Мирзакалон Исмоилий таваллудининг 100 йиллиги

[Janbolat]

у кишининг углини таниман, жуда яхши инсонла

[Naim Karimov]

Сообщение от ilm izlagan

Мирзакалон Исмоилий ҳақидаги илиқ гапларга қўшиламан. У кишининг жойи жаннатда бўлсин!

У киши турк тилини билганми? Адашмасам, "Чолиқуши"ни ўзбекчага шу киши таржима қилган.

Бу ҳақда бирор маълумотингиз бўлса, илтимос, ўртоқлашинглар.

ХХ аср бошларида туғилган бошқа ёзувчилар қатори, Мирзакалон Исмоилий ҳам турк тилини яхши билган. Ўша вақтда тошкентлик жадидлар янги турк адабиёти намояндалари билан ижодий алоқа ўрнатиб, Туркияда нашр этилган янги китоб ва журналларни кутубхоналар орқали олиб туришган. Истеъдодли ёшларнинг бир қисми Туркияга ўқишга бориб, Истанбул ва Анқарадаги ўқув юртларида таҳсил олишган.
Ўзбек-турк маданий алоқалари тарихида яна бир муҳим саҳифа бор. Бу рус-турк урушида асир тушган тушган турк офицерларининг 1917 йил Февраль инқилобидан кейин озод қилингиши ва Ўзбекистонга келишидир. Шу йилларда Ўзбекистонда мактаб ўқитувчилари етишмагани учун улар мамлакатимизнинг турли шаҳарларидаги мактаб ва интернатларда дарс берганлар.
Сиз яхши билганингиздек, Мирзакалон Исмоилий 1917 йил воқеаларидан сўнг Андижонда ташкил этилган етимхоналардан бирида тарбияланган.
Турк зобитлари (офицерлари) ҳам муаллимлик қилган мазкур етимхонадаги ҳаётини эслаб, М.Исмоилий ўзининг таржимаи ҳолида бундай ёзган эди:
“...Уларнинг эртаю кеч қиладиган ишлари етимларга турк ашулаларини ўргатишдан ва туркча команда бериб бизни машқ қилдиришдан иборат бўлар эди. Бизга “Санжоғимиз”, “Чаноққалъа” каби турк ашулаларини ўргатганлари эсимда.
Етимхонага баъзан Тулу афанди билан Шаҳидий афанди деган икки зот келар эди. Буларнинг биринчиси ўшлик миллатчилардан бўлса, иккинчиси асир тушган турк зобити эди. Шаҳидий афанди муаллимлар, тарбиячилар ва катта ёшли болалар билан Туркия ҳақида, турк аскарларининг довюраклиги ҳақида, бизларнинг ҳам “турк жужуқлари” эканимиз ҳақида суҳбат ўтказарди...
Етимхонада икки йил тарбияландим, хат-саводим чиқди, оқу қарога озми-кўпми тушунадиган бўлдим...”
Болалик йилларида озми-кўпми турк тилига “ тиши ўтадиган” бўлгач, М.Исмоилий Чўлпон сингари устозлари таъсирида турк ёзувчиларининг асарларини ўқиб, қардош халқ тилини ўргана бошлаган. Қолаверса, ўша йилларда ўзбек адабий тили турк тили таъсирида ривожланаётган эди.
Каминанинг мактабдош дўстим Москвадаги дорилфунунлардан бирида ўқиб, турк маланияти ва тарихи бўйича мутахассис бўлган. Миад Ҳакимов исмли шу дўстим 50-йиллардан бошлаб турк ёзувчиларининг кўплаб асарларини ўзбек тилига таржима қилган. У турк ёзувчиларининг асарларини бевосита турк тилидан таржима қилган биринчи таржимон ҳисобланади. У ҳаётининг сўнгги йилларида хориждаги ўзбеклар учун нашр этилган “Ойдин” газетасига муҳаррирлик қилган. М.Исмоилий мазкур газета таҳририятига тез-тез келиб, раҳматли дўстим билан турк тилида суҳбатлашиб турарди. Чамаси, М.Исмоилий “Чолиқуши” романини ҳам Миад Ҳакимовнинг тавсияси билан таржима қилган.

[Yulduz Atadjanova]

Было бы здорово, если бы кто-нибудь собрал информацию об этом великом человеке на русском языке, т.к. я в Интернете не вижу какой-либо полезной и содержательной информации о нем.

Если бы кто-нибудь собрал, то мы опубликовали бы здесь и заменили бы текущий скудный материал.