ота-оналар, богчаларда эса тарбиячилар болаларга якиндан ёрдам бериши, яъни уларга бадиий асарлардан парчалар erb, бериши лозим. Болаларга укиб бериладиган хар кандай асарнинг хажми киска, мазмуни содда булиши талаб этилади. Шунингдек, бундай китобларнинг расмлари ранг-баранг, харфлари эса йирик-йирик булиши максадга мувофик.
Nigora Umarova
02.04.2009, 11:37
... зора уларнинг электрон вариантини шу ердан топсам...
Кулимдан келганича болажонларга качонлардир электрон шаклда (http://www.utkir.edunet.uz/bola.htm)куйидаги ишни килгандим. АТ мутахассиси эмаслигимни хисобга олиб камчиликларга ахамият бермайсизлар деб умид киламан.
Nigora Umarova
02.04.2009, 11:56
Мактабгача тарбия ёшидаги болалар тинглайдиган асарларнинг купчилигини эртак, кушик макол, тез айтиш, санамачок каби халк jupfrb ижоди асарлари ташкил этади. Бундан ташкари ёзувчилар яратган ва юкоридаги талабларга тула-тукис жавоб берадиган асарлар хам мактабгача тарбия ёшидаги болалар учун кул келади. Аммо шу нарсани хам таъкидлаб утиш керакки, болалар учун ижод киладиган калам сохиби хаётдаги мухим, характерли вокеа ва ходисаларни бадиий образлар оркали болалар нуткига хос тилда, уларнинг ёши, рухияти ва савиясига мувофик равишда тасвирлаши лозим.
Болалар шоири Анвар Обиджоннинг "Сухбат" деган шеъри бор. Шоир унда болалар яхши курадиган гозлар тугрисида суз юритади. Маълумки, болалар жониворлар, хусусан кушларга илк ёшларидан кизикадилар. Шу жихатдан карайдиган булсак, "Сухбат" бола хаётида катта ахамиятга эга. Вокеа жуда оддий ва содда. Узаро сухбатдан маълум буладики, гозларнинг корни оч, уларни бокиш керак. Буни шоир уйин воситасида тасвирлайди:
-Гозлар, бир суз дейсизми?
-Га, га- га!
-Тотли сули ейсизми?
- Ха, ха, ха!
Нега патни силайсиз?
-Гок, гок, гок!
-Мендан нима тилайсиз?
- Бок, бок, бок!
Nigora Umarova
02.04.2009, 13:17
Менга шоир Эркин Вохидовнинг болалар учун ёзган "Бир ёлгондан кирк ёлгон" шеъри ёкади. Бошлангич синфларга дарс берганимда укувчиларим чарчаб колишганида диккатларини туплаш учун хам дам олиш дакикасида укиб берардим. Шеърни укиш жараёнида укувчиларга ёлгонларни санаб утиришга топширик берардим.
Бир ёлгондан кирк ёлгон
Каминаи камтарин-
Фалончиев Фалончи.
Мен бир узим ростгуйман,
Колган хамма ёлгончи.
Ёшимни сурасангиз,
Юз ойлик чакалокман.
Котмадан келган дарроз,
Пакана бакалокман.
Хуш курганим музкаймок,
Хаммомга тушиб ейман,
Устига мурч сепиб,
Шур бодринг кушиб ейман.
Димлаб есанг- соз узум,
Хом емакка шолгомдир.
Тескарисин айтсалар,
Ишонманглар ёлгондир.
Яна бир суйганим - ов,
Амаким билан бирга
Хар якшанба чикамиз
Балик овига кирга.
Куштигли милтик билан
Сазанларни отамиз.
Тунаб колсак, лайлакнинг
Уясида ётамиз.
Дерлар: углон ёшидан,
Менга хакикат доя.
Умримни бир бошидан
Килай сизга хикоя.
Келишим булганда шарт
Мен камина оламга
Онамнинг вакти булмай
Ялинибди холамга.
Холам бувимга айтиб,
Бувим янгамга айтиб,
Янгам аммамга айтиб,
Аммам хаммага айтиб,
Хамманинг вакти булмай,
Уртада чикиб жанжал,
Омадим келмаса сал-
Колар эдим тугилмай.
Отам шурлик айрилиб
Чунтакдаги боридан,
Мени сотиб олибди
Чоршанба бозоридан.
Хола, холингиз калай?
Алам килсин, аммавой!
Тугмасангиз, тугилмай
Колармиди Жумавой?
Билиб куйсин элу-юрт,
Мен дунёга келган кун.
Уттиз биринчи февраль,
Соат икки кечкурун.
Бешикда ётганимда
Бир вокеа юз берган.
Айтиб берай,
Жумавой
Рост айтишга суз берган.
Сургичим суриб ётсам,
Эшикни очиб тугри
Мен ётган уйга кирди
Кора барзанги угри.
Тахланган курпаларни
Бир-бир олиб ташлади.
Бисот сандикни очиб,
Шошмай тита бошлади.
Шурликнинг хабари йук
Караб турган кишидан.
Мен кузатиб турибман
Говрапеш тиркишидан.
Кулай фурсат келишин
Мулжаллайман узокдан.
Аста-секин кулимни
Бушатаман кулбогдан.
Сандикни титиб булиб
Келгач бешик кошига.
Сумак билан туширдим
Угрининг кок бошига.
Барзанги гурс йикилди,
Ceyu туриб кочиб колди.
Шошганидан эшик хам,
Сандик хам очик колди.
- Эй. номард,-деб
кичкирдим,-
Кочсанг уриб шаталок,
Эшикни ёпиб кет-да,
Шамоллайди чакалок...
Бу биринчи хикоям,
Курбонингиз булайин.
Сизни бир бор алдасам,
Тил тортмасдан улайин.
Сузга беринг эътибор,
"Бир бор" дедим, "минг бор"мас.
Мени акли бутунлар
Ёлгончига чикармас.
Ичим тула хикоя,
Кирктасини айтаман.
Дам олинглар, хозирча
Сузимни тухтатаман.
Эркин Вохидов
Aziza Abdunabiyeva
03.04.2009, 15:12
Rus adabiyotidan Tolstoyni o'rganish jarayonida uning didaktik asarlari, bolalar (o'qish-yozishni endi o'rgangan, o'rganayotgan bolalar) uchun yozilgan kichik hikoyachalarini o'qib, bolalarga kichkinaligidanoq berishni istagan tarbiyaga, umuman mavzularga qoyil qoldim. Uning bu qatralaridan hozir ham Moskva maktablarida o'qitiladigan "Azbuka"da foydalanishar ekan.
Bizning "Alifbe"da esa nimagadir qandaydir kemalar haqidagi ma'nosiz she'rlar, hikoyalardan foydalaniladi...Avval ham shundaymidi degan savolimga javoban nohaq ekanimni tushuntirishdi. Hamza Hakimzoda Niyoziy ham shu borada e'tiborli ishlar qilgan ekan. Lekin nimagadir bugungi kunda bu masalaga befarqlik kuchli.
Umida Abduazimova
03.04.2009, 15:27
Бугунги бола кечаги бола эмас. У бир ерда туриб бутун дунёни кузатади. Болани бола деб янглишасиз. Киприк кокмай катталар учун бериладиган курсатувларни курадиган, оилада катталарнинг гийбат сифатларини тинглайдиган бола албатта улгайиб колади-да.
Бир шеъримни келтираман.
Дадалар
-Менинг дадамлар доктор,
-Менинг дадам инженер.
- Менинг дадамлар йукдир,
Ойим доим ишда дер.
-Менинг дадамлар касал...
- Дадам заводда мастер.
- Менинг дадамни булса,
Бувим пиёниста дер.
Бу болакайларнинг гапига кулок солиб ёзилган шеър...
Мен Республика болаларининг "Тонг юлдузи" газетасида 12 йил, "Гунча" журналида эса карийб икки йил Бош мухаррир булиб ишладим. Энди эса нафакадаман. "Нега нафакага чикяпсиз?"- деб суровчилар куп булди. Уларга "Булди-да, энди. Ёшлар нашрларида ишладим. Ёшлар йилида ишимни ёшларга топшираман",- дедим мардона. Аслида, набираларим билан вактимни утказишга уйга ошикдим. Колаверса, вакти келди - иззатимни билишим керак, дедим. Тугри, тажрибаларим сабаб, хали яна ишлашим муикин эди. Лекин шу болакайлар сабаб замон илгарилаб кетяпти. Уларга уз сузингни сингдириш учун камида турт-беш тил билишинг керак, компьютер сабокларидан мукаммал хабардор булишинг шарт. Энг асосийси уларга тенгдош булиб яшашинг керак. Бу хамманинг хам кулидан келавермайди. Айникса, мен... кейинги оёги булиб яшашни истамайман. Шунинг учун хам уйиндан чикдим, ижодимга, халкимга, албатта!!!
Umida Abduazimova
03.04.2009, 15:34
Энди бу мухтарам форумдошларимизнинг ташаббускорликларига боглик.
Мен хам бу эркинликдан жуда кувондим. Эълон килинган асарларимдан эълон килинмаганларим бехад. Шундай экан йиллар давомида йигилган тажрибам ва икки тузумни курган онгли ижодкор сифатида уз хиссамни кушаман.
Менимча, дунёвий адабиётларни укитиш керак деган замондошимга хайрихох булиш керак. Чунки дунёларга аллакачон чикиб булдик. Нима ок, нима кора эканлигини болажонларга бераётган адабиётларимиз оркали англатиш керак. Менинг узим хам билганим сари БИЛМАСЛИГИМНИ БИЛДИМ!
Бугун бутун дунёда "Халкаро болалар мавзусидаги китоблар куни"! Ушбу сана билан болалар учун ижод килаётган барча ижодкорларни кутлаб коламиз.
Nigora Umarova
03.04.2009, 17:35
Куйидаги шеърни укисам маза киламан.
Уйлашни урганамиз
Мухторжон олти ёшлик
Синглисидан суради:
- Мунисхон ростингни айт,
Уйлашни биласанми?
Мунисхон акасига
Ажабланиб каради:
-Ака-а, узинг айта кол,
Уйлаш деган нимади?
Мухторжон жиддий туриб,
Кошини бирга йигиб,
Синглисига курсатди:
-Мана, мен уйлаяпман...
-Нимани уйлаяпсан?
-Жуда куп уйлаяпман:
Морожнийдан тог булса,
Нукул гилос бог булса,
Бир козон каймок булса,
Туядай пишлок булса,
Огзининг суви келиб,
- Вий-й, - деворди Мунисхон,-
Тухтаб тургин, акажон,
Менам уйлаб коламан,
- Тез уйла, - деди Мухтор,
- Туратур, уйлаб олай:
- Хи-й, битта кугирчок булса,
Калити бузилмаса,
Кузини юмганида
Мени хам куриб турса...
- Шу хам уйлаш булдими?
Уйлашни урганиб ол!
Сен ойи буласанми?
Кузин пир-пир учириб:
- Сен-чи?- деди Мунисхон.
Мухторнинг жахли чикди:
- Мен киз бола эмасман,
Кизлар ойи булади.
Мен катта булганимда,
Беш юзга кирганимда,
Катта дада буламан.
- Кизинг хам буладими,
Оти нима булади?
- Юзта кизим булади,
Оти Пунис булади.
- Вий-й, - деворди Мунисхон,-
-Мен-чи, ойи буламан...
Мингта углим булади,
Оти Пухтор булади.
Хи-и,- тилин ликиллатиб
Гиж-гижлатиб акасин.
Шундай килиб дустларим,
Сулим, шинам богдаги
Сув крани тагида
Уйнаб юрган икки ёш
Уйлашга бошладилар.
Гафур Гулом,
Lutfillo Tursunov
03.04.2009, 18:50
Бир таклиф: болаларга баҳишланган асарларни лотин ёзувида киритсак, уларга ўқиш осон бўлиши учун.
Ҳамма муаммо шундаки болалар адабиётини катталар ўз билганича, болаларга болалар ҳақидаги шеър ёки хикоя керак деб ўйлашади.
Ман мактабгача болалигимни эсласам, радиодан бериладиган эртакларни эшитишни яхши кўрардим, болалар ҳақидаги шеърларни ўқиб беришса бир эшитардиму, бошқа эшитгим келмасди.
Рангли телевизорлар чиққанидан кейин фақат мультфильм кўрардик, униям бир кунда ярим соат ёки бирсоат кўрсатарди.
Мактабда ўқиб, ўзим китоб танлайдиган бўлганимдан кейин Латиф Файзиев, Худойберди Тўхтабоев, кейин Маугли, Том Сойер, эллада қаҳрамонлари ва шу кабиларни ўқирдим.
Ҳозирги кунда радиони болалар эшитмайди, фақат ва фақат телевизор болаларни кунини ўтказади. Шунинг учун, юқорида келтирилган ва шунга ўхшаш шеърлар фақат шоиру ёзувчиларни ўзи учун керак.
Яхши ота-она боласини мактаб ёшидан ёки ундан олдин мунтазам китоб ўқишга одатлантириши керак, кўпроқ китоб олиб бериши керак.
Nigora Umarova
04.04.2009, 10:34
Хурматли Sparc!
Эртаклар хам болалар адабиётига киради.
Шеърлар кизикарли булса болалар уни кизикиб тинглашади, хатто ёд олишади. Буни мен хаётий тажзрибамдан келиб чиккан холда айтмокдаман.
Ulugbek Aminjonov
05.04.2009, 20:27
Ҳамма муаммо шундаки болалар адабиётини катталар ўз билганича, болаларга болалар ҳақидаги шеър ёки хикоя керак деб ўйлашади. Ман мактабгача болалигимни эсласам, радиодан бериладиган эртакларни эшитишни яхши кўрардим, болалар ҳақидаги шеърларни ўқиб беришса бир эшитардиму, бошқа эшитгим келмасди. Рангли телевизорлар чиққанидан кейин фақат мультфильм кўрардик, униям бир кунда ярим соат ёки бирсоат кўрсатарди. Мактабда ўқиб, ўзим китоб танлайдиган бўлганимдан кейин Латиф Файзиев, Худойберди Тўхтабоев, кейин Маугли, Том Сойер, эллада қаҳрамонлари ва шу кабиларни ўқирдим. Ҳозирги кунда радиони болалар эшитмайди, фақат ва фақат телевизор болаларни кунини ўтказади. Шунинг учун, юқорида келтирилган ва шунга ўхшаш шеърлар фақат шоиру ёзувчиларни ўзи учун керак. Яхши ота-она боласини мактаб ёшидан ёки ундан олдин мунтазам китоб ўқишга одатлантириши керак, кўпроқ китоб олиб бериши керак. Bola yurishi-turishi yoshlikdan beg'ubor bo'ladi hatto ular alday ham olishmaydi! Ularni yoshlikdn adabiyotga qadam qo'yishlari ularni pok qalbini bir chashma buloq kabi yuvib turadi,asta sekin ulg'aya boshlashgandan so'ng kattalar adabiyotini o'qib hayot sirlarini yanada yahshiroq tushunishadi!!! Shunday emasmi?
Nigora Umarova
06.04.2009, 16:56
Shoir va yozuvchi Anvar Obidjonning bolalar uchun atalgan she'rlari
quyidagi saytda (http://anvarobidjon.narod.ru/html/bolalar_uchun_she_r.html)ham bor. Anvar obidjonning saytda keltirilgan she'rlaridan ayrimlarini e'tiboringizga havola qilmoqdamiz.
MAHALLIY GEOGRAFIYA
- Aholining qalini
Qaysi joyda, To'lanboy?
- U, menimcha, domlajon,
To'qqizinchi tramvay.
BEZORI
Qarg'a kirdi
Kinoga,
O'xshab
Buratinoga.
Hamma joylar
Edi band,
Borib dedi
Nopisand:
- Menga qara,
Vey Laylak,
Yeganmisan
Hech kaltak?
Qani,
Tur-chi o'rningdan.
He, o'rgildim Burningdan!
CHIVINLAR QO'SHIG'I
Tovuqlarga don shirin,
Ming'ir-ming'ir.
Chivinlarga qon shirin,
Ming'ir-ming'ir.
Biz hammaga yoqamiz,
Ming'ir-ming'ir.
Haq olmasdan chaqamiz,
Ming'ir-ming'ir.
YURAK QO'SHIG'I
Ko'kraginda turaman,
Duk-duk-duk.
Boks o'ynab yuraman,
Duk-duk-duk.
Botir uchun yurakman,
Duk-duk-duk.
Qo'rqoq uchun pufakman,
Duk...po'k-po'k...
Anvar Obidjon
Nigora Umarova
13.04.2009, 17:06
Maslahat
- Qancha "S" yoziladi,
"Hassa" so'zida, ajab?
Bittami, ikkitami,-
Bilolmay hayron Rajab.
- Uchta "s" yozing, aka,-
Aql o'rgatar Jo'ra.
Ortib qolgani ma'qul
Yetmay qolgandan ko'ra.
Hamza Imonberdiyev
Nigora Umarova
13.04.2009, 18:04
Shokoladxo'rlar
Tabiat fanidan dars
Borar 3 -"J" da.
Xolvoy xayolga cho'mgan,
Shirin "kis-kis" lunjida.
"Jahonda ko'p orollar,
Bir-biridan ziy7oda.
"Shirinlik" oroli ham
Bormikin-a, dunyoda?
Bo'lganda-ku orolning
Robinzoni bo'lardim.
Shokoladga oh, oh-oh,
Maza qilib to'yardim.
Buni qarangki, o'yi
Inobatga olindi.
Olisdan bir xushxabar
Qulog'iga chalindi:
Bolalaru, bolalar,
Eshitmadim demangiz.
Safarga jo'nayapti
"Shokoladxo'r" kemamiz.
Shirinlik oroliga
Rosa bir haftalik yo'l.
Shirinliklar orolda
istagancha mo'lu ko'l.
Ha, aytmoqchi sharti ham
Unchalik og'ir emas.
Har bir bola asaldan
Yarim chelak yesa bas.
"Paxtakor", "Oq oltin"ning
Har biridan besh kilo.
Uchta tort va atigi
Olti kilo povidlo.
Bolalaru, bolalar,
Eshitmadim demangiz.
Imtihondan o'tganga
Intizordir kemamiz...
Bu xabar shu zahoti
Yoyildi har tomonga.
Bunaqangi muruvvat
Bo'lmagan hech zamonda.
Imtinonni zumda Xol
"Besh" bahoga topshirdi.
- Bo'lsa yana bering,- deb
Kapitanni shoshirdi.
"Shokaladxo'r" birpasda
To'ldi konfetxo'rlarga.
Xol polvonga o'xshagan
Ishtahasi zo'rlarga.
... Uch kun bo'ldi, bolalar
Suzar ochiq dengizda.
Uch kun bo'ldi, shirinlik
Tushmay qo'ydi og'izga.
Yo'lovcchilar betoqat,
Lablarini yalaydi.
Nenidir orzu qilib
Bir-biriga qaraydi.
Har bir bola o'zini
Chalg'itishga urinar.
Nuqul ko'zga sherigi
Shokolad bo'p ko'rinar.
Bir payt birov to'satdan
Dodlab qoldi: "Bollar,
Kemamiz shirinlikdan
Yasalibdi, qaranglar!!!"
Bu xabarni eshitib
Ko'pni егевш hiqichoq.
Sevinchdan naqd beshtasi
Hushidan ketdi shu choq.
Bir zumda, buni qarang,
Boshlandi ur-yiqit, jang.
Lekin ko'p ham o'tmasdan
Bo'lib qoldi ahvol tang.
Avval boshda nafsning
Qurboni bo'ldi yelkan.
- Tartib, tartib saqlanglar!-
Deb yalinar kapitan.
So'ngra machta, kayuta,
Birma-bir bo'ldi gumdon.
Shturval hammasidan
Shirin chiqdi o'n chandon.
Birovi sho'ng'ib chiqib
Baqirdi dab-durustdan.
- Ko'taringlar langarni,
Yasalibdi irisdan.
Xolning jag'i tinmas hech,
Qanor qopday shishsa ham.
Chanqog'i qolmas sira
Bir bochka suv ichsa ham.
Sinfdoshi Nor bo'lsa
O'zi нуншыр o'rniga,
- Qora kunga yarar,- deb
Joylar cho'ntak, qo'yniga.
- Kimdan yuqdi bu kasal
Bolalarga, vo ajab?
Anuning harakati
Naq yulg'ich qassob Rajab.
Voy, manavi bolani,
Tiqilib o'lmasaydi.
Besh panjasin tiqishi
Kimlargadir o'xshaydi.
... Orolga sal qolganda
Kema cho'ka boshladi.
Shokoladxo'r bolalar
Suvga bo'ka boshladi.
Xolvoy ham cho'kib borar
Halqumiga kelib jon.
Bir payt dodlab yubordi:
- Qutqaringlar, oyijon!!!
... Tabiat fanidan dars
Borar 3- "J"da.
Bu dod-voydan bolalar
Qorqib ketishdi juda.
Sinfdoshlar hayron, lol:
- Nima bo'ldi, bu ne hol?
Qo'lga tshgan boladek
Qizarib o'tirar Xol.
Hamza Imonberdiyev
Nigora Umarova
13.04.2009, 18:12
Ҳамма муаммо шундаки болалар адабиётини катталар ўз билганича, болаларга болалар ҳақидаги шеър ёки хикоя керак деб ўйлашади.
Ман мактабгача болалигимни эсласам, радиодан бериладиган эртакларни эшитишни яхши кўрардим, болалар ҳақидаги шеърларни ўқиб беришса бир эшитардиму, бошқа эшитгим келмасди.
Рангли телевизорлар чиққанидан кейин фақат мультфильм кўрардик, униям бир кунда ярим соат ёки бирсоат кўрсатарди.
Мактабда ўқиб, ўзим китоб танлайдиган бўлганимдан кейин Латиф Файзиев, Худойберди Тўхтабоев, кейин Маугли, Том Сойер, эллада қаҳрамонлари ва шу кабиларни ўқирдим.
Ҳозирги кунда радиони болалар эшитмайди, фақат ва фақат телевизор болаларни кунини ўтказади. Шунинг учун, юқорида келтирилган ва шунга ўхшаш шеърлар фақат шоиру ёзувчиларни ўзи учун керак.
Яхши ота-она боласини мактаб ёшидан ёки ундан олдин мунтазам китоб ўқишга одатлантириши керак, кўпроқ китоб олиб бериши керак.
Билмайман хозир борми ёки qervb авваллари радиода"Бор экан-да йук экан" деган эшиттириш буларди. Унда эртаклар укиб эшиттирилар ва эшиттириш сунгида "Алла" кушиги куйланарди. Бундан ташкари грампластинкаларда эртаклар сотиларди. Болаларда китобга булган кизикиш мана шундан бошланади. Бундан ташкари катталар фарзанду дилбандларига эртаклар айтиб беришса, топишмок ва тез айтишларни айтишса, топишмоклар оркали зехнлари, тез айтиш воситасида болажонларнинг тиллари чархланади. Боланинг тили чучук булиб колмайди.
Nigora Umarova
19.06.2009, 11:31
Yozgi ta'til paytida kichik maktab yoshidagi bolajonlarning bo'sh paytlari ko'p bo'ladi. Quyidagi she'rlar bolalarni kitob bilan do'stlashishlariga rivojlantirishga ozgina bo'lsa-da hissa qo'shadi degan umiddaman.
"G'alati maktublar" turkumidan:079:
Jevachkani chuppa chupsga yozgan xati
Bardammisan?
Bunchayam-
Uzoqtirding safarni?
Yo yoqtirib qoldingmi
G'ala-g'ovur shaharni?
Oshna,
Diydor g'animat,
Kelib turgin aylanib.
Hammamiz ham bir kuni
Ketamiz-da chaynalib.:196:
Atalaning lag'monga yozgan xati
Kampir meni pishirdi
Erinmasdan atalab.
Qirmochimni qozondan
Bolalar yer tatalab.
Sen ham tezroq pishsang-chi,
Qisqa-qisqa uzilib.
Ishdan qochgan yalqovdek
Yotaverma cho'zilib.:271:
Qalampirning shavlaga yozgan xati
"Achchiq shavla" deyishar,
Seni maqtab нуншырфкю
Demaydiki biron mard:
"Qalampirga ming rahmat!"
Men ketyapman arazlab,
Borarsan hali izlab,
"Ta'msiz Shavla" degan nom
Seni qilganda badnom.
Kechir gapirdim ochiq,
Haqiqat bo'lar achchiq. :to_keep_order:
Qahratonning saratonga yozgan xati
Maslahat shu:
Ikkimiz-
Kuchni birga to'plasak.
Keyin Kuz va bahorni
Oramizdan quvlasak.
O'rtachalik, iliqlik
Kimga ham darkor, qiziq!
Bo'lish kerak hayotda
Yo g'irt sovuq,
Yo issiq.:257:
Anvar Obidjon
Nigora Umarova
19.06.2009, 11:58
Po'stinning ayiqchaga yozgan xati:pooh_birth_day:
Omonmisan, do'mbog'im?
Ehtiyot bo'l, o'zingga.
Juftakni ur,
Odamlar-
Ko'rinsayoq ko'zingga.
Taqdiringni o'ylasam,
Zirqiraydi har tolam.
Telpak bo'lib
Yonimga-
Ilinmagin, jon bolam.
Varrakning samolyotga yozgan xati
Ishlar qalay,
Qarindosh,
Bilvoldingmi uchishni?
Uchgan chog'da o'ylab yur
Yerga omon tushishni.
Eng muhimi,
Havoda-
Bir xil ushla posantgni...
Kelib mendan so'rayver
Tushunmagan narsangni.:276:
So'rg'ichning pufakka yozgan xati
:126:
Tengdosh edik
Do'konda-
Yotar edik burishib...
Yayarayapti go'daklar
Endi meni so'rishib.
Ko'tarishsa yuqori,
Buncha quvnab
Ishasan?
Ipingdan bir tortishsa,
Yana pastga tushasan!:bottle:
Eshikning darvozaga yozgan xati
Mendan o'tar ba'zilar
etigini artmasdan.
So'ng
Teparlar to'shakni
Hech xijolat tortmasdan.
Sen anqovga ishonmay
O'zim urardim sergak.
Afsuski,
Men sho'rlikda
Na qulf bor va na ilgak.
Hushyorroq bo'l,
Gohida-
ishlatib tur tambani.
Pokiza bu hovliga
Qo'yaverma hammani.
:089:
Anvar Obidjon
Nigora Umarova
19.06.2009, 12:50
:276: Qazining kolbasaga yozgan xati
Ishlarim "besh",:081:
Vaqtim chog,
Yuribman to'y-to'ychiqda.
Uchrashib ham qolarmiz
Marg'ilon yo Chirchiqda.
Seni so'rab turadi
Gohida akam Hasib...
Salomat bo'l,
Do'stginam,
Bemahal qolma sasib.
Karnayning surnayga yozgan xati:095:
Salom, uka...
Vax-vaxa,
Vax-vaxa-vax,
Vax-vaxa.
Va-vu-u.
Vaxax-xa.
Vax-xa vaxa,
Vax-xa vaxa,
Vax-xa vaxa,
Va-vu-u-u-u...
Xayr!
Qozonning choynakka yozgan xati:197:
Men haqimda "mish-mish"lar
Aytarmishsan qasdma-qasd.
Har ikkala og'zingni-
Yumib yurgin,
Esi past!
Ig'volarim Qozonga-
Yetmas dema,
He, beor!
Senda bo'lsa qo'sh og'iz,
Menda to'rtta quloq bor.
Oshqovoqning Tarvuzga yozgan xati
Hayot juda mu7rakkab,
Topib ol o'z yo'lingni.
Nodon bo'lib,
Har kimga-
Shirin qilma tilingni.
O'xshab ahmoq Pufakka,
Sal narsaga ishmagin.
Yashay desang
Uzoqroq,
Kech kuzda ham pishmagin.
Janob qozonyuvg'ichdan
Olib turgin goh saboq.
Omad tilab qoluvchi:
Olim akang
Oshqovoq.
Anvar Obidjon
Ҳамма муаммо шундаки болалар адабиётини катталар ўз билганича, болаларга болалар ҳақидаги шеър ёки хикоя керак деб ўйлашади.
Қисман қўшилишаман.
Умуман олганда, адабиётшунос бўлмасамда, болалар адабиётининг бугунги кунги ахволи тўғрисида баъзи мулоҳазаларимни айтиб ўтмоқчийдим:
1. Дастлаб, бадиий асарларни лотин графикасида чоп этиш бирмунча жонланганлиги қайд этиб ўтиш инсофдан бўларди. Биз ўз вақтида севиб мутоала қилган кўплаб жахон ва миллий адабиёт намуналари янги графикада чоп этилган. "Беш болали йигитча"дан тортиб" "15 ёшли капитан"гача...
2. Бироқ, ҳозирги кун миллий асарлардаги энг катта муаммо - болалар ёддида қоладиган туб маънодаги "қаҳрамон"ларнинг йўқлиги (мисол учун, "Тимур ва унинг командаси" каби). ИМХО, асосий сабаб: асарлар бадиий жиҳатдан сустлиги + нисбатан оммабоп асарлар экранлаштирилмаслиги.
Бемалол бутун бошли сериал ишлаб чиқса бўладиган "Сеҳрли қалпоқча", "Ширин қовунлар мамлакатида", "Тоғда ўсган бола", "Шум боланинг набиралари", "Тубсиз осмон" каби кўплаб асарларни экранлаштиришга эса ҳеч кимда ҳоҳиш ҳам, истак ҳам, имконият ҳам йўқ... Чунки, имхо, моддий манфаат, "коммерческий эффект" йўқ...
Шунинг учун бурнини оқизиб юрган болакайдан тортиб мўйлаби сабза урган йигитчагача Гарри Потер кимлигини билади, аммо Ҳошимжон кимлигини билмайди, Киплингнинг Мауглисини билади, аммо ўзимизнинг "тоғда ўсган бола"ни билмайди...
3. Болалар адабиёти йўналишида ижод қиладиган муаллифларни ҳар томонлама қўллаб қувватлаш керак. Дейлик, ижодкор "ўлиб-тирилиб" асар яратди... Хўш кейинчи? Янги асар яратиш ниятида на ижод уммонига шўнғийдими? Бе, қаёқда... Аммасининг куёвидан тортиб боқчада тувак талашган танишларигача мурожаат қилиб, асарни китоб шаклида нашр эттириш учун ҳомий излашга мажбур... "Ўзинг учун ўл етим!". Амал-тақал қилиб 1000 нусхада чоп этади. Тамом-вассалом! Янги асарми? Ҳе, топибсан аҳмоғингни!
Шу, ўйлаб - ўйлаб бир нарсани ҳечам тушунмайман...
Бизда аҳолининг ярми бола, 13 млн бўш калла ниҳол... Мантиқан олиб қараганда, телеэкранлардаги катталар ва болаларга мўлжалланган эфир вақти ҳам 50/50 бўлиши керак ;-). Адабиётда ҳам шундай.
ИМХО, уларнинг онггини шакллантиришда, мафкурани сингдиришда, таълим соҳаси билан бир қаторда, болалар адабиёти ва болалар киноматографияси ва мультипликацияси энг асосий восита бўлиши мумкин! Бу борада тегишли дастурларни ишлаб чиқиб, аниқ вазифаларни ва молиявий манбаларни белгилаб олиш лозим!
Буларни ким қилиши керак? Албатта мутасаддилар ташкилотлар!
Қилиб бўладими ўзи? Бўлади! Яққол мисол - бутун республикани қамраб олган кўп босқичли спорт мусобақалари (пухта ўйланган ажойиб тадбир).
Фақат, мутасаддиларги юқоридан яхши тепки керак! Бўлмасам, "оч қорним - тинч қулоғим" деб, пенсиягача қолган кунларни санаб юраверишади...
Шу ўринда икки савол:
1.Ўзбек мультипликаторлари яратган бир мультфильм қайсидир халқаро танловда фахрли ўринни эгаллабди. Шу мультфильмнинг номи нима ва фарзандларим учун уни қаердан топсам бўлади? Билмайсизми? Мен ҳам билмайман! Унда ким аҳмоқ? Тўрт ёшли қизимнинг илтимоси бўйича кеча уйга "Мадагаскар" мультфильмининг дискини кўтариб борган мен аҳмоқ!
2. Радиофондда сақланаётган, йиллар давомида кунба-кун эфирда жаранглаган "Оқшом эртаклари"нинг аудиодискини қаердан олсам бўлади? Билмайсизми? Мен ҳам билмайман! Ким аҳмоқ? Интернетдан "Русские народные сказки" аудио-альбомини кўчириб олиб, дискда уйга кўтариб борган мен аҳмоқ!
Қолган ҳамма оппоқ! Шу жумладан, экранга чиқиб олиб "ёш авлод онгида ватанга, халққа, тарихга, бой маданий меросга бўлган муҳаббатни шакллантиришнинг бугунги кундаги долзарб вазифалари" масаласида соатлаб чақчақлашадиган амакилар ҳам оппоқ!
PS:
"Сен ким-у, эй дахридин.
Бийрон ўзинг, нодон ўзинг..." (с) Э. Воҳидов
Nigora Umarova
19.06.2009, 16:57
"Болалар адабиёти ва унинг бугунги кундаги ахволи" хакида юкоридаги хабарда долзарб масалалар тахлил килинибди. Бугунги куннинг боласи даражасида фикрлаш анча кийин. Шунинг учун хам болалар учун ёзадиган адиблар кам булса керак. Ёзадиганлари хам мухтарам Маэстро айтганларидек, ёзганларини чоп эттириш учун вактларини кеткизгилари келмайдими?!..
Узингиз уйлаб куринг ижодкор китобини чоп эттириш жараёнида нашриёт билан шартнома тузса-да, нашриёт ижодкорга пул урнига чоп эттирган асарини сотиш учун берса?! У асар ёзадими ёки китобини пуллашни уйлайдими?
Лотин тилида китоблар чоп этилаяпти. Бирок уларнинг шрифтлари, расмлари, унга танланган ранглар боланинг психологик-гигиеник талабларига жавоб берадими!!! Бола аввал китобнинг расмини томоша килади, сунг укийди.
Самарали ижод килган, болалар учун ажойиб асарлар ёзган Кавсар Турдиева, Анвар Обиджон каби ижодкорлар эса негадир жим ёки биз уларнинг ижод намуналарини кузатиб бормаяпмиз.
Мархум болалар адиби Куддус Мухаммадий, Пулат Мумин, Толиб Йулдош, Кудрат Хикматларнинг хам бугунги кунга мос келувчи шеърларини китоб холида чоп этса булади-ку?!..
Nigora Umarova
19.06.2009, 17:17
Бизда ишлаб чикарилган мультфильмлардан факатгина "Зумрад ва Киммат" мультфильми кишининг эсида колган. Болалигимизда "Эртаклар яхшиликка етаклар" туркумидан радиофонотека хазинасида сакланган рахматли Шукур Бурхонов, Марям Ёкубовалар ижро этган эртакларининг грампластинкаси сотувда буларди. Хозир эса йук.
Хурматли Маэстро!
Кизингиз миллий мультфильм куришини хохласангиз, факатгина душанба куни, атиги 10 дакикагина "Ёшлар" каналида соат 15-40 ва 15-50 да, жума куни хам шу вактда уртасида миллий мультфильм курсатилар экан. Шунга хам рахмат...
Болалар курсатуви масаласига келсак...
Якшанбадан ташкари хар куни 17-35 да "Эртаклар-яхшиликка етаклар" курсатуви булади. Кизик, одатда эртак миттивойларга ухлашидан олдин айтиларди. ТВ маъмурияти буни хисобга олишганмикан. Боланинг ухлаш пайти 20-30 ва 21-00 лар орасида булади. Бу пайтда болажонларимиз "Кирол Сежонг"сериалини томоша килиб ухлашлари мумкин.
ТВ дастуридан урин олган мультфильмлар "Кирол Шер", "Айикча Гами"(кизик рус тилида "Мишки Гамми" дейиларди, бизда номланиши тугри таржима килинганмикин?), "Шрек", "Вук", "Ака-ука Гримм эртаклари"дир. Мухими, улар узбек тилида жарангламокда.
Укувчилар учун куйилаётган "Уйла, изла, топ" курсатуви хам мана бир неча ойдирки экран юзини курмаяпти.
Бироқ, ҳозирги кун миллий асарлардаги энг катта муаммо - болалар ёддида қоладиган туб маънодаги "қаҳрамон"ларнинг йўқлиги (мисол учун, "Тимур ва унинг командаси" каби)
Гапингизга кушиламан. Бизнинг болалигимизда киноларнинг бизга йул курсатадиган, эсда коладиган кахрамони буларди. Масалан "Туткич бермас касоскорлар"да от чоптириб окларнинг адабини бераётган Яшка эмас аслида биз эдик.
Маънавият, маданият хакида жуда куп гапирилади. Лекин уша маънавият, маърифат учун нима килинди? Минбарларда чиройли нутклар сузланяпти. Буюк бобокалонларимиз хакида куп гапириляпти. Лекин бу нарсаларни оддий гап билан тушунтириш мумкинми? Шу уринда "Кунг-фу Панда" мультфильми эсимга тушиб кетди. Мастер Шифу Пандага кунг-фу ургатиш учун бошкача усул кулайди. Караса Панданинг овкатдан бошка дарди йук. шунинг учун Пандани овкат билан тайёрлантиради. Кино хар доим нуткдан кура купрок таъсир килади. Шунинг учун буюк аждодларимиз хакида кинолар олиниши керак. Маблаг хам топса булади. Минбарга чикиб маънавият, маданият хакида оташин нутк сузлаб, уйига кетаётганда соткада автобусни бошига кутариб огайнисини сукадиганларнинг маоши хисобига кино олинса фойдаси купрок булса керак.
Хурматли Маэстро!
Кизингиз миллий мультфильм куришини хохласангиз, факатгина душанба куни, атиги 10 дакикагина "Ёшлар" каналида соат 15-40 ва 15-50 да, жума куни хам шу вактда уртасида миллий мультфильм курсатилар экан.Шунга хам рахмат...
Уларга (қизиқ, кимларга?), "рахмат"дан ташқари мендан қуюқ таъзим... Афсуски, бу вақтда кичик қизим боғчада "полдник" қилаётган бўлса, катталари мактабда бўлишади...
"Даҳо"ликка даъвогарларга савол: нима учун шундай қилинган? ;-)
Хурматли Маэстро!
Кизингиз миллий мультфильм куришини хохласангиз, факатгина душанба куни, атиги 10 дакикагина "Ёшлар" каналида соат 15-40 ва 15-50 да, жума куни хам шу вактда уртасида миллий мультфильм курсатилар экан.Шунга хам рахмат...
Уларга (қизиқ, кимларга?), "рахмат"дан ташқари мендан қуюқ таъзим... Афсуски, бу вақтда кичик қизим боғчада "полдник" қилаётган бўлса, катталари мактабда бўлишади...
"Даҳо"ликка даъвогарларга савол: нима учун шундай қилинган? ;-)
Чунки, эфирнинг сериаллардан ва рекламадан ортиб қолган мана шу дақиқаларигина бўш бўлса керак. Тағин билмадим, "даҳо"ликка даъвоим йўқ
Болалар курсатуви масаласига келсак...
ТВ дан ташқари, фақат болалар учун мўлжалланган (ёшлар учун эмас! Шундоқ ҳам "Ёшлар" радиоканали муҳаббат мавзусида "замыкать" қилиб қолган) "Болажон FM" радиоканалини очиш керак.
Бу радиоканал эфирини тўлдириш имкониятлари ачиб ётибди: санъат йўналишидаги олийгоҳлар талабалари ижросида турли радиоинсценировкалар (уларга пул тўлаш шартмас, радиода чиққанига хурсанд бўлиб юраверишади ;-), чунки айнан шу орқали "кўзга кўриниб", бошқа лойиҳаларга жалб этилиши мумкин) қизиқарли викторина ва танловлар, болалар адабиётидан мутоала соатлари, болалар эстрадасидан намуналар, машҳур кишилар ўз болаликлари ҳақида сўзлаб беришлари (адиблар, эстрада юлдузлари, актерлар ва бошқ.), "Донишбобо ўгитлари", "Топган-топалоқ", "До, ре, ми", "Оқшом эртаклари", "Бу ким, у нима?", "Оламга саёҳат", "Уйга вазифа", "Ҳориждаги тенгдошим", "Мен ҳам шоир бўламан", "Яшил чироқ", "Болажон ФМ- меҳмонда", "Нello!", "Радомактаб" каби эшиттиришлар, хаёлий бир мактаб ҳаётидан ҳангомалар тўғрисида ТВдаги "Папины дочки" типидаги радиосериаллар...
Турган гапки, бу радиоканал ҳеқ қачон (!) моддий даромад келтирмайди. У фақат маънавий мева беради. Фақат ҳозир эмас, бир неча йиллардан кейин, уни эшитган авлод улғайганда...
Демак, радиоканални ташкил қилиш турли фондларнинг грандлари ёки молиявий кўмаклари ҳисобига бўлса, унинг фаолиятини молиялаштириб туриш бюджет ёки ҳомийлар ҳисобидан бўлиши керак.
4-5 газета, ойда бир марта чиқадиган 2-3 журнал, ТВдаги 1-2 соатлик эфир, онда-сонда 1000 нусхада чоп этилаётган китоблар билан 13 млн.лик аудиторияни қамраб олса ва унга аниқ мақсадли таъсир ўтказса бўлади деб ҳисоблаш, имхо - ХОМХАЁЛ!
ТВ дан ташқари, фақат болалар учун мўлжалланган (ёшлар учун эмас! Шундоқ ҳам "Ёшлар" радиоканали муҳаббат мавзусида "замыкать" қилиб қолган) "Болажон FM" радиоканалини очиш керак.
Хар доимгидай Маэстродан ажойиб, теша тегмаган таклифлар.
Бу радиоканал эфирини тўлдириш имкониятлари ачиб ётибди: санъат йўналишидаги олийгоҳлар талабалари ижросида турли радиоинсценировкалар (уларга пул тўлаш шартмас, радиода чиққанига хурсанд бўлиб юраверишади ;-), чунки айнан шу орқали "кўзга кўриниб", бошқа лойиҳаларга жалб этилиши мумкин) қизиқарли викторина ва танловлар, болалар адабиётидан мутоала соатлари, болалар эстрадасидан намуналар, машҳур кишилар ўз болаликлари ҳақида сўзлаб беришлари (адиблар, эстрада юлдузлари, актерлар ва бошқ.),
Золотые слово Маэстро. Отдохнуть Вам надо..... (c) Наша Раша
Lutfillo Tursunov
27.06.2009, 20:05
Бу радиоканал эфирини тўлдириш имкониятлари ачиб ётибди: санъат йўналишидаги олийгоҳлар талабалари ижросида турли радиоинсценировкалар (уларга пул тўлаш шартмас, радиода чиққанига хурсанд бўлиб юраверишади ;-)
Бечора талабалар, ҳеч ким уларга пул бергиси келмайди :)
Бечора талабалар, ҳеч ким уларга пул бергиси келмайди
И-е, қанақа пул? Ҳозир одамлар радиода чиқиш учун пул беришаяптику, сиз бўлсангиз... ;-)
Lutfillo Tursunov
27.06.2009, 22:38
Бечора талабалар, ҳеч ким уларга пул бергиси келмайди
И-е, қанақа пул? Ҳозир одамлар радиода чиқиш учун пул беришаяптику, сиз бўлсангиз... ;-)
Биз талабалигимизда фақат ТВга текинга чиқиш қилардик, радиоларни писанд қилмаганмиз :)
Радио, гезетага текинга ишлашдан кўра, ётоқхонада кечгача ухлашни хуш кўрардик...
Талабалар диққатига: Менинг бу гапларимга эътибор қилманг, биз ўша пайтлар роса дангаса бўлганмиз.
Биз талабалигимизда фақат ТВга текинга чиқиш қилардик,
Шунинг учун ТВ хозирги ахволга тушибди-да :)
радиоларни писанд қилмаганмиз
Яхшиям шунака булгани.
биз ўша пайтлар роса дангаса бўлганмиз.
Хечам узгармаган куринасиз...
Lutfillo Tursunov
27.06.2009, 23:19
Шунинг учун ТВ хозирги ахволга тушибди-да
ТВдан норозиларга мени мишен қилиб беряпсиз ўзиям :)
Хечам узгармаган куринасиз...
Бир мақол эсимга тушдию, ўзимни камситгим келмадида :)
Шунинг учун ТВ хозирги ахволга тушибди-да
ТВдан норозиларга мени мишен қилиб беряпсиз ўзиям :)
Хечам узгармаган куринасиз...
Бир мақол эсимга тушдию, ўзимни камситгим келмадида
Мақолни ёзмай қўя қолинг, букрилар ҳам хафа бўлишади. :)
Gulnora Voisova
10.07.2009, 18:20
Мақолни ёзмай қўя қолинг, букрилар ҳам хафа бўлишади Гурковлар хам бироз тер тукишига тугри келади :-)
Asadjon Khodjaev
05.08.2009, 11:42
Хурматли форумдошлар!
Мавзу бўйича фикр юритадиган бўлсак - икки кундан буён Ҳамид Олимжоннинг "Семурғ ёки Паризод ва Бунёд" шеърий эртагини қидираман. Ушбу эртак менга ёшлигимда жуда ёққан эди, мактабда эсимда адабиёт дарсларида ушбу асарда парчаларни ёдлаб ўқиб берардик. Халигача асарнинг айрим парчалари ёдимда. Бунинг устига куни-кеча "Ёшлар" тв-каналида эртакнинг экранизациясини кўриб қолиб, ушбу асарнинг қандай маҳорат билан ёзилганига яна қойил қолдим.
Интернетда "Паризод ва Бунёд" эртагини тўлиқ матнини қидира бошладим лекин топа оладим. Агар кимда ушбу асарнинг тўлиқ матни бор бўлса менга юборишни иложи бормикан? Миннатдор бўлар эдим. Рахмат.
Хеч эсимдан чиқмайди, 5 ёшимда ёдлаган шеърим...Бобурдан "Чархнинг мен кўрмаган жабру жафоси қолдиму, хаста кўнглим чекмаган......" уёғи энди эсда йўқ..
Мактабдан келдим дегунча китоб ўқирдим, пул йиғиб эртак китоблар сотиб олардим, сотувчи аёл таниб қолганди хам. Бир куни келиб, мен ўқимаган эртак китоби қолмаганини кўриб "ОДАМ" анатомиясини 1 сум неччи тийингадирам сотиб олгандим эх роса кулгули дамлар)))
Nigora Umarova
06.08.2009, 11:48
Хурматли форумдошлар!
Мавзу бўйича фикр юритадиган бўлсак - икки кундан буён Ҳамид Олимжоннинг "Семурғ ёки Паризод ва Бунёд" шеърий эртагини қидираман. Ушбу эртак менга ёшлигимда жуда ёққан эди, мактабда эсимда адабиёт дарсларида ушбу асарда парчаларни ёдлаб ўқиб берардик. Халигача асарнинг айрим парчалари ёдимда. Бунинг устига куни-кеча "Ёшлар" тв-каналида эртакнинг экранизациясини кўриб қолиб, ушбу асарнинг қандай маҳорат билан ёзилганига яна қойил қолдим.
Интернетда "Паризод ва Бунёд" эртагини тўлиқ матнини қидира бошладим лекин топа оладим. Агар кимда ушбу асарнинг тўлиқ матни бор бўлса менга юборишни иложи бормикан? Миннатдор бўлар эдим. Рахмат.
Хамид Олимжоннинг "Семург, Паризод ва Бунёд" эртаги нихоятда шоирнинг барча асарлари сингари дилбар тилда ёзилган. Эртак сунгги марта 1984-85 йилларда чоп этилганди. Афсусларким, мактаб программасидан хам олиб ташланган.
Эртак янглишмасам куйидагича бошланарди.
Сарвикомат Паризод,
Усди гамлардан озод.
Бахор янглиг очилди,
Гуллар янглиг сочилди.
Чиройидан овоза,
Элга таркалди тоза.
Хар ерга достон булди,
Достонга бустон булди.
Курмаганлар куришни,
Курганлар ултиришни,
Килар булдилар орзу,
Барча тошу тарозу...
Профессор Мамасоли Жумабоевнинг "Болалар адабиёти" мажмуаси (Тошкент, Укитувчи, 2008 йил, 143-153-бетлар)да эртакнинг "Бунёднинг жанги" кисми берилган.
Агар вакт утмаган булса, кейинги хафталарда эртакни эътиборингизга хавола килишга харакат киламан.
Nigora Umarova
06.08.2009, 12:34
Хеч эсимдан чиқмайди, 5 ёшимда ёдлаган шеърим...Бобурдан "Чархнинг мен кўрмаган жабру жафоси қолдиму, хаста кўнглим чекмаган......" уёғи энди эсда йўқ..
Чархнинг мен курмаган жабру жафоси қолдиму?!
Хаста кўнглум чекмаган дарду балоси қолдиму?!
Мени хор этти-ю қилди муддаини парвариш,
Даҳри дунпарварнинг ўзга муддаоси қолдиму?!
Мени ўлтурди жафои жавр бирла ул қуёш,
Эмди тургузмак учун мехри вафоси қолдиму?!
Ошиқ ўлғоч кўрдим ўлимни ўзимга, эй рафиқ,
Ўзга кўнглимнинг бу оламда ҳароси қолдиму?!
Эй кўнгул, гар Бобур ул оламни истар, қилма айб,
Тенгри учун де бу оламнинг сафоси қолдиму?!
Мактабдан келдим дегунча китоб ўқирдим, пул йиғиб эртак китоблар сотиб олардим, сотувчи аёл таниб қолганди хам. Бир куни келиб, мен ўқимаган эртак китоби қолмаганини кўриб "ОДАМ" анатомиясини 1 сум неччи тийингадирам сотиб олгандим эх роса кулгули дамлар)))
Ҳа, болалик беғуборлик деб бекорга айтишмайди. Менга 4ғ5 ёшларимдан бошлаб бувимларнинг эскича китоблар (Абдулла Авлонийнинг жадид мактаблари учун чикарган "Биринчи муаллим", "Иккинчи муаллим", Мунаввар корининг "Укиш китоби", "Қироат китоби")ни укиб беришлари жуда ёкарди. Китобларда масаллар, ибратли хикоятлар, ривоятлар, шеърлар соддагина килиб берилганди.
Мактабга чикккач эса китобга булган кизикиш асосан 2ғсинфдан бошланган . Синфдошларимиз билан "Ким куп китоб укиш"га кимўзар уйнардик. Хам мактаб кутубхонасидан китоб олардик, хам ойижон ва адажонимиздан китоб олиб беришларини илтимос килардик.
Abror Qodirov
06.08.2009, 14:05
Мактабга чикккач эса китобга булган кизикиш асосан 2ғсинфдан бошланган
Мактабдан келдим дегунча китоб ўқирдим, пул йиғиб эртак китоблар сотиб олардим, сотувчи аёл таниб қолганди хам.
Sinfdoshim bor edi – Shodiyor Kan. Futbolda har doim darvozada turganidan uni shunday chaqirardik. Futbolkalarining deyarli barchasiga “Kan”, deb yozib ostiga katta qilib “1” raqamini chizvolardi. O’zining keyinchalik aytishicha unga o’sha paytda Oliver Kahndan ko’ra Van Der Sar ko’proq yoqqan ekan. Lekin futbolkaga uch qisimda iborat bu familiyani yozib sig’dira olmagan Shodiyor qisqagina qilib “Kan” deb yozib qo’yaqolgan ekan. O’sha bo’la har doim rosa qiziqarli hikoyalarni aytib berardi. Shunaqangi berilib gapirardiki, hammamiz qiziqib eshitardik.
Bir kuni undan “Hey, Kan, san qattan shuncha narsani eshitgansan?”, deb so’radim. Shunda u bularni eshitmagan, balki o’qiganini aytgan edi. Meni qiziqib qolganimni bilgach u ertasiga birga bir joyga olib bordi. 5 qavatli binoning birinchi qavatiga kirib ketayotib ko’zim bir yozuvga tushdi: Toshkent shaxar, Segeli tumaniga qarashli, “Mashrab” nomidagi kutubxona. O’shanda ilk bor dunyoda kutubxona degan narsa borligiga iymon keltirdim. Kitobga bo’lgan qiziqishimga dostim Kan yog’e Shodiyor sabab bo’lgandi.
Kutubxonadan olgan ilk kitobimning muqovasiga “Shirin Qovunlar Mamlakati” deb yozilgandi. Hudoyberdi To’htaboyev degan yozuvga esa o’sha paytda yo ko’zim tushmagan yoki e’tibor bermagan bo’lsam kerak. Keyinroq o’sha kutubxonaga tez-tez borib turadigan bo’ldim. 5-sinfligimda yuqorida nomi keltirilgan kitobdan tashqari yana “Shum bola”, “ Gulliverning sayohatlari”, “Mitti Nilsonnning yovvoyi g’ozlar bilan qilgan g’aroyib sayohatlari”,.. va yana qandaydir kitoblarni o’qigandim. Bu kitoblarni tabiiyki bizning goalkeeperimiz tavsiya etardi.
O’sha kutubxona hozir buzilib, o’rniga do’kon qurulgan. Kutubxona ko’chirilmagan. Shunchaki yo’q qilingan. Shunaqa.
P.S. Hayot qiziqda. O’sha meni va yana bir qancha ko’cha changitib yurgan bolalarni kitob o’qishga qiziqtirgan do’stim jinoyat kodeksining o’g’rilikga oida moddasi bo’yicha ozodlikdan maxrum qilinib, deyarli 3 yillik umrini panjara-yu qalin va baland devorlar ichida o’tkazdi.
Nigora Umarova
06.08.2009, 14:52
Kutubxonadan olgan ilk kitobimning muqovasiga “Shirin Qovunlar Mamlakati” deb yozilgandi. Hudoyberdi To’htaboyev degan yozuvga esa o’sha paytda yo ko’zim tushmagan yoki e’tibor bermagan bo’lsam kerak. Keyinroq o’sha kutubxonaga tez-tez borib turadigan bo’ldim. 5-sinfligimda yuqorida nomi keltirilgan kitobdan tashqari yana “Shum bola”, “ Gulliverning sayohatlari”, “Mitti Nilsonnning yovvoyi g’ozlar bilan qilgan g’aroyib sayohatlari”,.. va yana qandaydir kitoblarni o’qigandim. Bu kitoblarni tabiiyki bizning goalkeeperimiz tavsiya etardi.
J. Sviftning "Gulliverning sarguzashtlari", Lagerlyofning "Mitti Nilsning sarguzashtlari" kitobini men ham sevib o'qirdim. Yaqinda bo'laligimning sevimli kitoblarini qaytadan varaqladim. Bilasizmi, bolaligimda o'qigan kitoblarim menga o'zgacha ta'sir qildi. Gulliverning sarguzashtlari zerikarli bo'lib tuyuldi, tarjimada ham bir qancha g'alizliklarga duch keldim, so'zlar o'z o'rnida qo'llanmagan. "Mitti Nilsning sarguzashtlari"(tarjimon Xurshid Davron) esa yaxshi tarjima qilingan. Bolaligida inson dunyoni o'zgacha tasavvur qilarkan.
Nigora Umarova
06.08.2009, 15:34
Америкалик машхур психоаналитик Эрик Берннинг ушбу маколасини укиб савол тугилди:"Эртаклар хар доим хам яхшиликка етаклайдими? Масалан, "Бугирсок" эртаги. Болага болалигидан бошлаб реал хаётни ургатиш керак эмасмикан?
Эрик Берн
“Кизил калпокча” эртаги марслик нигохида
...Кунларнинг бирида ойиси кизил калпокчали кизининг кўлига сомса ва кўвачадаги ёгни тутказиб, бувисининг ёнига жўнатади. Кизалок йўлда бурига дуч келади. Тухтанг шу ерда савол тугилади: Кайси она ёш болани бўриларга тула ўрмонга юборади? Нима учун сомсани ўзи олиб бормади ёки кизига хамрох бўлмади. Кампир шунчалик ёрдамга мухтож экан, нега унинг кулбада ёлгиз яшашига йул куйилди? Хуп, кизалок бир узи хам бориши керак хам дейлик, лекин унга онаси йулда тухтамасликни, бури билан гап сотиб утириш керакмаслигини нега тайинламади? Эртакдан маълумки, Кизил калпокча бу хатарлардан мутлако бехабар эди. Бирок хаётий тажрибаси бор хар кандай она бунчалик бегам булмайди-ку! Демак, онанинг хеч нимадан хавотирланмаслиги худди кизалогидан тезрок кутилмокчидек тасаввур уйготади. Кизиги эса, унинг шу норасида кизидан бошка хеч кими йўк. Кизалок бувисиникига боргач, бўрини (унинг кўзлари, кулоклари, оёклари ва тишларини) кўргандан кейинги ахволни эсланг. Нега у шу захотиёк кулбадан кочиб чикиб кетмади? Хар кандай холатда хам, дейлик, у ута мехрибон киз булганда хам, бурига дуч келгандан кейин хотиржам гул териб юрмаслиги керак эди, кайтанга: “Йирткич бувимни еб куйиши мумкин, тезрок ёрдамга шошишим керак”, деб уйлаши лозим эмасмиди?
Эртакдаги буви ва овчи образлари хам шубхали. Агар бу чупчакка реал кишилар иштирок этаётган ходиса деб карайдиган булсак, худди уларнинг хар бири учун алохида сценарий ёзилгандек ажаблантиради. Факат бу такдирлар бир бирига тиркаб куйилган. Бу нималарда курилади:
- кандайдир “бахтсиз ходиса” ёрдамида кизидан кутулмокчи булганидек тасаввур колдирадиган она киёфасида;
- бурининг (куён ёки шунга ухшаш жониворларни овлаб юрувчи, хуллас, узи хон-куланкаси майдон бурининг) била туриб уз жонини хатарга куйишида. Чамамда, у ёшлигида Ницшени укиган куринади (Гапира оладиган, кампир киёфасига кириб олишга акли етган бури китоб хам укий олади?да). Бундай дейишимга сабаб, йирткич гуё узига Ницшенинг сузларини шиор килиб олганди: “Хавф-хатар ичра яша, аммо шараф билан ул!”
- ёлгиз, бунинг устига, эшикни кулфламай яшайдиган бувининг хатти-харакатларида. Бизнингча, у хаётдан жуда безган, хеч нимага иштиёки йук. Хатто кариндошлари билан хам туришни истамайди. Лекин шу уринда “буви”нинг кекса эканлигига хам ишонгинг келмайди, ахир унинг набираси хали гудак булса!
-овчининг худди бу вокеаларни аввалдан билгандай жойида хозиру нозир булишида. Бу уринда унинг вазифаси тушунарли-халоскор, ахир ундан бошка ким хам норасида киз ва кекса хонимга ёрдам бера оларди.
Кизил калпокча бувисини (бу уринда тушакда ётган бури назарда тутилмокда) биринчи марта куриб тургандек, саволга тутиши, ёнма- ён утирган холда суз уйини килиши галати туюлади. Кизиги эса, бу уйин кизалок учун омадли якунланади.
Бу эртакдага кахрамонларнинг хаёти хеч кандай кимматга эга эмасдек туюлади. Гуё эртак ёзишдан максад бурини кандай килиб кулга олиш мумкинлигини айтишдан иборатдек, холос. Уни илинтириш учун эса узини лакма килиб курсатувчи, аслида копкон вазифасини утовчи кизалокдан фойдаланилади. Агар бошкачарок булганда, масалан, Кизил калпокча бури яшайдиган урмонга бормаса ёки бурини киздан узокрок юришини (шунда буви хам бехавотир буларди) таъминласа булмасмиди? Хуллас, эртакдан максад- бурилар урмонда хеч качон ёлгиз сайр килмасин, охири вой булади, деган гапни уктириш, шекилли... бу холат кизини урмонга юбориб, унинг кун буйи кайтмаганидан хавотир олмаётган ойисининг хотиржамлигида хам сезилади.
Агар укувчилар ушбу тахлилимизни беадабликка йуйсалар, улар реал хаётда Кизил калпокча булиб яшаб куришсин. Демокчимизки, бунака “мехрибон она” ва бундай “тажриба” билан яшайдиган одам “улгаярмикан”?
Таржимон Носиржон Жураев
Nigora Umarova
10.08.2009, 14:38
Хурматли форумдошлар!
Интернетда "Паризод ва Бунёд" эртагини тўлиқ матнини қидира бошладим лекин топа оладим.
"Семурғ, Паризод ва Бунёд" эртагининг матни.
Asadjon Khodjaev
10.08.2009, 15:04
"Семурғ, Паризод ва Бунёд" эртагининг матни.
Каттат рахмат. Мени жуда хурсанд қилдингиз. Миннатдорман. ))
Asadjon Khodjaev
10.08.2009, 15:22
Хамид Олимжоннинг асарлари жуда чиройли тил билан ёзилган. Агар болаларингизга эртак ўқиб бермоқчи бўлсангиз, менимча, ундан яхшиси йўқдир.
Lutfillo Tursunov
10.08.2009, 16:04
Хамид Олимжоннинг асарлари жуда чиройли тил билан ёзилган.
Мактаб даврида ёд олган шеърларимдан кўпи ёддан кўтарилган, лекин Ҳамид Олимжон шеърларидан, достонларидан парчалар ҳеч эсимдан чиқмайди. Бунга сабаб жуда чиройли, ёқимли тилда ёзилгани учун бўлса керак:
Водийларни яёв кезганда,
Бир ажиб ҳис бор эди менда,
Чаппар уриб гуллаган боғин,
Ўпар эдим Ватан турпоғин...
"Ойгул билан Бахтиёр" достонини эса қайта-қайта завқ билан ўқиганман:
Болалик кунларимда,
Уйқусиз тунларимда,
Кўп эртак эшитгандим,
Сўзлаб берарди бувим.
Эсимда ўша дамлар,
Ўзи учар гиламлар,
Тоҳир - Зуҳра, Ёрилтош
Ойни уялтирган қош…
Эҳ, мактаб даврларим эсимга тушиб кетди...
Nigora Umarova
10.08.2009, 16:22
Мактаб даврида ёд олган шеърларимдан кўпи ёддан кўтарилган, лекин Ҳамид Олимжон шеърларидан, достонларидан парчалар ҳеч эсимдан чиқмайди. Бунга сабаб жуда чиройли, ёқимли тилда ёзилгани учун бўлса керак:
Эҳ, мактаб даврларим эсимга тушиб кетди...
Шоирнинг болалар учун ёзилган бир шеъри бор эди. Янглишмасам, шундай эди:
Осмонларни тўлдириб,
Самалёт учиб кетди.
Унинг кучли овози
Оламни тутиб кетди.
Эй, Ватаним қурган қуш,
Тўхта, мени олиб кет,
Тўхта, бир хат беорайин,
Қанотингга солиб кет...
Болаликда бу шеърларни ўйин тарзида ҳар гал самолётни кўрганда айтардик. Шеър 2-синф Ўқиш китоби дарслигимизда бор эди. Ҳозир ушбу шеър ҳам бошланғич синф дарслигидан олиб ташланган. :-(
Behzod Saidov
10.08.2009, 17:25
"Семурғ, Паризод ва Бунёд" эртагининг матни.
Википедияга қўшиб қўйдим: http://uz.wikipedia.org/wiki/Semurg%E2%80%98_yoki_Parizod_va_Bunyod
Asadjon Khodjaev
10.08.2009, 19:25
"Ойгул билан Бахтиёр" достонини эса қайта-қайта завқ билан ўқиганман:
Болалик кунларимда,
Уйқусиз тунларимда,
Кўп эртак эшитгандим,
Сўзлаб берарди бувим.
Эсимда ўша дамлар,
Ўзи учар гиламлар,
Тоҳир - Зуҳра, Ёрилтош
Ойни уялтирган қош…
Ўт боғлаган қанотлар,
Беқанот учган отлар,
Бахтиёр билан Ойгул,
Қиз бўлиб очилган гул,
Сўйлагувчи деворлар,
Бола бўп қолган чоллар.
Ушбу парча ҳали хам менинг эсимда бор экан. Мактабда ёд олган эдик. Эсимда ўқитувчимиз бизга ушбу достонни бўлиб берган эди - доска олдига чиқиб галма-гал ўқиб берар эдик. Афсус ёш вафот этганлар, бўлмаса жуда чиройли асарлар билан бизларни янада ҳам хурсанд қилар эди.
Asadjon Khodjaev
10.08.2009, 19:31
Мана шундай асарларни аудиокитоб қилиб чиқарса бирданимга бир нечта масала хал бўлар эди:
- ёшларга адабиётга бўлган муносабатини янада яхшилаш;
- ёш болажонларга эртак сифатида ўзбек болалар адабиёти билан ёшликдан таништириб бориш;
- ўзбек тилини ўрганаман деган инсонларга (чет элик ёки ўзимизнинг фуқаролар) ёрдам бериш ва хоказо.
Lutfillo Tursunov
10.08.2009, 20:14
Мана шундай асарларни аудиокитоб қилиб чиқарса бирданимга бир нечта масала хал бўлар эди:
- ёшларга адабиётга бўлган муносабатини янада яхшилаш;
- ёш болажонларга эртак сифатида ўзбек болалар адабиёти билан ёшликдан таништириб бориш;
- ўзбек тилини ўрганаман деган инсонларга (чет элик ёки ўзимизнинг фуқаролар) ёрдам бериш ва хоказо.
Ҳақиқатанам тушуниш осон бўлган тилда ёзилгани учун ҳам Ҳамид Олимжон асарларини болалар ўртасида кенг тарғиб қилиш керак. Ёшликда бадиий асарларни тўла тушиниб ўқиш қийин бўлади, лекин юқорида тилга олинган достонларни ўқиганда болалар ҳам унинг мазмунини яхши идрок эта оладилар. Шу жиҳатдан болаларни адабиётга қизиқтиришда бу достонларнинг ўрни беқиёс бўлишига шубҳам йўқ. (Ўзимнинг бошимдан ўтган.)
Форумдошларимизнинг Ҳамид Олимжон қаламига мансуб шеър ва достонларни шу ерда жойлаштиришларини умид қилиб қоламан.
Мавзу очилган пайтда билдирган фикрим амалга ошмоқда:
Болаликда ўқиган баъзи асарларни қайта ўқигим келиб юрувди, зора уларнинг электрон вариантини шу ердан топсам...
Nigora Umarova
11.08.2009, 15:49
Мана шундай асарларни аудиокитоб қилиб чиқарса бирданимга бир нечта масала хал бўлар эди:
- ёшларга адабиётга бўлган муносабатини янада яхшилаш;
- ёш болажонларга эртак сифатида ўзбек болалар адабиёти билан ёшликдан таништириб бориш;
- ўзбек тилини ўрганаман деган инсонларга (чет элик ёки ўзимизнинг фуқаролар) ёрдам бериш ва хоказо.
Хамид Олимжон асарлари асосида яратилган радиоинценировкаларни эшитгандим. Балким аудиокитоб чикариш Узтелерадио компанияси билан хамкорликда олиб борилса, яъни аудио китобга уша ердаги материаллардан фойдаланса буладими?
Nigora Umarova
11.08.2009, 16:08
Форумдошларимизнинг Ҳамид Олимжон қаламига мансуб шеър ва достонларни шу ерда жойлаштиришларини умид қилиб қоламан.
Хамид Олимжоннинг асарларини укиш нафакат болалар учун катталар учун марокли. Ушбу шеърлар боларнинг ёшига мос келмагани учун уни бошка мавзуга жойлаштиргандим.
http://uforum.uz/showthread.php?p=257101#post257101
Nigora Umarova
18.08.2009, 13:15
Ertaklar qaysi yo'lga yetaklayapti?
Bolalik kunlarimda,
Uyqusiz tunlarimda
Ko‘p ertak eshitgandim
So‘ylab berardi buvim ...
(Hamid Olimjon)
Men ham bolaligimda ko‘p ertak eshitardim. Onam meni uxlasin deb ertak aytsalar, qaytanga ertakdan ta’sirlanib, uyqum qochib ketardi. Onamni savolga tutardim: — Nega tulki qopqonga tushib qoldi? — Bu unga jazodir. U hammani aldagani uchun o‘zi ham tuzoqqa ilindi. — Ertak nega bunaqa tugadi? Chumoli qanday qilib boyib ketdi?... — Chunki u mehnatkash. Toshbaqaga o‘xshab dangasalik qilmagani uchun murod-maqsadiga yetdi.
Savollarim tugamasdi. Eshitadigan ertaklarimning aksariyati majoziy va sarguzashtlarga boy bo‘lishiga qaramay, ularga xuddi yon-atrofimda sodir bo‘ladigan voqealardek ishonardim. Hozir ham ishonaman. Chunki har qadamimizda makkora tulkilar, beg‘am toshbaqalar, ochko‘z bo‘rilar va yovuz ajdaholarni ham uchratish mumkin. Kichkinaligimda ertaklardagi voqealarga ishonganim kabi hozir ham kitob o‘qib ta’sirlanaman, voqealar mushohada qilishga majbur qiladi. “Ko‘p kitob o‘qisam, balki hayotimda xatoliklarga yo‘l qo‘ymasman”, degan gapim ko‘pchilikka erish tuyuladi, hali men tushunib yetmagan hayot kitobdagidan mutlaqo boshqacha ekanligini aytishadi.Balki, ular haqdirlar. Lekin baribir men dunyoni kitoblar orqali ko‘rishdan rohatlanaman. Bu qiziqish balki o‘sha — bolaligimda eshitgan ertaklarim ta’sirida uyg‘ongandir. Bolalar adabiyoti chindan-da go‘zal va beg‘ubor. Ulardan bahramand bo‘lish uchun ham bolalik yillarimga qaytib qolishni juda xohlardim. Yosh bolalarga havasim keladi. Ularga havas bilan qarashlarim chog‘ida ko‘p bora onalarning farzandiga ertak aytayotganining guvohi bo‘laman. Biroq ular bolaligimda onam aytgan, men eshitgan ertaklarga o‘xshamaydi.
Ko‘zi uyquga ketib qolayotgan kelinchak bolasiga ertak aytmoqda:— Xullas, (ertakning boshlanishi ajoyib!) o‘rmonda ketayotganida oldidan katta ayiq chiqib qolibdi. Keyin u orqasiga qarab qochib ketibdi.Bolakayni bilmadim-u, lekin men kimning oldidan chiqib qolgan, nega qochib ketgan — hech narsaga tushunmadim.Ertak davom etadi:— Yugurib ketaveribdi, adashib qopti, keyin nima qilishni bilmay, yig‘lab o‘tiraveribdi.— Ayiq ketidan quvlabdimi? — deydi bolakay mitti ko‘zlarini onasiga tikib.— Jim eshitsang-chi, adashib ketaman. Hm... Keyin yig‘layveribdi, uni hech kim eshitmabdi. Oldida hech kim yo‘q ekan.— Keyin nima bo‘pti?— Bo‘ldi, tamom. Endi uxla.Bunday ertaklar bolani bir zum chalg‘itish uchun aytilsa kerak. Ulardan hech qanday ma’no chiqarib bo‘lmaydi. Yosh bola nimani ham tushunardi, dersiz. Lekin tarbiyalashdagi eng muhim vosita ana shu ertaklar-ku. Nahot bolaga gapirib yoinki urushib tarbiyalash ertaklardan ko‘ra samaraliroq natija bersa?Hozirda bolalar uchun chiqarilgan ertak kitoblar juda ko‘p.
Ayniqsa, bolalarni o‘ziga tortadigan rasmli kitoblar serob. Kitob do‘konlarini aylanar ekanman, “Sariq devni minib”, “Qasoskorning oltin boshi”, “O‘n besh yoshli kapitan” kabi kitoblar turgan rasta oldidan ketolmayman. Yoshligimda shu kitoblarni qaerdandir izlab topib yoki birovlardan olib, yirtilgan varaqlarini to‘g‘rilab o‘qigandim.
Hozir o‘sha kitoblar qalin muqova, tiniq qog‘ozlarda nashr qilingan, lotin yozuvida. Ularni hayajon bilan varaqlar ekanman, yana o‘qigim keladi. Ustimdan kulishlaridan qo‘rqaman, xolos. Chunki endi bu kitoblarning egasi men emas, bolalar. Kitobni olgan joyimga qaytib qo‘yar ekanman, mening havasimni keltirayotgan bolalar qo‘liga bu kitoblar yetib borganmikin yoki ular “Pokemon”, “Papay”, “Anpanman” kabilarni afzal ko‘rishyaptimi, deb o‘ylanib qolaman. Hozirgi bolalar tomosha qilayotgan multfilmlar ham tamoman boshqacha. Ba’zi multfilmlar boshidan oxirigacha urushishdan iborat bo‘lsa, ba’zilari yosh bolalarga mo‘ljallanganmi yoki kattalarga, umuman ajratib bo‘lmaydi. Deyarli barcha bolalar og‘zida doston bo‘lgan “Shrek” bunga misol bo‘ladi. Ayniqsa, uning o‘zbek tiliga “Shiroq” nomi ostida tarjima qilingan varianti bachkanalikdan o‘zga narsa emas.Tarbiya — nozik masala. Uning qoidasi haqida bir nima deyishga har kim ham ojizlik qiladi. Ammo “Ertaklar — yaxshilikka yetaklar” naqli bejiz emas. Ertaklar doimo to‘g‘ri yo‘lga yetaklaydi, faqat uning o‘zi to‘g‘ri bo‘lsa bas.
Durdona Alimova
Nigora Umarova
19.08.2009, 15:55
"Ойгул билан Бахтиёр" достонини эса қайта-қайта завқ билан ўқиганман:
Болалик кунларимда,
Уйқусиз тунларимда,
Кўп эртак эшитгандим,
Сўзлаб берарди бувим.
Эсимда ўша дамлар,
Ўзи учар гиламлар,
Тоҳир - Зуҳра, Ёрилтош
Ойни уялтирган қош…
Ўт боғлаган қанотлар,
Беқанот учган отлар,
Бахтиёр билан Ойгул,
Қиз бўлиб очилган гул,
Сўйлагувчи деворлар,
Бола бўп қолган чоллар.
Бувимнинг хар киссаси,
Хар бир килган хиссаси
Фикримни тортар эди,
Хавасим ортар эди.
Тинглар эдим бетиним
Узун тунлар ётиб жим.
Сеза олардим кучин,
Купи ёлгон, купи чин.
Аммо Ойгул - Бахтиёр
Эртагини у такрор
Килар эди хар кечин.
"Ойгул билан Бахтиёр" эртагининг лотин алифбосидаги матнини куйида укишингиз мумкин
Umida Shodiyeva
15.09.2009, 23:20
ERTAK
Yerimiz mezbon ekan,
Oy-quyosh mehmon ekan.
Suvlar kuylovchi ekan
Toshlar tinglovchi ekan
O’rgimchak to’quvchi ekan
Pashsha uni buzuvchi ekan
Burgut kuzatuvchi ekan
Arslon tuzatuvchi ekan.
Gullar mezbon ekan
Kapalak mehmon ekan
Pashshalar uchuvchi ekan
Baqalar tutuvchi ekan
Chigirtkalar dangasa ekan
Chumoli tinim bilmas ekan
Yerimiz ona ekan
Odamlar bola ekan
Soat mili yurar ekan
O’zi esa turar ekan
Tog’lar balandroq ekan
Jarliklar o’pqon ekan
Ming oyoq qolar ekan
Ilon undan o’zar ekan
Daryolar qaytmas ekan
Ko’llar hech yurmas ekan
Baliqlar suzar ekan
Bulutlar kezar ekan
Yer osti oltin ekan
Qoziqlisi sabzi ekan
Yerdan yumronqoziq chiqar ekan
Tosh orasidan toshbaqa mo’ralar ekan
Turnalar oppoq ekan
O’rdaklar to’qroq ekan
Timsohlar qassop ekan
Bigemot qappos yerkan
Kapalak raqsga tushar ekan
Chigirtga qoshiq yozar ekan
Ayiq baliq xo’r ekan
Akula undan ko’p yerkan
Mushuk sut xo’r ekan
It sadoqatli ekan
Quyon yugiruvchi ekan
Bo’ri uni kuzatuvchi ekan
Bor ekanu yo’q ekan
Och ekanu to’q ekan
Bo’ri ko’p kaltak yer ekan
Tulki uni aldar ekan
Ot yeldek uchar ekan
Tuyaqush undan o’zar ekan
Chig’anoq marjonli ekan.
Quyon mo’ynali ekan
Ko’rkapalak tunda uchar ekan
Boy o’g’li kuzatar ekan
Ertagim tugar ekan
Tinglaganlar minnatdor ekan.
TIU qoshidagi akademik litsey
o'quvchisi Po'latova Lobar Olimjon qizi
Feruza Xodjayeva
17.09.2009, 11:25
Бор эканда йўқ экан,
Оч эканда тўқ экан.
Аслида бувимдайин,
Эртак китоб йўқ экан.
Мезон. Оқшом. Сўриток.
Тераклар орасида,
Беркинмачоқ ўйнарди,
Юлдузлар норасида.
Эртакка кўмилардик,
Уйига қайтгач офтоб.
Сен, мен, Мираҳмад, Баҳри
Ва бувим-эртак китоб.
Тушларимга кирарди,
Уч оғайни ботирлар.
Бугун кўнглимни бузди,
Ўша ширин хотирлар.
Бугун юлдузсиз осмон,
Унутилган сўриток.
Биз улғайдик... Мен кетдим,
Тошшаҳарга кайфим чоғ.
Гарчи китобга дўстман,
Гарчи кўпдир эрмаклар.
Энди ўшандагидай,
Сеҳрлимас эртаклар.
...Бир бор бўлди, йўқ бўлди,
Бир оч бўлди-тўқ бўлди.
Бувимдайин сеҳрли,
Эртак китоб йўқ бўлди...
Башорат
Gulnora Voisova
17.09.2009, 12:11
...Бир бор бўлди, йўқ бўлди, Бир оч бўлди-тўқ бўлди. Бувимдайин сеҳрли, Эртак китоб йўқ бўлди...
Бувимнинг хар киссаси, Хар бир килган хиссаси Фикримни тортар эди, Хавасим ортар эди. Болажонлар хаётида бувижонлар роли жуда катта ахамият касб этади.
Купгина ёзувчиларимизнинг болалик хотираларида бувилари тилга олинади.
Горькийнинг бувиси Акулина Ивановна, Пушкиннинг энагаси Арина Родионовна ва купгина жахон адабиёти номоёндаларида хам бу хол кузатилади.
Ёлгиз (буви бувасиз) оилада усган бола билан, катта хонадонда яъни бувилик бувалик усган бола уртасида катта фарк булади.
Хаммамиз хам ёшлигимизда бувимиз айтган эртакларни, гузал ривоятларни ширин орзикиш ва согинч билан эслаймиз.
Umida Yusupova
03.11.2009, 21:26
Yuqorida aytilganidek, bolalar badiiy kitob o'qishga qiziqmay qo'yganlar, ko'pchiligi, lekin bu ularni eshitishni hohlamaydilar degani emas. Boshqa tomondan agar hamma Harry Potter ni biladigan bo'lsa, uni Hoshimjondan-da yaxshi ko'rishadigan bo'lishsa, nega uni o'zbek tiliga tarjima qilish mumkin emas? To'g'risini aytsam, o'zimga Harry Potter ning kitoblari Sariq devni minibdan ko'ra ko'proq yoqadi. Lekin, Sariq devni minib ni ekranizatsiya qilish yaxshi fikr, chunki bizda hozir "ssenariysi bir xil" kinolardan boshqa hech narsa deyarli ishlab chiqarilmayapti. Agar kimdir shuni boshlasa, boshqa asarlar bo'yicha film olish bizda ham oldinga siljir edi.
Narzullayeva Yulduz
03.11.2009, 22:35
Bundan taxminan 10 yillar oldin bizga ota -onamiz uyqu oldidan har xil badiiy kitoblar mutolaa qilib berishar edi . O'sha davrdagi kitoblar hozirgi kunda chiqayotgan , bolalar uchun mo'ljallangan kitoblardan anchagina farq qilar edi . Aytmoqchimanki , hozirgi kitoblar endi fikrlay boshlayotgan bolalar ongiga har xil , qo'pol so'z bilan aytganda bema'ni voqea hodisalarni singdirmoqda . Albatta bunday kitoblar rastalarda 100% tashkil qilmaydi , tarbiyaviy ahamiyati katta kitoblar ham yo'q emas , lekin o'sib kelayotgan yosh avlod uchun har xil tushunib bo'lmas mahluqlar rasmi tushirilgan , jangovar kitoblardan ko'ra bizning paytda o'qilgan yosh bolalar ongiga ijobiy ta'sir ko'rsatadigan kitoblar o'qib berilishi foydaliroq deb o'ylayman.
Tulqin Eshbekov
03.11.2009, 22:48
Эртаклар эшитиб улгайганмиз. Эртаклар - маънавият бешигидир! Энди фарзандларимиз ва набираларимизнинг хам шундай маънавият бешигида улгайиши учун жиддий эътибор беришимиз лозим. Шахсан узим уйда доим янги эртаклар айтишга харакат киламан. "Эскиси"ни айтсам набирам Дурдона: "бунисини эшитганман, янгисини айтинг" деб холи жонимга куймайди.
Tulqin Eshbekov
05.11.2009, 23:45
Замонавий эртакларимиз афсуски камрок. Шунинг учун баъзан узим хам набирамга мос эртаклар тукиб ташлайман.
Замонавий эртакларимиз афсуски камрок. Шунинг учун баъзан узим хам набирамга мос эртаклар тукиб ташлайман.
В студи-ю... :)
Tulqin Eshbekov
07.11.2009, 17:01
Хизматингда турмасам сени, болам дема, Ватаним, мени.
Барака топинг!
Nigora Umarova
19.05.2010, 17:00
Bolalar orasida faoliyat olib borgan inson, ular psixologiyasini, dunyoqarashini yaxshiroq tushunadi va ko'rsatib bera oladi. Gazetadagi bolalar uchun ajratilgan sahifada Samarqand viloyati, Urgut tumanidagi 97- maktab direktori Xudoyberdi Komilovning she'rlarini o'qib qoldim. She'rlar bolalar uchun qiziqarliroq bo'lsa kerak, sababi voqeaband usulda yozilgan.
Bolajonlaringizga o'qib bersangiz balki ularga ham yoqib qolar, muhtaram forumdoshim.
Mazali kitob
Xomush yurar Sichqonoy:
Sichqonchasi semirmas.
Betobmikan, hoynahoy,
Kitoblarni kemirmas.
Ammo kino deganda,
O'zin tomdan otadi.
DVDni divanda
yalab-yulqab yotadi.
Sichqon qilar nasihat:
-Kitob yegin, asalim,
Kitoblar-chi hamma vaqt
Kinosidan mazali.
Kelajakka sayyohat
- Bunday o'ylab qarasam,
Kim bo'laman qarisam,-
Deb suratimni oldim,
Ustidan rasm soldim.
Soqol chizdim yuzimga,
Oynak taqdim ko'zimga.
Chizdim uzun ajinlar,
Bujurlar-u g'ijimlar.
Ozaytirdim sochimni,
Oqartirdim qoshimni.
Yana ishladi kalla,
Kiydi chiroyli salla.
Vaqtni rosa xezlatdim,
Kelajakni tezlatdim.
Yolg'on demang so'zimni,
Ko'rdim unda o'zimni.
- O'sha surat qayerda?
- Anavu kompyuterda.
Xudoyberdi Komilov
Kimsan Birov
23.07.2010, 13:14
Болаларга шеърий асарларга қараганда, насрий ва ўз тилингиз билан айтиб берган эртак ва ҳикоялар кўпроқ ёқади, чамамда. Менинг қизим эртак айта бошласам, давомини ўзи тўқиб бериши ҳам мумкин. Дейлик, Бўғирсоқнинг (шу пайт ўзбекча эртаклардан мисол эслай олмадим) олдидан эртакдаги ҳайвонлар эмас, фил ёки жирафлар чиқиб қоладимией, шеърини айтиб ўтиришни ўзига эп билмай ёки эриниб, Бўғирсоқ шундой жирафанинг оёғи остидан қочиб қолади. Тўғри, бунда қизим ухлаш ўрнига, аксинча, эртак тўқишга берилиб кетади, лекин бу жараённинг ўзи менга шундай бир ҳис бағишлайдики, унинг сўзларини эшитиб ётавераман, Вақти келиб чарчаб ўзи ухлаб қолади
Nigora Umarova
24.08.2010, 15:52
Болалар учун ёзилган қизиқарли асарлар кам деймиз. Бироқ қизиқарли ёзилган асарларга нисбатан ноширлар беэътибормиканлар? Хар доим "Мир книги" китоб дўконининг болалар учун аталган адабиётлар бўлимига кириб хаёлимга, қани эди ўзбек болажонларига ҳам мана шундай иллюстратив рангли китоблар нашр қилинса эди, деган...
Ёзувчи Анвар Обиджоннинг қуйидаги "роман"идан мен орзу қилгандек китоб чиқаришса айни ўқувчиларбоп китоб чиқарди.
Пашшавойнинг бошдан кечирганлари (митти роман-фожиa)
ХОНАДОННИНГ ЕМИРИЛИШИ
Биринчи боб
Узоқ-яқиндаги одамлар иложи борича «Шарқ» ошхонасида овқатланишга ҳаракат қилишади. Чунки, бу ердаги таомлар хилма-хил, энг муҳими – жудаям арзон. Биз ана шу ошхонанинг шипидаги кандикда яшаймиз.
Одамларнинг феъл-атворига сира тушуниб бўлмайди. Очқаган пайтларида ошхонага мунғайиб кириб келишади-ю, қоринлари тўйгач, бирдан гердайишиб, ичкиликбозлик қила бошлашади. Бирпасдан кейин қарабсизки,бири чиябўридек увласа, бошқаси қўтосдек бўкириб турибди. Аямнинг айтишича, пашшалар орасидан чиққан арақхўрлар ичишни шунақа одамлардан ўрганишган экан.
Арақхўр пашшалардан биттаси – менинг дадам. Кунига кайфи тарақ келиб, аям бечорани дўппослагани-дўппослаган. Уйимизда тинч кун йўқ. Акамнинг жаҳли чиқиб, дадам билан бир-икки марта айтишиб ҳам қолди. Аям, ўзи ҳозиргина калтак еган бўлса-да, дадангнинг кўзига ҳеч қачон тик қарама, деб акамни койиб берди. Ҳайрон қоладиган ҳол, тўғрими?
Аммо, қанчалар дағаллиги қўзимасин, дадам менга сираям тихирлик қилмайди. Аксинча, мени бўлар-бўлмасга эркалатаверади.Бу қанчалар ёқимли туюлмасин, барибир юрагимнинг бир чети ғашлигича тураверади. Ахир, аянг пиқиллаб ўтирганида, эркаланиш кўнглингга сиғармиди?
Арақ деганлари жуда касофати нарса экан. Соғ-саломат улғайиб олсам, шу лаънатининг яқинига йўламаганим бўлсин-ей!
Иккинчи боб
Бугун кунботарга яқин дадам шўрлик қадаҳга қуйилган араққа чўкиб кетиб, оламдан ўтди. Аям билан акамга қўшилиб мен ҳам роса йиғладим. Қанчалар жанжалкаш бўлмасин, дадам биз учун ниҳоятда азиз эканлигини шу топда тушуниб етдим.
– Раҳматлининг ўзиям кейинги вақтларда ҳаддидан ошиб кетувди, – дея куйинди аям. – Авваллари арақ юқи идишларни ялаб юрарди. Бора-бора, қадаҳларга одамлардан олдинроқ тумшуқ суқадиган бўлди.
Кейин у содда пашшаларни йўлдан оздираётган майхўр одамларни бўралаб қарғай кетди.
Умримда бир марта бўлса ҳам катталарга ақл ўргатгим келиб, «яхшиси, одамлардан узоқроққа кўчиб кетиш керак», деб гап қистирдим.
– Бу жойлар бизники! – бирдан ўдағайлаб берди акам.– Одамлар бутун бинони сурбетлик билан эгаллаб, бизни кавакка тиқиб қўйишди. Аксинча, келгиндиларнинг тинимсиз ғашига тегиб, бу ердан бездиришимиз керак.
Ҳақиқатан ҳам, туғилмасимдан анча илгари «Шарқ» ошхонасида фақат пашшаларгина яшашар экан. Бу ерга даставвал ошпазлар бостириб киришибди, сўнг хўрандалар келадиган бўлибди.
– Энди уларни ҳайдаб бўпсиз, – дедим акамга. –Ишқилиб, ўзимизни тирақайлатиб қолишмаса бўлгани.
Акам «қисматда борини кўрамиз», дея бепарво қўл силтади. Ундан: «Қисмат нима?» – деб сўраган эдим,ўқрайиб туриб: «Энанг!» – деди. Демак, акамнинг бундан олдинги гапини «энамизни кўрамиз» деб тушуниш керак бўлади.
Учинчи боб
Дадамнинг вафот этганига ҳали кўп бўлмасидан, уйимизга совчилар кириб келишди. Новвойхонадаги тандирнинг ёнида яшайдиган қари пашша аямни ёқтириб қолганмиш. Унинг кампирини бир яллачи қурбақа кап отиб қўйганини эшитгандай бўлувдим.
– Ўша уятсиз чолни бошимга ураманми? – деди аям.– Унга тул қолган биронта Итпашшани топинглар!
Безбет совчиларни аям тузлабгина жўнатганини кўриб, жуда завқланиб кетдим.
Совчилардан эндигина қутулиб турганимизда, акамнинг Лайзон исмли ўртоғи уйимизга гандираклаб кириб келди-ю, гурсиллаганича ерга йиқилди. Аям уни қаноти билан елпиб туриб, нима бўлганини суриштирди. Лайзон қисқа-қисқа нафас оларкан, узуқ-юлуқ тарзда тушунтира бошлади.
Унинг айтишига қараганда, акам жангари ўртоқларини йиғиб, одамларга қарши курашувга етаклабди. Одамлар олдинига бу хуружларга парво қилмаётгандек кўринишибди. Кейин, оқ кийимли кимса келиб, пашшаларнинг устидан аллақандай сассиқ дорини пуркашга тушибди.
– Шерикларим тутдек тўкилиб қолишди, – ҳансираган куйи, алам билан ингради Лайзон. – Бу одамзот дегани охири ҳаммамизни битта қўймай қириб ташлайди!
Лайзоннинг кўзларида ёш йилтиллади. Бир-икки марта чуқур-чуқур нафас олди-ю, қанотини қаттиқ зириллатиб, оёғи осмондан бўлганича миқ этмай қолди. Акамнинг ўлганини билиб, аям беҳуш йиқилди. Мен: «Ака!Акажоним!» – дея йиғлаб, ташқарига отилдим. Ҳўнграк отиб учиб борарканман, Лайзоннингсўнгги гапи қулоғим остида қайта-қайта жарангларди: «Бу одамзот дегани охири ҳаммамизни битта қўймай қириб ташлайди! Битта қўймай қириб ташлайди!! Қириб ташлайди!!!»
Nigora Umarova
24.08.2010, 15:55
I I ҚИСМ
ДАРБАДАРЛИКДА
Биринчи боб
Поччам билан опам келиб, мени ўз уйларига олиб кетишди. Туғилган жойимдан узоқлашар эканман, ўзимни худди яна бир жигарбандимдан жудо бўлгандек ҳис этдим. Бу – уқубатли дарбадарликнинг бошланиши эканлигини ўшанда билмагандим...
Опамлар бир бой одамнинг данғиллама уйидаги қимматбаҳо жавон ортида туришаркан. Хонага кириб, оғзим ланг очилиб қолди. Деворнинг эшик-деразаларидан бўлак ҳамма жойига гиламлар қоқилган, шипдаги нақшларкўзни қамаштиради, идиш-товоқдан тортиб қошиқ-чўмичгача – бари ялт-юлт қилади.
Борган куним катта зиёфатнинг устидан чиқиб қолибман. Ўша бадавлат одам эндигина эмаклаётган ўғлининг туғилган кунини нишонлаш баҳонасида ўз улфатларини йиғиб, катта исрофгарчиликлар қилаётган экан. Дастурхонда оймомодан бошқа ҳамма нарса бор денг.
Поччамнинг қари бувиси билан бирга у таомдан бу таомга сакраб юриб, роса яйрадик. Шўрва ичдик, оҳ, оҳ, оҳ, қовурма едик, оҳ, оҳ, оҳ, хорижий балиқнинг ивилдириғидан тотдик, оҳ, оҳ, оҳ, асал яладик,оҳ, оҳ, оҳ... Чанқаб кетиб, олма шарбатига тумшуқ тиққан чоғимда очкўз кампир «юр,анави мураббониям синаб кўрайлик-чи», деб елкамга турткилади. Унинг кўнгли учун бориб, мураббога ҳам оғиз теккизган бўлдим.
Мураббохўрлик қилиб турганимизда, кайфи ошиб қолган одамлардан биттаси: «Қуй қуядиганингни!» – дея ҳайқирганича столни муштлади-ю, мурабболи пиёлани ағдариб юборди. Мен-ку тепага бир сапчиб, осонгина қутулдим, бироқ поччамнинг бувиси мураббога аралашиб кетиб, димиқиб ўлди. Буни биров сезмадиям, ачинмадиям.
Биламан, сезганларидаям барибир ачинишмасди. Улар бизни азалдан ёмон кўришади, иркит махлуқлар деб ижирғанишади.
Бу воқеадан кейин поччам «ҳе, пойиқадамингдан ўргилдим», дегандек менга совуқ қарайдиган бўлиб қолди. На илож, ўқрайса ўқрайиб юраверсин. Энди поччадан қўрқиш етмай турувди менга.
Иккинчи боб
Дод-войни эшитиб, зинғиллаганимча қўшни хонага кириб бордим. Кириб қарасам, опам бечора устига алланарса суртиб қўйилган қоғозга қўниб олиб, зириллаб турибди. У жон-жаҳди билан тинмасдан қанот қоқар, лекин ҳарчанд чиранмасин, оёқларини қоғоздан узолмасди.
Шу паллада қаёқдандир поччам келиб қолди. Ўша сирли қоғознинг теварагида бир-икки айланиб чиқиб, тумтайган ҳолда ёнимга қўнди.
– Одамлар бизга қарши елимли дори ишлатишяпти,– деди у. – Опангни туғма каллаварамсан десам, жириллаб айюҳаннос соларди. Мана,ўзинг кўриб турибсан, эси жойида бўлса, келиб-келиб, ёпишқоқ қоғозга қўнармиди?
Опамга кўмаклашиш учун эндигина қўзғалмоқчи бўлганимда, поччам шоша-пиша йўлимни тўсди:
– Нима бало, жонингдан тўйдингми? Ҳе,тирранча!
Поччам шундай дея, мени қанотлари орасига маҳкам қисиб олди. «Қўйворинг мени, қўйворинг!» – дебқанча типирчиламай, эзғилаб ушлаб тураверди. Опамга раҳмим келиб, кўзларимдан ёш тирқиради.
– Ўзингни ўйласанг-чи, ука, – менга жони ачишган бўлди поччам. – Опанг энди пешанасига ёзилганини кўради.
У сўзини тамомламай туриб, шўрпешана опам елимга бутунлай қоришиб кетди. Поччам ниҳоят мени қўйиб юбориб, хомушланган кепатада бошини эгди.
– Мен ҳақимда ёмон ўйламагин, – кўзимга қарамай, аста гапирди у. – Опангга ёрдам беришим мумкин эди. Лекин, унда, севимли поччангдан ҳам айрилиб қолган бўлардинг.
Севимли эмиш! Бунақа сўтакни қайси аҳмоқ ёқтираркан?
Нима бўлгандаям, куним шу қўрқоққа қолди...
Учинчи боб
Ҳовлидаги лайчанинг «вак-вак»лашини эшитиб, сўлактумшуқ Тўрткўзга ем бўлган раҳматли аям беихтиёр эсимга тушди. Дераза токчасидаги телефонга қўниб олиб, эзгин-эзгин йиғлай бошладим. Агар, меҳрибон аяжоним тирик бўлганида, ҳозиргидек оч-наҳор ўтирармидим? Ўзи емаса емасдики, бирор нарса топиб, папалаганича оғзимга тиқарди.
Эшикнинг тирқишидан чимрилиб кириб келган поччам йиғлаётганимни кўриб, телефон ёнидаги китобга келиб қўнди-да: «Нега хуноб бўляпсан?» – деб сўради. Мен гапни чўзиб ўтирмай, қорним сурнай чалаётганини айтдим.
– Жудаям бўшанг бола экансан! – дея койиб берди поччам. – Шуни эсдан чиқармагинки, яхшилаб қидирилса, туядек жойдан куядек ушоқ ҳамма вақт топилади. Ушоқнинг ўзи пашшани ахтариб келганини ҳали ҳеч ким кўрмаган. Ваҳоланки, сен тенгилар...
Яна нималар демоқчи бўлувдийкин – буни биргина поччамнинг ўзи билади. Унинг насиҳати чала қолди. Хонада ивирсиб юрган семиз хотин қўлидаги чармшалпилдоқни бир силтади-ю, поччамни китобга паққос чаплаб қўйди. Ҳозиргина кеккайиб ваъз айтаётган пашшанинг бирдан чалпакка айланиб қолганини кўриб, кўнглим баттардан бузилиб кетди.
Шунда ўйланиб қолдим – поччам-ку барибир ўлар экан, ўшанда опамга кўмак бериб, мабодо омади келмаса, елимга бирга қоришиб кетаверса бўлмасмиди? Тўғри, бир неча кун олдинроқ ўларди, лекин ўзидан яхши ном қолдирарди. Унинг бу ишини бошқа пашшалар узоқ-узоқ вақтгача эслаб, бола-ю невараларига ҳам гапириб юришарди.
... Бу оламда ҳеч кимим қолмади.
Тўртинчи боб
Ҳақиқий дарбадарлик бошланди. Кўп жойларда бўлдим. Аҳволингни сўраб, дарддошлик қиладиганлардан кўра, сени ноҳақ масхаралаб ёки дўппослаб, ўз кўнглини хушлайдиганлар тоифаси кўпроқ экан. Ҳамма махлуқ ўзининг ўрнига бегонани қўйиб кўролса-ку, олам гулистон бўларди-я.
Бир куни санғиб юриб, ўзимдан пича ёшроқ Пашшаой билан танишиб қолдим. У бошпанасиз етимча эканлигимни эшитиб, жуда ачиниб кетди. Умрим бино бўлиб, бундақанги раҳмдил қизни кўрмаган эдим. Раҳмдиллар олижаноб бўлишади деганлари тўғри экан, у мени меҳмондорчиликка таклиф этди.
Оч бўлганим учун уялиб ўтирмадим.Унга эргашиб, қассобхонага кириб бордим.
– Биз ҳў илгакнинг тепасидаги тешикда турамиз,– деди Пашшаой. – Хоҳласанг, аввал шу ерда бир гўштхўрлик қилиб олайлик. Кейин уйимизни кўрсатаман.
Олдин қорин тўйдириб олинмаса, ҳар қандай томоша ҳам юракка сиғмаслигини мендан тузукроқ биласиз. Шу туфайли, Пашшаойнинг сўзига тезда кўниб қўяқолдим.
Эндигина гўштга бориб қўнган эдик, орқамиздан бир Қовоғари дириллаганича келиб қолди. Мен зўр бериб қассобнинг бурни атрофида айлана бошладим. Чунки, одамлар паскаш ариларни ўзларининг муқаддас бурунларига ҳеч қачон яқин йўлатишмайди. Буни ёшлигимда дадамдан эшитганман.
Ҳа, мен устамонлик билан қутулибқолдим. Аммо, Пашшаой нодонлик қилиб, қайроқтошнинг панасига яширинмоқчи бўлди-ю, Қовоғарининг чангалига тушди. Олижаноблар содда бўлишади деган гап ҳам тўппа-тўғри экан.
Донолар айтганидек, бу дунёда истаганча душман орттириш мумкин-у, бироқ дурустроқ дўст топиш жуда мушкул. Мен зўрға битта дўст орттирганимда, шу заҳотиёқ ундан айрилиб қолдим.
Шу пайт жангари акамнинг қачонлардир гапирган бир сўзи тўсатдан эсимга тушди. «Қисматда борини кўрамиз», деган эди у. Ўзингни қисматнинг оқимига ташлаб қўйиб, анқайиб юраверсанг, яшашдан нима маъни чиқади? Қизиқ!..
Хотима
Мен бу «роман»ни бахтсиз бир Пашшанинг чўнтагидан топилган ёндафтарчадаги эсдаликлари асосида ёздим.
Мусибат ҳақида гапириш қанчалар оғир бўлмасин, ахборотингиз учун яна бир нарсани билдириб қўйишим шарт: ўша дарбадар Пашша 1978 йилнинг саккизинчи августида мен тановул қилиб турган қайноқ шўрвага тушиб, фожиали ҳалок бўлди...
1978-йил
Пашшавойнинг бошдан кечирганлари (митти роман-фожиa)Раҳмат, опажон. 22-23 йил ортга қайтгандай бўлдим. Бу романчани таҳминан 7-8 ёшимда ўқигандим.
Nigora Umarova
24.08.2010, 17:13
Пашшавойнинг бошдан кечирганлари (митти роман-фожиa)Раҳмат, опажон. 22-23 йил ортга қайтгандай бўлдим. Бу романчани таҳминан 7-8 ёшимда ўқигандим.
Ушбу "романча" асосида мультфильм ишланса ҳам яхши чиқади.
Hayot
Shaharda fasllar
Bir xil kechadi.
Shaharda hayot
Benzin bilan,
Neft bilan bog'liq.
Ammo qishloqda hayot
Oddiy, chiroyli
Ot bilan shirin.
Qishloqda hayot
Yomg'ir,
Quyosh va daraxt
Fasl va mehnat bilan shirin.
Qishloq
Yer yuzining eng go'zal tasviri
Bahorning eng go'zal so'zanasidir.
Ertangi kun
Tomchilab tushadi tarnovdan
Dengizdan vujudga kelguvchi yomg'ir.
Bog'imiz yomg'irning saxovatidan
Sahroyi gullarga ko'milar axir.
O'rningdan turgin-u men bilan kuyla
Qaragin, dalalar naqadar uyg'oq!
Saharning baquvvat yelkasidagi
Ertangi kun tabassumlariga boq.
Ertangi kun kelar bugun izidan
Dengizning moviyrang kengliklaridan.
Zafarning yam-yashil bahori anqir
Sahroning muattar go'shalaridan.
Ertangi kun kelar - yam-yasil bahor
Bir quchoq muattar lolazor bilan.
Tabassum gullari ochilar uyda
Binafsha misoli ariq bo'yida.
Ertaga qaytadi yana qaldirg'och
Dilimni yayratar chug'urlashlari.
Tomoshaga chiqmoq, qaramoq - kerak
Qaldirg'och, qushlarning uchishlarini.
Kaftaru chumchuqlar bilan parvoz et,
Gul kabi qanot yoz bo'stonlarida.
Erkinlik cho'qqisin tomosha qilgin.
Moviyrang parvozning osmonlarida...
Salmon Hirotiy, "Bu yulduzdan u yulduzgacha"
Fors tilidan Ja'far Muhammad tarjimasi, 2009.
Fors tilidan Ja'far Muhammad tarjimasi, 2009.
Узр, мана шу постингиздагилар ҳаммаси таржимами? Аниқроғи шу инсоннинг таржимасими?
Masud Mahsudov
25.08.2010, 02:07
Yaqinda bir jiyanimning ayqichasiga atab she'r mashq qilgandim, qo'lim kelmasa-da :)
Tunim sensiz o’tmaydi,
Sensan mening qo’riqchim.
Gaping borga o’xshaydi
Ko’zi munchoq ayiqcham.
Kunni kun demay kutgan,
Dardlarimni unutgan
Menga quvonch baxsh etgan,
Doim quvnoq ayiqcham
Zim-ziyoda chirog’im,
Yakka yolg’iz o’rtog’im,
Ipak, momiq, yumshog’im,
Yungi paxmoq ayiqcham
Quloqlari chiroyli,
Hidlariyam iforli,
Hamishadir ohorli,
Oyoq baymoq ayiqcham
Zerikib qolganim chog’,
Teng topilmas o’yinchoq,
Yonimdagi ovunchoq,
Ham qo’girchoq – ayiqcham
Mehri qaynoq, ayiqcham,
Ko’zi o’ynoq ayiqcham,
Har dam yonimda bo’lgin,
Asal, qaymoq - ayiqcham
(c)
Fors tilidan Ja'far Muhammad tarjimasi, 2009.
Узр, мана шу постингиздагилар ҳаммаси таржимами? Аниқроғи шу инсоннинг таржимасими?
Aha, shunday. Rahmat esimga soldingiz bir xato ketib qolibdi:
Solmon Hirotiy "Az in sitore to on sitora"
Ja'far Muhammad tarjimasida "Bu yulduzdan u yulduzgacha" Toshkent, 2009 nashrdan chiqqan (bolalar uchun) she'r kitobcha.
Nigora Umarova
25.08.2010, 16:19
Мавзуда Анвар Обиджоннинг ижодидан намуналар жойлаштиришни давом этаман. Ижодкорнинг ижод намуналарини муаллиф рухсти ила тақдим этганликлари учун Эркин ака Каримовга ўз миннатдорчилигимни билдираман.
Кучукнинг ҳикояси
Ўртоғинг ярамасроқ бўлса, орани очиқ қилиб қўйиш осон – пайт пойлаб туриб, унга итқитилган суякни олиб қочсанг бас, сен билан бир умрга салом-аликни йиғиштириб қўяқолади. Лекин, ўз туғишган опанг бўлмағур чиқса, вов-вов, бундан қутулишнинг иложи йўқ экан.
Дарди бедаво-дашу опам. Менга сира кун бермайди. Сал-пал эсимда бор, жишлик чоғимизда ҳам аямни аввал у эмарди. Аслида, ёнма-ён эмсак тузук иш бўларди-ю, аммо бунга кўнмасди у ярамас. Кўпинча очлигимча ухлаб қолардим.
Мана, занжирга боғлансак боғлангудек бўпқолдик. Биз тенгилар аллақачон алоҳида итялоқ қилишиб, одамларнинг уйини пойлашяпти. Уларга қараб, ҳавасинг келади. Опамнинг бўлса, ҳали-вери эси кирадиганга ўхшамайди. Вой унинг очкўзлиги! Вой унинг жирттакилиги!
Гапини қаранг,«қиз боламан, шунинг учун идишни мен тозалашим керак», дейди. Ўзингиз ҳам тушуниб тургандирсиз, идишни тозалаш, бу – итялоқдаги ювиндини пок-покиза ялаб қўйиш дегани.
Дастурхон қоқилиши биланоқ, қолган-қутган нонларгаям биринчи бўлиб у хоним чанг соладилар. «Ҳей, уятсиз, энди буёғини менга қўйиб бер-да», десам, «ўғил боласан-ку, сен суякниям ғажийверасан», деб сурбетларча кавшанишга тушади. Ҳеч бўлмаса, улгуржироқ суяк тегиб турса ҳам майлийди. Қаёқда дейсиз, ҳозирги қассоблар ниҳоятда ноинсоф бўлиб кетишган, бир кило гўштга бор-йўғи ярим кило суяк қўшишади.
Уф-ф, жуда ҳайрон бўпқолдим. Ё уйдан шартта бош олиб кетворсаммикин? Бунақа опа билан, масалан, сиз бир кун ҳам яшолмаган бўлардингиз...
Мана, азбаройи қорним очганидан, бармоғимни сўри-и-б ўтирибман. Опам бўлса, «чилип-чилип, чилип-чилип»латиб идиш тозалаяпти. Бир нарса деяй десам, яна қиз болалигини пеш қилади. Ҳе, бетинг чармдан бўлмай кетгур!
...Ишқилиб, сен укангни хафа қилмаяпсанми, қизалоқ? Ё одамларнинг болалари ҳам бизга ўхшаганроқми?
Анвар Обиджон
Nigora Umarova
25.08.2010, 16:21
Қарғанинг ҳикояси
Қағ-ғ! Ишлар чатағ-ғ! Қағ-ғ! Қағ-ғ-ғ!!!
Ҳой, аҳволимни сўраб нима қиласан? Ўргилдим сендақанги меҳрибондан. Нима, айтганим билан ярим дардимни тортишиб берармидинг?
Қағ, қағ-ғ! Вой,аблағ-ғ! Биқинимни еди-ку бу аблаҳ Қорамош!
Мабодо, сеники эмасми ўша юмдалоғич иблис? Ҳалиги қора Мушукни айтаман-да. Бу бефаросатни авваллариям ёмон кўрардим. Боя ўрикнинг шохида қиров ялаб ўтирсам, барака топкур Лайчавой уни зинғиллатганича қувиб ўтиб қолди.
Ана энди Қорамошнинг ҳолини томоша қил – қўрқувдан жунлари тиккайиб, кўзлари ола-кула бўпкетибди. Оёғи ерга тегмайди. Шу қочишда қочиб бориб, ўзини бостирманинг остига урди. Бостирманинг четига бир уюм хазон тўплаб қўйилган, ивитиб қўйга бериб туришади-да. Қорамош борасолиб, худди ўша хазоннинг ичига кириб кетди. Дарахтнинг устидан кўриб турмасам экан!
Қарасам, Лайчавой гарангсиган тахлитда ивирсиб қолди. Бу ишга шахсан ўзим аралашмасам бўлмайдигандек туюлди. Бориб, яқинроққа қўндим-у, гўё ҳеч нимадан хабарсиздек, бепарво сўрадим:
– Хў-ў-ш... Бу ерда нималар бўляпти ўзи, Лайчавой?– дедим.
– Мушукни қувиб юриб, шу жойда йўқотиб қўйдим, – деб акиллади Лайчавой. – Ўша хумпарни тутиб думини юлмасам, ит эмасман деб қасам ичганидим.
– Доноларнинг гапига қараганда, биров билан ўчакишиш умуман яхши эмас, – дея гердайдим мен. –Минг афсуски, оғзингга қалтисроқ сўз олиб қўйибсан. Энди «ит» деган табаррук номни астойдил ҳимоя қилмоғингга тўғри келади. Бинобарин, шундай экан, сен паҳлавонзода...
Гапни ортиқча чўзганим Лайчавойга ёқмади шекилли, сўзимни шартта бўлиб, «Олимлигингни йиғиштир! Қорамош қаерга беркинганини кўрдингми, йўқми?» – деб ириллади.
– Кўришга-ку кўрмадим-а, – дедим, ҳануз сатангланишни қўймай. –Лекин, фаросатни ишга соладиган бўлсак, калаванинг учини топмоқ мумкиндир. Яъни, Қорамош каламуш эмаски, кавакка кириб кетса. Агарда ақлим панд бермаса, у хазоннинг ичига беркинган бўлмоғи эҳтимолдан холи эмас.
Ҳали гапимни тугатганим йўқ эдики, Қорамош хазон*нинг орасидан ўқдек сапчиб чиқиб, устимга отилди.Лайчавой ҳам, мен ҳам ўзимизни ўнглашга улгурмай қолдик. Баттол мушук: «Мана сенга,чақимчи!» – деди-ю, биқинимга бир тирноқ уриб ўтиб кетди. Юлинган патларимни тўзитиб,зўр-базўр ҳавога кўтарилдим. Лайчавой уни яна қувишга тушди.
Вой, биқингинам-ей! Ўрикнинг шохида жимгина ўтираверсам бўлмасмиди? Нима қилардим бировларнинг ишига аралашиб? Бошқаларга ўзимни ақлли қилиб кўрсатгим келдими дейман-да. Эҳ, пишмаганкалла!
...Чақимчилик ёмон нарса дейсанми? Ақл ўргатмоқчимисан, ука? Бор, йўлингдан қолма. Фаросат билан айтганда, шахсан менга дарс беришга ҳали ёшлик қиласан.
Қағ-ғ!!!
Nigora Umarova
25.08.2010, 16:23
Чўчқачанинг ҳикояси
Хур... хур... хурсандчилик яхши нарса-да. Кеча балчиққа юмалаб,роса ўйнабман денг. Кейин маза қилиб ахлат титкиладим. Дадам аҳволимни кўриб, «сендан ҳақиқий Чўчқа чиқади», дея елкамга бир уриб қўйди.
Сиз қандай ўйлашингизни билмайман-у, мен калламни ишлати-и-б туриб, «Агар дунёда балчиқ деган нарса бўлмаса, яшашнинг биттаям қизиғи қолмаса керак», деб юраман. Афсуски, баъзилар шуни тушунмайди. Масалан, қўшнимиз қора Совлиқ эсли-ҳушли ҳайвон бўлатуриб балчиқни ҳурмат қилмайди-я.
Ўтган куни унин гўғли билан биргалашиб ўйнагани чиқдик. Қарасам, Қўзичоқ тушмагур тўғри майсазорга қараб кетяпти. Биламан, у ёқда ажриқдан бошқа ҳеч вақо йўқ.
– Ҳў, латтабош, буёққа юр! – деб қичқирдим унга.– Жуда ажойиб жой бор, юмаланиб-юмаланиб ўйнаймиз. Қани, орқамдан ўрмала-чи.
Уни ўша ҳузирижон Сассиқкўлга бошлаб бордим. Борибоқ, ўзимни балчиққа отдим. «Ке, менга ўхшаб бир яйра», дедим Қўзичоққа. У оз-моз иккиланиб туриб, секин балчиққа тушди.
– Қўрқма, – дебдалда бердим унга. Кейин тумшуғимни балчиққа тиқиб, унинг ҳавасини келтирдим. –Қани-қани, сен ҳам шунақа қил-чи.
Қўзичоқ тумшуғини балчиққа тиқди-ю, дарров бошини кўтариб, афтини буриштирганича лой туфлашга тутинди.
– Э-э, ютвормайсанми!– дедим, ғашим келиб.
Қўзичоқ менга ёмон кўз билан ўқрайиб қўйиб, индамасдан уйига жўнаб қолди. Шу-шу, мендан андак хафа. Эшитишимга қараганда, уйига борганидан сўнг, пўстинчангни расво қилибсан, деб онаси роса таъзирини берибди. Буни эшитиб, Қўзичоққа жуда раҳмим келди.
Бошқа томондан, сал жаҳлим ҳам чиқди. Қўзичоқ-ку ҳали ёш, лекин кап-катта қора Совлиқ балчиқнинг қадрига етмагани қизиқ. Хур... хур... хурофот бу.
Э, менга нима? Кимки яшашни билмабди, ўзига қийин. Мен бўлсам, бугун ҳам, эртага ҳам балчиққа юмалайвераман. Ишқилиб, тоза юрмасам бўлгани. Шундагина ҳақиқий Чўчқа бўлиб етишаман.
... Ҳа, йўл бўлсин? Оқсойга дейсанми? Ие, ғўр бола экансан-ку! Сойда чўмилиб нима ҳузур топасан? Юр, Сассиқкўлга борамиз. Сен ҳам менга қўшилиб бир ялала-ялай қилсанг-чи.
Бўри билан улоқча
Томга чиқиб олган Улоқча, пастдаги йўлдан ўтиб кетаётган Бўрига пўписа қилди:
- Қотил... Ўғри... Нега сен яхши одамларнинг уйлари атрофида ўралашасан? Сенинг ёмон ниятда эканлигинг маълум. Хўш, бу ерларда нима қиляпсан? Уларга ўзингни кўрсатишга қандай ҳаддинг сиғади?
Бўри тишларини ғижирлатиб жавоб берди:
- Ҳап сеними кичкинтой... Барибир бир кун сен ҳам, албатта пастга тушасан. Ўшанда кўрасан.
* * *
"Узоқда туриб жасоратли бўлиш осон"
"Лафонтен масаллари" китобидан олинди. Турк тилидан таржимонлар: С., М. Холмуродовалар
Мушук хоним
Қадим замонда Юпитер ва Вена, махлуқотларнинг ўзгариш-ўзгармаслиги ҳақида баҳс қилишибди.
Юпитер:
- Ўзгаради, - дебди.
Вена эса:
- Ўзгармайди, - деб туриб олибди.
Шунда Юпитер қарори тўғрилигини исботлар учун бир мушукни олиб сулув қизга айлантириб қўйибди. Кейин уни хушбичим, келишган йигитга никоҳламоқчи бўлибди. Катта никоҳ маросимидан сўнг улар зиёфат дастурхонига келишибди. Буларни кузатиб турган Юпитер:
- Унга қара, - дебди. - Қандай одоб билан тановул қилмоқда, тўғрими? Ким шундай гўзал, ёш қизни мушук деб ўйлайди?! Қара, яратилиш ўзгарар экан.
Вена:
- Шошма, дўстим. Ҳозир ишнинг аслини биламиз.
Шу заҳоти Вена бир сичқонни олиб келиб, эшикдан ичкарига қўйиб юборибди. Сўнг иккови нима бўлишини қизиқиб кутишибди.
Ҳалиги қиз сичқонни кўрар-кўрмас, меҳмонларга ҳам қарамай, дастурхон оша сичқонни қувлай кетибди.
Шунда Вена:
- Дўстим, яратилиш аслияти ҳеч қачон ўзгармайди, - дебди.
"Лафонтен масаллари"дан.
Nigora Umarova
27.09.2010, 13:56
Хабар сотувчи
Янги гаплар сотаман,
Эски гаплар ҳам.
Болажонлар, кепқолинг,
Қолди жуда кам.
Суриштирманг нархини,
Арзондан арзон.
Хўрозқандга — рост хабар,
Пишлоққа — ёлғон.
Алмашаман янгисин
Кепаксиз унга.
Эски гапни —
пуч ёнғоқ
Ёки совунга...
Бугун тонгда эшитдим
Энг янги хабар:
Еб қўйганмиш тушида
Бургутни Каптар.
Қуён йўлбарс пўстинин
Ёпиниб юриб,
Ҳушдан кетди, кўзгуда —
Ўз аксин кўриб.
Ўтган куни Тулкивой
Опкелиб Хўроз,
Ҳиринглади Бўрига
Талтайиб бир оз.
Бўри эса хуш кўрмас
Ҳазил, кулкини.
Аввал еди Хўрозни,
Сўнгра Тулкини.
„Саводсиз“, деб Айиқни
Қилганмиш эрмак —
Уч йил битта синфда
Ўқиган Эшак.
Кеча Арслон дўхтирга
Арз қилди Туя,
Қимматбаҳо теримга
Тушди деб куя.
Дўхтир унинг арзига
Солди-ю қулоқ,
Шилиб олиб терини,
Текширди узоқ.
Бугун тоғда учратдим
Очкўз Тўнғизни.
Ямлаганмиш у бирдан
Беш минг қўнғизни.
Кирпи бориб бозорга,
Олганмиш игна...
Қизиқсангиз, янги гап —
Топилар яна.
Болажонлар, кепқолинг,
Хилма-хил хабар!
Уни сотиб олганлар
Кўрмайди зарар.
Анвар Обиджон
Iymandar
21.10.2010, 14:46
assalomu alaukum!
Yaxshi mavzu!
Aynan bizga kerak bo'lgan mavzu. Chunki mani 1-sinfda o'qiydigan qizchamga Ona haqida biror 1-2 ta to'rtlik yod olib kelishni buyurishibdi. Ona haqida sherlar talaygina, ammo bola tilidan oson aytiladiganini topa olmadik. Mabodo yordam bera olmayslarmi?
Oldindan katta rahmat!
Nigora Umarova
21.10.2010, 15:01
assalomu alaukum!
Yaxshi mavzu!
Aynan bizga kerak bo'lgan mavzu. Chunki mani 1-sinfda o'qiydigan qizchamga Ona haqida biror 1-2 ta to'rtlik yod olib kelishni buyurishibdi. Ona haqida sherlar talaygina, ammo bola tilidan oson aytiladiganini topa olmadik. Mabodo yordam bera olmayslarmi?
Oldindan katta rahmat!
Ona tili haqidagi she'rlar
Ona tilim - onajonim tili bu,
Beshikdanoq singgan jonu quloqqa.
Elu yurtim, xonumonim til bu,
Qadimlikda o'xshar ona tuproqqa...
Mirtemir
Tilini sotganlarni,
Gunohga botganlarni,
Bo'lding deya havoyi,
Kechirmagay Navoiy.
(Muallifi yodimda yo'q)
Keyingi xabarda ona haqidagi she'rlarni yozaman
Nigora Umarova
21.10.2010, 15:08
Aynan bizga kerak bo'lgan mavzu. Chunki mani 1-sinfda o'qiydigan qizchamga Ona haqida biror 1-2 ta to'rtlik yod olib kelishni buyurishibdi. Ona haqida sherlar talaygina, ammo bola tilidan oson aytiladiganini topa olmadik. Mabodo yordam bera olmayslarmi?
Siz dunyoda tengi yo'q,
Mehribonsiz, onajon.
Dasta-dasta gul tutay,
Doim sog' bo'ling, omon.
(Muallifi yodimda yo'q)
Iymandar
21.10.2010, 15:34
Aynan bizga kerak bo'lgan mavzu. Chunki mani 1-sinfda o'qiydigan qizchamga Ona haqida biror 1-2 ta to'rtlik yod olib kelishni buyurishibdi. Ona haqida sherlar talaygina, ammo bola tilidan oson aytiladiganini topa olmadik. Mabodo yordam bera olmayslarmi?
Siz dunyoda tengi yo'q,
Mehribonsiz, onajon.
Dasta-dasta gul tutay,
Doim sog' bo'ling, omon.
(Muallifi yodimda yo'q)
Hurmatli Nigora!
mana bu zor bo'ldi! Oldingisi ona tili haqida edi. Bizga esa ona haqida kerak edi. Balki yana bordir?
Rahmat!
Nigora Umarova
21.10.2010, 16:01
Hurmatli Nigora!
mana bu zor bo'ldi! Oldingisi ona tili haqida edi. Bizga esa ona haqida kerak edi. Balki yana bordir?
Rahmat!
Ona hurmati
Ona hurmatin keltirmoq uchun
Anglamoq kerak onalar burchin.
Ona so'zi-bu juda ulug' nom,
Ona bosh bog'bon, ona ham posbon.
Ona uyimiz obodligidir,
Ona uy husni ham shodligidir.
Onadir bizni guldek bezagan,
O'ynab kech qolsak, yo'qlab izlagan.
Onamiz-Vatan sharaf va shoni,
Onamiz-tinchlik po'lat qo'rg'oni...
Onaning bizda cheksiz faxri bor,
Onalar bizda ozod, baxtiyor.
Quddus Muhammadiy
Zo'rg'a esimga tushirib yozdim. :)
Yana esimga kelsa yozarman
Nigora Umarova
20.12.2010, 12:50
Qo'shnimizning farzandiga "Alifbe" bayramida quyidagi she'rdan parcha berishibdi.
Menga aytib berdi. "Davomini aytib bermaysnmi?"-deb so'rasam, "Davomi yo'q"-degan javobni eshitdim. Unga she'rning davomini ham o'rgatdim. O'qituvchisiga to'liq yodlab beribdi ;)
E'tiboringizga ushbu she'rni havola qilmoqdaman.
Oftob ham yaxshi, odob ham yaxshi
Oftob yaxshimi,
Odob yxshimi?
Oftob berar nur,
Odob-chi -huzur.
Lolalar uchun
Oftob yaxshidir,
Bolalar uchun
Odob yaxshidir.
Bolalar uchun
Odob yaxshidir.
Oftob bo'lmasa,
Qorong'u tushar,
Odob bo'lmasa,
G'am-qayg'u tushar.
Oftob ko'rinar
Tog'-tepalikda,
Odob ko'rinar
Salom-alikda.
Odob har kimning
Yuzi-ko'zida.
Olamning yuzi
Oftobdan isir,
Odamning yuzi
odobdan isir.
Olamning doim
Oftobi bo'lsin,
Odamning doim
Odobi bo'lsin.
Po'lat Mo'min
Besh yoshli Yunusjondan
Onasi so'rar: O'g'lim,
Katta bo'lgach maktabda
Olasanmi sen bilim?
-Iye, oyi, maktabda
O'qib nima qilaman?
So'rang hamma narsani
Juda yaxshi bilaman.
-Aytchi nega osmonda
Har doim quyosh bitta?
-Axir ikkita bo'lsa,
Urushib qolisharda!
-Unda nega yulduzlar
Talashib tortishmaydi?
- Ular-chi, qorong'uda
Bir-birin ko'rishmaydi.
O'g'lining topqirligi
Onani xursand etdi
Yangi asr o'g'lida
Bilag'on bo'lib ketdi.
muallif-Sirimxon!
Kalit qani, kalit qani?
Shu yerda turgandiya
Bu kalitni Abdug'ani,
Sherzod ham ko'rgandiya.
Yelka qisar Abdug'ani:
-Sherzod kirdi chiqdi- deb
-Shunday qilib mana bundoq
Cho'ntakka qo'l tiqdi- deb
-I-ye, nima bu cho'ntagimga
Tushib olgan kalit-ku
So'zlarimdan uyalgancha
Berkinib olibdi-ku!
Umida Abduazimova
Xatolari bo'lsa muallifdan uzr so'rayman, yodimda qolganini yozdim.
Adashib ketgan joylarimni to'g'rilab yuborarsila...
Baliq ovlamoq bo'lib,
Yo'lga chiqdi quyonjon,
Velosipedini minib,
Jo'nab ketti ko'l tomon...
Orqasidan bir itni
Quvganini u ko'rdi.
Qutulmoq uchun undan -
Rulni o'ngga burdi...
Tez haydab ketaverib,
Bir to'nkaga urildi.
Velosipeddan quyon
Uchib, suvga yiqildi..
Baliq ovlamoq bo'lib,
It suvga qarmoq soldi.
Probka o'ynaybergach -
Qarmoqni tortib ko'rdi.
Katta baliq tuttim deb,
it judayam shod bo'ldi.
Qarasa quyon ekan -
Ikkalasi do'st bo'ldi...
Muallifi esimda yo'q
"Болалар адабиёти ва унинг бугунги кундаги ахволи" дейилибди, аммо ҳар ким ўзининг эсида қолган болалар шеърларини post этибди... тушунмадим.
Nigora Umarova
22.02.2011, 12:26
"Болалар адабиёти ва унинг бугунги кундаги ахволи" дейилибди, аммо ҳар ким ўзининг эсида қолган болалар шеърларини post этибди... тушунмадим.
Мухтарам Форумдошим!
Ушбу мавзуда аввалги ва бугунги кундаги болалар адабиёти хакида фикр юритсак Болажонларимизнинг тарбиясига таъсир киладиган асарлардан колдирсак...
Энди тушунгандирсиз?
Nigora Jumaeva
22.02.2011, 15:39
Nigora opa menga bu asar(Пашшавойнинг бошдан кечирганлари (митти роман-фожиa)) juda yoqdi, menimcha bu bolalarga mo`ljallangan bo`lsada, kattalarni o`ylantiradigan hayot haqiqatlari ekan.
Zo'r tovug'im bor edi, semiz va sergak
Baqaloq deb men unga qo'ygandim laqab.
Tuxum tug'ib berardi xar kuni oppoq
Shu tufayli u bilan yashardik inoq.
Ammo so'ngi paytda u bo'lib qoldi ayyor
...
Bu she'rni ukam bilan rosa yaxshi ko'rib aytib yurardik, hozir ham maktab darsliklarida bormi?
Болалар адабиёти суз санъати ва тарбия воситасидир. Кичкинтойларимиз учун ёзилган ва ёзиладиган хар кандай бадиий асар уларнинг ёш хусусиятларига, савияларига мос, ёш китобхонлар калбида уй-фикрлар уйготадиган, , ёркин образларга бой, юксак гояларга, улкан ва порлок ишларга илхомлантирадиган булиши зарур. Энг мухими мавзулар тушунарли, содда ва кизикарли тилда ифодаланиши керак.
Мухтарам Форумдошим!
Ушбу мавзуда аввалги ва бугунги кундаги болалар адабиёти хакида фикр юритсак, Болажонларимизнинг тарбиясига таъсир киладиган асарлардан колдирсак...
Assalomu alaykum Nigoraxon!
Men maktab matematika fani o'qituvchisiman.Nega darsliklar rangli shakllarda shu bilan birga yozuvlar kerakli joylarda rangli yozishsa o'quvchilar ko'zlari ham asablari bir xillikdan charchamasdi-da?Bolalar uchun adabiyotlar haqida gap ketsa menimcha faqat baddiy kitoblar (Ertaklar,hikoyalar,...) haqida bahs munozaralar bo'ladi-yu "KASB-KOR","BOG'BONCHILIK","CHORVACHILIK","DEHQONCHILIK",... qo'yingki yosh avlod uchun maslahat aynan bir soha bo'yicha yo'l yo'riq ko'rsatadigan qo'llanmalar bo'lsa. Mumkin bo'lsa internet saytlari ma'lum qilinsa.Kitoblardan nusxalar olib foydalanishimiz mumkin bo'lardi-da.Hatto savol bilan murojat etib javoblar olinsa nur ustiga a'lo nur bo'lardi.
Nigora Umarova
30.03.2011, 11:11
Assalomu alaykum Nigoraxon!
Men maktab matematika fani o'qituvchisiman.Nega darsliklar rangli shakllarda shu bilan birga yozuvlar kerakli joylarda rangli yozishsa o'quvchilar ko'zlari ham asablari bir xillikdan charchamasdi-da?Bolalar uchun adabiyotlar haqida gap ketsa menimcha faqat baddiy kitoblar (Ertaklar,hikoyalar,...) haqida bahs munozaralar bo'ladi-yu "KASB-KOR","BOG'BONCHILIK","CHORVACHILIK","DEHQONCHILIK",... qo'yingki yosh avlod uchun maslahat aynan bir soha bo'yicha yo'l yo'riq ko'rsatadigan qo'llanmalar bo'lsa. Mumkin bo'lsa internet saytlari ma'lum qilinsa.Kitoblardan nusxalar olib foydalanishimiz mumkin bo'lardi-da.Hatto savol bilan murojat etib javoblar olinsa nur ustiga a'lo nur bo'lardi.
Assalomu alaykum!
Forumimizda o'qituvchilar qatnashayotganligidan xursandman. Darslik yaratishda va unda materiallarni joylashtirishda psixologik, pedagogik talablardan tashqari gigienik talablar ham bo'lardi. Hozir bunga amal qilinmaydimi?(Matematika fanidan nechanchi sinflarga dars berasiz?)
Takliflaringiz uchun rahmat. Sayt ijodkorlari ushbu fikringizni inobatga olib kelajakda bu borada ishlarni amalga oshirishar deb umid qilamiz.
Rus adabiyotidan Tolstoyni o'rganish jarayonida uning didaktik asarlari, bolalar (o'qish-yozishni endi o'rgangan, o'rganayotgan bolalar) uchun yozilgan kichik hikoyachalarini o'qib, bolalarga kichkinaligidanoq berishni istagan tarbiyaga, umuman mavzularga qoyil qoldim. Uning bu qatralaridan hozir ham Moskva maktablarida o'qitiladigan "Azbuka"da foydalanishar ekan.
Bizning "Alifbe"da esa nimagadir qandaydir kemalar haqidagi ma'nosiz she'rlar, hikoyalardan foydalaniladi...Avval ham shundaymidi degan savolimga javoban nohaq ekanimni tushuntirishdi. Hamza Hakimzoda Niyoziy ham shu borada e'tiborli ishlar qilgan ekan. Lekin nimagadir bugungi kunda bu masalaga befarqlik kuchli.
----------------------------------------------------------------
Синглим мен хам сизга хамфикрман.Толстой тарихига этибор берсангиз оддий кишлокда биринчи бор мактабни очиб изланишлар утказиб хатто чет элларга бориб урганиб дарслик яратган инсон.Бизда хам яратганлар бор.Таклифим китоб ёзувчилар укитиш дастурини тузувчилар олдинги яратилган китобларни бир сидра куздан утказиш билан бирга амалиётда ишлаётган укитувчилар билан хамнафас булиб замон билан бирга кадам ташлашса нур устига аъло нур буларди.Хозир китоб ёзувчилар билмадим кандай критерия конун асосида ёзишмокдалар.Улар хам амалиётда синаб курмасдан ёзмасаларда.Тез тездан дастурлар китоблар узгараверса кимга фойда-ю кимга зарар.Узр бир макол келтирсам: КАССОБГА ГУШТ КАЙГУ ЭЧКИГА ЖОН КАЙГУ.Булар шахсий фикримдир хатодан холи эмасдир олдиндан узр сурайман.
Assalomu alaykum!
Forumimizda o'qituvchilar qatnashayotganligidan xursandman. Darslik yaratishda va unda materiallarni joylashtirishda psixologik, pedagogik talablardan tashqari gigienik talablar ham bo'lardi. Hozir bunga amal qilinmaydimi?(Matematika fanidan nechanchi sinflarga dars berasiz?)
Takliflaringiz uchun rahmat. Sayt ijodkorlari ushbu fikringizni inobatga olib kelajakda bu borada ishlarni amalga oshirishar deb umid qilamiz.
-----------------------------------------------------------
Sizga raxmat.Men hozirda 7,8,9 sinflarda dars beraman.O'z fikrlarimni hamkasabalarim bilan o'rtoqlashsam deyman.Darslik,o'qitishdagi muammolar to'g'risida savollar bilan chiqishlar qilishim mumkinmi?
Sizga Davr qahromoni to'g'risida ham fikrni jo'natgandim.Bejizga haqiqat bahsda ro'yobga chiqadi deyishmaganku.
Бугунги бола кечаги бола эмас. У бир ерда туриб бутун дунёни кузатади. Болани бола деб янглишасиз. Киприк кокмай катталар учун бериладиган курсатувларни курадиган, оилада катталарнинг гийбат сифатларини тинглайдиган бола албатта улгайиб колади-да.
Бир шеъримни келтираман.
Дадалар
-Менинг дадамлар доктор,
-Менинг дадам инженер.
- Менинг дадамлар йукдир,
Ойим доим ишда дер.
-Менинг дадамлар касал...
- Дадам заводда мастер.
- Менинг дадамни булса,
Бувим пиёниста дер.
Бу болакайларнинг гапига кулок солиб ёзилган шеър...
Мен Республика болаларининг "Тонг юлдузи" газетасида 12 йил, "Гунча" журналида эса карийб икки йил Бош мухаррир булиб ишладим. Энди эса нафакадаман. "Нега нафакага чикяпсиз?"- деб суровчилар куп булди. Уларга "Булди-да, энди. Ёшлар нашрларида ишладим. Ёшлар йилида ишимни ёшларга топшираман",- дедим мардона. Аслида, набираларим билан вактимни утказишга уйга ошикдим. Колаверса, вакти келди - иззатимни билишим керак, дедим. Тугри, тажрибаларим сабаб, хали яна ишлашим муикин эди. Лекин шу болакайлар сабаб замон илгарилаб кетяпти. Уларга уз сузингни сингдириш учун камида турт-беш тил билишинг керак, компьютер сабокларидан мукаммал хабардор булишинг шарт. Энг асосийси уларга тенгдош булиб яшашинг керак. Бу хамманинг хам кулидан келавермайди. Айникса, мен... кейинги оёги булиб яшашни истамайман. Шунинг учун хам уйиндан чикдим, ижодимга, халкимга, албатта!!!
------------------------------------------------------------------
Assalomu alaykum Umidaxon.Qani edi aqalli ko'pchilik sizday fikrda ish tutganlarida edi balki yoshlarimizga bo'lgan ishonchimizni amalda ko'rsatgan bo'larmidik.Ularning ishonchidan chiqmagan holda kelajakdagi ishlarni topshirishimizni ular ham labbay deb qobul qilgan bo'larmidi?!Yaratgan bergan umrdan to'g'ri foydalana bilish ham faqat ongli insonlar o'z shukronalrini qilgan holda o'zdavridagina ishlashi yashashi ish ko'rsata olishini bilgan holda ish ko'rsalar edi.Sizga Allohdan barcha yaxshi niyatlarni tilab Xo'jaylilik maktab o'qituvchisi Mavlon.:187:
Keltirilgan sheringizga SHAXSIY FIKRIM: To'g'risi amaliyotdan hayotiy tajribamdan kelib chiqqan holda aytmoqchimanki YOSH bolakay dadasini qaydan ham bilsin qanday tasavur qilsin.Axir dadasi bir necha yillab uy ro'zg'ri deb tashvishi deb moddiy ta'minot deb chet ellarda ishlab yursa.Hatto ayrim onalar ham chet ellarda ishlashmoqda bolalarini kimlargadir topshirib.Natijasini esa vaqt ko'rsatadi.O'qituvchilarni ta'lim tarbiyada ayiblab javobgarlikni butunlayiga yuklashlar to'g'rimikin.
Nigora Umarova
30.03.2011, 11:41
Sizga raxmat.Men hozirda 7,8,9 sinflarda dars beraman.O'z fikrlarimni hamkasabalarim bilan o'rtoqlashsam deyman.Darslik,o'qitishdagi muammolar to'g'risida savollar bilan chiqishlar qilishim mumkinmi?
Sizga Davr qahromoni to'g'risida ham fikrni jo'natgandim.Bejizga haqiqat bahsda ro'yobga chiqadi deyishmaganku.
Siz bilan hamkasbmiz, biroq men ona tili va adabiyotdan dars beraman. darsliklar borasida alohida mavzu bor. Bahs-munozarani o'sha yerda davom ettirsak maqbulroq bo'lardi.
Maktab o'tituvchilari o'z muammolarini "Maktablar" (http://uforum.uz/forumdisplay.php?f=409)bo'limida yoritib borishadi.
Ziyonet кутубхонасида болалар учун аудиокитоблар қўйиб бошлашибди (http://ziyonet.uz/uzc/library/libid/100900/fs/cdate/ds/desc/offset/0) :) Қизиғи шундаки, барчамиз болалигимизда севиб тинглаган "Оқшом эртаклари" радиоэшиттириши ёзувлари экан!
Nigora Umarova
17.08.2011, 10:15
"Рамазон қўшиқлари" ҳам ўзбек болалар фольклорининг бир жанри ҳисобланади. Ушбу мавзуда рамазон қўшиқларининг бир қанча матнини жойлаштирдик. (http://fikr.uz/posts/ramazon/1628.html#comment1896)
Бундан ташқари "Ё, Рамазон" қўшиғининг келиб чиқиши, айтилиши ҳақида (http://fikr.uz/posts/ramazon/1695.html) ҳам фольклоршунос олим, профессор Маматқул Жўраевнинг фикрлари (http://fikr.uz/posts/ramazon/1695.html) билан ҳам танишиб чиқишингиз мумкин.
Nigora Umarova
02.04.2012, 17:59
Муҳтарам форумдошлар!
МТРКнинг "Ўзбекистон" радиоканали ҳамда "Ғафур Ғулом" нашриёт матбаа ижодий уйи билан ҳамкорликда "Мен ҳам эртак ёзаман" танловини эълон қилади. Бунинг учун ўқувчи ўзи яшаётган маҳалласи, оиласи, мактаби ҳақида "Бор экан-да, йўқ экан, оч экан-да йўқ экан. Яқин ўтган замонда Ўзбекистон томонда..." деб эртакни бошлаб, воқеалар ривожини ўз тасаввури бўйича давом эттириши керак. Хатнинг сўнгида ўқувчи ўзи ўқиётган мактаби ва синфи ҳақидаги маълумотни ҳам келтириб ўтиши шарт.
Танлов 1 мартдан бошланди ва 25 майга қадар давом этади.
Танловда қатнашувчилар тўқиган эртакларини Тошкент 47, Истиқлол кўчаси, 49-уйга ёки bolalar@mtrk.uz қутисига юбормоқлари даркор.
Фарзандларингизнинг ижодий салоҳиятини ривожланишига ёрдам беринг.
Nigora Umarova
05.07.2012, 17:00
Kecha boshlang'ich sinf kitoblarini o'rganish maqsadida 1983-1988-yillarda chiqqan 1-2-3-sinf O'qish kitoblarini varaqlab chiqdim. Bir necha soat bollikka -o'quvchilik yillarimga qaytgandek bo'ldim. Yodlagan hamma she'rlarim muallifini aytmaganda yodimda ekan. She'rlarning yodlanishi, tez, sodda, oson. Sababi satrlardagi bo'g'inlar soni 6-8 tadan iborat.
https://img.uforum.uz/images/hvxucyt8312604.jpg
Nigora Umarova
05.07.2012, 17:01
Bolalar adabiyotini o'rganish jarayonida hozir o'quvchilarning kitob o'qimasliklariga asosiy sabab qiziqarli kitoblar balki yo'qdir degan savolga javob topish maqsadida bolaligimizda o'qigan bolalar ijodkorlari Po'lat Mo'min, Qudrat Hikmat, Quddus Muhammadiy, Uyg'unZafar Diyorlarning ham kitoblarini birma-bir varaqlab chiqdim. Ba'zi she'rlarini olib tashlab kitoblariini hozir ham chop etsa bo'larkan. Tarbiyaviy ahamiyatga ega bo'lgan she'rlari nihoyatda ko'p bu ijodkorlarning. Bolalarcha o'ylab she'rlarini yozishgan.
https://img.uforum.uz/images/xekyqgp2152983.jpg
Nigora Umarova
05.07.2012, 17:01
Po'lat Mo'minning "Qovoqvoy va Chanoqvoy" drama ertagini bir nafasda o'qib chiqdim. "2 karra uch olti, Qovoq sinfda qoldi", "4 karra 5 -yigirma, tosh ko'chada yugurma" shu so'zlarning o'zi bolalarga karra jadvalni tez va oson yodlashga yordam berardi bizning bolalik paytlarimizda . O'yin sifatida satrlarni aytib yurardik. Yosh tomoshabinlar teatrida aktyorlar spektaklni mahort bilan ijro etishgandi. Hozir esa bu spektakl umuman qo'yilmaydi. Teatr ma'muriyati bilan bu borada suhbatlashganimda ushbu spektaklda o'ynaydigan aktyorlar hozir yo'q ekan. Qiziq...
2 Нигора Умарова: роппа-роса 3 йил аввалги мунозарамизда билдирган "бебаҳо" фикрларимни ёдингизга солиб қўяй:
Шу, ўйлаб - ўйлаб бир нарсани ҳечам тушунмайман... Бизда аҳолининг ярми бола, 13 млн бўш калла ниҳол... Мантиқан олиб қараганда, телеэкранлардаги катталар ва болаларга мўлжалланган эфир вақти ҳам 50/50 бўлиши керак ;-). Адабиётда ҳам шундай.
ИМХО, уларнинг онггини шакллантиришда, мафкурани сингдиришда, таълим соҳаси билан бир қаторда, болалар адабиёти ва болалар киноматографияси ва мультипликацияси энг асосий восита бўлиши мумкин! Бу борада тегишли дастурларни ишлаб чиқиб, аниқ вазифаларни ва молиявий манбаларни белгилаб олиш лозим! Буларни ким қилиши керак? Албатта мутасаддилар ташкилотлар! Қилиб бўладими ўзи? Бўлади! Яққол мисол - бутун республикани қамраб олган кўп босқичли спорт мусобақалари (пухта ўйланган ажойиб тадбир).
Фақат, мутасаддиларги юқоридан яхши тепки керак! Бўлмасам, "оч қорним - тинч қулоғим" деб, пенсиягача қолган кунларни санаб юраверишади...
Шу ўринда икки савол:
1.Ўзбек мультипликаторлари яратган бир мультфильм қайсидир халқаро танловда фахрли ўринни эгаллабди. Шу мультфильмнинг номи нима ва фарзандларим учун уни қаердан топсам бўлади? Билмайсизми? Мен ҳам билмайман! Унда ким аҳмоқ? Тўрт ёшли қизимнинг илтимоси бўйича кеча уйга "Мадагаскар" мультфильмининг дискини кўтариб борган мен аҳмоқ!
2. Радиофондда сақланаётган, йиллар давомида кунба-кун эфирда жаранглаган "Оқшом эртаклари"нинг аудиодискини қаердан олсам бўлади? Билмайсизми? Мен ҳам билмайман! Ким аҳмоқ? Интернетдан "Русские народные сказки" аудио-альбомини кўчириб олиб, дискда уйга кўтариб борган мен аҳмоқ!
Қолган ҳамма оппоқ! Шу жумладан, экранга чиқиб олиб "ёш авлод онгида ватанга, халққа, тарихга, бой маданий меросга бўлган муҳаббатни шакллантиришнинг бугунги кундаги долзарб вазифалари" масаласида соатлаб чақчақлашадиган амакилар ҳам оппоқ!
PS: "Сен ким-у, эй дахридин. Бийрон ўзинг, нодон ўзинг..." (с) Э. Воҳидов
ТВ дан ташқари, фақат болалар учун мўлжалланган (ёшлар учун эмас! Шундоқ ҳам "Ёшлар" радиоканали муҳаббат мавзусида "замыкать" қилиб қолган) "Болажон FM" радиоканалини очиш керак. Бу радиоканал эфирини тўлдириш имкониятлари ачиб ётибди: санъат йўналишидаги олийгоҳлар талабалари ижросида турли радиоинсценировкалар (уларга пул тўлаш шартмас, радиода чиққанига хурсанд бўлиб юраверишади ;-), чунки айнан шу орқали "кўзга кўриниб", бошқа лойиҳаларга жалб этилиши мумкин) қизиқарли викторина ва танловлар, болалар адабиётидан мутоала соатлари, болалар эстрадасидан намуналар, машҳур кишилар ўз болаликлари ҳақида сўзлаб беришлари (адиблар, эстрада юлдузлари, актерлар ва бошқ.), "Донишбобо ўгитлари", "Топган-топалоқ", "До, ре, ми", "Оқшом эртаклари", "Бу ким, у нима?", "Оламга саёҳат", "Уйга вазифа", "Ҳориждаги тенгдошим", "Мен ҳам шоир бўламан", "Яшил чироқ", "Болажон ФМ- меҳмонда", "Нello!", "Радомактаб" каби эшиттиришлар, хаёлий бир мактаб ҳаётидан ҳангомалар тўғрисида ТВдаги "Папины дочки" типидаги радиосериаллар...
Турган гапки, бу радиоканал ҳеқ қачон (!) моддий даромад келтирмайди. У фақат маънавий мева беради. Фақат ҳозир эмас, бир неча йиллардан кейин, уни эшитган авлод улғайганда... Демак, радиоканални ташкил қилиш турли фондларнинг грандлари ёки молиявий кўмаклари ҳисобига бўлса, унинг фаолиятини молиялаштириб туриш бюджет ёки ҳомийлар ҳисобидан бўлиши керак.
4-5 газета, ойда бир марта чиқадиган 2-3 журнал, ТВдаги 1-2 соатлик эфир, онда-сонда 1000 нусхада чоп этилаётган китоблар билан 13 млн.лик аудиторияни қамраб олса ва унга аниқ мақсадли таъсир ўтказса бўлади деб ҳисоблаш, имхо - ХОМХАЁЛ!
Энди шу мунозарадан 1 йил кейинги (!) интернетдаги мана бу хабарни каранг:
24.09.2010 08:31
В Астане презентовали детский телеканал «Балапан»
27 сентября начнет вещание первый в Казахстане детский телеканал « Балапан». К созданию программ привлекли опытных психологов, педагогов и родителей. Их задача - развивать фантазию и эрудицию, воспитывать ответственность и любовь к Родине, рассказывать о национальной культуре. Зрители нового детского канала - дети от 3-х до 10 лет. Такие же жизнерадостные и любопытные, как желтый цыпленок Балапан. Его изображение стало логотипом телеканала.Телеканал сайти ҳам бор: ҳоҳла ТВда кўр, ҳоҳла онлайн... Бошида суткасига 10 соат, хозир эса 17 соат эфирга чиқади.
Чимкентда сафардалигимда кўрдим... ва роса кулдим! Ўзимнинг устимдан! "Ўла, ўзингча жиғибийрон бўлиб бир нарсаларни таъкидлайверасан, таклифлар ёзаверасан... Кимга кераги бор?! Дурррак! Причем - трижды!" :dash2:
Энди форумда ёзмасам керак. Ўқишга ўтиб оламан.
PS: "Нодон - ўзинг...""Нодон - ўзинг...""Нодон - ўзинг...""Нодон - ўзинг..."
Nigora Umarova
28.07.2012, 14:04
Чимкентда сафардалигимда кўрдим... ва роса кулдим! Ўзимнинг устимдан! "Ўла, ўзингча жиғибийрон бўлиб бир нарсаларни таъкидлайверасан, таклифлар ёзаверасан... Кимга кераги бор?! АгарДурак! Причем - трижды!" :dash2:
Энди форумда ёзмасам керак. Ўқишга ўтиб оламан.
Maestro, daholigingiz bejiz emas. Ro'y beradigan voqea-hodisalarni oldindan ko'rib, fikr-mulohaza bildirasiz. Yozavering, biz o'qiylik, o'rganaylik. O'qiganimiz sari, bilganimiz sari hech narsani bilmasligimizni bilmoqdamiz. ;)
Bolaligimda Xudoyberdi To'xtaboyevning, "Besh bolalik yigitcha", "Sariq devni minib", "Shirin qovunlar mamlakati" kabi asarlarini juda qiziqib o'qigan edim.
Jahon adabiyotidan ham juda yaxshi tarjimalar bor edi. M.Rid asarlari, Jyul Vern asarlari...
Ertak kitoblar ham juda sifatli, imlo xatolarsiz(!) edi.
Afsuski hozirgi vaqtda bolalar adabiyotidan umuman habarsizman, lekin hozirgi ba'zi bolalar uchun mo'ljallangan kitobchalarni shunchaki varoqlab ko'rganimda, imlo xatolarga ko'zim tushib hayron qolgandim.
Bolalar uchun TV ochilsa yaxshi bo'lardi, lekin savyasi past, ma'nosiz, zerikarli ko'rsatuvlardan holi bo'lishi shart.
Afsuski hozirgi vaqtda bolalar adabiyotidan umuman habarsizman
Бор, кўпчиликни ташкил этади. Масалан, Х.Тўхтабоевнинг "Сариқ девни миниб" китобини мен ҳам болалигимда хатто томга чиқволиб ўқиганман.
Шу асарнинг биринчи ва иккинчи китобларини иккисини ҳам олиб бердим (пластик.7500 с). Нархлар ҳар хил, лекин жуда сифатли.
Болалар учун Сиз айтган ва бошқа асарлар яп-янги, юпқа ва қалин рангли муқоваларда китоб расталарида бор. Жуда ҳам кўп, бу жойга кирган фарзандингизнинг китобни қайси бирини танлашини билмай оғзи очилиб қолганини кузатиб мазза қиласиз.
ТВ га келсак, бу ҳақида билмадим..., лекин форумдошимиз Маэстро айтганидай Қозоғистоннинг..., ва Туркия, Россия ҳамда бошқа чет эл мамлакатларида фақат, фақат болалар учун яратилган бир эмас турли каналларини биламан ("паробалкаси" борлар билади).
Бу орзулар ҳақида фикрлайдиган масъуллар албатта бор ва яқин (келажакда)орада амалий ишлар бўлишига умид қиламан.
vBulletin® v3.8.5, Copyright ©2000-2025, Jelsoft Enterprises Ltd. Перевод: zCarot