Сўз бойлигимизни бойитамизми?

[Masud Mahsudov]

Сообщение от Dilya Hasanova

Савол: бирор киши "ташбих" ("х" харфи думли) ва "тамсил" сузларини рус тилидаги таржимасини ёки узбекча маъносини биладими? Адабиёт билан боглик сузлар.
Жудаям керак.

Tashbih - sravnenie, upodoblenie, allegoriya

[OmoN]

Сообщение от Dilya Hasanova

Савол: бирор киши "ташбих" ("х" харфи думли) ва "тамсил" сузларини рус тилидаги таржимасини ёки узбекча маъносини биладими? Адабиёт билан боглик сузлар.
Жудаям керак

Аниқроғи шеърий санъатлар. Ташбеҳ - ўхшатиш. тамсил - мисол келтириш. (имхо)

[Husen]

Д
Дабир – 1. ўқитувчи, устоз 2. котиб, мунший
Дав – 1. улкан, катта, бақувват 2. туҳмат, бўҳтон
Давара – пўписа, дағдаға
Даввор – чархпалак
Дав-даска – дав-дастак
Давача – тумор
Давир – от устига ёпиладиган зарбоф абзал, ёпинчиқ
Давкар – забардаст, девдек
Давкаш – 1. мунозарани яхши кўрувчи, жанжалкаш 2. туҳматчи, бўҳтончи
Давот, довот – сиёҳдон
Давшан – қуён
Дагала – 1. жун ёки қилдан тўкилган ип, арқон 2. дағал жундан тўқилган уст кийим
Дагалай – юмалоқ мўйна телпак
Дагир – фирибгар, қаллоб, алдоқчи
Дагиш – дарё қирғоқларининг ўпирилиши, ўпирилма жой
Даёв – эшкак
Дазгир, дазгил – тикилаётган оёқ кийимини тиззагақистириб қўйиш учун косибчиликда ишлатиладиган айлана тасма
Дайн қилмоқ – бўйнига қўймоқ, бўйнига олдирмоқ
Дайр – бутхона, оташкада
Дайработ – дарёнинг ёқаси, дарё бўйи
Дака – шох ташламайдиган, мувозанатланган варрак
Дакана – аёлларнинг саллага ўхшаб ўраладиган рўмоли
Дал – 1. худди ўзига, тўппа-тўғри 2. тут барги
Далатоб – далада, қишлоқда ўсган
Далбангламоқ – гандиракламоқ
Далва-далва – парча-парча, жулдур
Дали, далли – жинни, тентак, ақлдан озган
Далир – қўрқув билмайдиган, довюрак, шижоатли
Дали-ғули – кўнглида кири йўқ, оқкўнгил ва шижоатли
Далла – қўшмачи
Даллок – сартарош
Далойилхона – архив

[Nigora Umarova]

Сообщение от Husen Tangriyev

Д
Дабир – 1. ўқитувчи, устоз 2. котиб, мунший

Дабр сўзини илк бора Низомий Арузий Самарқандийнинг(XIV аср) "Нодир ҳикоятлар" қитобида учратгандим. Ушбу китобда "Дабирлар ҳақида" алоҳида боб бор.

[ASP]

Кеча уртогимга : "Демак Даллок дагирнинг дабири эканда" десам кайси тилда гапираяпсан деб анкайиб колди ))

[Nigora Umarova]

Сообщение от ASP

Кеча уртогимга : "Демак Даллок дагирнинг дабири эканда" десам кайси тилда гапираяпсан деб анкайиб колди ))

Сартарош фирибгарга котиблик қилиши мумкин эмаслиги учун ҳам сизга шундай жавоб қайтаргандирлар-да, ўртоғингиз..

[Bekmirzo]

Сообщение от Husen Tangriyev

Д

Дагир – фирибгар, қаллоб, алдоқчи

Bizni Qashqadaryo tomonlarda bu so'zdan foydalanishadi, odatda "Dagiri" ko'rinishida.

[Husen]

Далон, долон – дарвозадан то ҳовлигача қурилган, икки томони девор, усти ёпиқ кенг йўлак
Дамгир, дамтовоқ – ош яхши дам ейиши учун қопқоқни ўраб қўядиган махсус қалин дастурхон ёки мато, ўралган товоқ
Дамдуз – кўнглидагини бировга айтмайдиган, камсўз, кимсага сир бермайдиган
Дамида ёки дамийда қилмоқ – уфурмоқ, пуфламоқ, куф-суф қилмоқ
Дамкўта – харсиллаб, тез-тез нафас оладиган одам
Даммадам – дам-бадам
Даммал – бесўнақай, қўпол
Дамсоз – қалбан сирдош, ҳамдард, ҳамсуҳбат
Данакор, донакор – воситачи, вакил
Дангана – 1. бир қанча оилалар ўртасида навбат билан тайёрланадиган ва тарқатиладиган овқат 2. шерикчиликка бирор тирик молни сотиб олиб, гўштини ўзаро тақсимлаш
Дандона, дандона – бирор асбоб-ускунанинг тишга ўхшатиб ишланган ва уланадиган қисми
Дандонбозлик – гапбозлик, сафсатабозлик, маҳмаданалик
Данғил – кенг, равон, данғиллама
Дапқир-дапқир – тез-тез, ора-орада, вақт ўтказмай
Даража-бадаража – тадрижий равишда, босқичма-босқич, секин-аста
Дарбор – олий даргоҳ
Дардисак – сакта касаллиги
Дардчил – салга, тез-тез касал бўладиган
Дарёдил – бағрикенг, мурувватли
Дарж этмоқ – қайд қилмоқ, ифодаламоқ, ёзиб қўмоқ
Дарий тили – янги форсий тили
Дардмонда бўлмоқ – ҳайрон бўлмоқ, иложсиз қолмоқ, қийин аҳволга тушмоқ
Дастини дароз қилмоқ – қўлини узун қилмоқ, имкониятини оширмоқ
Дасиса – ҳийла, макр, найранг

[Husen]

Дафтарнавис – иш юритувчи
Дахллашмоқ – ҳазиллашмоқ
Дашша, дашшу – дастшуй
Даққи – шарти кетиб, парти қолган, ишдан чиққан, ҳолдан тойган
Даҳан – оғиз
Даҳани – гапга чечан, сўзамол
Даҳмарда – қўй, мол боқувчи хизматкор
Даҳр – 1. замон, давр 2. олам, жаҳон, дунё
Дебо, дебоҳ – нафис ипак мато, ҳарир
Деваламоқ – уймоқ, тепа қилиб қўймоқ
Девбанд – афсун ўқиш билан девларни банди қилиб қўювчи афсунгар
Девиз – шиор
Девкор – чарчашни билмайдиган, ишлаб толмайдиган одам
Деворзан, деволзан – девор, пахса урувчи уста
Девон – диван
Девонбачча – тўқувчи уста ва девкорга ёлланиб ишловчи халфа
Девсар – девмонанд, ҳайбатли
Делвагай – енгил ва юпқа қилиб тикилган ҳалат, енгил уст кийим
Депара – атроф, теварак
Дигар – ўзга, бошқа
Дида – дийда, кўз
Дидбон – баландликдан туриб, чор-атрофни кузатиб, хавф-хатар булса хабар берувчи одам
Дийдагирён бўлмоқ – кўз ёш тўкмоқ
Диккак, дикдикка, дирдикка – от устига ташланадиган попукли жул
Дилпазир – кўнгилга ёқадиган, ёқимли, дилрабо
Дирдов – озғин, қирчанғи
Добилбоз – довул чалувчи
Дов – 1. бўйи баланд, йўғон ва бақувват 2. журъат, ботиниш, дадиллик 3. талаб, даъво, тортишув 4. қиморда ўртага тикилган пул ёки бошқа қимматлик 5. уруш, жанжал, курашув
Довламоқ – даъво қилмоқ, ҳуқуини талаб қилмоқ, талашиб олмоқ
Довур, довуш – товуш, овоз
Довчи – жасур, довюрак
Додрас – жабрланганларнинг арзини эшитувчи, химоя қилувчи
Доли-гулига келмоқ, етмоқ – авжига чиқмоқ, қиёмига етмоқ, қизимоқ
Долға – тўлқин
Долғаланмоқ – тўлқинланмоқ
Доман, домана – ҳеч нарса, балога ҳам. М: ақли доманага ҳам етмайди
Домана – ҳар бир нарсанинг этаги, чети, ҳошияси
Домангир – гиначи
Дониш – табиат ва жамият ҳақидаги билим, маълумотлар
Доригар – фармацевт
Дорулхалофат – пойтахт
Доруссалтанат – олий ҳукмдор қароргоҳи
Доримоқ – яқин келмоқ, ораламоқ, қадам босмоқ
Доскала – ўроқ
Дохилий – ички
Дуварак – 1. мевали дарахтнинг бир йилда 2-бор берган меваси 2. бўйи паст, пачоқ одам 3.хом, ғўр, тажрибасиз 4. Умуман, ҳар нарсанинг кичкинаси, етилмагани
Дувдоқ – тувалоқ
Дудам, дудама – икки томонламан тиғли
Дудбура, дудбурон – мўри, мўркон
Дудкаш – ашаддий кашанда
Дудмол – мужмал
Дужон – ҳомиладор, иккиқат
Дузд – ўғри
Дукарт – кичкина қайчи
Дукки – дўнг, қавариб чиққан
Дулдул – учқур от
Думак – жўхорипоя илдизи
Думкашак – орқадан эргашиб юрадиган
Дурафшон, дурахшон, дурфишон – дурдек ялтираб турадиган, чақнаб турадиган, жилваланувчан
Дурда – мураббо, қиём, шиннининг бетида пайдо бўладиган қумоқ-қумоқ парда
Дурда-дурда – узуқ-юлуқ, тарқоқ
Дуру дароз – узундан узоқ, чўзиқ
Дуруғ – ёлғон
Дусақ – икки ёшли қўй
Дустуман – юзтубан
Дуто – эгилган, букилган
Дуторбўйин – бўйи узун, хушбичим
Дўзанда – тикувчи
Дўкай – бирон жойнинг ташкилотнинг казоларидан ҳисобланадиган кимса, кузир (м: Махалла дўкайи)
Дўлаймоқ – ўқраймоқ, кўзини чақчайтирмоқ
Дўланмоқ – бурилиб, қайрилиб, айланиб ўтмоқ
Дўлвар – 1. гавдаси катта, барваста 2. кенг, тўкис 3. содда, гўл
Дўлоб – кўнгилчан, сахий, саховатли, қўли очиқ
Дўлоп – 1. қўпол, бесўнақай 2. серодам, гавжум 3. хар хил навли донлар аралашмаси
Дўлта – 1. юмалоққина, лўппи, дўмбоқ 2. ёғи олинган қаймоқдан қолган жизза
Дўна-дўна – ёпирилган, даҳшат солган ҳолда
Дўнгалак – 1. ғилдирак 2. доира шаклидаги 3. дўнг ер, тепалик
Дўнгса – кичкина дўнг, пастак тепалик
Дўнон – 3-4 ёшли от, туя
Дўппиқайтақи – парвойи фалак, ҳеч нарсадан ғами йўқ, дўпписи яримта
Дўппосдай – дўппайиб кўтарилиб чиққан, семиз, дўмбоқ
Дўсара – содда, дилкаш, меҳрибон
Дўхт – тана тузилиши, бичими, қомат
Дўхта – пана бўлсин учун айвон олдига илинган парда
Дўқол – зиқна, феъли тор
Дўққи – қўпол, бесўнақай, беўхшов
Дўғаймоқ – ўдағайламоқ
Дўғоб – ганч ясаш учун тайёрланган қоришма
Дўғов – сут-қатиқнинг зардоби

[Nigora Umarova]

Сообщение от Husen Tangriyev

Добилбоз – довул чалувчи

"Добил" бу қандайдир чолғу асбобими?