Husen
08.02.2008, 12:06
https://img.uforum.uz/images/6430161.jpg
Har qanday reaktsiyani amalga oshirish imkoniyati mavjud laboratoriyaga dabdurustdan kirib qolsangiz, bir lahzaga aqlingiz shoshganini sezmay qolasiz. Nazariyani puxta o‘zlashtirib, amaliyotda sinab borayotgan bo‘lsangiz-chi?! Unda uskunalarni qo‘lga olib, tajribalarni birin-ketin bajarishga kirishasiz. Joriy yilda poytaxtimizda o‘tkazilishi rejalashtirilayotgan kimyo fanidan 42-Xalqaro Mendeleev olimpiadasida ana shunday qobiliyatli yoshlar bahslashadilar.
XTV Umumta’lim va ixtisoslashtirilgan maktablar boshqarmasi boshlig‘i A.Nosirov mazkur olimpiadaga tayyorgarlik borasida qilinayotgan ishlar xususida quyidagilarni ma’lum qildi.
— O‘zbekistonda ta’lim sohasida amalga oshirilayotgan bunyodkorlik ishlarini e’tirof etgan Yevroosiyo universitetlar assotsiatsiyasi prezidenti, M.V.Lomonosov nomidagi Moskva davlat universiteti rektori, akademik V.Sadovnichiyning 42-Xalqaro Mendeleev olimpiadasini 2008 yilda Toshkent shahrida o‘tkazish bo‘yicha taklifi Respublika hukumati tomonidan qo‘llab-quvvatlandi. Shundan so‘ng Vazirlar Mahkamasining qarori qabul qilinib, tashkiliy ko‘mita tarkibi tasdiqlandi. Bu esa ushbu Xalqaro olimpiadada ishtirok etadigan mamlakat vakillarini Prezidentimiz rahbarligida mamlakatimizdagi ta’lim sohasida olib borilayotgan islohotlar, Kadrlar tayyorlash milliy dasturi, Maktab ta’limini rivojlantirish Davlat umummilliy dasturi doirasida amalga oshirilayotgan tizimli ishlar bilan yaqindan tanishtirish hamda iqtidorli va iste’dodli o‘quvchi-yoshlarimizning imkoniyatlarini keng namoyon etish, ro‘yobga chiqarish, ularni dunyoga tanishtirishga zamin yaratadi.
Kimyo fanidan Mendeleev olimpiadasi 1956 yildan buyon muntazam o‘tkazib kelinmoqda. Mustaqillik davrigacha sobiq ittifoq hududida o‘tkazib kelingan va “Butunittifoq kimyo olimpiadasi” deb nomlangan. 1992 yildan Xalqaro olimpiada sifatida e’tirof etilib, nafaqat Rossiya, balki 1997 yildan boshlab boshqa davlatlar hududlarida ham o‘tkazib kelinmoqda.
Jumladan, 2007 yilda Belorussiyada bo‘lib o‘tgan.
Ushbu Xalqaro olimpiadalarda MDH davlatlaridan boshqa (Bolgariya, Makedoniya va Ruminiya kabi) mamlakatlarning o‘quvchilari ham ishtirok etishmoqda. Kimyo fanidan Xalqaro Mendeleev olimpiadasida o‘zbekistonlik o‘quvchilar 1997 yildan boshlab muntazam qatnashib kelmoqda. 1997—2004 yillarda Xalqaro olimpiadaga O‘zbekistondan 3 nafardan, 2005 yildan boshlab 4 nafardan ishtirokchi taklif etilgan. Ushbu davrda 26 nafar o‘zbekistonlik yoshlar qatnashib, 7 ta bronza va 2 ta rag‘batlantiruvchi diplomlarni qo‘lga kiritdilar.
Shuningdek, 2002 yildagi 36-Xalqaro olimpiadada Rahmon Egamberdiev (Namangan shahridagi aniq fanlarga ixtisoslashgan maktab o‘quvchisi) va Anvar Yormuhammedov (Buxoro davlat universiteti qoshidagi litsey-internat o‘quvchisi), 2005 yilgi 39-Xalqaro olimpiadada Namangan shahridan ishtirok etgan o‘quvchi Ravshanbek Rustamov (Namangan shahridagi aniq va ijtimoiy fanlarga ixtisoslashgan maktab o‘quvchisi), 2006 yilda o‘tkazilgan 40-Xalqaro olimpiadada Jamol Uzoqov (Kitob tumanidagi 8-ixtisoslashgan maktab o‘quvchisi) bronza medal sohiblari, 2007 yilda Minsk shahrida o‘tkazilgan 41-Xalqaro olimpiadada ishtirok etgan o‘quvchilarning 2 nafari rag‘batlantiruvchi diplom sohibi bo‘lishgan. Moskva davlat universiteti Xalqaro olimpiadani 2008 yil 28 aprel — 4 may kunlari o‘tkazishni taklif etmoqda.
Xalqaro olimpiadada 17 ta davlatning jamoalari ishtirok etishi mo‘ljallanmoqda. Belgilangan kvotalarga muvofiq har bir jamoa 4 nafardan 10 nafargacha (O‘zbekistondan va Rossiyadan 10 nafardan) o‘quvchi va bir yoki ikkita rahbar tarkibida ishtirok etadi. Tahlillarga ko‘ra, bu yil ham umumiy o‘quvchilar soni ko‘pi bilan 100 nafarni, rahbarlar soni esa 25 nafarni tashkil etadi.
Kuni kecha O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligida mazkur olimpiada munosabati bilan tashkiliy qo‘mitaning birinchi yig‘ilishi bo‘lib o‘tdi. Uni tashkiliy qo‘mita raisi T.Jo‘raev boshqarib bordi. Unda ushbu, xalqaro olimpiadani yuqori saviyada o‘tkazish borasida tashkiliy ishlar muhokama qilindi. Xalqaro olimpiada Nizomiga ko‘ra, ishtirokchi jamoa a’zolari rahbarlari bilan bir joyda, hakamlar hay’ati va tashkiliy qo‘mita a’zolari boshqa alohida xonalarga joylashtiriladi. Xalqaro olimpiada 2 ta, nazariy va eksperimental turlarda o‘tkaziladi.
Bitta binoda bir vaqtning o‘zida 100 nafar ishtirokchining eksperimental tur bo‘yicha masalalarni bajarishi uchun ximiya laboratoriya xonalarida ishchi o‘rinlar tayyorlanadi.
Har bir ishchi o‘rin xalqaro metodik komissiya tomonidan tayyorlangan ximiyaviy asbob-uskunalar va reaktivlar ro‘yxati asosida jihozlanishi lozim.
Nazariy turni o‘tkazish uchun 100 nafar ishtirokchi joylashadigan alohida bir kishilik qulay stol yoki parta o‘rnatilgan auditoriya tayyorlash lozim.
Xalqaro hakamlar hay’ati tarkibiga Rossiya, Belorus, Ukraina, Moldova, Qozog‘iston va Ruminiya vakillaridan iborat 20 nafar hamda kutib oluvchi davlat tomonidan 20 nafar vakil kiritiladi.
Eng asosiy vazifalarimizdan biri O‘zbekiston terma jamoasini shakllantirish, akademik litseylar, kasb-hunar kollejlari, oliy o‘quv yurtlari va Fanlar Akademiyasining professor-o‘qituvchilarini jalb etgan holda o‘quvchilarni tayyorlashdir. Kimyo fani bo‘yicha Respublika jamoasini shakllantirish, jamoani 42-Xalqaro Mendeleev olimpiadasiga tayyorlash tartibi ishlab chiqildi. Unga ko‘ra, tanlov uch bosqichda o‘tkaziladi.
Birinchi bosqichda fan olimpiadasining tuman (shahar) bosqichida kimyo fanidan g‘olib bo‘lgan viloyat xalq ta’limi boshqarmalari tasarrufidagi (kimyo faniga) ixtisoslashtirilgan umumta’lim muassasalari hamda kimyo yo‘nalishidagi akademik litsey va kasb-hunar kollejlari g‘olib o‘quvchilari qamrab olinadi. Natijada Respublika bo‘yicha 140 nafar o‘quvchi tanlanadi.
Ikkinchi bosqichda Qoraqalpog‘iston Respublikasi, Toshkent shahar va viloyatlar miqyosida tanlovning birinchi bosqichida eng yuqori ball to‘plagan 10 nafardan, jami 140 nafar o‘quvchi Toshkent shahriga chaqiriladi va ular orasidan eng kuchli 20 nafari tanlab olinadi.
Uchinchi bosqichda tanlovning ikkinchi bosqichida eng yuqori ko‘rsatkichga erishgan 20 nafar o‘quvchilar ikki hafta o‘qitilib, ulardan 15 nafari tanlab olinadi.
Tanlovning uchinchi bosqichida eng yuqori natijalarga erishgan 15 nafar o‘quvchi malakali professor-o‘qituvchilar tomonidan kimyo fanining barcha bo‘limlari bo‘yicha o‘qitiladi. Tayyorgarlikning oxirgi kunlari Respublika terma jamoasini shakllantirishda ishtirok etgan professor-o‘qituvchilar, pedagoglar tomonidan respublika sha’nini himoya qiluvchi 10 nafar o‘quvchi saralab olinadi.
Aziz NORQULOV yozib oldi.
Ma'rifat gazetasi (http://uforum.uz/www.marifat.uz)
Har qanday reaktsiyani amalga oshirish imkoniyati mavjud laboratoriyaga dabdurustdan kirib qolsangiz, bir lahzaga aqlingiz shoshganini sezmay qolasiz. Nazariyani puxta o‘zlashtirib, amaliyotda sinab borayotgan bo‘lsangiz-chi?! Unda uskunalarni qo‘lga olib, tajribalarni birin-ketin bajarishga kirishasiz. Joriy yilda poytaxtimizda o‘tkazilishi rejalashtirilayotgan kimyo fanidan 42-Xalqaro Mendeleev olimpiadasida ana shunday qobiliyatli yoshlar bahslashadilar.
XTV Umumta’lim va ixtisoslashtirilgan maktablar boshqarmasi boshlig‘i A.Nosirov mazkur olimpiadaga tayyorgarlik borasida qilinayotgan ishlar xususida quyidagilarni ma’lum qildi.
— O‘zbekistonda ta’lim sohasida amalga oshirilayotgan bunyodkorlik ishlarini e’tirof etgan Yevroosiyo universitetlar assotsiatsiyasi prezidenti, M.V.Lomonosov nomidagi Moskva davlat universiteti rektori, akademik V.Sadovnichiyning 42-Xalqaro Mendeleev olimpiadasini 2008 yilda Toshkent shahrida o‘tkazish bo‘yicha taklifi Respublika hukumati tomonidan qo‘llab-quvvatlandi. Shundan so‘ng Vazirlar Mahkamasining qarori qabul qilinib, tashkiliy ko‘mita tarkibi tasdiqlandi. Bu esa ushbu Xalqaro olimpiadada ishtirok etadigan mamlakat vakillarini Prezidentimiz rahbarligida mamlakatimizdagi ta’lim sohasida olib borilayotgan islohotlar, Kadrlar tayyorlash milliy dasturi, Maktab ta’limini rivojlantirish Davlat umummilliy dasturi doirasida amalga oshirilayotgan tizimli ishlar bilan yaqindan tanishtirish hamda iqtidorli va iste’dodli o‘quvchi-yoshlarimizning imkoniyatlarini keng namoyon etish, ro‘yobga chiqarish, ularni dunyoga tanishtirishga zamin yaratadi.
Kimyo fanidan Mendeleev olimpiadasi 1956 yildan buyon muntazam o‘tkazib kelinmoqda. Mustaqillik davrigacha sobiq ittifoq hududida o‘tkazib kelingan va “Butunittifoq kimyo olimpiadasi” deb nomlangan. 1992 yildan Xalqaro olimpiada sifatida e’tirof etilib, nafaqat Rossiya, balki 1997 yildan boshlab boshqa davlatlar hududlarida ham o‘tkazib kelinmoqda.
Jumladan, 2007 yilda Belorussiyada bo‘lib o‘tgan.
Ushbu Xalqaro olimpiadalarda MDH davlatlaridan boshqa (Bolgariya, Makedoniya va Ruminiya kabi) mamlakatlarning o‘quvchilari ham ishtirok etishmoqda. Kimyo fanidan Xalqaro Mendeleev olimpiadasida o‘zbekistonlik o‘quvchilar 1997 yildan boshlab muntazam qatnashib kelmoqda. 1997—2004 yillarda Xalqaro olimpiadaga O‘zbekistondan 3 nafardan, 2005 yildan boshlab 4 nafardan ishtirokchi taklif etilgan. Ushbu davrda 26 nafar o‘zbekistonlik yoshlar qatnashib, 7 ta bronza va 2 ta rag‘batlantiruvchi diplomlarni qo‘lga kiritdilar.
Shuningdek, 2002 yildagi 36-Xalqaro olimpiadada Rahmon Egamberdiev (Namangan shahridagi aniq fanlarga ixtisoslashgan maktab o‘quvchisi) va Anvar Yormuhammedov (Buxoro davlat universiteti qoshidagi litsey-internat o‘quvchisi), 2005 yilgi 39-Xalqaro olimpiadada Namangan shahridan ishtirok etgan o‘quvchi Ravshanbek Rustamov (Namangan shahridagi aniq va ijtimoiy fanlarga ixtisoslashgan maktab o‘quvchisi), 2006 yilda o‘tkazilgan 40-Xalqaro olimpiadada Jamol Uzoqov (Kitob tumanidagi 8-ixtisoslashgan maktab o‘quvchisi) bronza medal sohiblari, 2007 yilda Minsk shahrida o‘tkazilgan 41-Xalqaro olimpiadada ishtirok etgan o‘quvchilarning 2 nafari rag‘batlantiruvchi diplom sohibi bo‘lishgan. Moskva davlat universiteti Xalqaro olimpiadani 2008 yil 28 aprel — 4 may kunlari o‘tkazishni taklif etmoqda.
Xalqaro olimpiadada 17 ta davlatning jamoalari ishtirok etishi mo‘ljallanmoqda. Belgilangan kvotalarga muvofiq har bir jamoa 4 nafardan 10 nafargacha (O‘zbekistondan va Rossiyadan 10 nafardan) o‘quvchi va bir yoki ikkita rahbar tarkibida ishtirok etadi. Tahlillarga ko‘ra, bu yil ham umumiy o‘quvchilar soni ko‘pi bilan 100 nafarni, rahbarlar soni esa 25 nafarni tashkil etadi.
Kuni kecha O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligida mazkur olimpiada munosabati bilan tashkiliy qo‘mitaning birinchi yig‘ilishi bo‘lib o‘tdi. Uni tashkiliy qo‘mita raisi T.Jo‘raev boshqarib bordi. Unda ushbu, xalqaro olimpiadani yuqori saviyada o‘tkazish borasida tashkiliy ishlar muhokama qilindi. Xalqaro olimpiada Nizomiga ko‘ra, ishtirokchi jamoa a’zolari rahbarlari bilan bir joyda, hakamlar hay’ati va tashkiliy qo‘mita a’zolari boshqa alohida xonalarga joylashtiriladi. Xalqaro olimpiada 2 ta, nazariy va eksperimental turlarda o‘tkaziladi.
Bitta binoda bir vaqtning o‘zida 100 nafar ishtirokchining eksperimental tur bo‘yicha masalalarni bajarishi uchun ximiya laboratoriya xonalarida ishchi o‘rinlar tayyorlanadi.
Har bir ishchi o‘rin xalqaro metodik komissiya tomonidan tayyorlangan ximiyaviy asbob-uskunalar va reaktivlar ro‘yxati asosida jihozlanishi lozim.
Nazariy turni o‘tkazish uchun 100 nafar ishtirokchi joylashadigan alohida bir kishilik qulay stol yoki parta o‘rnatilgan auditoriya tayyorlash lozim.
Xalqaro hakamlar hay’ati tarkibiga Rossiya, Belorus, Ukraina, Moldova, Qozog‘iston va Ruminiya vakillaridan iborat 20 nafar hamda kutib oluvchi davlat tomonidan 20 nafar vakil kiritiladi.
Eng asosiy vazifalarimizdan biri O‘zbekiston terma jamoasini shakllantirish, akademik litseylar, kasb-hunar kollejlari, oliy o‘quv yurtlari va Fanlar Akademiyasining professor-o‘qituvchilarini jalb etgan holda o‘quvchilarni tayyorlashdir. Kimyo fani bo‘yicha Respublika jamoasini shakllantirish, jamoani 42-Xalqaro Mendeleev olimpiadasiga tayyorlash tartibi ishlab chiqildi. Unga ko‘ra, tanlov uch bosqichda o‘tkaziladi.
Birinchi bosqichda fan olimpiadasining tuman (shahar) bosqichida kimyo fanidan g‘olib bo‘lgan viloyat xalq ta’limi boshqarmalari tasarrufidagi (kimyo faniga) ixtisoslashtirilgan umumta’lim muassasalari hamda kimyo yo‘nalishidagi akademik litsey va kasb-hunar kollejlari g‘olib o‘quvchilari qamrab olinadi. Natijada Respublika bo‘yicha 140 nafar o‘quvchi tanlanadi.
Ikkinchi bosqichda Qoraqalpog‘iston Respublikasi, Toshkent shahar va viloyatlar miqyosida tanlovning birinchi bosqichida eng yuqori ball to‘plagan 10 nafardan, jami 140 nafar o‘quvchi Toshkent shahriga chaqiriladi va ular orasidan eng kuchli 20 nafari tanlab olinadi.
Uchinchi bosqichda tanlovning ikkinchi bosqichida eng yuqori ko‘rsatkichga erishgan 20 nafar o‘quvchilar ikki hafta o‘qitilib, ulardan 15 nafari tanlab olinadi.
Tanlovning uchinchi bosqichida eng yuqori natijalarga erishgan 15 nafar o‘quvchi malakali professor-o‘qituvchilar tomonidan kimyo fanining barcha bo‘limlari bo‘yicha o‘qitiladi. Tayyorgarlikning oxirgi kunlari Respublika terma jamoasini shakllantirishda ishtirok etgan professor-o‘qituvchilar, pedagoglar tomonidan respublika sha’nini himoya qiluvchi 10 nafar o‘quvchi saralab olinadi.
Aziz NORQULOV yozib oldi.
Ma'rifat gazetasi (http://uforum.uz/www.marifat.uz)