Қалб кечинмаларини юрак қони ила ёзган ижодкор: Улуғбек Ҳамдам

[Ulugbek Hamdam]

Сообщение от Sanjar Nazarov

Шеъриятнинг савияси адабиётшуносликнинг савиясига қанчалик боғлиқ? Баъзи ўринларда бадиий адабиёт ҳақидаги назарий фикрлар асарлардан олдинроқда юриши керак эмасми?

Назаримда катта шоирнинг ичида яхшигина адабиётшунос ҳам яшайди. Гарчанд у ҳеч қачон адабий-илмий мақола ёзмаса ҳам. Бас, шундай экан, шоирнинг ёзганлари ўз ботинидаги адабиётшунос-олим томонидан назорат қилиб турилади. Бевосита саволингизга келсак, тўғри, баъзан адабий-илмий фикр бадиий-эстетик дунёқарашдан ўзиб кетиши ҳам мумкин. Бироқ бунинг учун адабиётшунос дунёни бадиий-эстетик қабул қилишда шоирдан ўзиб кетган бўлиши шарт, деб ўйлайман. Шундагина адабиёт, шеърият адабиётшуносликнинг ортидан етиб келади. Буларнинг ҳаммаси айланиб бориб шоирнинг ҳам, адабиётшуноснинг ҳам ўзига, унинг шахслик, маърифатга дахлдорлик, истеъдод даражасига боғланади.

[Sanjar Nazarov]

Шеъриятда "ақлли" ва "истеъдодли" деган сифатлар доим ҳам мос келиши шартми? Умуман, сизнингча санъатнинг ушбу турида даҳоликнинг асосий кўрсаткичлари нималар?

[Ulugbek Hamdam]

Сообщение от Sanjar Nazarov

Шеъриятда "ақлли" ва "истеъдодли" деган сифатлар доим ҳам мос келиши шартми? Умуман, сизнингча санъатнинг ушбу турида даҳоликнинг асосий кўрсаткичлари нималар?

Шундай вақтлар бўладики, биз "ақлли" шеъриятни ўқигимиз келади, бошқа бир вақтда эса истеъдод билан ёзилганини афзал кўрамиз. Назаримда "истеъдодли" деган сифат ўз ичига "ақлли" деган сифатни ҳам қамраб олади. Бироқ тескарисига, яъни "ақлли" "истеъдодли"ни қамраб олишига унчалик ишонмайман. Бас, шундай экан, шеъриятда истеъдод бирламчидир.

[Sanjar Nazarov]

Сиз ниманинг илинжида шеър ўқийсиз: оҳангми, ҳиссиётми, фикрми ёки бошқа бирон нарсами?

[Ulugbek Hamdam]

Сообщение от Sanjar Nazarov

Сиз ниманинг илинжида шеър ўқийсиз: оҳангми, ҳиссиётми, фикрми ёки бошқа бирон нарсами?

Энг яхши шеър буларнинг баридан дунёга келган шеърдир. Бироқ биз баъзан фақат фикрдан иборат мисраларни ҳам шеър ўрнида қабул қиламиз. Чунки ичимизда афоризмга, ҳикматга бўлган эҳтиёж бор-да.

[Sanjar Nazarov]

Ёзувчи Назар Эшонқул билан суҳбатлашганимизда, "ХХI аср наср асри бўлади", - деган эди. Сиз бунга нима дейсиз?

[Ulugbek Hamdam]

Сообщение от Sanjar Nazarov

Ёзувчи Назар Эшонқул билан суҳбатлашганимизда, "ХХI аср наср асри бўлади", - деган эди. Сиз бунга нима дейсиз?

Яқинда адабиётшунос олим Иброҳим Ҳаққул "ХХI асрда шеъриятимиз янада илгари кетади", деди. Ҳар иккала фикрда ҳам жон бор, асос бор. Менимча, кейинги 15 йил мобайнида, ҳаётимиз, дунёқарашимизда шунчалик азим эврилишлар бўлдики, энди навбат (ижодкор учун!) ўшаларни бадиий-эстетик нуқтаи назардан идрок этишга келди. Демак, шоир учун ҳам, носир учун ҳам улкан имкониятлар бошланаётир. Бироқ ҳамма гап ижодкор ва унинг ташаббусида...

[Sanjar Nazarov]

Улуғбек ака, оддий ўқувчи сифатида, бугунги суҳбатимиз сингари мавзуларнинг ёритилиши қанчалик ўринли деб ўйлайсиз?

[Ulugbek Hamdam]

Сообщение от Sanjar Nazarov

Улуғбек ака, оддий ўқувчи сифатида, бугунги суҳбатимиз сингари мавзуларнинг ёритилиши қанчалик ўринли деб ўйлайсиз?

Ушбу суҳбатга оддий ўқувчи сифатида қарай олмайман. Чунки ҳар қанақасига олиб кўрмайлик, адабиётга алоқадор суҳбатда кўтарилган муаммолар мен учун жуда муҳим ва қадрли бўлиб туюлаверади. Шундай бўлса ҳам оддий ўқувчига бунинг (суҳбатнинг) қизиғи йўқ бўлса керак, деб ёзишга ўзимда куч топаман. Фикрловчи ўқувчи учун эса бундай суҳбатлар жудаям зарур.

[Gulchehra Ibragimova]

Аввало Ассалому алайкум!
Маълумки, Қалб шундай нозик ва айни чоғда шундай қудратли бир ҳодисаки, унинг моҳиятини фақат шоиргина бор салмоғи билан кўрсатиб, ифода этиб бера олади, яъни буни шоир Э.Воҳидов сўзлари билан айтадиган бўлсак:

Қалб шундай уммонки, унинг бағрида
Даҳшатли долғалар силсиласи бор.
Қалб шундай заминки, оташ қаърида
Вулқонлар отгувчи зилзиласи бор.

У бир сайёрадир, Ердек шафақгун,
У бир оламдирки, билмас ниҳоя.
Уни меҳваридан чиқармоқ учун
Атом жанги эмас, бир сўз кифоя.

Муҳтарам Улуғбек Хамдам! Гап нимада эканини англадингиз, албатта. Сўз бу қалбни забт этгувчи -"қурол" дейишади. "Қилич тиғи етмаган ерни, Қалам билан олди Алишер" ёки бир сўз билан инсонни диндан чиқариш, қалбни жараоҳатлаш ва ёки малҳам бўлиш мумкин. Сўзнинг қудрати тўғрисида Сизнинг фикрингизни билмоқчийдим. Жавоб учун аввалдан ташаккур!