Нимага саводсизлашиб кетаяпмиз?

[Nigora Umarova]

Сообщение от Maestro

Мен сал бошқачароқ вариантини эшитган эдим: "ўтлук", яъни "ўтлик", "ўти бор" маъносидаги сўздан келиб чиққан. Бундан ташқари, "спички", "брюки" сўзлари ҳам аслида туркий сўзлар деган фикрни ҳам ўқигандим. Адашмасам, Навоий асарларидан бирида келтирилган экан. Тағинам билмадим...

А. Алиевнинг "Узбек тилшунослиги тарихи" китобида "Узбек тилидан бошка тилларга узлашган ва узбек тилига бошка тиллардан узлашган сузлар" маколасида ушбу фикрлар билдирилганди.

[Utkirbek]

Сообщение от NigoraGayubova

Birinchidan, ko'pincha chat va forumlarda shevalar ishlatiladi.

Оффтоп:

Mening tushuncham bo'yicha bu forum sizning vaqt yo'qlikda ermak qilib o'ynab o'tiradigan chat emas.

Сообщение от NigoraGayubova

Misol uchun hozir man o'zimmi shevamda yozvomman. Nima bu krutoylikmi?

Оффтоп:

Shundoqqina, man Toshkentlikman demoqchisiz xolosde

Сообщение от Nigora Umarova

Келинглар, бошка тортишмайлик.
"Бир кун жанжал булган уйдан кирк кун барака кетади" деган гап бор-ку!..
Форумимизнинг файзини бузмайлик!

Meni kechiring Nigora Umarova! Negadir bir fikr bildirgim kelib qoldi-da

[Lutfillo Tursunov]

Сообщение от Maestro

Шу каби "гипотеза"ни ривожлантирсак: "Дзюдо" - "Жуда" сўзидан келиб чиққан. Рақиби "Сени дабдалангни чиқараман!" деганида, полвон "Жуда оласанда!" деб жавоб берган ва рақибини янги усул билан енгган. Шу-шу бу усул "Жуда оласанда", "Жуда-да!", Джудол", "Джудаол" шаклида қўлланилиб, йиллар ўтиб "Дзюдо" шаклига келган" ;-). "Самбо" - "сани ман боплайман!" сўзларидан келиб чиққан. (Исботини ўзингиз тўқиб қўяқолинг;-)).

Американи ким кашф қилганини ҳам биласизми? Китобларда шу пайтгача ўрганиб келганимизнинг ҳаммаси бўҳтон экан... Американи ўзбеклар кашф қилишган экан. Ишонмасангиз исботи:
Бир ўзбек хони сафарга отланибди. "Беруний бобомиз ер юмалоқ деб айтди. Унинг бир тарафида биз билмаган қитъа жойлашган деди. Биз шу қитъани топишимиз керак", дея у ўз аёнларига сафарга ҳозирланишни буюрди. Буюк ипак йўли бўйлаб узоқ йўл босиб, Тинч океани соҳилига етибди. У ерда катта кема сотиб олибдию, Япон ороллари орасидан Шарққа қараб сузиб кетаверибди. Бир неча ҳафта сузиб, янги қитъа соҳилига етибди. У ернинг аҳолиси "бу одамлар ҳам қизил танли экан, бизга жуда ўхшашаркан" деб хонни яхши кутиб олибди. Хон ҳам уларга кўп совға-салом улашиб, ўз юртига қайтибди. Уни бутун маҳаллий халқ кузатишга чиқибди. Шунда бир ҳинду: "и-е, бу саҳоватли зотнинг исмларини сўрамабмизку" деб қолибди. Соҳилдан эндигина узоқлашган кемага қараб оломон бир овозда: "Э, олийжаноб инсон. Исмингиз нима?" деб қичқиришибди. Хон эса "Амир ака" дебди. Шунда ҳиндулар: "Омон бўлинг, Амирака" деб қолишибди. Шу-шу кейинчалик улар уммон сузиб келаётган кема кщринганидан "Амирака" деб югуриб чиқадиган бўлишибди. Европадан борганлар эса буни эшитиб, "демак бу ернинг номи Америка экан" деб ўйлашган экан...
Мана Америка қандай келиб чиққан
(манбаси эсимда йўқ, шунинг учун бу янгиликнинг хақиқий муаллифи баъзи ўзгартиришларим учун хафа бўлмайди, деган умиддаман)

[haoshen]

Сообщение от Nigora Umarova

Хакикий туркий сузларнинг келиб чикиши(этимологияси)ни хамда Шавкат Рахмоннинг "Туркийлар" шеърини урганиш жараёнида ушбу Турк хоконлиги хакидаги маълумотларни топгандим.
Лев Гумилёвнинг "Туркийлар", Тулапберган Каипбергановнинг "Сарик аждар хамласи" хамда Чингиз Айтматов ва Мухтор Шахоновлар сухбатлари асосида чоп этилган "Чуккида колган овчининг оху-зори" китобларида юкоридаги фикрларимнинг исботи бор.

Булар янги манбалар. Сиз хитой манбаларига сал эътибор беринг. У ерда турк хоқонликлари хақида анча кўп ва сал бошқачароқ маълумотлар кўп.

[Ibrohim Djuraev]

Оффтоп:

Сообщение от Maestro

Лекин, 20 йилча олдин, адашмасам "Фан ва турмуш" журналида, "Карате" сўзи аслида ўзбекча "қараб теп" сўзларидан келиб чиққан бўлиши мумкин деган" оламшумул гипотезани ўқиб, роса кулган эдим... Бу тахминни исботлашга уринилган гапни қаранг (айнан эмас, фақат маъноси): "Эътибор берган бўлсангиз, каратечилар жанг жараёнида бир-бирларининг ҳаракатларини синчковлик билан кузатиб, қараб турадилар. Шундан сўнг рақибдан олдин зарба беришга интиладилар. Яъни, қараб туриб - тепадилар". Даҳшатми? ;-)

Шу каби "гипотеза"ни ривожлантирсак:

"Дзюдо" - "Жуда" сўзидан келиб чиққан. Рақиби "Сени дабдалангни чиқараман!" деганида, полвон "Жуда оласанда!" деб жавоб берган ва рақибини янги усул билан енгган. Шу-шу бу усул "Жуда оласанда", "Жуда-да!", Джудол", "Джудаол" шаклида қўлланилиб, йиллар ўтиб "Дзюдо" шаклига келган" ;-).

"Самбо" - "сани ман боплайман!" сўзларидан келиб чиққан. (Исботини ўзингиз тўқиб қўяқолинг;-)).

бугунчалик латифалар булимига кирмай, мана бу келтирилган гипотезаларни укиб, кечга якин кайфиятим роса кутарилди, латифа хам ип еча олмайдику буни олдида

[makabs]

Форумчи haoshen тугри ёзмокда. "Ёзув"чи албатта уз фикрларини укувчиларга етказишда профессионал ёндашмокда! Тортишдан кура купрок маълумот олишни тавсия этардим.
(Албатта мени тугри тушунишга харакат килинглар!) :-)

[Nigora Umarova]

Сообщение от haoshen

Булар янги манбалар. Сиз хитой манбаларига сал эътибор беринг. У ерда турк хоқонликлари хақида анча кўп ва сал бошқачароқ маълумотлар кўп.

Айнан кайси манбаларга мурожаат этишни маслахат берардингиз?

[Maestro]

Оффтоп:

Сообщение от Ibrohim Djuraev

бугунчалик латифалар булимига кирмай, мана бу келтирилган гипотезаларни укиб, кечга якин кайфиятим роса кутарилди, латифа хам ип еча олмайдику буни олдида

Шунақа, менга инсонларга хуш кайфият бахш этиш ёқади :-) .
Қайта қуриш ва ошкоралик даврида жиддий мақолалар билан бир қаторда кўплаб шу каби "мақолалар"ни ўқиш мумкин эди.
Айтмоқчи, "мажалла", "жарида", "ойнома", "рўзнома", "ойнаи-жаҳон", "оҳангнигор", "нақлиёт", "учоқ" кабилар ёдингиздадир? Бирмунча фойдаланилгани билан, охир оқибатда барибир қайси сўзларни ишлатаяпмиз? ;-)

[haoshen]

Сообщение от Nigora Umarova

Айнан кайси манбаларга мурожаат этишни маслахат берардингиз?

Пан Сюанлян "Хроника династии Тан"
Лин Ген "История Гуннов"
Ян Зичжоу "Материалы об истории Гуннов"
Син Чжунмян "Сборник по истории тюрков", "Народы живжие в древности севернее Китая"
Шаван "История западных тюрок" ва унинг бошқа асарлари ҳам жуда қизиқ. У битиклар ҳақида кўп изланишлар олиб борган.

[makabs]

Бироз галатирок ёзгандирман, лекин хозирги кунда "саводсизлашиш"га "карши" нима чора-тадбирлар кўриш кераклиги тўгрисида мутахассислар фикрларини билсак менимча анча фойдалирок бўларди!