Трудности перевода - Таржима машаққатлари

[ZamZam]

Мендаги луғатда культура сўзининг етти хил таржимаси келтирилган. Сиз келтирган таржимаси билан бирга, охирги еттинчи таржимасида "сунъий шароитда микроорганизмларни урчитиш ва шу микроорганизмларнинг ўзи" дейилган. Сизнинг контекстда культура сўзини қолдирган маъқул деб ўйлайман (яъни ҳужайра культураси деб). Культура сўзининг экин деган маъноси ҳам бор, лекин қишлоқ хўжалигида ишлатилади, масалан, зерновые культуры - донли экинлар, лекин микробиология ва вирусологияда ишлатилмайди билишимча.
Соғлиқни Сақлаш Вазирлиги сайтидаги бир ҳужжатда ва Патент Идораси сайтидаги расмий ахборотномада культура сўзи таржима қилинмаган ва у ерда ҳам бактериал культура, микроорганизмлар ҳақида гап кетаяпти (контекст яқин).

Рахмат, "культура" сўзини ўзини қолдириш маъқуллиги борасидаги фикрингизга қўшиламан. Яна бир бор рахмат!

[Masud Mahsudov]

Hujayra yetishtirish (o'stirish), deb tarjima qilsak, fikrimcha xato bo'lmaydi... Chunki, hujayralar ham, o'simliklar kabi tirik organizm va ularni yetishtirish (o'stirish) mumkin. Shu paytgacha bu so'z birikmasining tarjima qilinmaganligi uni ruscha (inglizcha) variantini qo'llaverish kerak, degani emas.

Mantiqan olib qaralganda ham, yuqorida taklif qilgan tarjimam notog'ri emas.

UPD: Bir mutaxasis bilan qo'ng'iroqlashsam, yuqoridagi so'z birikmasini "Hujayra ekmasi" deb ham tarjima qilinayotganini ta'kidladilar...

[albatros]

Ba'zida menda o'zbek tilida uchraydigan ayrim so'zlarni boshqa tillarga tarjima qilishda muammolar ham uchrab turadi. Masalan : joynamoz, bo'g'ot (uyning bo'g'oti) so'zlari shular jumlasidan. Ushbu so'zlar ingliz tilida qanday tarjima qilinadi?

[workerbeeviii]

Сообщение от Masud Mahsudov

Hujayra yetishtirish (o'stirish), deb tarjima qilsak, fikrimcha xato bo'lmaydi...

"Ҳужайра етиштириш" "Выращивание клеток" деб таржима қилинади. Хоним келтирган матнда эса "культура" сўзи феъл сифатида келмаяпти. Айнан материал маъносида келаяпти. Масалан, микробиология нуқтаи назаридан қараганда культура бу қўполроқ қилиб айтганда пробиркадаги материал (суюқлик, модда) холос, культурани етиштириш эса ёзганимдек "выращивание" деб таржима қилинади.
Тиббиёт, микробиологияда "экма" деган сўз ҳам бор. Гарчи эшитилишидан "культура" сўзининг таржимаси бўлиб туюлсада, лекин аслида "экма" сўзининг таржимаси "посев" бўлади. Масалан, "бак. посев" - "бактериал экма". Шундай анализ (таҳлил) бор тиббиётда. Бунда бемордан олинган материал бактерияли муҳитга экилади. Шу сабабли "экма" сўзи ҳам "культура" сўзининг таржимаси бўла олмайди.

Сообщение от Masud Mahsudov

Shu paytgacha bu so'z birikmasining tarjima qilinmaganligi uni ruscha (inglizcha) variantini qo'llaverish kerak, degani emas.

Аслида соҳаларга оид терминологияда таржима қилинмаган сўзлар кўп учрайди. Қуролли Кучлар Низомидан тортиб то расмий ҳужжатларгача. Менимча, агар сўзнинг ўзбек тилидаги таржимаси бўлмаса, уни шу борича қабул қилавериш керак, янги сўз кашф қилмасдан. Масалан, расмий ҳужжатларда "культура" сўзи таржима қилинмайди. Чунки "культура" сўзини бир дона сўз билан алмаштириш мумкин бўлган сўз йўқ ўзбек тилида, "экин" тўғри келмайди.

[Masud Mahsudov]

Ma'lumot uchun tashakkur... Biroq, ma'nodan kelib chiqqan holda, ekin yoki ekma, deb qabul qilsak bo'laverar ekan.

"Посев" ma'nosida emas, aynan o'sha культура ma'nosida tushunish mumkin-ku?

Sohalarga oid terminologiyada so'z aslicha qolish kerak, degan fikrga to'liq qo'shilmayman. Tilshinuslikda, til qoidalariga ko'ra yangi so'zlarni lug'atga kiritish yo'q emas, bilasiz. (обогреватель - иситгич, установка - қурилма ва ҳк). Shu nuqtai nazardan olib qaralganda, lug'atimizga o'z tilimizda yangi bir so'zni kiritish keyingi avlodlar o'rtasidagi mana shunday baxslarga chek qo'yadi...

[workerbeeviii]

Сообщение от Masud Mahsudov

Biroq, ma'nodan kelib chiqqan holda, ekin yoki ekma, deb qabul qilsak bo'laverar ekan. "Посев" ma'nosida emas, aynan o'sha культура ma'nosida tushunish mumkin-ku?

Бунда аниқлик бўлмайдида. Дейлик, илмий матнда "культура", "экин" (донли экин), "экма" (бактериалный посев) сўзлари учраса ва агар "культура" сўзини "экин" ёки "экма" деб таржима қилинса, у ҳолда хато келиб чиқади, яъни "экин"/"экма" деб нима назарда тутилаяпти, культурами ё экин/экмами деган тушунмовчилик пайдо бўлади.

[Masud Mahsudov]

Сообщение от workerbeeviii

Бунда аниқлик бўлмайдида. Дейлик, илмий матнда "культура", "экин" (донли экин), "экма" (бактериалный посев) сўзлари учраса ва агар "культура" сўзини "экин" ёки "экма" деб таржима қилинса, у ҳолда хато келиб чиқади, яъни "экин"/"экма" деб нима назарда тутилаяпти, культурами ё экин/экмами деган тушунмовчилик пайдо бўлади.

Siz aytgan tushunmovchilik faqatgina bakteriyaga nisbatan ishlatilsa ro'y beradi. Hujayraga esa yuqoridagi ma'noni berishimiz mumkin...

[workerbeeviii]

Сообщение от Masud Mahsudov

Siz aytgan tushunmovchilik faqatgina bakteriyaga nisbatan ishlatilsa ro'y beradi. Hujayraga esa yuqoridagi ma'noni berishimiz mumkin...

Мен бундай деб ўйламайман. Чунки гап илмий терминология ҳақида кетаяпти. Биздаги медицина матбуотида, дарсликларда "посев" ни "экма" деб беришади. Шу сабабли "культура" ни "экма" деб таржима қилиш (гарчи гап ҳужайра ҳақида кетаётган бўлсада) нотўғри бўлади. Чунки посев билан культура бошқа-бошқа нарсалар. Экин ҳам тўғри келмайди, чунки экин бу экин, ерга экиладиган нарса. Культура сўзи билан сунъий урчитилган микроблар тушунилиши боис, микробларни экин дейиш маъно жиҳатдан нотўғри бўлади. Ҳужайра ҳақида ҳам шуни айтиш мумкин. Хоним келтирган матн вирусология бўйича эди, матнда микроблар ҳам чиқиб қолиши эҳтимолдан холи эмас.
Қолаверса, Соғлиқни Сақлаш Вазирлиги сайтидаги ҳужжат ва Патент Идораси расмий ахборотномаси, шунингдек бошқа нашрларда культура сўзи таржима қилинмаганлиги боис, "ҳужайра экини" деган ибора тушунмовчилик келтириб чиқаради.

[Shokir Dolimov]

Сообщение от ZamZam

Для выращивания вирусов требуются живые клетки. Вирусы не могут воспроизводить себя вне живой ткани. Им необходим живой хозяин, в котором они размножаются, такой как куриный эмбрион или культуры клеток тканей животных. По веским фармакологическим причинам и из соображений безопасности людей, выбор клеточных культур для производства современных вакцин весьма невелик.

Вирус етиштириш учун тирик ҳужайралар бўлиши талаб қилинади. Зеро, бирон-бир вирус тури тирик тўқимадан ташқари муҳитда кўпая олмайди ва шу боис ҳам унга товуқ эмбриони ёки ҳайвон тўқимаси ҳужайраларининг макони каби ҳаётий муҳит зарур бўлади. Фармакологияга оид жиддий сабаблар ҳамда одамлар хавфсизлиги нуқтаи назаридан фикр юритиладиган бўлса, бугунги кунда янги вакцина тайёрланиши учун мулоҳаза юритилаётган ҳужайра маконларининг кўлами у қадар кенг эмаслигини таъкидлаб ўтмоқ даркор.

[Tulqin Eshbekov]

Сообщение от Shokir Dolimov

Вирус етиштириш учун тирик ҳужайралар бўлиши талаб қилинади.

Интернетдан келадиган вирусларни етиштириш учун қалби ўликлар ҳаракат ҳаракат қилса керак-а?