Ғалаба байрами

[Shokir Dolimov]

ҒАЛАБА БАЙРАМИ

Ғалаба байрами – Совет Армияси ва Ҳарбий-денгиз флоти билан совет халқининг 1941 – 1945 йилларда нацистлар Германияси устидан қозонилган ғалаба байрамидир.

Ҳар йилнинг 9 май куни нишонланадиган мазкур байрам ССРИ Олий Совети Президиумининг 1945 йил 8 майдаги фармони билан жорий этилган бўлиб, 1948 йилга қадар дам олиш куни саналган.

Байрамнинг ўзига хос хусусиятлари йиллар давомида шаклланиб борган.

Ғалаба байрами шарафига уюштирилган ҳарбий парад ғалабадан сўнг фақат бир марта – 1945 йил 24 июнь куни Москванинг Қизил майдонида ўтказилган бўлиб, кейинги 20 йил давомида (Н. С. Хрушев даврида) фақат солют бериб борилган.

1965 йили, яъни орадан 20 йил ўтгандан сўнггина (Л. И. Брежнев даврида), 9 май байрами илк бор кенг нишонланиб, ўз аҳамиятига кўра давлат миқёсидаги иккинчи байрамга айланган ва боз дам олиш куни, дея эълон қилинган.

1967 йил 9 май куни Москванинг Александр боғидаги Кремль девори ёнида «Номаълум аскар қабри» меъморий хотира комплекси очилиб, ҳар йили Ғалаба байрамида, ушбу ёдгорлик пойига гулчамбар қўйиладиган бўлди. Шунингдек, ССРИнинг йирик шаҳарларида ўзига хос ҳарбий парадлар ўтказилган, ҳарбий қисм ва ҳарбий таълим муассасаларининг шахсий таркиби шаҳар кўчаларидан меъморий ёдгорликлар томон тантанали марш юриб боришган. У ерларда митинглар ўтказилиб, ёдгорликлар пойига гул қўйилган.

1991 йили ССРИ парчаланиб кетгач, ҳарбий парад 1995 йилга келибгина тикланди. Ўша йили Москвада иккита парад, хусусан: бири Қизил майдонда (пиёда) иккинчиси «Поклонная гора»да ҳарбий техника ва қўшинлар иштирокида ўтказилди.

2008 йилдан эътиборан ҳарбий техника, шу жумладан, ҳарбий авиация ва қўшинлар иштирокидаги ҳарбий парадлар яна Қизил майдонда ўтказиладиган бўлди.