Тулкин Эшбек ижодидан

[Tulqin Eshbekov]

ЖУРНАЛИСТ БЎЛИШ ОСОНМИ?
ёхуд долзарблигини йўқотган бир мақола хусусида

Энг мураккаб ва машаққатли соҳалардан бири – журналистика. Бир устоз таъбири билан айтганда, ақл қаймоғи, юрак қийноғи, қалб қўри, кўз нури, сўз дури – журналистика!
Бу касб масъулияти ва машаққатини унинг заҳматини чекканлар кўпроқ билади. Бир пайтлар, аниқроғи 1999 йилда юқоридаги сарлавҳа остида бир мақола ёзиб, “Ҳуррият” газетасига олиб бордим. Бош муҳаррир ўқиб чиқди-ю тепасига “Номерга!” деб ёзиб қўйди.
Эртаси куниёқ газетада қарийб бир саҳифа бўлиб чиққан мақолам анча-мунча шов-шувларга сабаб бўлди. Кимдир “бунча ҳаддингдан ошма” дея дашном берган ҳам бўлди.
2000 йилда Ғафур Ғулом номидаги Адабиёт ва санъат нашриётида чоп этилган “Адашган қиз қисмати” деб номланган ҳангомалар, ҳажвиялар, ҳикоялар тўпламига шу мақола ҳам киритилди. Тўпламга сўзбоши ёзган Ўзбекистон халқ ёзувчи Пиримқул Қодировнинг ушбу сўзларидан таскин топган эдим: “Журналист бўлиш осонми?” сарлавҳали публицистик асарида ижодкор бўлишнинг масъулияти ҳамда ўтиш даври қийинчиликларига бўй бермай, ҳақиқат ва адолат учун фидойиларча курашиш зарурлиги тўғрисида сўз юритади”.
“Адашган қиз қисмати” китоби дунё юзини кўрганига роппа-роса ўн йил тўлди! Китобни варақлар эканман, ундаги айрим ҳангомалардан бугунги азиз ўқувчиларимизни ҳам баҳраманд этиш истаги пайдо бўлди.
* * *
Касбидан нолиганнинг қорни тўймас экан...
Қайси замонда журналистнинг маоши «қулоғига ўлчаб» берилган?
Бардошли ҳамкасбларим ҳамиша борига қаноат қилишади. Таҳририятнинг тошу тарозисига дош беролмай ўзини бозорга урган Тошмат тажангни ҳисобга олмаганда бошқа ҳеч ким нола-фиғон қилгани йўқ. Тажанг – ўз номи билан тажанг-да! Ҳадеб маошимни сўраши жонга теккан. Катта газеталардан бирига бўлим мудири бўлганимни эшитган, шекилли, атай сим қоқди:
– Табриклайман!– Пичинг қилди у яна одатига кўра.– Хўш, маоши қанча экан?
Атай сўз “ўйини” қилдим:
– Ў...олти минг.
– Ўн олти минг?! Йўғе!– Кутганимдек хато эшитганини сездириб қўйди ўртоғим. У барибир “эгар”дан тушмай, қитмирлигини давом эттирди.– Шуям маош бўптими? Илгариги нарх-наво бўлганидаям бошқа гап эди. Ҳозир бозорга кирсанг борми...
Бу гапига тоқат қилолмадим:
– Нима, ҳар гал бозорга кирганида ўн минг сўмлаб сочаверадиган ахмоқ бораканми? Эплашниям билиш керак-да, ошна! Мана, биз оилада олти жонмиз. Ишлаб топганимга яраша қора қозонимиз қайнаб турибди.
Тажанг яна қитмирлик қилди:
– Буям гурунгда: қозонинг қанақа қип қайнаётганини би-ир ҳисоб-китоб қиламизми?
Ҳаёт ҳақиқати ҳақида исталганча баҳслашишга тайёрман. Қитмирни “мот” қилсам қилай деган ўйда буюрдим:
– Жа-а билишни истасанг қўлингга қоғоз-қалам ол!
– Рўйхат қиламизми? Бўпти!– Амримга мунтазирдек ёзишга киришди шекилли.– Хў-ўш, биринчи галда нафас олишингдан бошласак.
– Нима?!
– Сен ҳузур қилиб симирадиган “ҳаво” – шубҳасиз ўзимизнинг “Хон” тутуни-ку!– Писанда қилди тажанг.– Ҳар куни бир пачкадан чексанг, ойига – нақд уч минг сўмдан зиёдроқ кетаркан!..
Капалагим учиб кетди. Наҳот, ҳисоб-китоб қилмасдан чекавераман? Отангга балли, тажанг! Шу тобда кўзимни мошдек очдинг! Чекиш фақат соғлиққа эмас, чўнтакка ҳам катта зарар экан-ку. Маошимнинг нақ ярми-я. Жингала сочли ҳамкасбимнинг ҳар куни бировлардан сўраб, аниқроғи – тиланчилик қилиб чекиши сабаби буёқда эканда. Об-бо муғомбир-ей!
Шу тобда хумори тутиб эмас, балки, аламимдан сўнгги папиросни лабимга қистирдим. Аччиқ тутунни беаёв сўрарканман, дилимдаги тилимдан чиқиб кетди:
– Мана шу охирги чекканим бўлсин!
Шафқат билмас тажанг бамайлихотир саволга тутарди:
– Томоқни ҳўллаб туриш одатинг ҳам қолмагандир? Қайси пулингга ичяпсан? Ё, жингалак сочга ўхшаб “текини танни тоза қилади” деган гапга амал қиляпсанми?
– Чекишни ташлаган одам ичишниям бас қилади-да. Ичганларнинг шохи чиқармиди? Қара-я, топган-тутганимизни ўйламай-нетмай ичиш-чекишга сарфлаворарканмиз-а?! Лаббай? Неча сўм сарфлардинг, дейсанми? Намунча инжиқлик қилмасанг? Онда-сонда ичгандаям қалам ҳақи – қўшимча даромад ҳисобидан ичгандирман-да. Бўлди, бунисиниям ҳисобга қўшмай турасан, уқдингми?
Гўшакдан тажангнинг минғирлаган товуши эшитиларди:
– Хўп, сен айтганча бўлсин. Тўй-пўйларда ичганинг ҳам ҳисобмас.
– Тўйларда ичганларимни тўйимда қайтараман, насиб этса!
– Қачон тўй қилмоқчисан? Қатордан “хато” бўлиб қолмайлик...
– Тўй қилсам, сен айтилмасдан қолмайсан!
– Кўрамиз ўшанда!–Унинг овози ўзгарди. – Гапни бошқа ёққа бурмай тур. Ҳисоб-китобдан адашиб кетаёздим. Хў-ўш, сен учун сув билан ҳаводек зарур газета-журнал, янги китобларга сарфланадиган пуллар...
– Ўзим таҳририятда ишлаб, газета сотиб оламанми?– Гапини бўлдим суҳбатдошимнинг.– Бунисиниям ҳисобга қўшма.
– Аҳа, бошқа таҳририятдагилар билан ол товоғим-бер товоғим, қилишларинг ёдимдан кўтарилибди. Ҳақиқий иқтисодчи бўп қолибсан. Бирам тежамкорсанки...
– Сенга ўхшаб ўйламай-нетмай сочаверайликми?
– Бор бўлса сочасан-да!– Ўзича “мот” қилмоқчи бўлди тажанг.– Хўш, нималарга пул сарфлаяпсан ўзи?
– Биринчи навбатда – нонга! Энг азиз неъмат – нондан бошла, барака топгур.
– Кунига қанча нон сотиб оласан?
– Тўртта буханка, тўртта бозор нон бемалол етади.
– Икки юз сўмдан ошаркан.– Электрон ҳисоблагичдек рақамини зумда айтди ошнам.– Ойига олти минг сўмдан кам бўлмаскан. Ана, ёздик. Аммо-лекин, нонни сал кўпроқ истеъмол қиларкансилар-а?..
Бор гапни босиқлик билан тушунтирдим:
– Рўзғорчилик, ошнам! Бошқа егулик топилмай қолганидаям нон ҳаммасининг ўрнини босиши мумкин. Мабодо ортиб қолганиям увол кетмайди. Чунонам зўр талқон бўладики, кўрсанг сўлагинг оқади. Болаларга талқон ейишниям ўргатиш керак, оғайни! Иннайкейин, келди-кетдилар ҳам кам эмас. Йўқлаб турадиган талаба укалар, сингиллар, жиянлар кўп. Силласи қуриброқ келганлари ҳам тетиккина бўлиб кетишади. Эсингдами, ўзимиз ҳам талаба бўлган пайтимиз оч қолсак, Оқилжон Ҳусановни соғиниб қолардик. Устоздан ҳол-аҳвол сўраб келиш асносида қорин ҳам тўярди!..
Хандон отиб кулишдик. Бу ёғига ошнам илиб кетди:
– Оқилжон аканинг оиласи – опамиз паловхонтўрани жа-а боплардилар! Таъми ҳалигача танглайимда!.. Хўш, сен ҳам энди шунақа ошларни шогирдларингга ошатиб турибсанми?
– Етса – молим, етмаса – жоним, дейман-у ҳозирча унчалик етмай турибди.
– Аввало болачақангни яхшилаб парвариш қилгин, уқдингми? Сут, қаймоқ деб хархаша қилишса, сира йўқ дема. Қаймоқчи хола сизларни кўчадаям каллаи саҳарлаб “кеп қолинг” деб турса керак! Қаймоғи жа-а лаззатлида!
– Фақат... сал қимматроқ.– Яширмасдан очиғини айтдим.– Сут ёки қатиғидан бир литрдан олиб турамиз.
– Ўртача етмиш сўмдан ҳисобласак, ҳар ойда икки минг сўмдан салгина ошаркан.– Пичинг аралаш минғирлади тажанг.– Хўш, ҳафтасига қанча гўшт кетади?
– Бир килони амаллаш мумкин. Ҳа деб қозон кабоб ё қовурма ейиш шарт эмаску...
– Буям икки минг сўмдан ошаркан.
– Бўлдими?
– Хў-ўш, рўзғорга ҳар куни гугурт, туз, чой, ёғ, сарёғ, пиёз, картошка, шолғом, сабзи, турп, турли кўкатлар, ун, гуруч, макарон, шакар, қанд, мева-чева керак. Хўш, буларга қанча пул сарфлайсан? Иннайкейин, тиш чўтка ва пастаси, шампун, совун, кир совун...
– Бўлди-е. Индамасам, рўзғоримни тафтиш қилаётганга ўхшайсан-а.
– Хуллас, ўша харажатлар учун ҳар ойда камида йигирма беш минг сўм керак!
– Жаа оширивормадингми?– Нафасимни ростлаб, ўзимни қўлга олдим.– Менга қара, бозорда қайси ахмоқ ноинсоф сотувчи билан муомала қилади? Дуч келганга дардингни достон қилмайсан-у, шундайми? Инсофлилар жуда кўп! Ҳақиқий деҳқондан харид қилсанг борми, пулим ёнимга қолди, деявер.
– Кунига соқол-мўйловни қиртишлаш, юзингга хушбўй нарсалар сепишга ҳам пул керак. Тойчоқларинг билан сартарошхонага бориб туриш ҳам текинга бўлмас?..
– Мунча майдалашмасанг?!
– Дарвоқе, йирикроқларини унутаёзибмиз.– Чамаси, пешонасига шапатилаб қўйди ошнам.– Уй, сув, газ, ток, телефонга тўловлар қанчага тушяпти?
– Хотиним ўқитувчи, давлат бизга қанча имтиёзлар берганини биласанми? Шу имтиёзлардан мазза қип фойдаланяпмиз, қойилмисан!
– Ёзлик, қишлик кийим-кечакларниям вақтида олиб туриш зарур. Қурмағур пойафзалларнинг афзалроғи, чидамлироғини топиш амримаҳол. Пулига чидасанг – зўр моллар бозорларимизда ошиб-тошиб ётибди!
– Пулига қараб – оёқ узатиладида,– дедим шунга ўхшаш мақолни “ўзлаштириб”.
– Жиянларим томошага бораман, дея хархаша қилишмайдими?
– Болаларни берган худо ризқиниям кам қилмаскан. Кичкинтойлар нимаики хоҳлашса, ҳаммасини муҳайё этишга имкон топилади.
– Мактабда сўрашяпти, деб тўрт фарзандинг ҳар куни неча сўмдан санаб олишади? Ўша ҳисобга китоб-дафтари, ручка-қалами ҳам кирадими, йўқми?
– Олтинчи ва бешинчи синфда ўқийдиган ўғилларимнинг бўйлари деярли тенг. Икковига битта спорт формаси олсам ҳам бўлаверади. Энг кичигимиз бу йил мактабга борибоқ Юртбошимизнинг совғасини олган, билдингми! Дунё тургунча турсинлар, илоҳим. Китоб-дафтарга тўла сумкасидан тортиб кийим-кечагигача совға тариқасида берилган. Каттароғи икки йил олдин шунақа совғалар олган. Дарвоқе, бундай совғалардан ўзингнинг ўғил-қизларинг ҳам бенасиб қолмаганди, шекилли. Сен ношукур шуларни ҳам биласанми?
– Юртбошимизнинг бундай ғамхўрликларини кўролмаган кўр бўлади!– Хижолатомуз оҳангда минғирлади тажанг. Ҳаёт ҳақиқати олдида ортиқча баҳслашаётганини билиб-билмасликка олаётгани аён сезилиб турарди.– Энди фарзандларимиз шунга яраша соғлом авлод бўлиб улғайсалар, муносиб инсонлар бўлиб камолга етсалар бўлгани!..
– Ана, энди ўзингга келдинг.
– Рўйхатни давом эттираверайми?
– Бемалол.
– Шаҳарда юриш-туришнинг ўзи бўлмайди. Ҳар куни тушлик ошхонада бўлса керак.
– Таҳририят ошхонасида овқатлар анча арзон. Икки юз сўмга бемалол қорин тўяди!..– Луқма ташладим унинг гапини бўлиб.
– Дам олиш кунларини ҳисобга олмасак, ойига беш минг сўм нари-бери кетаркан, тўғрими?– Ҳисоблагич машинадек ҳисоб-китоб қиларди тажанг.– Метрода виждонсизлик қилиб бўлмайди. Автобус, трамвай, троллейбусларда ҳам найранг қилмасанг, ҳар куни йўл ҳақи қанчага тушади? Бир ойда-чи?
– Ойлик йўл чиптаси олсанг, мушкулинг енгиллашади, барака топгур! Таҳририятимиз иқтисодий базасини мустаҳкамлаб олса, ходимларга ойлик йўл чипталари бериларкан,– дедим ўзим ҳам ўша чиптадан умидвор бўлиб.
– Овқат пули-чи?
– Насиб этса, уям берилиб қолар?
– Иссиқ жоннинг иситмаси бўларкан. Дори-дармонларнинг нархи сал қимматроқ-да.
– Нафасингни иссиқроқ қилсанг-чи.
– Буни ҳаёт дейдилар, ошна. Эҳтиёти шарт тўрт-беш минг сўм заҳира қилиб қўйсанг ёмон бўлмасди.
– Маслаҳатинг учун раҳмат. Одам деган соғлом фикрли бўлиши керак, уқдингми. Даромаду буромадни ўйлайверсанг, тез қарийсан. Шул сабаб, қўлингдаги қоғозниям йиртиб ташла. Ҳе, тафтишчига ўхшамай кет!..
– Жўравозлик қилиб айтган гапимга хафа бўлдингми?
– Мақсадингни тушунолмаяпман.
Жўрам энди дардини достон қилди:
– Очиғи, таҳририятга ишга қайтмоқчиман. Қабул қиласиларми?
– Таҳририятда нима бор? Бозор-ўчарингни қили-иб юравермайсанми?
Гўшакдан негадир “уфф” деган товуш эшитилди. Сўнг тажанг ялингудек бўлиб шундай деди:
– Кетказаман, десанг – ойига юз минг сўм урвоқ ҳам бўлмайди, етказаман десанг – ўн олти минг сўмниям эпласа бўларкан. Маошларинг ошгани рост бўлсин. Баракасини берсин! Аммо, гап пулдами? Жўражон, бугун кўзим мошдек очилди. Энди мен ҳам тежамкор бўламан. Сенинг оилангда олти жон бўлсаларинг, меникида беш жонмиз. Сенга етган ўн олти минг сўм менга камлик қилармиди? Ўн олти минг сўмлаб маош бераётган муҳаррирнинг отасига раҳмат!
Ошнамга дашном бердим:
– Катта охурдан ем еб, ҳамма нарсани пул билан ўлчайдиган сендек бойваччага журналистика соҳасида нима бор? Журналистиканинг нони – ҳақиқий журналистлар учун ширин, билдингми!
Тошмат тажанг бўғилиб қолди. Бўғиқ-бўғиқ йўталиб олгач, гина қилгандек тўнғиллади:
– Нега ундай дейсан? Ахир, мен ҳам қишлоқдан қорин қайғусида келмаган эдим-ку. Ёзганларинг жа-а зўр, деб ўзинг холис баҳо бермасмидинг!
– Ижод қилиш учун айнан таҳририятда ишлаш шарт эмаслигини тушунтирмоқчи эдим. Бозорда бўш вақтинг кўпроқ бўлса керак. Ёзганларингни юборавер, ёритиб туриш биздан! Қалам ҳақини ҳам санаб олаверасан! Фақат, қалам ҳақи – “шугина”ми, дея хархаша қилмасанг бўлгани. Биласанми:

Ким олади, ким олади “шугина”ни-ё,
Ман оламан, ман оламан “шугина”ни-ё!
Журналистман, деганларнинг кўпчилиги-ё,
Ололмайди, ололмайди “шугина”ниё.
Муҳаррирман, деганларнинг айримлари-ё,
Беролмайди, беролмайди “шугина”ни-ё!..

– Ҳай-ҳай, жа-а ашула қивординг-у...– Кинояли товуши эшитилди ошнамнинг.– Айтсанг-айтмасанг ўзи қалам ҳақига кўз тикиб яшаш бефойда. Эркин Воҳидовнинг бир шеъри маъноси ёдимда: маош – жуфтиҳалолга, қалам ҳақи – онда-сонда учраб турадиган шўх жононларга ўхшаркан!..
Шеърпараст ошнамнинг гапига кулгим қистади. Гапига яраша устознинг “Муҳаррир” деган шеъридан саккиз қаторини ёддан айтдим:

Нега ҳадеб менга танбеҳ берасан,
Нега ўз ҳолимга қўймайсан, ахир?!
Нега ҳар сўзимдан айб қидирасан,
Беомон, ноинсоф қаттол муҳаррир.
Қачон бу зулматдан бўлурман озод,
Қачон тугар экан бедодлик, ахир!
Афсуски, ҳеч кимга деёлмайман дод,
Чунки, мен ўзимман ўша муҳаррир...

– Эй, яша!– Бу гал унинг товуши қўнғироқдек эшитилди. Ҳақиқий муҳаррир – Бош муҳаррир бўладиган инсонсан-да! Ўзинг бир таҳририят, муҳарририятсан! Сен Бош муҳаррир бўлсанг, биздақа журналистларнинг ҳам елкасига офтоб тегарди. Зар қадрига етадиган ҳақиқий заргарсан-да!
– Ҳали зарга ўхшайман дегин-а!
– Ишонмайсанми?
– Мутлақо.
– Нега?
– Ҳақиқий журналист бойлик орттириш учун ўзини бозорга урмайди!
Гўшакдан маҳзун товуш эшитилди. Чамаси, у бутун дарду аламларидан бир хўрсинишда фориғ бўлди. Сўнг, тавбасига таянган одамдек ялинганнамо оҳангда минғирлади:
– Увоқдеккина бўлсаям журналистиканинг нони ширин экан. Йў-ўқ, тушунмадинг, гапимни бўлмай эшитсанг-чи, “увоқдеккина” деб рамзий маънода гапирдим. Ноннинг увоғиям – нон, деган мақол бор-ку. Озми-кўпми ўз касбимнинг орқасидан топган нонимнинг қадрига етмоқчиман, тушундингми!
– Яна нима демоқчисан?
– Мени таҳририятларингга ишга қабул қилинглар... Ўлай агар, мана бундоқ ишлаганим бўлсин! — Чамаси Тажанг ўзича бош бармоғини кўрсатиб қўйди.— Топшириқларингни ғинг демай бажараман, изланаман...
Суҳбат чўзилиб кетди. Энди “қарта”ни очмасам бўлмайди, шекилли:
– Маошимиз камлик қилиб қолса чи?
– Ўн олти минг сўм маошни ҳам кам десак инсофсизлик бўлар-ов...
– Қанча?
– Ўн олти минг сўм, дединг-ку.
– Қачон, қаерда?
– Боя, бошда телефонда айтганларинг эсингдан чиқдими?
– А, сал нотўғрироқ эшитибсан, шекилли.
– Нимани нотўғри эшитибман?!
– Ўн олти, деганим йўқ! У, яъни, маошим – олти минг сўм, дедим, шекилли. Одамнинг сўлагини нега оқизасан, галварс!..
...Телефон гўшаги “тарақ” эткизиб қўйилди.
Аслида у тўғри қилди. Мени ҳам, ўзиниям хижолатдан қутқарди.
Шу аснода ўзим ҳам юрагимни би-ир бўшатиб олдим. Анча енгил тортдим! Муҳими эса бу эмас. Ушбу гурунгга қанча қалам ҳақи беришаркин, хаёлим шунда!

* * *
Қаранг, йиллар ва тараққиёт мақоламнинг “долзарбли”га барҳам берибди.
Худди раҳматли Ҳожибой Тожибоевнинг бир ҳангомасига ўхшаб кетади, десам хато бўлмас. Машҳур қизиқчининг аскияси ёдингизда бўлса керак; биттаси дўконга кириб гугурт борми, дейди. Йўқ, деган жавобни эшитгач, оқ қант, шакар, совун сўрайди. У нима сўраса “йўқ” деган жавоб эшитавергач, “Унда нима қилиб ўтирибсиз? Дўконни қулфлаб кетмайсизми, ака?” деса, “Қулф йўқ-да, ука” деган жавоб эшитади...
Кўп нарса тахчил бўлиб қолган ўша кезларда бу ҳангомани эшитганлар роса мириқиб кулишган. Дўконларимиз росмана тўлиб-тошган ҳозирги кунда эса ўша ҳангомани эшитганларнинг энсаси қотиши аниқ.
Шунга ўхшаб бир пайтлар жуда катта муаммо бўлиб кўринган масалалар аллақачон ўз ечимини топиб, мақолам долзарблигини йўқотибди.

[Tulqin Eshbekov]

ТЎҒРИ ГАПНИНГ ТЎҚМОҒИ
ёхуд дил дафтаридаги битиклар
(Давоми. Боши ўтган саҳифаларда)

* * *
Ўғлининг топиб келганига шубҳа билан қараганлар ютқазмайди!

* * *
Фарзанди ортидан панд еган ота пешонасига минг муштламасин, ўрнига тушмайди…

[Tulqin Eshbekov]

Сообщение от Bekmirzo

Bu mavzuga boshqa qaytmayman. Mavzuni oldga yuritishingizda esa sizga omad.

Бекмирзо!
Мақсадингизни тушунмадим.

“сал ҳовурдан тушинг”,– дейсиз-у яна алангалатиб юборасиз.
“Мени чаласаводликда айблаяпсиз. Унда ўзингиз тузукроқ бир намуна бўлсангиз бўлмайдими бизга бу борада?”– деганингиз нимаси? Намунани тан олишни ҳам истамасангиз начора? “Ҳуррият” газетасининг муассиси Ўзбекистон Журналистлари ижодий уюшмаси эканлиги ва унинг мақсади – журналистика соҳасига оид ижтимоий-сиёсий ва ҳуқуқий мавзуларни ёритиш эканини ҳеч кимга тушунтирмасам ҳам ҳамма билади. Фақат сиз ўжарлик қилиб, ранжитаяпсиз.

“Қачон ва қаерда мен ЎзМУ ўзбек филологиясида ўқиганимни ва Омонулла ака Мадаев ўзбек филологиясида декан бўлганини айтибман? Гапингизга жавоб беришингизни иддао қилибсиз, марҳамат, жавоб берингчи! Исбот келтиринг, марҳамат, ўртоқ журналист-мутахассис!”– дейиш билан қойил қолдирмоқчимисиз? Ундан кўра оддий журналистика этикасига амал қилиб, форумга ўзингиз ҳақингизда тўлиқроқ маълумот бериб қўйсангиз яхши бўлармиди? На фамилиянгиз, на касбу корингизни билиб бўлади? Юзи ёруғ одам, айниқса мафкура майдонида баҳсга киришган журналист (!) шунақа “паналаб” турадими? Ишқилиб, исмингиз чиндан ҳам Бекмирзоми? Очиғи, Тошкентда журналистман деганларнинг деарли ҳаммасини танийман. Олис вилоятларда ҳам салгина ном чиқарганларни яхши биламан. Журфакни тамомлаб, салгина бўлса-да матбуотда кўринганларга албатта эътибор билан қарайман. Бироқ, узр, Бекмирзо деган журналистни эшитмаган эканман.

“Кўзни каттароқ очиб, кейин ўқиш керак”– деган гапни ўзингиздан катта ёшдагиларга бошқа айтманг, укажон. Бу ёшга етгунча ўз кўзларингиз нима бўлишини билмайсиз-ку. Сизнинг шу гуноҳингиз учун мен Худодан узр сўрайман…
Энди, жиндак адашганим масаласига келсак, имкониятимдан келиб чиққан ҳолда интернетга тезгина кириб-чиқаман. Бир гал Нигора билан шу мавзудаги суҳбатингизга кўзим тушганди, кўчириб олмаган эканман, хотирам панд берди. Бунинг учун шунчалик ҳақорат қилиш керакми? Қолаверса, журфак – ўзбек филологиясдан ажралиб чиққан бўлиб, Омонулла ака асосан филфакда ишлайди. Шунга хаёлим кетгандир…

“Ҳммм, ёки, сизнинг бу ерда ЎзМУ журналистика факултети деб ёзганингиз менга "чаласаводлигим" учун ўзбек филологияси бўлиб кўриндимикин?..
Эҳҳ, Тўлқин ака...”– деган қабилдаги “мутойиба”лардан эҳтиёт бўлинг. Ҳали кўп нарса олдинда...

“Сиз ўз гапингизга асослаб, исботли жавоб бера олмадингиз. Мен сизга қарши аргументлар келтирдим, сиз ўз гапингизни исботлай олмадингиз”– дейсизми? Яна қанча ва қанақа исбот керак? Сизнинг “қарши аргумент”ингиз, бор-йўғи – Бекмирзо деган укамиз журналистика факультетида ўқиганини билмай қолганимми? Қани эди у журналист бўла олган бўлса! Жон-жон деб билардим, фахрланардим! Қани эди, лоақал, форумда кимлигини, касби-корини, иш жойини, иложи бўлса суратини қўйган бўлса! Шунга қараб муомала қилардик.

“Майли, талабаларингиз келишсин”– дейсизми? Қаерга боришсин? Тузикроқ ижодий ташкилотингиз бўлса, жон-жон деб амалиётга олиб борар эдим. Талабаларимизнинг амалиётини самарали ташкил этиш юзасидан яқинда кўпгина таҳририятлар билан шартнома тузиб чиқдик. Қани эди, сиз билан ҳам шунақа шартнома тузсак?

“шу мавзуга, менинг иддаоим қанчалик асоссиз эканлигини фактлар билан исботлаб беришсин”– деган гапингизда турсангиз бўлди! Жуда исботлаб беришади-да! Бир учрашиб қолармиз-ку.
Ўзингиз ўқиган даргоҳ – журфакка бир келмайсизми? Ҳар сешанба, жума кунлари журфакда албатта бўламан. Кутаман!

“Бор гапни яшириб ниима қиламиз, домла. Газетанинг собиқ бош муҳаррири устидан яқинда суд ишлари бошланаркан, деган гаплар юрибди. Подадан олдин мен чиқармадим бу гапларни”– дейиш билан яна чанг чиқаряпсиз-а? Худо кўрсатмасин, шу гапингиз учун собиқ бош муҳаррир сизни судга беришга ҳақли... Унинг номини (гарчи исм-фамилиясини келтирмасангиз-да) таҳқирлаяпсиз. Худди, ўлмаган одамга олдиндан кафан бичгандек...

“Газетанинг бош муҳаррири йўқ ҳозирда, вазифасини бажарувчи бор. У киши ҳам газетани ўзидан чиқмаган одам”– дейиш билан яна журналист этикасини бузяпсиз. Бировнинг шаънига илмоқли гап қилманг. Собиқ муҳаррир ҳам бу газетанинг ўзидан чиқмаганди. Бош муҳаррир албатта шу газетанинг ўзидан чиқиши шарт деган қоида йўқ.

“Уйингиз эшигини биров тақиллатиб келиб, паспортингизни кўрсатишни сўрашса, сиз "хўп бўлади" деб, паспортингизни кўрсатмассиз бирдан? Паспорт фуқаронинг шахсий ҳужжати ва давлат мулки ҳисобланади, уни кўрсатишни талаб қилишга ҳамма ҳам бирдек ҳуқуқли эмас”– деб гапни бошқа ёққа бурманг. Биринчидан, ваколатли шахсларгина сўрайди ва унга кўрсатмаслик мумкин эмас. Иккинчидан, “Ҳуррият”нинг низомини кўринг, дейишдан мақсад, бу ҳужжатда газетанинг мақсадлари, вазифаларини аниқ билиб оласиз, демоқчиман. Буни дарсларда ҳам тушунтирамиз, керак бўлса, газеталарнинг Низомларини ўргатамиз.

“Эээҳ домла, домла...
Мен сиздан гапингизга асосни ётиғи билан сўрадим-ку. Сиз эса аниқ ва асосли жавоб бериш ўрнига, гапни айлантиравердингиз, айлантиравердингиз... Ҳали ҳам шу йўлдасиз”– дебсиз. Хўп, энди тушуниб одингизми ё…

“Газета 8 бетдан иборат, атиги битта саҳифасида журналистика соҳасига оид масала ёритилган. Аввал ҳам кўп бўлмаган”– дейишдан илгари, марҳамат, исталган тармоқ нашрларини кузатинг. Бирорта нашр юз фоиз фақат ўз тармоғига оид мақолалар ёритмайди.
“Ҳуррият”нинг ҳам ҳар бир сонида албатта (озгина-ю созгина қилиб бўлса-да!) журналистика соҳасига оид мақолалар, ахборотлар ёритилмоқда!

“Мана, сизнинг гапингиз асоссиз эканлигига яна бир иддаоим. Қарши далилларингиз борми?”– деган саволингизга мухтасар жавоб шу: Сиз “Ҳуррият” журналистика соҳасига тегишли нашр эмас, деган гапингиз билан ҳеч кимни ишонтира олмайсиз.

“Яхшиямки, факультетимизда сиздақа чаласавод ўқитувчилар йўқ!”– деган гапим олдинги суҳбатингизда мени ва бошқа ўқитувчиларни қилган ҳақоратингизга яраша исботли иддао эди. Яна ўзингизча сўзамоллик қилиб: “эббе, сиз факултетда дарс бермай қўйганмисиз, домла?”– дейишингиз бир замонавий мақолни ёдга солади: “Отангга уйланишни ўргатма, у сени қойилмақом қилиб дунёга келтирган!”
Сизга дарс ўтмаганман. Ўтган бўлганимда сиз бунчалик шаккоклик қилмас эдингиз. Сиздан юз чандон баттарларини ҳам одам қилганимизни ўзлари миннатдор бўлиб айтишяпти-ку!
Менинг қанақа мураббийлигимни билмаганингиздан кейин бу қабилда гапиришингиз – туҳмату ҳақоратдир.
Нокамтарлик бўлса ҳам айтай: агар менинг дарсимда қатнашган бўлса эди, маймун ҳам журналист бўлиб кетарди!

“Шундай, мен сизга ачитиб гапирдим, Тўлқин ака”– дейишдан олдин мен аслида “ачитиб гапиришингиз”га яраша нотўғри гапирмаганимни тушуниб етдингизми?

“Орқангиздан сиз ҳақингизда иғво қилмаяпман-ку”– дейишингиз яхши. Орқадан кимлар иғво қилишини ҳам яхши биласиз…

“юзингизга айтяпман сиз йўл қўйган хатони”– деб аслида ўзингиз хато қилганингизни англаб етган бўлсангиз берди худо, йўқса...

“Мен сизни ҳақорат қилмагандим”– дейсизми? Қани эди журфакда таълим олган собиқ талабага хос муомала маданиятини билсангиз...
Ўшанда "чаласавод, оғзиботир, юзгачопар, беандиша, савияси тор, иғвогар, туҳматчи" каби сифатлар” чиқиб кетмасди!
Ҳали ҳам бўлса сизни маданиятли, маърифатли зиёли бўлишингизни тилаб қоламан.

“Сиз билан фикр алмашиш ҳам, тортишиш ҳам асло фойда келтирмаслигини тушундим”– деб энг тушунмайдиган одамнинг гапини ёзибсиз. Тушунишни истаган одамгина тушунади!

“Қанчалик зўр мутахассис эканлигингизу, қанчалик зиёли одам эканлигингизни ҳам кўрсатиб бўлдингиз”– деб эндигина кўра бошлаганингизни тан олибсиз. Ибрат олсангиз яхши бўларди!
Журналистика майдонидаги фаолиятим, ижодимни замондошларим 30-35 йилдан бери кузатмоқда! Кўрган-билганлардан эса, худога шукр, салбий гап эшитмадим.

Бекмирзобой! Қани, журфакда ўқиганга яраша сиз ҳам бир ўзингизни кўрсатинг-чи! Журфакнинг тузини оқламаган одам унинг тузлиғига тупурган билан тенг бўлиб қолади…

“Бу мавзуга бошқа қайтмайман”– деганингиз жуда яхши. Шояд, яхшироқ ишларингиз билан яхши ном чиқариб юрсангиз!

Сизга фақат инсонларга наф келтирадиган эзгу ишларда омад тилаб қоламан.

[Bekmirzo]

Сообщение от Tulqin Eshbekov

“Кўзни каттароқ очиб, кейин ўқиш керак”– деган гапни ўзингиздан катта ёшдагиларга бошқа айтманг, укажон. Бу ёшга етгунча ўз кўзларингиз нима бўлишини билмайсиз-ку. Сизнинг шу гуноҳингиз учун мен Худодан узр сўрайман…

To'lqin aka,
nimalar deb gapirayotganingizni bilasizmi o'zi?
Mening gapimni gunoh deyish uchun sizda yetarlicha asos bormi? Yoshi o'zidan katta odamga tanqidiy gapirish gunoh bo'ladi, degan mazmundagi biror diniy fatvoni keltira olasizmi?
Keltira olmasangiz, nega bunaqa betayin gap qilyapsiz? Dono xalqimiz xo'b topib aytganidek, "o'ynab gapirsangiz ham o'ylab gapiring!"
Menga gapiraman, deb, gunohga o'zingiz botayotgan bo'lmang.

“Яхшиямки, факультетимизда сиздақа чаласавод ўқитувчилар йўқ!”– деган гапим олдинги суҳбатингизда мени ва бошқа ўқитувчиларни қилган ҳақоратингизга яраша исботли иддао эди. Яна ўзингизча сўзамоллик қилиб: “эббе, сиз факултетда дарс бермай қўйганмисиз, домла?”– дейишингиз бир замонавий мақолни ёдга солади: “Отангга уйланишни ўргатма, у сени қойилмақом қилиб дунёга келтирган!”
Сизга дарс ўтмаганман. Ўтган бўлганимда сиз бунчалик шаккоклик қилмас эдингиз.

Eeee, o'rgildim sizdaqa ziyoli odamdan...
Bunaqa zamonaviy maqol yo'q, aksincha, iflos gap bor. Siz shunaqa iflos gapni maqol qilib ko'tarib yuribsizmi?
Bilasizmi nima, bunaqa gapni borib uyingizdagi farzandlaringizga aytasiz. Tushunarlimi?
Ular sizning tarbiyangizni olishgan, siz ularga otasiz. Shunday ekan, sizdan bunaqa gaplarni maqol tarzida eshitishga va nasihatlar olishga aynan farzandlaringiz haqlidirlar.
Begonaga aytishda esa tilingizga ehtiyot bo'ling.
Ziyoli odamga yarashadigan gap emas u gap.
Keyin, o'zining yoshi kattaligini boshqa argumenti o'tmay qolgan odam pesh qiladi. Dono xalqimiz aytganidek, "Aql yoshda emas, boshda".

Сиздан юз чандон баттарларини ҳам одам қилганимизни ўзлари миннатдор бўлиб айтишяпти-ку!

Juda minnatkash odam ekansiz lekin. O'shalarning gaplaridan o'zingizni xursand qilib, ko'nglingizni ko'tarib yuravering.


To'lqin aka, tepada yozganlaringizni o'zingiz yana bir bor o'qib chiqing. Ba'zi gaplaringiz avvalgi yozganlaringizga teskari turgan bo'lsa, ba'zilarida esa eski gaplaringiz atrofida aylanib qolibsiz...

[Tulqin Eshbekov]

QUVNOQ GAPLAR (Davomi. Boshi oldingi sahifalarda)

BETAYIN GAP
Kam emasdir betayin odam,
Betayin gap aytishar ular.
Dono odam quloq ham solmay,
Miyig`ida ustidan kular.

BETAMIZ GAP
He, betamiz gaping qursin,
Vayron qildi dilimni.
Tiyib yursang bo`lmasmidi,
Shu bir qarich tilingni…

[Tulqin Eshbekov]

Сообщение от Bekmirzo

Цитата:


Сиздан юз чандон баттарларини ҳам одам қилганимизни ўзлари миннатдор бўлиб айтишяпти-ку!


Juda minnatkash odam ekansiz lekin. O'shalarning gaplaridan o'zingizni xursand qilib, ko'nglingizni ko'tarib yuravering.

“Менинг гапимни гуноҳ дейиш учун сизда етарлича асос борми? Ёши ўзидан катта одамга танқидий гапириш гуноҳ бўлади, деган мазмундаги бирор диний фатвони келтира оласизми?”– деган гапингизданоқ оилангизда қанақа тарбия олганингизни билса бўлади. Бирорта жўяли танқидий фикр айтганингизда бошимга кўтарардим. Афсуски, билимсизлигингизни бизга “танқид” деб пеш қиляпсиз. Ҳа, сиз бирор танқидий фикр айта олганингиз йўқ.
Масъуджон иккимизнинг суҳбатимизга бурнингизни тиқиб, “Ҳуррият” қанақа газета эканлигини билмас экансиз, мендан сўрадингиз, мен жавоб бердим, муассиси кимлигидан нашрини ҳам билса бўлишини самимий тушунтирдим.
Бунга жавобан сиз мени ва журфак ўқитувчиларини ҳақорат қилдингиз. “Кўзни каттароқ очиб, кейин ўқиш керак”– деган гапни ўзингиздан катта ёшдагиларга бошқа айтма” дейиш гуноҳлигини мен эмас, ота-онангиз ё уларга тенглаштирилган одамлар тарбия сифатида айтиши лозим эди!
Бунақа тарбиядан йироқмисиз, энди отага тенглаштирилган устоз сифатида мен айтаяпман.
Сиз яна тарбиясизлик қилиб “диний фатво”га ўхшаш асос талаб қиляпсизми? “Ҳадис” китобини ўқиб чиқинг. Яна бир муҳим маънавий асос – ота-она тарбияси! Агар бу тарбия етарли даражада берилмаган бўлса, (кўриниб турибди!) мана, менинг насиҳатим! Олсангиз, етасиз муродга, олмасангиз умрбод қоласиз уятга…

“Ээээ, ўргилдим сиздақа зиёли одамдан...
Бунақа замонавий мақол йўқ, аксинча, ифлос гап бор. Сиз шунақа ифлос гапни мақол қилиб кўтариб юрибсизми?
Биласизми нима, бунақа гапни бориб уйингиздаги фарзандларингизга айтасиз. Тушунарлими?
Улар сизнинг тарбиянгизни олишган, сиз уларга отасиз. Шундай экан, сиздан бунақа гапларни мақол тарзида эшитишга ва насиҳатлар олишга айнан фарзандларингиз ҳақлидирлар.
Бегонага айтишда эса тилингизга эҳтиёт бўлинг.
Зиёли одамга ярашадиган гап эмас у гап.
Кейин, ўзининг ёши катталигини бошқа аргументи ўтмай қолган одам пеш қилади. Доно халқимиз айтганидек, "Ақл ёшда эмас, бошда" – деганларингиз ҳам тарбиясизликдан бошқа нарса эмас.
Тарбияси ҳаминқадарларни йўлга солиш учун биз зиёлилар ҳамма таъсирчан гапларни айтишга ҳаракат қиламиз. Шу билан тарбиялана олсангиз, яна қайтараман, етасиз муродга! Йўқса, тарбиясизларни тарбиялашда навбатдаги босқич – ҳуқуқий идоралар бўлади. Унда ҳам одам бўлмасангиз, яна халқ мақолида айтилган гап бўлади – букрини гўр тузатар...
Мен шунгача бормасдан кўзни каттароқ очармикинсиз, насиҳатни олармикинсиз, билмаганингизни (ўзингиз сўраганингиз учун!) ўргатган мураббийдан миннатдор бўлиб, бу ёғига тўғри қадам ташлармикинсиз, деган умидда шунча вақтимни сарфлаб ўтирибман. Энди эса, яна тарбиясизлигингизни кўрсатиб фарзандларимга тел теккизяпсиз…
Мен ҳалиям сизга яхшиликлар тилайман, бироқ, ҳар бир ножўя гапингизнинг жазосини йиллар давомида олаверасиз... (Бунинг исботини йиллар давомида кўраверасиз).

“Жуда миннаткаш одам экансиз лекин. Ўшаларнинг гапларидан ўзингизни хурсанд қилиб, кўнглингизни кўтариб юраверинг”– деб яна ҳақорат қиляпсиз-а. Боғбон ўзи етиштирган меваларидан қанчалик фахрланса, ота-она фарзанди орқасидан қанча раҳмат эшитса, худди шундай мен учун ҳам меваларим – шогирдларим ва бошқа ақлирасо инсонларнинг фикрларидан ҳақли равишда фахрланаман.
Миннат бутунлай бошқа нарсалигини сизга ўргатиш жуда қийин. Битта газетани тушунтириш шунчалик қийин бўлганидан кейин…
Бироқ, бу ҳақда ҳеч қаерда айтишга тўғри келмасди, сизга айтишга мажбур бўлганимда эса яна тескарига буряпсиз. Ҳа, сиз бундай олижаноб ишни ҳам, гапни ҳам тушунмайсиз. Ҳозирча шундай. Қандайдир жиззаки, юзгачопар... Ўқитувчисининг тирноғидан кир ахтариб, кейин деканга айтиб дарсдан чиқариб юборишга “муваффақ” бўлганини, бу ишидан ҳозир ҳам хижолат бўлиш ўрнига баттар жазавага тушиб интернетда лаққиллаш билан ўзича “очко” ютадиган безбетлигингизни кўриб турибман.
Ишқилиб, умрбод шундоқ ўтиб кетманг… Худо сизга ҳам узоқ умр, шунга яраша ақл берсин, дейман, бўтам!

“Тўлқин ака, тепада ёзганларингизни ўзингиз яна бир бор ўқиб чиқинг. Баъзи гапларингиз аввалги ёзганларингизга тескари турган бўлса, баъзиларида эса эски гапларингиз атрофида айланиб қолибсиз...”– дейишдан аввал ўзингиз ҳам бир ақлни пешлаб ўқиб чиқинг-чи.
“Ҳуррият”нинг журналистика соҳасига тегишли газета эканини тушунтира олдимми ё йўқми? Юқорида таъкидлаганимдек, шунча гапдан сўнг маймун ҳам тушуниб етган бўларди! Сизчи?

Интернетда кузатиб турганлар маъзур тутсалар, уларга айтадиган икки оғиз гапим: МАНА, ЎҚИТУВЧИЛИКНИНГ МАШАҚҚАТИ!

[Shokirbek]

Domla, hajviya uslubida yozayotganlaringiz juda qiziqarli, maroqli, diqqatga sazovor yozuvlar, bu borada ijodingizga yanada baraka tilayman.

Lekin quyidagi dialogdan menda "jurnalistikada ishlaydiganlarning hammasi kashanda, aroqqa ruju qo'ygan kishilarmikin" degan noxush taassurot paydo bo'ldi.

– Рўйхат қиламизми? Бўпти!– Амримга мунтазирдек ёзишга киришди шекилли.– Хў-ўш, биринчи галда нафас олишингдан бошласак.
– Нима?!
– Сен ҳузур қилиб симирадиган “ҳаво” – шубҳасиз ўзимизнинг “Хон” тутуни-ку!– Писанда қилди тажанг.– Ҳар куни бир пачкадан чексанг, ойига – нақд уч минг сўмдан зиёдроқ кетаркан!..
Капалагим учиб кетди. Наҳот, ҳисоб-китоб қилмасдан чекавераман? Отангга балли, тажанг! Шу тобда кўзимни мошдек очдинг! Чекиш фақат соғлиққа эмас, чўнтакка ҳам катта зарар экан-ку. Маошимнинг нақ ярми-я. Жингала сочли ҳамкасбимнинг ҳар куни бировлардан сўраб, аниқроғи – тиланчилик қилиб чекиши сабаби буёқда эканда. Об-бо муғомбир-ей!
Шу тобда хумори тутиб эмас, балки, аламимдан сўнгги папиросни лабимга қистирдим. Аччиқ тутунни беаёв сўрарканман, дилимдаги тилимдан чиқиб кетди:
– Мана шу охирги чекканим бўлсин!
Шафқат билмас тажанг бамайлихотир саволга тутарди:
– Томоқни ҳўллаб туриш одатинг ҳам қолмагандир? Қайси пулингга ичяпсан? Ё, жингалак сочга ўхшаб “текини танни тоза қилади” деган гапга амал қиляпсанми?
– Чекишни ташлаган одам ичишниям бас қилади-да. Ичганларнинг шохи чиқармиди? Қара-я, топган-тутганимизни ўйламай-нетмай ичиш-чекишга сарфлаворарканмиз-а?! Лаббай? Неча сўм сарфлардинг, дейсанми? Намунча инжиқлик қилмасанг? Онда-сонда ичгандаям қалам ҳақи – қўшимча даромад ҳисобидан ичгандирман-да. Бўлди, бунисиниям ҳисобга қўшмай турасан, уқдингми?
Гўшакдан тажангнинг минғирлаган товуши эшитиларди:
– Хўп, сен айтганча бўлсин. Тўй-пўйларда ичганинг ҳам ҳисобмас.
– Тўйларда ичганларимни тўйимда қайтараман, насиб этса!
– Қачон тўй қилмоқчисан? Қатордан “хато” бўлиб қолмайлик...
– Тўй қилсам, сен айтилмасдан қолмайсан!

Bordiyu shunday kishilar mavjud bo'lgan taqdirda ham ommaga tarqatiladigan gazetada chiqadigan maqolalarda kishilarning (xususan, ziyoli, ta'lim beruvchi tabaqaning) shunday salbiy jihatlari tanqid o'rnidagina keltirilsa tuzuk bo'lar edi, siznikida esa oddiy voqelik tarzida hikoya qilingan, bu esa jamiyatga o'z salbiy ta'sirini ko'rsatmay qolmaydi deb o'ylayman.

[Tulqin Eshbekov]

Сообщение от Shokirbek

menda "jurnalistikada ishlaydiganlarning hammasi kashanda, aroqqa ruju qo'ygan kishilarmikin" degan noxush taassurot paydo bo'ldi.

Жуда зийраклик билан англабсиз, қойил. Қанийди, баъзи кашандароқ ҳамкасбларим ҳам сиздек оқилона хулоса чиқаришса! Менга қолса таҳририятда ишлайдиганлар умуман чекмаса! Таҳририят биносини саситиб ташламаса!! Ўшанда уларнинг ҳавас қилса арзигулик образларини ҳам яратсам!
Дарвоқе, ҳаммаси ҳам кашанда эмас! Ибрат олса арзийдиган устоз ва ҳатто ёш журналистларимиз ҳам жуда кўп!
Тамаки маҳсулотлари бир пайтлар реклама қилинарди. Қандоқ ачинарли ҳол-а. Эндиликда эса пақилдоқдан қутулаётганимиз каби чекиш балосига ҳам барҳам бериш учун кураш бораётганидан бохабарсиз!
Бироқ, бу ҳажвияда гап бошқа эканлигини ҳам англаб турибсиз. Ўн икки йилча илгари ёзган ҳажвиямда "кўтарилган муаммо" бугун деарли ҳал этилганини мароқ билан эсладим-да.
Эътиборингиз учун ташаккур.
Шундоқ гўзал фикрлар билдириб туринг!

[Tulqin Eshbekov]

ТЎҒРИ ГАПНИНГ ТЎҚМОҒИ
ёхуд дил дафтаридаги битиклар
(Давоми. Боши ўтган саҳифаларда)
* * *
Отасига (ва унга тенглаштирилган устозларга) юзгачопарлик қиладиган нодонларни одам қилишга қаратилган замонавий мақол: отангга уйланишни ўргатма, у сени қойилмақом қилиб дунёга келтирган!

* * *
Бировнинг боласини гапирма! Ўзингники ундан баттар бўлиб қолиши ҳеч гапмас...

[Tulqin Eshbekov]

QUVNOQ GAPLAR (Davomi. Boshi oldingi sahifalarda)

BETGA AYTADIGAN GAP
Betga aytadigan gapning,
Zahri yo`q aslo, inim.
Orqavarotdan eshitsam,
Qo`zib ketadi jinim.

BETGACHOPAR GAP
Betgachopar gapdan mudom,
Ba’zi chollar bezadi.
Nozik ko`ngil ahvolini,
Kampirlari sezadi.