Моё меню Общее меню Сообщество Правила форума Все прочитано
Вернуться   uForum.uz > ТЕМАТИЧЕСКИЕ ФОРУМЫ > Образование > Ижод хусусида сўз
Сообщения за день Поиск
Знаете ли Вы, что ...
...до того как открыть новую тему, стоит использовать поиск: такая тема уже может существовать.
<< Предыдущий совет - Случайный совет - Следующий совет >>

Ижод хусусида сўз Ижод аҳли, уларнинг ғояси, ҳаёт қараши, мақсадлари, ютуқлари, орзу ва армонлари.... (Все о творчестве, о людях творчества, их идеях, взглядах, достижениях и целях, мечты…)


Ответить

 
Опции темы Опции просмотра
Старый 05.09.2009 16:35   #261  
Offline ID
Аватар для Tohir Malik
Оффлайн
народный писатель Узбекистана
Сообщений: 226
+ 163  774/218
– 0  0/0

Uzbekistan
Энг кичик жиноят. Кисса

Цитата:
Эрталаб ишга кечикиброк келган Шухрат бошлигига батафсил маълумот бермади. Менглиев бошкармага шошиб тургани сабабли уни саволга тутмади. Киска фурсатли учрашувдан сўнг Шухрат кеча мўлжаллаб кўйган учрашувига йўл олди.
Аслида бу жувон билин учрашиши, уни ўтмиш хотираларига кайтариб, ярасини янгилаши шарт эмасди. Чунки йиллар аввал Мохина кампирникига набира келин бўлиб тушган бу жувон кайнона бувисининг сандигидан пул ўгирланганини хатто эшитмаган хам эди. Унга бир-икки савол бериб, олинадиган жавоблар оркали гумонини хакикатга айлантириш ниятидаги Шухрат мактаб директорига учрашганидаёк адашганини хис килди. Милициядан келган йигитнинг физика муаллимасидан сўрайдиган гапи борлигини эшитган директор хали саволлар нимадан иборат эканини билмасданок дарров шубха чодирига ўралиб олди. Шубхасини ойдинлаштириш максадида кўпчиликка хос йўлни тутиб, кўпчилик берадиган саволни берди:
-Нима гап, тинчликми?
Шухрат хам бунака холатда кўп кўлланиладиган сўз билан жавоб кайтарди:
-Тинчлик.
Директорни бу жавоб каноатлантирмади. Шухрат эса унга максадни очик баён этишни истамади. Лекин жувонни директор томонидан ташланган шубха тўрига ўралиб колишини хам хохламади.
Бу мактаб директори кўпгина хамкасблари катори кўл остидаги муаллимларининг ўзига факат тобе эмас, муте бўлишларини талаб киларди. Бу мактабдаги муаллимлар харбийдаги итоаткор аскарлар каби директор чизиб кўйган чизикдан чикмасликлари шарт эди. Кибернетика институтида илм билан шугулланиб юрган Нилуфар ўзи ўкиган мактабга физика муаллимаси бўлиб кайтиб келгач, бу чизикдан юришни истамади. Кирк йиллик умри мактабда ўтган директор чизган чизикдан ёш муаллиманинг юрмаслиги табиий бўлса-да, жамоада бу хол фожиа каби кабул килинарди. “Педсовет” деб аталмиш муаллимлар кенгаши Нилуфар келгунига кадар бир хилда бошланиб, бир хилда якунлангувчи эди. Асосий нотик хам, карор кабул килгувчи хам директорнинг ўзи бўлгач, бу йигинни “кенгаш” деб номлашнинг ўзиёк кулгили эди. Нилуфар келди-ю гўё кўлмакни чайкатиб юборди. Йигинда директор бўёк учун болалардан пул тўплашни буюрганда Нилуфар ота-оналар хузурида иснодга колишга токати йўклигини айтиб, бу ишдан бош тортди. Ўша йигинда бу буйрукдан норозилар оз эмасди, лекин барчалари дардларини ичларига ютдилар, хеч ким ёш муаллиманинг ёнини олмади. Чунки директорнинг кахрига учрашдан кўра ота-оналарнинг норози бокишларига чидаш осонрок эди. Гарчи Нилуфар ёлгиз бўлса-да, директор эртами ё индинми унинг сафига бошкаларнинг кўшилишидан чўчиб колди. Муаллимани ишдан хайдагиси келди-ю, лекин бахона-сабаб тополмай кийналди. Кеча туман халк таълими бўлимининг мудири синфларга бир-бир кириб чикди. Физика хонасига кирганида ашёлар орасида эски физика дарслигига кўзи тушиб колиб, кўзлари ола-кула бўлди-ю “Нима учун эски дарслик бу ерда турибди, хали хам эски дарсликлардан фойдаланяпсанларми?!” деб кекса муаллимга дагдага кила кетди. Физика хонасига шу муаллим масъул бўлгани учун хамма бало дўли унинг бошига ёгилди. “Пенсияга чиккан бўлса, уйида ўтирсин!” Мудирнинг бу хукмини директор ўша ондаёк амалга оширишга тайёр эди. Гарчи бу машмашада Нилуфарга хатто дашном хам берилмаган бўлса хам у чидаб туролмади, бир пайтлар ўзига дарс берган муаллимнинг ёнини олди. “Эски дарслик турган бўлса, бунинг нимаси жиноят? Эски дарсликда хам янгисида хам Ньютон конуни бир хил-ку?” деди. Мудир бу махмадана жувонга ўкрайиб каради-ю “сен билан пачакилашиб ўтирмайман”, дегандай юзини бурди. Мудирнинг ўрнига директор хужумга ўтди. Нилуфар бўш келмай “Сиз янги дарслик бўйича ишлашга мажбурсиз. Чунки эски дарслигингизда кўшма гапга Горкийдан мисол келтирардингиз. Худди Горкий ўзбек тилида ёзгану худди Абдулла Кодирий асарларида кўшма гапга мисол йўкдай эди”, дегач директор портлаб кетаёзди. Мудир “ички масалларни ўзингиз кейин хал киласиз”, демаганида директорнинг портлаши тайин эди. Факат портлаш натижаси кандай бўлиши мавхум эди.
Кечаги портлашолди холатидан хали кутула олмаган директорга милиция ходимининг келиши нажот кемаси каби кўринди. Агар милиция Нилуфарни бирон жиноятга алокадор деган гумонда сўрок килмокчи бўлса хам ишдан бўшатиб юборишга сабаб топилади, деб кувонди. Шухрат мактабдаги вокеалардан, хусусан, директорнинг кўнглидан ўтган фикрдан бехабар бўлса-да, “нима гап, тинчликми?” деган саволидаги охангдан “тинчлик эмас, муаллимангиз камалиши керак”, деган жавобдан умидвор эканини сезди.
-Кайноталари Америкада ишлаётган эканлар, илмий ишларига доир бир-икки нарсани сўраб, аниклаб олмокчиман,-дегач, директор “ростдан-а?” дегандай унга тикилиб колди.
-Давлат ахамиятига эга сирни олиб чикиб кетибдими?
Оилавий масала майдалашиб, миш-мишга айланмасин, деган максадда гапни чалгитмокчи бўлган Шухрат директорнинг бу саволидан сўнг “сиёсатга буриб юборди-ку?” деб бир оз гангиди. Айтилган сўз айтилган, камон ўки сингари директор истаган мўлжал сари учиб борарди. Шухрат директор кўнглидаги нишон нимадан эканини тасаввур килмасди, шунга карамай айтиб юборган гапининг нотўгри акс-садо беришини хам хохламасди. Шу боис “ўк”ни бошка томонга буриб юбориш учун ўзини кулимсирашга мажбур килди-да:
-Давлат ахамиятига доир махфий иш билан шугулланган одам четга осонлик билан чикарканми, ўйлаб гапиряпсизми?-деди.
Бу дашном директорга малол келиб, пешонасини тириштирди:
-Нилуфар хозир дарсда, сиз милиса экансиз-ку, худоси келиб колса хам дарсни бузишга йўл кўйиш мумкинмас.
Директорнинг кўрс муомаласидан Шухрат ранжимади, аксинча уни кўллаган бўлди:
-Тўгри киласиз, сўрайдиган гапим дарсни бузишга арзимайди хам, мен ташкарида кутиб тура коламан.
Танаффус пайтида Нилуфар мактаб ховлисига чикиб, баскетбол тўсинига суянганича болаларнинг ўйинини томоша килаётган Шухратга якинлашди. Милициянинг ташрифидан норозилигини яширмай курук охангда:
-Менда гапингиз бормиди?-деб сўради.
-Ха, вактингиз бемалол бўлса, собик эрингиз... Сухроб хакида гаплашиб олсак...
-Собик эрим...-Нилуфар кошларини чимирди.-Собик эрим хакида гаплашадиган гапим йўк. Собик кайнотам хакида гаплашмокчи экансиз-ку?
-Директорингизга атай шунака девдим. Аслида...
-Гапингиз зарурми?
-Зарур бўлмаганда сизни безовта килмасдим.
-Яна бир соат дарсим бор. Хохласангиз кутинг. Факат бу ерда эмас, эски кинохонанинг ёнида туринг.
Нилуфар шундай деб жавоб кутмасданок кайрилиб кетди.
Шухрат бир кўришдаёк унга махлиё бўлди. Ок юзли, кошлари калин, чарос кўзлари узун киприклар билан ихоталанган сарвкомат бу жувоннинг хусни хар кандай йигит хушини олар даражада бўлгач, Шухратнинг юраги “жиз” этмасинми! Агар эр кўрган жувон бўлмаганида Шухрат унга совчи кўйишни ўйлаб колиши хам мумкин эди. Хозир унинг изидан карай туриб Сухробнинг нодонлигидан аччикланди. Шундай жувон билан ажрашиб, кўчадаги шилталар билан нафсини кондириб юрувчини нодон деб атамок камлик килар, хатто ахмок демоклик хам етарли эмасдир. Бу бузукликнинг накадар улуг гунох эканини, бу гунохнинг жазоси хам огир кечажагини Шухратга биров тушунтирмаган. Тушунтирганда эди, Сухробни нима деб аташни ўзи биларди. Хеч бир банда бузук бўлиб тугилмайди. Афсус шуки, бузук холида ўлиши мумкин. Бу кисмат пешонасига ёзилган бўладими? Йўк, банданинг такдир ёзугида поклик кўчаси хам бор. Бу кўчага юрмай, иблисга бандалик килиб бузукликни ихтиёр этибдими, демак, бузуклик холида ўлмокликни ўзи истабди, ўзи танлабди. Эхтимол бу йўлни танлашида хидоят йўлида тарбия бермаган ота-оналарининг хам хиссалари бордир, валлохи аълам?!
Шухрат хозир бу хакда ўйламади. Шундай гўзалнинг бир ахмок туфайли бахтсиз бўлиб колишидан афсусланди халос.
Авваллари хамиша гавжум бўлувчи кинохонанинг атрофи энди файзсиз эди. Бир соатдан сўнг Нилуфар келди. “Милициянинг мухим гапи бор экан” деган хавотирда шошилиб келмади. Одатдагидай шошилмасдан юриб келиб, якинлашди. Бир жойда туриб гаплашиш ўтган-кетганнинг диккатини тортиши мумкин, боши очик аёлнинг, яна гўзал жувоннинг бир йигит билан гаплашиб туриши эса янги миш-мишлар дўлини ёгдириб юбориши тайин эди. Шу боис икковлари хам худди кўз карашлари билан келишиб олгандай аста юра бошладилар. Шухрат максадини дарров ошкор эта олмади.
-Кайнотангиз билан бирга ишлаган экансиз?-деб сўради Шухрат.
-Ха, бир тажрибахонада лазер муаммолари билан шугулланардик.
-Америкага кетишганларини эшитувдингизми?
-Эшитдим. Хайрон хам бўлдим.
-Нега?
-Америкада ишлайдиган даражадаги олимлардан эмасдилар.
-Балки илмни ташлаб бошка иш килаётгандирлар. Бир машхур артистимиз дўконда фаррошлик килаётган экан.
-Нима иш килаётганларини эшитмадим. Хар холда фаррошлик килмасалар керак.
-Бунака ишлардан ирганадиларми? Димогдормидилар?
-Сиз мендан бошка нарсани сўрамокчийдингиз. Тезрок сўранг, сиз билан узок юра олмайман.
-Сиз кайнотангизга ёкиб колганингиз учун бу хонадонга келин бўлганмисиз?
-Энди бунинг ахамияти йўк. Бўлар иш бўлиб ўтган.
-Сухроб билан нега ажрашиб кетдингиз?
-Агар менга совчи кўйганингизда шундай деб сўрашга хакли эдингиз. Шунда хам жавоб кайтармасликка хакким бўларди. Милисага тегишли зарур саволингиз бўлса сўранг, шахсий хаётимга аралашманг.
Нилуфар жавоб кайтармасликка хакки борлигини бежиз таъкидламади. Эрдан чикканидан бери совчиларнинг ташрифидан безиб кетган жувон ажралиш сабаби албатта сўралишини билар, жавоб кайтаришни эса истамас эди. “Эрим такасалтанг эди” ёки “Кайнона бувим молпараст, пулпараст эди”, дейиш бошкаларга осон туюлиши мумкин, лекин бу гапларни айтиш Нилуфарни ўша кўнгилсиз кунларга кайтариб, ярасини тирнаб, туз сепгандай бўларди. Турмуш куриши мумкин бўлган одамга-ки айтишни истамаган гапларни етти ёт бегона милиса йигитга айтсинми? Хасрат килсинми?
Жувондан дашном эшитган Шухрат довдираб колди, хатто пешонасидан тер чикиб кетди. Назарида дарахт панасида капитан Менглиев беркиниб тургандай, унинг ахволидан кулиб “тўрт йил ўкибсан-у укмабсан, савол бериш илмини ўрганмабсан, укам!”деб танбех бергандай бўлди.
-Сухроб хеч ерда ишламас экан, тирикчиликларингиз кандай бўларди?
-Сухробни нима учун суриштириб колдингиз? Шу гапингизга караб, кейин жавоб бераман. Агар “ишга таалукли сирни очишга хакким йўк”, десангиз хайрлашамиз.
-Сир йўк. Мохина опокининг уйини ўгри урибди. Ўгрини кидиряпмиз.
-Сухробнинг нима алокаси бор? Ха... ундан гумонсираяпсизми?
-Жиноятчи топилмагунча шу хонадон атрофидагиларнинг хаммаси билан кизикиб кўришга мажбурмиз.
-Балки аразлаб кетиб колган келинлари ўгридир?
-Пичинг килманг, илтимос. Гапимни диккат билан эшитинг, хохласангиз жавоб беринг, истамасангиз зўрламайман.
-Сўранг.
-Уйда емок-ичмокдан ташкари йигит кишининг кўчадаги харажатлари бўлади. Сухроб тўйдан кейин чилла тутиб ўтирмагандир. Кафе, дискотека, пиво, сигарет... Хаммасига пул керак. Пулни каердан оларди?
Нилуфар бу гапни эшитиб Шухратга ялт этиб каради-да:
-Сиз буни каердан биласиз?-деб сўради.
Шухрат Сухроб билан синфдош бўлганини айтгиси келмай “унинг киликларини ўрганишга тўгри келди”, деб кўя колди. Нилуфардан жавоб кутиб уч-тўрт кадам жим юрди. Кейин саволини кайтарди.
-Пулни каердан оларди?
Пулни каердан оларди...
Онасидан оларди. Етмаганига бувисини эритишга харакат киларди. Бувисининг эриши осон эмасди, лекин шунга карамай мингирлаб-мингирлаб, кўп бўлмаса-да пул бериб турарди. Сухроб ярим кечада уйга ширакайф кайтганда унинг огзидан анкиётган кўланса хиддан Нилуфарнинг кўнгли айнирди. Алмойи-алжойи гапларидан энсаси котарди. Олимнинг ўгли бу кадар бевош, бу кадар бузук бўлишини хаёлига хам келтирмай турмуш куришга кўнгани учун ўзини ўзи лаънатлаб чикарди. Кайнотасига эътирози йўк, мўмин одам хар кандай келиннинг орзуси. Кайнонаси хам ёмон эмас. Лекин ўглини бенуксон инсон деб билиб, Нилуфарни гапиртиргани хам кўймасди. Келиннинг “Ойижон, ўглингизга пул берманг, шунда кечалари санкиб юрмайдилар” деган нолалари унга таъсир килмасди. Кайнона бувиси эса “эр каравотингга боглаб кўйилган итми, кўчага чикмай думини кисиб ётиши керакми?” деб вайсагач, Нилуфар ундан нажот кутмай кўйганди.
Милиса йигитга шуларни гапирсинми?
Онасига айтмаган, отасига айтмаган дардларни бу йигит олдида дастурхон килиб ёйсинми?
Йўк, айтмайди. Лекин нимадир дейиши керак...
-Пулингиз колмаса, ўзингиз кимдан сўрайсиз? Ойингизданми? У хам шунака эди. Кайнотамда ортикча пул бўлмасди. Кайнонамга касалхонада унча-бунча тушиб турарди. Шуни хисобидан ўгилни эркалатардилар.
-Бувиси-чи?
-Бувисими? Кишда кор сўрасангиз бермайдиган хилиданлар. Бувидан пул олганини кўрмаганман.
-Эхтимол бувисининг беркитган пулларидан яширинча олиб тургандир?
-Буви пул топишга уста эдилар. Яширишга эса ундан хам уста эдилар. Бир куни кайнонамга пул зарур бўлиб колиб, уйни тит-питини чикариб кидирганлар. Бир тийин хам тополмаганлар.
-Хар холда калаванинг учини тополмаяпман. Сухроб хамиша бокиманда бўлиб яшаган. Тўйни хам ота-онаси килиб берган. Кўчадаги юришлари... нашанинг ўзига фалон пул кетгандир?
Шухрат шундай деб жувонга тикилиб каради. Наша хакидаги гапни эшитиб Нилуфар сескангандай бўлди. Бу холатдан фойдаланган Шухрат саволни давом эттирди:
-Наша чекармиди ахир?
Нилуфар дарров жавоб бермади. Икки-уч кадам ташлагач, Шухратга карамай “Билмайман, мен нашанинг нималигини билмайман”, деди. Кейин яна савол берилишидан чўчиб, сухбатни бас килди:
-Бўлди, мен ўнгга кетишим керак, хайр.
Шухрат “яна саволларим бор”, деб унинг йўлини тўсмади. Аксинча, миннатдорлик билдириб, илик хайрлашди. У жувондан керакли маълумотни олган эди. Нилуфар собик эрининг нашаванд эканини яширишга урингани билан кўзларининг саросима билан жавдираши хакикатни ошкор килиб кўйган эди. Шухратга хозир бу хакикатнинг кераги йўк, Сухробнинг наша чекишини, корадори кукунини хидлашини яхши биларди. Унинг учун икки нарса коронгу эди: биринчиси, нашавандликни уйланмасидан олдин бошлаганмиди ё кейинми? Иккинчиси, шунча йил наша чекиб юрган одам игнага хам ўтганми ё йўкми? Агар игнага ўтган бўлса, харажатлари ошади. Харажатлари ошгач, карзга ботади. Карзга ботгач, энг жирканч ишлардан хам кайтмай, ўзини бошкара олмай колади. Бувисининг ўлимликка асраб кўйган пулини ўгирлаши ўша жирканч ишларнинг бошланишими?
Ишхонасига бориб, эндиги режаларини ўзича пишитди. Менглиев келиб колса маслахатлашмокчи бўлиб, уни анча кутди. Вакт асрдан ошса хамки бошлигидан дарак бўлавермагач, таваккалига иш юритмок учун Сухробнинг суюмли маскани пивохона томон йўл олди.

Ответить 
Старый 09.09.2009 13:02   #262  
uParty Member Known ID Group Ultimate
Аватар для OmoN
Оффлайн
програмщег
Сообщений: 4,971
+ 2,743  5,086/2,116
– 69  99/68

Uzbekistan
Оффтоп:
Қиссанинг давомини сабрсизлик билан кутиб қоламиз...
__________________
Ошибки прошлого, мудрость будущего. (с)Д.Тернер.
Ответить 
"+" от:
Старый 09.09.2009 13:18   #263  
Offline ID
Аватар для Tohir Malik
Оффлайн
народный писатель Узбекистана
Сообщений: 226
+ 163  774/218
– 0  0/0

Uzbekistan
Энг кичик жиноят. Кисса

Цитата:

Адашмаган экан, навбатдаги шишани яримлатган Сухроб стулга ястаниб ўтириб олганича ўтган-кетганларни томоша киларди. Эрталаб уни бувиси уйготиб “жувонмарг бўлгурлар “пули тўланмаган”, деб телпонни ўчириб кўйишибди, ойинг боякиш бизларга телпон килолмай эзилиб кетмасин, хозир бориб тўлаб кел, ўша ер ютгурларнинг хакини”, деб ўн минг сўм ташлаб кетган эди. Чўнтаги тамом куриган Сухроб учун бу пул катта хазина бахтини беролмаган бўлса хам кечгача нафсини алдаб туриш учун етарди. Нафс галаён килиб турган пайтда “онаси боякиш”нинг телефон килолмай эзилишини у тасаввурига хам сигдиролмас эди. Бир шиша пивони бўшатгач, чўнтагини кокиб олган Макс билан Ражабни бўралаб сўкди. Баралла овозда эмас, пичирлаб сўккани учун кўнгли рохатланмади. У телефон хаки учун колдирилган пулни ишлатиб кўйиб, бувисидан хижолат бўлишни ўйламасди. “Телпон идорасига бораётиб автобусда пулни ўгирлатиб кўйганига” бувисини бир бало килиб ишонтиришига амин эди. Бувисининг жаврай-жаврай яна пул беришини хам биларди. Унинг ташвиши ўн минг сўм пулнинг маишат бошланмай туриб дарров тугаб колишида.
Шу ташвишда ўтирганида Шухратни кўрди-ю валинеъматини учратгандай суюниб кетди. Шухрат хам бу учрашувдан мамнундай бўлиб, у билан кўришди.
-Хотининг ўгил тугдими, жа-а хурсандга ўхшайсан?-деди Сухроб унинг елкасига кўл ташлаб.
-Ўгил тугиб берадиган кизга уйланадиганга ўхшаб турибман,-деди Шухрат унинг рўпарасига ўтириб.
-Тўгри киласан, сен тез уйланишинг керак. Кизларни аврашни эплай олмас экансан. Кечаги канжиклар сенинг айбинг билан кўлдан чикди. Чикимига ўзинг куйдинг, менга барибир.
-Шуни хам чиким деб юрибсанми?
-Ха, энди сенга ўхшаган бойваччаларнинг ёнидан ел ўтмайди. Лекин бугун мен уларнинг терисини шилиб оламан, сен жим турасан.
-Бугун шу ерга келади, деб ўйлаяпсанми? Энди улар шахардаги хамма дискотекаю ресторанларни бир-бир айланиб, менга ўхшаган лакмаларни сувга олиб бориб, сугормай чиккандан кейин бу ерга келади. Демак, орадан камида бир ой ўтади. Унгача ховурингдан тушиб коласан.
-Лакмалигинг тўгри. Лекин хохласанг мен уларни шу бугун топиб келишим мумкин.
-Кўй, ўшаларингни. Сенга ёкадиган бошка зўр гап бор.
-Зўр гапинг бўлса гапир, мазгиимни котириб нима киласан?
-Бувингнинг пулларини ўгирлаган одам топилди.
Шухрат шундай деб Сухробдаги ўзгаришни кузатиш учун унга тикилди. У кутгандай Сухроб чўчиб хам тушмади, кизикиши ошиб хаяжонланмади хам. Эътиборсиз, хатто ишончсиз тарзда:
-Зўр-ку! Ким экан?-деб кўйди.
Шухрат жавоб беришга шошилмай, унга тикилиб ўтираверди. Бу тикилишдан энсаси котган Сухроб кўзларини олиб кочиб:
-Лагмондай чўзма, айт айтадиганингни,-деди.
-Бувинг бечорани ўзинг какшатгансан. Ўгри сенсан,-деди Шухрат мугомбирлик билан илжайиб.
Бу гапдан кейин хам Сухроб чўчиб тушмади. Аксинча, Шухратга тухматдан газабланган каби норози киёфада тикилди. Ундан кўз узмаганича шишани кўтариб, пивони охиригача ичди-да, лабини кафти билан артди. Кейин масхара охангида гап бошлади:
-Одамни кўркитманг милиса амаки. Шунакаям хазиллашасизми, юрагим шувиллаб кетди-я! Иштонимни бўктиришимга сал колди! Хазил-хазил билан мен бечорани камаб кўйманг тагин?
Шу пичинглари билан Шухратни масхаралмокчи бўлди-ю, лекин унинг карашига бардоши етмади.
-Кўзларингни олиб кочма,-деди Шухрат.
-Сенам менга бунака тикилма. Мени ўгри деяпсанми? Аввал исбот кил!
-Исботим бор. Лекин мен сени камокка олмайман. Милиция идорасига ўзинг борасан. Айбингни бўйнингга оласан. Энг мухими – аввал пулни жойига кўйиб, бувингдан кечирим сўрайсан.
-Жа-а катта кетвормадингми, ошна?
-Мен катта кетган бўлсам, сен жуда паст кетибсан. Сен оддий ўгри эмассан. Бувисининг ўлимликка асраганини ўгирлаган пасткаш одамсан.
-Сен менга валдир-вулдир килма, бунака олифта гапларингни милиса ошналарингга бориб гапир. “Ўлимлик-ўлимлик” деб бошимни котираверасанми?!
-Бошингни котираётганим йўк. Бувингнинг гапларини айтяпман.
-Бабкам колок кампир, тилига келганини кайтармай валдирайверади.Ўлимлигига пулнинг нима кераги бор? Гўрковга пулни ўзи бермайди-ку? Ўлса биз кўмамиз, харажатини хам ўзимиз тўлаймиз. Сен эса менга жириллама! Тирнок орасидан кир кидиришингнинг фойдаси йўк. Бу кичкинагина, арзимаган жиноят. Сенларнинг тилларинг билан айтилганда “майда ўгирлик” дейилади.
-Бувинг даъво килаётган пулнинг микдори “майда ўгирлик” доирасига сигмайди.
-Бабкам озгина мошенница, атай ошириб айтган. Сандикдаги пул бир миллионга хам етмасди.
-Сен каердан биласан?
Сухроб гапидан илинганини сезиб, довдиради. Шухрат ундан жавоб кутди. Сухроб одамзотга керакли аллаканча фазилатлардан бебахра бўлгани билан ёлгончилик иллатидан бенасиб эмасди. Таъбир жоиз бўлса, бувиси ёлгончилик булогидан тўйиб-тўйиб сув ичишни ўргатган эди. Шундай экан, кечагина иш бошлаган тажрибасиз милиционер олдида гапини йўкотиб ўтирармиди? Кўрккан олдин мушт кўтарар, деганларидай у эски усулни кўллаб, дагдага охангига кўчди:
-Ойим Америкага кетаётганида бабкам “ўлимликка тўрт юз минг сўм асраб кўйганман”, деганди. Бўлдими? Гапимга ишондингми?
-Ишондим. Мебеллар-чи? Нега сотдинг?
-Мебел меники, хохласам ўтираман, хохласам сотаман. Мен шу уйнинг меросхўриман. Хамма нарса меники! Одам ўзининг мулкини сотса хам камайверасанми? Конунларингда шунака ёзилганми?
-Китобдаги конунда бунака ёзилмаган, лекин...
Шухрат “виждон конуни хам бор-ку?” демокчи эди, бу гапи шамолга карши кичкириш каби зое кетишини билиб, тилини тийди. Сухроб эса унинг дилида колган гапни тушуниб етгандай, афтини бужмайтирди:
-Сен менга тир-пир килиб, бунака сафсата сотма. Бошка гапинг бўлмаса, боравер, ойинг хавотир олмасин.
Сухроб шундай деб копкоги очилган пивога кўл узатган эди, Шухрат чакконлик килди, шишани олиб, икки-уч култум ичди. Сухроб унга “пиво ичмас эдинг-ку?” дегандай савол назари билан каради. Шухрат мугомбирлик билан илжайиб кўйди.
-Ойим хавотир олмайдилар. Бугун дискотекада мажлисим бор, Сухроб деган танти ошнам бор, тонггача мехмон килади, деганман.
Хозиргина дагдага килаётган милисанинг бу охангга кўчиши Сухробни гангитиб кўйди. Кайси гапи хакикат-у кайсиниси майнавозчилик эканини билолмай колди. Шухрат эса хотиржам равишда яна икки култум пиво ичди.
-Сендан карзим борми, нега мехмон киларканман?-деб тўнгиллади Сухроб.
-Мебелнинг пулига шерикман,-деди Шухрат,-кеча ошнанг алдаган эди, бугунги хуморбосди сенинг хисобингдан.
-Валдирама!
Шухрат ўзини мажбур килиб кулди.
-Чумчукюрак бўлиб колибсан-ку, ошнам,-деди у кула-кула,- шу гапимга ишондингми? Мен ошнасини камокка рўпара киладиган пасткашга ўхшайманми?
-Ишонганим йўк, гапингга яраша жавоб килдим,-деди Сухроб ўзини оклаб.
-Мен сени каматмайман, лекин “Хисобли дўст айрилмас”, деган гап бор. Камокдан олиб колганим учун бир ярим йил мени текини билан таъминлаб турасан.
-Нима? Нима дединг?
-Ошначилик хурмати бор бўлгани учун бир ярим йил, дедим. Камалсанг, камида уч йилга кетасан. Уч йилдан олиб колганим учун уч йил бокишинг керак эди, бир ярим йили сенга сийлов.
Шухратнинг шундай деб безбетларча тикилишидан газабланган Сухроб уни бўш шиша билан уриб юборишига сал колди. Шухрат яна кула бошламаганида уриб колиши тайин эди.
-Ўзингни бос,-деди Шухрат бирдан жиддийлашиб.-Агар ошначиликни бузишни хохламасанг мен хакимда бунака ёмон хаёлга борма. Каллангни ишлатиб кўр: сени ўгирликда айблаганим билан исбот кила олмайман. Далил йўк, гувох йўк. Мен сенга аввал хам айтдим: умуман, хеч кандай ўгирлик йўк. Бувингнинг ё эси айниб колган, ё “Пулимни ўгирлатдим”, деб давлатдан ундириб олмокчи. Эрта-индин амнистия эълон килинса, бу “Иш” умуман ёпилади. Мени бир ярим йил эмас, бир ярим кун хам боколмаслигингни биламан. Сен бечорага ўлигини ташлаб оладиган хароб одамга ўхшайманми? Менга пулинг керак эмас. Менга халол улфат керак. Пул хамма ёкда тикилиб ётибди. Кўнгилга ёкадиган улфатни топиш кийин.

Шухрат “улфат”ининг чакнай бошлаган кўзларига караб гаплари мойдек ёкканини англади-ю ўзининг ишидан ўзи мамнун бўлиб жилмайди. Дискотекада кечкурун кўришажагини маълум килиб хайрлашди.
Ответить 
Старый 09.09.2009 13:19   #264  
Offline ID
Аватар для Tohir Malik
Оффлайн
народный писатель Узбекистана
Сообщений: 226
+ 163  774/218
– 0  0/0

Uzbekistan
Энг кичик жиноят. Кисса

Цитата:
Идорасига кайтиб Менглиевга салом бериши билан капитан алик ола туриб “ичганмисан?” деб сўради.
-Олгиртойнинг ишончини тўла оклаш учун озгина пиво ичишимга тўгри келди. Кейин озгина фарс хам ишлатдим.
Шухрат шундай деб ўзи ўйлаб топган, “фарс” деб аталмиш калтис хазил баёнини айтиб, бошлигидан бу “кичик сахна асари” учун мактов кутди.
Менглиев макташга шошилмади. Лейтенантга тикилганича жим колди. Сўнг:
-“Фарс” шунака бўладими? “Хазилнинг таги зил” бўлишини хисобга олмадингми?-деб сўради.
-Сухроб эшитган гапларини мулохаза килиб кейин хулоса чикарадиган хилиданмас. У менга ишонди. Энди ўртокларини хам ишонтиради. Мен уларнинг орасига кириб оламан.
-Сен кайси бўлимда хизмат киласан? Кайси “Иш”ни тергов киляпсан, адашиб кетмадингми? Гиёхвандлик билан шугулланадиган бўлим бор, ўзининг мутахассислари бор.
-Буни биламан. Лекин бир жиноят иккинчи жиноятни фош килишга хизмат килса-чи? Юз ўгириб кетаверамизми? Биринчи жиноятнинг илдизи иккинчи жиноятга такалса-чи?
-Хўп, такалди хам дейлик, нима килмокчисан?
-Дискотека билан жиддийрок шугулланиш керак.
-Олдин ўгирликни бир ёклик килиб ол-чи? Бугун эрталаб кампир шахар бошкармасига шикоят килиб борибди. Кечаги гапинг тўгри чикди, кампирга пули кайтариб берилса бас, ўгрини топиш-топмаслигимиз билан иши йўк. Топмасак, кайтага кувонади, “икки миллион ўгирлатдим, пулимни топиб берасанлар” деб даъво килиб юраверади.
-Ўгри ўзининг невараси. Бунга шубхам йўк. Унинг маишатига сандик тўла пул хам камлик килади. Гиёхвандларга даллоллик килиб тирикчилигини аранг ўтказиб юрибди. Дискотека кўп сирларни ошкор килиши мумкин.
-Гумонларингни айт-чи?
-Аввало дискотеканинг асосий иши кечаси бошланади. Хокимнинг карорига кўра, бунака жойлар соат ўн бирда ишини тугатиши керак. Булар эса асосий маишатни ўн бирдан кейин бошлашади. Бу жойларни текшириб турувчи профилактика нозирларини хам бир элакдан ўтказиш керакмикин? Хар холда дискотека ёнидан ўтишаётганда кўзларини бекордан бекорга юмиб олишмаса керак?
-Сен бу томонга шўнгима, бўладиган гапни айт.
-Дискотекага кирган одам бир оздан кейин ўзгаряпти. Галати холга тушяпти. Мен хам ўзимни бошкача хис килдим.
-Нега ажабланасан? Музиканинг шовкини гангитиб кўяди. Рок-музика хам ўзига хос наркотик хисобланади.
-Мен бошкача хулосага келдим. Дискотекага корадори кукуни сочилса керак.
-Кандай килиб?
-Хаво совутгичлар пуфлаб бериши мумкин. Бу ерга келадиганлар ана шу енгил кайфга ўрганишганга ўхшайди. Бунакаларни корадорига ўргатиш осонрок бўлади.
-Таклифинг?
-Дискотекадаги хаво таркибини текшириш керак. Ундаги доимий мижозлар кузатилса, сотувчиларнинг изига тушиш мумкин. Олгиртой билан Ражабнинг муносабатлари алохида кузатилиши керак. Сухроб менга кармок ташлади. Ўзимни лакмаликка солиб илинмокчиман. Улар фош этилса, ўгирлик хам ойдинлашади.
-Хўп, сен ўзингни лакмаликка солавер. Лекин аслида-чи? Улар сендан ахмокрокми?
Шухрат бошлигининг максадини англамай елка кисди-да, мужмаллик билан жавоб кайтарди:
-Шунака бўлса керак...
-Агар ўзингни улардан акллирок деб хисобласанг, ўйинга аралашмаганинг маъкул. Акллиларнинг ахмоклар кўлидан ўлим топишига тарих кўп гувох бўлган. Сен ўлишга шошилма.
-Жуда-а вахима килиб юбордингиз-ку?-деди Шухрат жилмайишга харакат килиб.
-Вахима эмас. Олгиртойинг билан Ражаб Самиев итбалик бўлиши мумкин. Лекин уларнинг ортида наханг тишини кайраб турибди. Бу сенга богчадаги “уруш-уруш” ўйини эмас. Улар учун инсон жонининг бир сўмлик хам кадри йўк. Шу гапларимни ўйлаб кўр. Кандай ўйинга аралашмокчи бўлаётганингни аввал ўзинг тушуниб ол. Ана ундан кейин таклифларингни когозга тушириб, бошликка билдирги ёз, мен маслахатлашиб кўраман.
Менглиев Шухратнинг гапларини эътиборсиз тинглагандай кўринган бўлса-да, унинг зийраклигидан мамнун эди. Аслида, Ражаб дастлаб сўрок килинаётган дамдаёк бу оиланинг корадори сотиш билан шугулланишини гумон килиб эди. Шухрат Америка элчихонасининг Сухробга рухсатнома бермагани сабабини аниклашга ёрдам беришни сўраганида “яна бир мухим далилни унутяпсан, ўйлаб кўр”, деб айнан шуни назарда тутганди. Шухратнинг ўйлаб кўриб, калаванинг бир учини топишини кутмасдан Самиевлар оиласига доир маълумотлар билан кизикди. Холниса Самиеванинг йигирма беш йил мукаддам катта шахарга кўчиб келгани, “Райком бува” деб номланмиш амалдорнинг тўшагини обод килиб юриб бир ўгил тугиб олгани ва бу хизматлари эвазига хозир яшаб келаётган ховлига эга чиккани Менглиевни кўпам кизиктирмади. Ўз хусну малохатидан шу тарзда самарали фойдаланувчи аёллар ўтган замонда кам эмасди. Хозир хам етарли. Гарчи улар зинокорликда айблансалар-да, жисмоний жазога тортилмай кўйилганлар. Бундайларни Худо качон жазолашни хеч бир банда, хусусан Менглиев хам билмайди. Билишга кизикмайди хам. кизикканда эди, Холнисанинг ўтаётган умри жазонинг аввали эканини сезган бўларди.
Холнисанинг ўтмиш замондан жабр кўргани хакидаги даъвоси ажабланарли эди. Менглиев Ражабни биринчи марта сўрок килишга тайёрланаётган пайтда идорага шовкин солиб кирган Холниса “пахта иши”да жабр кўрганини кайта-кайта таъкидлаган эди. Комсомолда ишлаётган шўх-шодон кизнинг “Райком бува” назарига тушгач, иктидорли ёш мутахассис сифатида компартиянинг район кўмитасига ишга олинганини, кунлардан бир кун саркотиб билан мажлис маърузасини ёзаётган пайтида фаррош “билмасдан” устларидан кулфлаб кетганини, окибатда кекса ошик билан ёш маъшука хакида достонлар тўкилмаган бўлмаса-да, миш-мишлар таркаганини Менглиев билмасди. “Пахта иш”и бошланиб, “Райком бува” хибсга олинганда Холниса шахарда яшарди. “Райком бува”нинг юраги хастамиди ё кўркувдан ёрилиб кетдими, хар холда турмага тушган тун ёстикка бош кўйди-ю турмади. Ўлим “Райком бува”ни Сибир турмаларининг азобларидан, хотини ва ўйнашларини эса тергов азобларидан куткариб колди. Холниса “пахта иши”дан жабр кўрганини айтганида буларни назарда тутмаган эди. Бокира умрини мол-дунё хавасига алмаштирган бу жувон каричи билан ўлчанганда у кўрган жабру жафонинг чеки йўк эди. Хар ойда худди маош каби оладиган пул, хар хафта келиб турадиган гўшту ёг “Райком бува”нинг фожиасидан сўнг узилгач, ўзини жабрдийдалар сафида кўрди.
Менглиев бу аёл хаётига хос икир-чикирлар билан кизикмади. Билгани: амалдорнинг ўйнаши бўлган, ўйнаши турмада жон берган. Яна билгани: олий ўкув юртини кизил диплом билан битирган, эътиборли идораларда ишлаган аёл энди курт-писта сотиб тирикчилик килади. Менглиев мана шунисидан ажабланди. Ажабланиш билан кифояланмай, бугун эрталаб Холниса савдо киладиган жойга бориб кузатди.
Ёкилги куйиш шахобчаси якинида омонат тикланган автоустахона гавжум, барча ўз иши билан банд эди. Менглиевнинг зийрак нигохи катта чинор дарахти соя солиб турган майдончага, болалар аравачаси ва пастак ёгоч курсидан иборат Холнисанинг “савдо маркази”га каратилганди. Айрим автомашиналар ёкилги куйгач, айримлари усталарга учрагач Холниса ёнида тўхтаб ўтишарди. Айримлари эса худди бошка ерда сигарет йўкдай, атай шу ерга келиб олишарди. Холнисанинг мижозлари асосан кимматбахо машиналарда келаётган ёшлар эканини фарклаб олиши кийин бўлмади. Бойвачча йигитларнинг гугурт олишларига бошкалар эътибор беришмасалар хам, милиция ходимининг бефарк караши мумкин эмасди.
Капитан Менглиев идорасига кайтиб, бу кузатув натижаларини ўзича тахлил килиб ўтирганида Шухрат келиб, гумонларини баён килгач, жиноятга доир занжир халкаларини бир-биридан узган холда аниклаш мумкин эмаслигига амин бўлди. Шухратнинг билдирги ёзишини кутмай, бошлик хузурига йўл олди.
Ответить 
Старый 09.09.2009 16:55   #265  
uParty Member Known ID Group Ultimate
Аватар для OmoN
Оффлайн
програмщег
Сообщений: 4,971
+ 2,743  5,086/2,116
– 69  99/68

Uzbekistan
Оффтоп:
Яна юқоридаги постимни такрорлашга ийманиб турибман
__________________
Ошибки прошлого, мудрость будущего. (с)Д.Тернер.
Ответить 
Старый 09.09.2009 17:24   #266  
Offline ID
Аватар для Tohir Malik
Оффлайн
народный писатель Узбекистана
Сообщений: 226
+ 163  774/218
– 0  0/0

Uzbekistan
Энг кичик жиноят. Кисса

Цитата:
ЯНА НЬЮ ОРЛЕАНДА:

Саховат илинжи

Набирасини уйготиб, телефон хакини тўлаб келишни тайинлаган Мохина кампир ён кўшниларникига чикиб “Америкадан телпон бўлган-бўлмаганини” суриштирди. Кизи Америкага кетаётганида “Телпонимиз жавоб килмаса кўшниларга сим кокавер”, деб тайинлаган эди. Америкада кечаси телефон алокаси арзонрок бўлгани сабабли Зарина бу томонларда субх кирган чогда кўнгирок киларди. Хар тун нохуш туш кўраётган кампир хар тонг телефон кўнгирогини кутиб, юраклари эзилиб кетди. Назарида бу тонг кизи кўшниларга телефон килгандай туюлиб, умид билан эшик кокди. Кўнгирок бўлмаганини билиб, умиди синган холда бўшашиб кетаётганида рўпарасидан Муаттар чикиб, истамайгина тўхтаб, сўрашди.
-Айланай, эсон-омонгина юрибсизми? Кеча Халимахонларникида ифторликда учрашармиз девдим, кўринмадингиз-а? Бирам хавотирландим, ифтордан кейин хабар олай десам, уйингизнинг чироклари ўчик экан.
-Вой, хозир ифторингиз юрагимга сигадими?
-Яна нима бўлди, айланай?
-Нима бўларди?..-Мохина кизидан хавотирда эканини унга айтгиси келмади.-Гўрда чиригур ўгрини халиям топишмади.
-Сабр килинг, топилиб колар. Сабр яхши нарса. Кеча отин ойи бирам чиройли маъруза килиб берди, чикканингизда эшитардингиз.
-Сиз чикиб эшитибсиз, оламга татийди,-деди Мохина. Муаттар бу кесатикка эътибор бермай, унинг энсасини баттар котириб, таассуротини айта кетди:
-Сабри йўк одамнинг дини хам бўлмас экан. Бир куни хазрати Умар Пайгамбаримиз алайхиссаломникига келиб карасалар, камишдан тўкилган бўйра устида ётган эмишлар. Юзларига, кўлларига камиш ботиб кетганмиш. Хумчадаги сув билан бир сиким арпаларидан бошка озик-овкатлари йўк экан. Шунга каноат килиб яшарканлар. Буни кўриб хазрати Умар йиглаб юборибдилар...
-Яна бир ифторликка борсангиз эшитганларингизни бира тўласи кўшиб айтиб берарсиз, хозир бозорга етиб бормасам, жойдан курук коламан,-деди Мохина унинг гапини шарт кесиб. Бозорга икки-уч дакика кечикиб борса, осмон узилиб ерга тушмаслиги аник бўлса-да, тилига бошка бахона келмагани учун шундай деди. Муаттар ўзини кечадан бери хаяжонга солган хикматларни айтиб бера олмаганидан пушаймон бўлиб колаверди. Ўтган йили кўшнисини рўза тутишга даъват килганида Мохина кампир “рўзангиз тушмагур ярим кунлик бўлганида жон-жон деб тутардим. Сахардан шомгача очликка чидай олмайман, ичакларим узилиб кетиши мумкин”, деганида “вой ўлайин, Худонинг буйругига бунака аралашманг, тавба килинг”, дейиш билан чекланган эди. Кечаги ифторда отин ойи айтиб берган ривоятни эшитиб, кўшнисининг бултурги гапини эслаган, бу ривоятни унга, албатта, айтиб беришни кўнглига туккан эди. Эшитган ривоятига кўра, факирлардан бири “Йа Расулаллох, факат хурмо еявериб, ичимиз куйди, хар доим мева еймиз”, деб нолиганида Пайгамбаримиз алайхиссалом “Мен хам худди сизлар каби икки ойдирки, мева ейман. Уйда ейишга бошка нарса йўк”, дедилар. Яна бир киши очлик туфайли корнига тош боглаб юраркан. Иссик тош коринга богланганида ошкозондаги очлик азоби бироз чекинаркан. Ўша одам корнидаги тошни кўрсатиб, очликдан шикоят килганида Пайгамбаримиз алайхиссалом хам муборак коринларига боглаб олган тошларни кўрсатган эканлар. Бу ривоятдан мутаассир бўлган Муаттарнинг Мохина кампирга аталган гаплари айтилмай колиб, афсусланди.
Бозорга шошаётган Мохина бир неча кун илгари худди шу пайтда Нью Орлеан полис махкамасида кизининг азоб чекиб ётганини тасаввур хам кила олмасди.
Корадорифурушларга дастёрлик килишда айбланган Зарина узоги билан кечгача озод бўлишидан умидвор эди. Гарчи бу мамлакат конунларини билмаса-да, корадори савдосига аралашиш барча юртларда жазоланишидан хабардор эди. Кечгача икки марта сўрок килдилар. Сўрок якунида “энди сиз озодсиз, камчилик биздан ўтибди, узр” деган жонбахш гапни кутиб, илтижо билан тикилди. Иккинчи сўрок якунида сержант:
-Аслида сени хам, шерикларингни хам хибсга олиш, суд килишнинг хеч хожати йўк эди,-деганда умидвор кўзларида нур чакнади. Аммо кейинги гап нурни сўндирди, хатто жонини сугуриб олгандай бўлди:-Ўша жойнинг ўзида отиб ташлаш керак сендакаларни. Американинг бошига битган балосанлар сенлар!..
Сержант бу захарли гапини Хамелтон ёки Эденбургга айтса ўринли эди. Бирок, айбсиз заифага бундай дейиши ўтмас пичок билан сўйишдан баттар азоб эди. Зарина совукдан эмас, кўркувдан калт-калт титраб, панжара ортида гужанак бўлиб, кисмат хукмини кутарди. Хатто дарчаси хам бўлмаган хибсхонада куннинг ўтганини билиш мушкул эди. Зарина тун кирганини тахмин килиб, тонг отишини умид билан кутаётганда панжара эшигини шараклаб очиб, гавдаси аёлга нисбатан кўпол эркакни эслатувчи жувонни киритдилар-да, “Кўлинг кичишаётган бўлса, ана, хуморингни бос”, деб нари кетдилар. Зарина бу гапнинг маъносини тушунишга улгурмай, эркакшода жувон унга якинлашиб, бошига мушт туширди. Кейин тепди. Заринанинг хушдан кетишига шунинг ўзи кифоя килди. Бу хотиннинг кимлиги, нега камалгани, уришдан муроди не эканини билишга уринолмай хам колди. Хушига келиб кўзини очганда хибсхонада нотаниш хотин кўринмади. Темир панжара ортида турган полициячи “Биров урса индамай ётаверасанми, нега ёрдамга чакирмадинг?” деб кўйди-да, кимгадир кўнгирок килиб “жиноятчининг хушига келганини” билдирди. Дам ўтмай сержант келиб, шу ернинг ўзида яна сўрок бошлади. Саволлар маъноси кечагидан фарк килмади. Сержант асосан Хамелтон ва Эденбург алока килган одамлар билан кизикди. Зарина бу ерда хеч кимни танимаслигини айтса хам, бу жавобдан коникмади. Терговни чўзмай, “янги кўшни келгунига кадар эсингни йигиб ол”, деб бўлажак азобдан огох этди.
Полис махкамаси атрофида умидвор кезаётган Жўра бу онда сахродаги куруб колган кудукдан сув тошиб чикишини кутаётган телба холида эди. Нью Орлеан довул хукмида колган кечаси иккинчи кават зинасида дийдирашиб ўтиришганда Зарина: “Шунака хам бўладими, “одаммисан” дейдиган бир мехрибон хам топилмайдими бу юртда?” деб алам билан хўрсинганида Жўра:
-Мехрибон дейсанми? Валади зинолар билан тўлган, эркак билан эркак, аёл билан аёл никохланадиган юртда кандай мехр-окибат бўлиши мумкин?-деб асабий тарзда жавоб берган эди.
Жўра бу гапларни ўша тун беихтиёр айтиб юборганди. Ўз ахлининг махсули бўлмаган бу фикрни у сафари арафасида дўсти Нуриддиндан эшитган эди. Полис махкамасининг эшигидан хотини чикиб келишини умид билан кутаётган Жўра ўша гапни яна эслади. Сўнг бу ерда ўтираверишдан наф йўклигини англаб, “чикмаган жондан умид” деганларидай биронта мехрибонга йўликтиришни Худодан сўраб шахар маркази томон юрди. Катта дўкондаги иш юритувчининг ёрдамчиси сифатида топиш-тутиши ёмон бўлмаган хамшахридан яна ёрдам сўрашга карор килди. Бу юртга отланганларида кайнонасининг узок кариндоши бўлмиш Хамробекдан умидлари катта эди. Хар холда Хамробек уларга кўлидан келганича ёрдам берди. Аммо кеча “Сизга шунча пулни ким бериб туради? Хўп, берди хам дейлик, карзни кандай узасиз?” деб Жўранинг умид чиннисини синдиришдан ўзга чораси колмади.
Полис махкамасидаги бесамар кутишдан сўнг Жўра синдирилган ўша умид чиннисини гўё тупук билан чегалагандай яна Хамробекка рўпара бўлди.
-Сиз ўртага тушиб карз топиб бераверинг, мен Тошкентга телефон киламан. Кайнонам уйни сотиб, пулини юборадилар. Мен бировнинг хакини еб кетадиган номард эмасман.
-Ака, бу гапингиз Тошкентга ярашади. Бу ернинг битта коидаси бор...
-“Ўзинг учун ўл етим”ми? Бир марта айтгансиз,-деди Жўра асабийлашиб.-Нима, етимлар индамай ўлиб кетаверишлари керакми? Ватандош дегани бир-бирини кўлламайдими?
-“Ватандош” дегани тилдаги ёки газетдаги гап,-деди Хамробек унинг хакикатни тушунишга ожизлик килаётганидан гашланиб.
-Бу ёкка келмасимдан олдин телефонда гаплашганимизда ваъда канака бўлган эди?-деди Жўра таъна охангида.
-Мен ваъдамни бажардим: кутиб олдим, университетга рўпара килдим. Илмингиз уларнинг талабига жавоб бермаса, мен айбдор эмасман-ку?
-Хаммаёк гирром! Хаммаёк муттахамлик!-Жўра шундай деб ижирганди-да, бир оз тин олди. Кейин ўзини босиб сўради:-Нью Йоркка бориб келсам-чи? Абдуолим деган одамнинг бир жамияти бор экан, деб эшитдим, ё у хам ёрдам бермайдими?
-Билмадим...
Хамробек Абдуолимнинг ёрдам бермаслигини биларди. У одам сиёсий бахона билан ўзини “кувгин” либосида кўрсатганларнигина панохига оларди. Жўрага ёки Заринага ўхшаб пул илинжида келганлар билан иши йўк эди. Хамробек бу хакикатни айтсаммикин ё индамай кўйсаммикин, деб иккиланди. Кейин “яна бекордан бекорга сафарга отланмасин”, деган хавотирда бор гапни айтиб, тушунтирди.
Жўра Абдуолимни яхши билмаса хам жамиятининг вазифасини кисман биларди. Шу боис Хамробекнинг айтганлари унга фавкулотда янгилик бўлиб туюлмади.
-Биз хам ўзимизни “кувгин” деб эълон килсак-чи?
-Канакасига?-деб ажабланди Хамробек.
-Масалан, менинг сиёсий карашларим учун илмий ишларимга тўганок бўлишган.
-Шуни исбот кила оласизми?
-Канака исбот керак?
-Билмадим. Бир артист кувгинлигини исбот кила олмаган экан, деб эшитувдим. Хар холда бугун бориб “мени кувгин килишди”, деганингиз билан эртага кўлингизга пул туткизиб кўйишмаса керак. Билишимча, сиёсий ишларига ярасангиз канотига олади, бўлмаса дий-диёйингизни айтиб, чапагингизни чалиб колаверасиз.
-Унда нима килай?-деди Жўра бўгилиб.
-Кутишдан бошка иложингиз йўк.
-Нимани кутаман?
-Судни. Бу ерда терговни чўзишмайди. Полиснинг исботи заиф бўлса, суд хотинингизни озод килиб юбориши мумкин.
Хамробекнинг бу гапи хадик билан тепаётган юракка хотиржамлик бера олмасди. У омади юришмаган олим ватандошига бундан ўзгачарок жўяли маслахат бера олмаса хам эди. Тўгри, у пулдан ёрдам бериш имконига эга эди. Эхтимол Тошкентда шундай зарурат тугилса хасислик килмасди. Лекин мусофир юртда беражак ёрдамининг окибатда сахро кумига сингиб кетган ёмгир томчиси каби йўк бўлиб кетишини билгани учун хам ўзини бундай хотамтойликдан тутишга мажбур эди.
Жўранинг тупук билан ямаган умид чинниси энди парча-парча бўлиб сочилиб кетди. Синик кўнгил билан бошпанасига кайтганда хўжайинининг газабига дуч келди. Майсазорга кимдир сигарет колдигини ташлаган экан, Жўра балога колди. Жўра хотини бошига тушган фожиани айтиб, узр сўраган эди, уй хўжайини эшитишни хам истамай, яна шу хол кайтарилса, ишдаб хайдаб юборажагини маълум килди. Жўранинг хозир ишдан хайдалиши мумкин эмас эди. Чунки ишдан хайдалса кулбадан хам хароброк бу бошпанасидан ажралиб коларди. У кечгача вазифасини бажариб юрди. Кўли ишда бўлса хам кўзи кўча томонда эди. Хотинининг жилмайиб келишини умид билан кутди. Кош корайгач эса Вилли Браунни кута бошлади.
Браун одатича ярим кечада келди. Маст бўлса хам оёкда турар холда эди. Шунга карамай, Жўра одати бўйича уни суяб хонасига кадар кузатди. Эшик очилиб, Браун ичкарига кадам кўйгач, остонада тўхтаган Жўра:
-Мистер Браун, кахва кайнатиб берайинми?-деб сўради.
Бу таклифни эшитган Браун оркасига ўгирилиб, Жўрага ажабланиб каради:
-Кахва ичгинг келяптими?.. Ё... менда гапинг борми?
-Ха, мистер Браун, маслахатингизга мухтож бўлиб колдим.
-Бугун кайфиятим яхшилигини билиб сўраяпсанми? Кани, кир, аввал виски ичамиз, кейин кахва...
Брауннинг хохишини бажо келтириб, унинг эзмалигига дош беришга мажбур бўлди. Унинг “нима гапинг бор?” деб сўрашини сабр билан кутди. Нихоят, савол сўралди. Максад айтилди. Кахванинг ўрнига виски хўплаб ўтирган Браун тобора кисилиб бораётган кўзларини унга кадаб жим колди. Жўра гапим таъсир килди шекилли, деб сал жонланди. Ха, гап таъсир килган эди, бирок, Жўра умид килгандан кўра ўзгачарок тарзда эди бу таъсир. Бир неча нафасдан сўнг Браун кандай мутаассир бўлганини ошкор этди:
-Сен... жиннирокмисан?-деди-да, саволига жавоб кутмай давом этди:-Шунча пул бериши мумкин бўлган ахмок бор, деб ўйлаяпсанми?
Жўра “Кимнинг киммати баланд бўлса, кадр-киймати хам баланд бўлади”, деган хикматни эшитмаган эди. Эшитганда эди, кадр-киймати тубан одам хузурида паст кетмаган бўларди. “Кимга олийхиммат берилган бўлса, унга хамма нарса берилган хисобланади. Кимга берилмаган бўлса, унга хеч нарса берилмаган бўлади”, хадисига мувофик Браун гарчи бадавлат кўринса-да, аслида инсонни Яратган хузурида азиз ва мукаррам этувчи барча нарсалардан бебахра эди. Бу хакикат на унинг ўзига, на мархамат кутиб ўтирган Жўрага маълум эди. Саховати йўк бой суви йўк арикка ўхшайди. Бу мамлакатда бойлар кўп, шунинг баробаринда сувсиз ариклар хам кўплигини Жўра энди-энди фахмлаётганди. У Брауннинг гапидан гашланиб:
-Карз бериб, хожат чикарадиган одам ахмок бўладими?-деб эътироз билдирмокчи бўлди.
-Ха, албатта ахмок бўлади,-деди Браун янада катъийлик билан.-Агар акл билан пул топган бўлса, ахмоклик билан сарфламаслиги керак.
-Камбагал одам бирон нарсага мухтож бўлса нажот топмай ўлиб кетаверадими?-деди Жўра.
-Ахмок одамнинг ўлиб кетишдан бошка яна кандай чораси бор?
Бу шунчаки савол эмас, маст одамнинг алжираши хам эмас, дунёни ўз каричи билан ўлчаб, ўз кўзи билан кўриб, ўз акли билан мушохада этувчи одамнинг акидаси эди. Бу акида хусусида у билан бахс этишнинг ўзи нодонлик эди. Жўра у билан бошка гаплашгиси келмай, ўрнидан турди.
-Сен физикани озми-кўпми биласан, лекин хаётни тушунмайдиган одамсан,-деди Браун.-Менга бегона бўлатуриб карз сўраяпсан. Агар тугишган акам бўлганингда хам сенга бермас эдим бу карзни. Лекин битта маслахат бераман. Шу якин ўртада мусулмонларнинг ибодатхонаси бор, деб эшитганман. Ўшаларга учраб кўр, балки ёрдам беришар.
Жўра унинг гапини эшитгиси хам келмаётган эди. Лекин охирги маслахати хуш ёкиб, кўз олдидаги коронгулик ойдинлашгандай туюлди. Масжид борлигини у хам эшитган эди, бирок пешонаси саждага тегмагани сабабли у жойга боришни шу пайтга кадар ўйлаб хам кўрмаганди. Ўз уйида эканида мухтожларнинг масжидларга мурожаат килганлари ва хожатлари раво бўлгани хакида эшитиб юрарди. Брауннинг акли етган нарсага ўзининг фаросати калталик килганидан афсусланди. Зина остидаги бошпанасига кирмай ташкарида у ёкдан бу ёкка юрди. Масжидга боришни, унда нима дейишни ўйлаб, пишитган бўлди. Тун ярмидан окиб, вакт субхи козибдан хам ўтганди. Тонг ёришганида у иш жойида бўлиши шарт эди. Шу боис соатига караб олди-ю масжид томон шошилди. Масжидга якинлашганда ичкаридан азон товуши эшитилди. Жанозаларда иштирок этиш учун масжидга бориб турган Жўра намоз ўкиш у ёкда турсин, ибодатга кандай тайёргарлик кўришни хам билмасди. Майитни кўтариб масжидга боришгач, жаноза намозини ўкишни кутиб ташкарида туришарди. Хозир ичкарига кирмаганидан, хеч бўлмаса, намоз тартибларига разм солмаганидан афсусланди.
Йигирмага якин одам бирин-сирин ичкари кириб кетгач, имомнинг кироати эшитилди. Намоз ўкиб бўлинганда тонг ёриша бошлаган эди. Кора танли, ок танлилардан иборат кавм таркала бошлагач, Жўра ичкари кириб, имомни сўради. Бошига ок тўр дўппи кийган, жингалак сочли, соколи сийрак кора танли одам “Имом менман”, деб унга жилмайиб каради. Имом масжидга кираётиб Жўрани кўрган, унинг намозга кўшилмаганини хам сезган эди. Шунга карамасдан “Нега сафимизга турмадингиз, бу ерга келишдан максадингиз нима?” деб сўрамади. Аксинча, мулойим охангда “Кўринишингиздан мусофирга ўхшайсиз, каерликсиз, биродар?” деб сўради.
-Ўзбекистонданман,-деди Жўра.
-Ха, хазрати Бухорий юртиданмисиз, келинг, унда бошкатдан кўришайлик, улуг жойларнинг хавосини олиб келибсиз.
Ибодатсиз кимсанинг улуг жойлар хавосини олиб келиши махол эканини имом билса-да, ўша табаррук ва шарафли масканлар хурматидан Жўра билан кучоклашиб кўришишни маъкул топди. Ер юзида шарафланган шахарлар, зиёратгохлар оз эмас. Акли диёнат ўша жойларни бир мартагина бўлса-да, кўришга интилади, бу зиёратни насиб этишни Худодан сўраб, муножотлар килади. Миллионларнинг калбини ўзига тортиб турган ўнлаб масканларда яшовчиларнинг айримлари эса кандай улуг жойда истикомат килаётганини хис эта олмайди. Имом бу хакда кўп ўйлар, ибодатсизларни бошкалар каби айбламас, билакс, уларга ачинарди. Айблайдиганларга танбех берарди-да, “Худо уларни синов дарёсига ташлаб, гарк килишни ихтиёр этган бўлса, “ўлганни устига тепган” кабилида айблашимиз инсофдан эмас. Бунинг ўрнига Аллохдан сўрайлик, уларни чўктирмай, хидоятнинг йўлига солсин”, дер эди.
Хозир хам Жўрани биродарлик мухаббати билан багрига босиб, унга хидоят тилади. “Бир хожат юзасидан келганингни билиб турибман, хожатингни мен раво кила олмайман. Гам-ташвишларингни кўтаргувчи ёлгиз Аллохдир, шундай экан, унинг уйига якин келганинг холда, ичкари кириб нечун саждага бош кўймадинг, Яратганнинг кули эканингни тасдик этмадинг? Бу ахволда нимадан умид киларсан?” деб унинг боши узра маломат тошлари ёгдирмади. Омонлашиб бўлгач, ўтиришга жой кўрсатиб, ўзи хам унинг рўпарасидан жой олди-да:
-Исмим Мухаммад Абдуллох, Аллохнинг шу уйида бахоли кудрат имомгарчиликка ўтиб тураман,-деб таништирди.
Гарчи “дардингизни айтаверинг”, демаган бўлса-да, бу таништирувдан сўнг Жўра гапни айлантирмай муддаога ўтиши лозимлигини англади. Аввал ўзини таништиргач, ахволини баён килди. Гапи якунида юракда тўпланган хасрат тутунини бир “уфф”билан чикармокчи бўлди. Мухаммад Абдуллох уфф тортмок шунчаки дард изхори эмас, ношукурлик аломати хам эканини, хар кандай азобга дуч келган такдирда банда шукр килмоги шартлигини айтиб, насихат бошламади. Маст одамга ичкиликнинг харомлигини тушунтириш мумкин бўлмаганидек, бошига тушган кулфатлардан гангиб ўтирган бу одамга насихат килиш ортикча эканини у англаб турарди.
Одатда бировга дардини айтган одамнинг кўнгли сал равшанлашади. Жўра эса бошига тушган кулфат баёнини охирига етказиб, баттар эзилди.
-Адолатсиз мамлакатдан адолат тилаб юрибман. Бу ёги нима бўлишини билмайман...-деди аламли овозда. Сўнг “Бегона одамга хасратимни дастурхон килишим тўгри бўлдими?” деган хаёлга бориб, бошини эгди. Дўсти Нуриддин “Агар томирларингдаги конда мехр тўлкини жўшиб турмаса, у кон эмас, балчик суви экан”, деб такрорлашни ёктирарди. Жўра бу онда дўстининг шу хикматини эслаб, “Бу одамнинг томирида кандай кон окар экан?” деб ўйлади.
Жўра учун ок дўппили бу кора одам нотаниш бўлгани билан, нажот илинжидаги бу дардли киши Мухаммад Абдуллохнинг назарида бегона эмасди. “Ер юзидаги миллиард-миллиард инсонлар Одам Ато ва Момо Хавво фарзандларидир, барчалари бир-бирларига биродардирлар”, деган акидага кўра яшовчи бу одам дардли биродарининг мушкулини шу ондаёк осон килиб беришга ожиз бўлгани билан, хасратига бефарк карай олмасди.
Бошига кулфат тошлари ёгилаётган биродарининг кейинги аламли гаплари уни танбех беришга мажбур килди.
-Бир-икки инсофсиз одамга дуч келганингиз холда бутун мамлакатни адолатсизликда айблашингиз тўгримикин, биродар?-деди у хилмлик ила.
Мухаммад Абдуллох саволига жавоб кутиб эмас, мехмоннинг ўйлаб олишига фурсат бериш учун сукут саклади. Жўра хозир фикрлайдиган, хаёт фалсафасини тахлил киладиган холатда эмас эди. Шунинг учун:
-Билмадим, бу канака миллат экан, аклим етмаяпти,-деб хўрсиниш билан чекланди.
-Американи айтяпсизми?-деди имом ажабланиб.-Дунёда инглиз миллати бор, деймиз, рус миллати, испан миллати... Лекин америка миллати йўк. Бу китъага кадим асрларда оврупонинг хамма мамлакатларидан одамлар бойлик илинжида бостириб келаверишган. Америка мамлакатининг пойдеворини ана ўша нафс бандалари кўйганлар. Бизнинг аждодларимизни эса кул килиб хайдаб келганлар. Сиёсат мантигига кўра, Америка бирлашмиш штатларига тобе одамлар бор, миллат эса йўк. Рухият мантигига кўра эса бунда сиз айтган адолатсизлар билан бир каторда адолат ва инсоф эгалари хам истикомат этадилар. Менга колса, дунёни хозиргидай миллатларга бўлмасдим. Мен учун инглиз хам, рус хам, бошка миллатлар хам йўк. Мен учун ахли диёнат бор, диёнатсизлар бор; саховат эгалари бор, хасислар бор; мехрибонлар бор, зулмкорлар бор... Сиз иккинчи тоифага дуч келибсиз-у дунё кўзларингизга коронгу бўлиб кўринибди. Коронгулик ортида ёруглик борлигини фахм этмабсиз. Сизга мехрсиз бўлиб кўринган одамлар аслида саховатсиз кишилардир. Аммо уларга бу хакда гапирсангиз, айбларини тан олмаслар, чунки саховатни исроф деб хисоблайдилар. Холбуки, саховат исрофгарчилик ва хасислик ўртасида турган фазилат. Афсуским, буни кўпчилик англамайдир ва шариатга кўра мактовга сазовор бу хулкни инкор этадир. Кимдир ўзида саховат хулкини хосил килмокчи бўлса бунинг учун у сахийлар хаётини ўзлаштирмоги, яъни молни Аллох йўлида сарфлашни ўрганмоги лозим. Нафсга юкланган бу мехнат то табиатга сингиб, хулкка айланиб кетгунча улкан сабр керак бўлади. Качонки киши килган саховатидан лаззат олса, бу саховатнинг юксак даражасидир. Хакикий сахий молини сарфлар экан, лаззатланади. Огриниш, кийналиш унга бегона.
Бу гапларни эшитаётган Жўра имомга ажабланиб каради. Агар Жўра бой бўлиб, бирон ватандошининг хожатини чикаришдан бош тортаётган, хасислик килаётган бўлса ,бу насихат жоиз эди. Хозир бу гапларга не хожат бор эди?
Мухаммад Абдуллох мехмоннинг таажжубини англаган бўлса-да, фикрлари баёнини давом эттирди:
-Мол-дунё бамисоли сув. Бирон ташнанинг чанкогини кондириш учун саховат ахли уни ушлаб туради, бирон мухтожнинг хожатини раво килиш учун уни сарфлайди, бераётганида заррача кийналмайди. Аксинча, лаззатланади. Кайси калб шу даражага етибди, демак, Аллох уни саломат саклабди.
Мухаммад Абдуллох “гапларимга тушундингизми?” дегандай мехмонига каради. Жўра “бу гапларнинг менга нима зарурати бор?” деб юбормаслик учун кўзларини олиб кочди. Имом бир оз сукут саклагач, Жўранинг яширин фикрларини ўкигандай яна гапира бошлади:
-Бошкаларнинг сахийлигидан умидвор одамга бу хикматлар ортикча туюлар. Бирок, Аллохдан нажот тилаган онингизда “Раббим! Бугун мен ёрдамга мухтожман. Эртага хожатим раво бўлгач, мени хам эхсон таркатувчи саховат ахлидан кил!” деб ёлборинг. Бугун сиз эхсонга ташнасиз. Умидсиз бўлманг, калби саломат сакланган биродарлар топилади, инша Аллох. Ўн бир ойнинг султони хукм сураётган кунларда хайр-эхсон килувчилар, закот берувчилар кўп. Сўнг муборак хаж мавсуми арафасида эхсон килувчилар янада кўпаяди.
-Хажга борадиган одам бировга пул берарканми? Бунакасини энди эшитишим,-деб юборди Жўра.
-Биродар, бадбин фикрлардан кутулишга интилинг,-деди Мухаммад Абдуллох танбех охангида. Сўнг овозини кўтармасдан давом этди:-Бир муслим хаж йўлида пирга йўликибди.
-Эй йўловчи, каерга кетяпсан? Гурбат борлигини каёкка олиб боряпсан?-деб сўрабди пир.
-Хажга кетяпман, икки юз дирхам пулим бор,-дебди йўловчи.
-Эй йўловчи, пулларингнинг бир кисмини Аллох йўлидаги мухтожларга, гарибларга, бечораларга бўлиб бер. Уларнинг кўнгилларини ол, рухларининг уфки очилсин! Шу йўл билан илк дафъа кўнглингга хаж килдирган бўлурсан. Шундан кейин тоза кўнгил билан хаж сафарингни давом эт,-деди. Яна дедики:
-Агар сенинг калб кўзинг очик бўлса, кўнгил Каъбасини тавоф кил. Сен тупрокдан деб ўйлаган Каъбанинг асл маъноси кўнгилдир. Жаноби Хак кўзга кўринадиган сурат Каъбасини тавоф килишни кўнгил Каъбасини кирлардан тозалаш учун фарз килгандир. Шуни яхши билки, агар Аллохнинг назаргохи бўлган бир кўнгилни инжитсанг, кейин Каъбага пиёда борсанг хам, ундан олган савобинг ранжида бўлган кўнгил гунохини юва олмайди... Аллохнинг хузурига олтин тўла мингларча коса олиб борсанг хам Жаноби Хак “Бизга бирор нарса келтирмокчи бўлсанг, рози килинган кўнгил келтир. Чунки олтин ва кумуш биз учун маъносиз нарсадир. Агар бизни ва розилигимизни истасанг, буни кўнгилларни ишгол килиш билан амалга ошишини унутма!”деб мархамат килади. Валлохи аълам!
Мухаммад Абдуллох бу ривоятни хар эслаганида “Биродарлар, бу хикматни калбингиз тўрига мухрлаб олинг ва хамиша амал килиш пайида бўлинг!” деб хитоб килгиси келарди. Хозирги холатда хитобга мухтожлик йўк эди. Шу боис гапини бас килиб, мухтож мусофирга кўмаклашишга ваъда берди-да, кўлларини баланд кўтариб: “Расулиллохнинг ўрнак шахсидан ва рухоний дунёсидан бир хисса олиб, эхсон туйгусига ковушганлар накадар бахтиёрлар! Аллохим, бизларни шундай бахт билан шодлантир!” деб дуо килди.
Куёш кўтарила бошлаганини кўрган Жўра ташвишланиб, кетишга ижозат сўради. Имом унга бир сент хам пул бермади, факат калбида умид шамчирогини ёкди. Шу шамчирок Жўранинг коронгу оламини ёритишга аскотди. “Ишларим юришиб кетса, хотиржам ўтириб, шу одамнинг сухбатини оламан”, деб ният килди. Бирок, ниятининг амалга ошмаслиги мумкинлигини, дийдор энди киёматга колажагини ўйлаб кўрмади.
Масканига кайтишда хўжайинининг кахрига йўликишдан хайикди. Бахтига бу уйда истикомат килувчилар хам, хўжайин хам ширин уйкуда эди.


Ответить 
Реклама и уведомления
Старый 10.09.2009 15:44   #267  
Offline ID
Аватар для Tohir Malik
Оффлайн
народный писатель Узбекистана
Сообщений: 226
+ 163  774/218
– 0  0/0

Uzbekistan
Энг кичик жиноят. Кисса

Цитата:
Таъкиб

Кичик бир ўгирликни арзимас ишдай назарига илмаган Шухрат бошлиги Менглиевнинг гапларини эшитиб, хайратини яшира олмади. Бу хайрат нима экан, “арзимас иш”нинг бу кадар кенг кулоч ёйишини кеча окшомда шахар бошкармасига чакирилган Менглиевнинг ўзи хам кутмаган эди. Бошкарма бошлиги хонасида гиёхвандликка карши кураш бўлимининг ходимлари хам ўтирганларини кўриб, ўтган кунги таклифи бўйича чакирилганини англади. Шу боис бошлик “юритувдаги “Иш” бўйича ахборот беринг”, деганида Мохина кампирнинг уйидаги ўгирлик тафсилотига батафсил тўхтамай, Сухроб билан Ражабнинг гиёхванд моддалар билан савдо килувчи гурух билан алокаси борлиги хакидаги тахминларига ўтди. Бошлик ўгирлик тафсилоти тўлик баён килинмаганига эътироз билдирмай, ахборотнинг гиёхвандликка доир кисмини диккат билан тинглади-да:
-Таклифларингизни ўрганиб чикдик,-деди.- Лейтенантнинг дискотекадаги зийраклиги мени кувонтирди. Хаво таркиби ўрганилди, экспертиза унинг тахминини исботлади. Хаво таркибида чиндан хам гиёхванд моддалар мавжуд. Лекин дискотекани хам, Самиевларни хам хозирча тинч кўямиз. Бизга ижрочилар эмас, ишбошилар керак. Шу сабабли мазкур “Иш” бўйича махсус тезкор гурух тузилди. Гурух харакатларини шахсан ўзим бошкараман. Менглиев, лейтенант шогирдингиз дўстидан айрилмасин. Жиноий окимнинг куйи кисмини шу йигит оркали кузатамиз. Факат ўзбошимчалик килманглар. Лейтенантнинг хавфсизлигини таъминлаш чорасини кўринг. Самиевлар унга теголмаса хам, оркадаги куч йўкотишга харакат килиши мумкин... Майор Толипов, йигилганларни кўлингиздаги маълумот билан таништиринг.
Менглиевнинг каршисида ўтирган майор ўрнидан турди-да, йигилганларни эмас, балки бошликнинг ўзинигина маълумот билан таништираётгандай ундан кўз узмаган тарзда гапира кетди:
-Самиев камок жазосини ўтаб чиккандан кейин хам хунарини давом эттираётгани хакида ишончли кишиларимиздан маълумот олганимиздан кейин кузатишни бошлаганмиз. Онасининг курт-писта сотиш бахонасида наша ёки кукун сотишидан бехабар эдик. Бунинг учунг капитан Менглиевга рахмат айтамиз.
-Сиз рахматингизни айтаверинг, биз эса лалайганингиз учун сизга танбех берамиз,-деди бошлик унинг гапини бўлиб. Майор айбини бўйнига олгандай бошини эгган эди, бошлик “давом этинг” деб кўйди. Бу ижозатдан далда олган майор гапини яна дадил давом этди:
-Самиев кейинги бир ой ичида Махманёров деган шахс билан икки марта учрашди. Аниклашимизча, Махманёров Тожикистон фукароси, мукаддам судланган. Бир хафта олдин Самиев Махманёров билан учрашувга Сухроб Норовни хам олиб борган. Шундан кейин биз унинг изини йўкотдик. Юртига кетган деган тахминимиз бор. Наркокурьер сифатида келган бўлса... бу ердаги ишни пиширгач, эхтимол мол олиб келгани кетгандир? Лейтенант Асроров Норов билан дўстлигидан фойдаланиб, балки бу масалани ойдинлаштириб берар?
Майорнинг бу таклифидан кейин бошлик “Нима дейсиз?” деган маънода Менглиевга каради.
-Назаримда лейтенантимиз бу масалани ойдинлаштириб бера олмайди,-деди Менглиев ўрнидан туриб.
-Нега?-деб ажабланди майор.
-Агар Махманёров мол олиб келиш учун кетган бўлса, унинг качон ва канча мол олиб келишини хўжайинлар Норовга айтади, деб ўйлайсизми? Норов арзимас бир дастёр. Хўжайинларнинг ким эканини билмаса хам керак. Асроровнинг айтишича, у асосан мижоз топиш билан шугулланади.
-Таклифимизни дарров рад этмай, ўрганиб чиксангиз яхши бўларди,-деди майор ранжиб.
-Албатта ўрганамиз,- Менглиев шундай ваъда берди-да, бахсни чукурлаштирмаслик максадида жойига ўтирди.
Менглиев бошкармадаги бу гапларнинг хаммасини Шухратга айтиб ўтирмади. Вазифани киска тарзда баён килгач, хазил охангига кўчди:
-Сенинг бахонангда мен рахмат эшитдим. Рахматнинг тенг ярми сеники.
-Хаммасини олаверинг, сиз – устозсиз,-деди Шухрат кулимсираб.
-Бошлик топкирлигингга койил колди.
-Кайси топкирлигим?
-Дискотекада совутгич оркали корадори кукуни пуркашларини гумон килганингда, тўгрисини айтсам, ёш боланинг лакмалиги , деб ўйловдим. Лекин “шу боланинг кўнгли чўкмасин, иш чикмаса хам майли, нари борса, хўжайинлардан сўкиш эшитарман”, деб таваккал килувдим. “Иш” яхши якунланса, юлдузчаларинг кўпайиб колиши хеч гапмас. Хозирча Олгиртой билан ошначилигингни давом эттирасан. Факат эхтиёткорликни оширишинг керак бўлади. Олгиртой ёки Самиев билан бирга бўлган пайтингда атрофда йигитларимиз химояга шай туришади. Хатар сезишинг билан хабар килишинг шарт. Кучингга ишонма. Агар гурух Самиев билан Олгиртойдангина иборат бўлганида “Иш”ни иккаламиз бир ёклик кила олган бўлардик. Катта жиноий гурухнинг изига тушиляпти. Талаб шунга караб катта бўлади.
Шухрат билан Менглиев бўлажак вазифалар хакида гапириб ўтиришганида телефонлари ишламаётганидан хуноб бўлган Мохина кампир набирасини уйготиш билан банд эди. Аввал ховлида туриб уч-тўрт марта чакирди. Жавоб бўлмагач, зинадан кўтарилди. Бу зинадан тушиб-чикиш унга кийин эмасди, аммо бу сафар нафаси сикиб, чап курагида санчик тургани учун ўзини бехол сезди. Айвондан ўтаётганида санчик босилгач, бу ўзгаришни хам унутди. Уйга кираётган кампир остона хатлади-ю ичкари бўм-бўшлигини кўриб, ўзини йўкотиб кўяёзди. Назарида бир неча кун аввал сандигини куритган ўгри бу тун кириб мебелларни хам ўмариб кетгандай туюлди. Жонхолатда:
-Сухроб! Хой Сухроб! Гафлат босиб ётаверасанми, тур ўрнингдан! Шўргинамиз куриб колибди!-деб бакирди.
Дераза томонда ётган Сухроб кўзларини очишни истамай гашланди-ю кимирламай ётаверди. Мохина кампир “шўргинаси куриб колганини” такрорлаганича набирасига якинлашиб, уни турта бошлади.
-Бабуль, бунча хархаша килаверасиз, ухлагани кўясизми ё йўкми?-деди Сухроб каддини кўтариб.
Вахм пардасига ўралган кампир уни елкасидан ушлаб тургизмокчи бўлди:
-Тез милиса чакир, уйни ўгри урибди!
-Канака ўгри?-деди Сухроб эснаб.
-Кўзингни очиб кара, мебелларни ўгирлабди.
-Канака мебеллар?-Сухроб шундай деди-ю килган килигини эслаб, бир сесканиб тушди. Лекин ўзини йўкотиб кўймади, аввалдан тайёрлаб кўйган бахонасини айтди:-Мебелларингизни тузатишга бериб юборганман.
-Яп-янги мебелларнинг нимасини тузатасан, каери синибди?
-Билмайман, адам телпон килиб айтдилар, мен бажардим. Каери синганини ўзларидан сўранг.
-Аданг айтдими? Качон телпон килди? Савил колгур телпонимиз ишламаяпти-ку?
-Айтганларига анча бўлувди, яхши устани энди топдим.
Набирасининг хотиржам охангда айтган бу гапига ишонган кампир энди бошка мавзуга кўчди:
-Телпоннинг хакини тўлаб кўйдингми?
-Тўладим.
Сухроб бу сафар хам ишонарли охангда жавоб кайтаргани билан кампир сўрокни давом эттирди:
-Унда нима учун ишламаяпти у савил колгур?
-Кабелни узиб, ўгирлаб кетишибди. Янги кабелга пул тўлиб кўйдим. Бабуль, Ражабдан карз олиб тўладим, бугун кайтаришим керак.
-Телпончи кабелини ўгирлатган бўлса, сен нега пул тўлайсан, меров!
Шу тарзда бошланган буви ва набира бахси барибир Сухробнинг фойдасига хал бўлди.
Бу онда Мохина кампирнинг дарвозасидан нарирокдаги муюлишда кечаси билан турган сарик “Жигули” жойидан жилиб, ўрнига чап каноти сал пачокланган ок “Тико” келиб тўхтади. Сарик “Жигули”даги икки йигит дискотекадан ярим тунда чиккан Сухробни кузатиб келиб, мижжа кокмаган эди. Кутиш азобининг навбати энди “Тико”даги йигитларга колди. Ярим соатдан сўнг дарвоза эшиги очилганда улар сергакланишди. Мохина кампир кўриниши билан бу янгиликни рация оркали марказга маълум килиб, кузатишни давом этишди. Улар кутаётган одам – Сухроб салкам уч соатдан сўнг кўринди. У хотиржам равишда кўчага чикиб, дарвоза эшигини кулфлади-да, калитни чўнтагига солиб, катта кўча томон юрди.
-Жуда хотиржам-ку? Атрофига аланглаб хам кўймади,-деди кузатаётганларнинг бири.
-Учдан бири: ё хеч нарсани билмайди ё лакма ё ўзига хаддан зиёд ишонади,-деди иккинчиси сўнг рация билан богланди:- Мен тўртинчиман. Объект кўринди. Гулистон кўчаси бўйлаб кетяпти. Изидан борамиз.
Сухроб кандай касофатга аралашиб колганини, милиция томонидан хар бир харакати кузатилаётганини ўйлаб хам кўрмаганди. Кеча Ражаб бир мехмонни кутиб олишни илтимос килди. Кимлигини айтмади. “Ўзи сени танийди. Катта соатнинг тагида турсанг, келиб кўришади. Кейин таксига ўтириб, бизникига бошлаб келаверасан”, деб кира хакини хам берган эди. Эрталаб бувисининг уйготиб хархаша килишидан тинчи бузилган Сухроб яна икки соат ухлаб олган бўлса хам аъзойи бадани какшаётгани учун кўчага чикишни хам истамаганди. Кеча Ражаб “Якинда омадинг кулиб бахтиёр бўлиб коласан”, деб кўнглида умид чирогини ёккани учун ўзини ўзи мажбурлаб, буюрилган вазифани бажаришга отланди. Катта кўчага бурилишдаги дўконга кириб бош огригини босиб чикди. Сўнг троллейбус кутди. Йигирманчи троллейбусга чикиб темир йўл шохбекати томон йўл олгани рация оркали марказга маълум килинганда у ердагилар Сухробнинг максадини англагандай бўлишди. Бир соатдан сўнг келиб тўхтайдиган “Душанбе-Москва” поездини кутиш учун кетаётганига шубха колмади. Поездда ким келади? Махманёровми? Кора дори олиб келиб топширадими? Хар холда шохбекатда топширмаса керак. Унда каерга боришади?
Сухроб шохбекатда поезд келишини кутаётганида марказдагилар шу саволларга жавоб топиш билан банд эдилар.
Поезд келди.
Кетди хам.
Катта соат тагида турган Сухробга хеч ким якинлашмади. Бундан Сухробнинг ўзи хам, кузатаётганлар хам ажабланишди. Бесабрлик билан чекавериб сигарет кутисини яримлатган Сухроб охири “Ражаб мени лакиллатибди” деган хулосага келиб газабланди-да, яна троллейбусга ўтириб, изига кайтди.
Бувисининг “узилган телефон кабели” учун берган пули аскотиб, пивохонада кечгача ўзини овутиб ўтирди. Кўчада харакат сийраклашиб, дискотека атрофи гавжумлаша бошлаганида Шухрат келди. Сухроб жойидан жилмай, унга кўл узатиб кўришди:
-Энди келмассан, коранг ўчиб кетгандир, деб ўйлаётувдим.
-Каттани энг катта чакиртирган экан, келишини кутдим. Бугун адам билан орани очик килиб олдим.
-Уришиб колдингми?
-Йўк, милисадан бўшашимга розилик олдим. Хозирча катта бозордаги “стоянка”ни берадиган бўлдилар. Паттачиликни сенга атаб кўйдим.
Сухроб бу мархаматдан огринди. У катта бозордаги “стоянка” деб номланмиш кўналга майдонидан тушадиган фойдани чамалай оларди. Паттачининг топар-тутари ёмон эмаслиги хам унга маълум эди. Шунга карамай бу вазифани ўзи учун ор деб билиб пешонасини тириштирди:
-Паттачилигингни пишириб е! Индамасам жа-а тупрокка кориштириб юборасан-а? Мен балчикдан чиккан шумшук эмасман. Аданг бу ерда додахўжа бўлса, менинг адам билан ойим Америкада олимлик килиб юришибди, сенинг саркитингга мухтожлигим йўк.
Шухрат “Ростданми? Зўрсан-ку?” деган маънода унга истехзо билан караб кулимсиради-да:
-Унда тенг шерикликка олайми? Бунинг харажати бўлади, чидайсанми?-деди жиддийлашиб.
Бувисининг пулига карам бўлиб колган йигитга харажат хакида гапирилиши дарё гирдобига тушиб колган ночор одамдан ёрдам сўрашдай кулгили хол эди. Сухроб ўзини гирдобда эканини билса хам ночорлигини тан олишни истамасди. Хозир Шухрат “Харажати бўлади, чидайсанми?” деб шу ночорлигини атай эслатгандай туюлди-ю газабланганини яширмай унга ўкрайди:
-Сен олдин ўзингни эплаб ол. Эрта-индин бир иш бошлаяпман, чидасанг, сени шерикликка олишим мумкин.
Шухрат унинг газабланганини сезмагандай, гапидан астойдил кувонгандай жилмайди:
-Бўлди, гап йўк! Мен милисадан эсон-омон бўшаб олай. Иккаламизнинг ишимизни тарозига солиб кўрамиз. Кайси бири зўр бўлса, ўша томонни урамиз. Шарт битта бўлади: сеники зўр чикса, харажатдан сен кечасан, меники зўр чикса, мен кечаман.
Бу тантиликдан кейин иккови дискотека томон юрди. Дискотекада узок колишмади. Буфетдан “Фанта” олиб ичишаётганда Шухрат раксга тушаётганларга караб чалгиди-ю эшик томонда Ражаб кўриниб, Сухробни имлаб чакирганини сезмай колди. Ражаб олдинлари хам худди шундай имлаб, ёнига чакириб оларди-да бирон бир мижоз хакида гаплашарди. Шу боис хам Сухроб хозирги чорловдан ажабланмади. Аксинча, Шухратни таажжубда колдириб “Хозир келаман”, деганича кўча томон юрди. Шухрат Сухробнинг бу харакати замирида кутилмаган сир борлигини сезса-да, ўша захоти изидан эргашишга иккиланди. Бир неча дакикалик иккиланишдан сўнг тайин бир карорга келиб кўчага чикди.
Атроф кимсасиз эди. Менглиевнинг гапига кўра шу атрофда кимдир бўлиши шарт эди. Аммо ўша “кимдир” хам кўринмади. “Устоз адашган шекилли, одам кўйишга улгуришмагандир?” деб ўйлаган Шухрат Сухробнинг пайдо бўлиб колишига умид килиб турди.
Менглиев адашмаган эди. Зарурат тугилган онда Шухратни химоя килувчи одам Ражабнинг ичкарига тезгина кириб чикканидан сергакланиб, бу хакда марказни огохлантираётган онда Сухроб пайдо бўлганди. У пивохона томон юрган Ражабга эргашганида кузатувчи ўша ерда гаплашиб олишса керак, деб ўйлади. Аммо Ражаб хам, изидан бораётган Сухроб хам пивохонани четлаб ўтиб коронгу кўчага бурилдилар. Шошилганича уларга эргашган кузатувчи машина эшикларининг ёпилганини эшитди. Чироклари ёкилмагани учун машина ракамларини кўра олмади.
Ражабнинг бу сирли харакатидан ажабланган Сухроб машинага ўтириши билан:
-Ха, тинчликми, ит кувлаган гадойдек ховликиб колдинг?-деб сўради.
-Ит кувлаган гадой мен эмас, сенсан, ахмок!-деди Ражаб жеркиб.
-Ха, мен ахмокман. Бугун мени росманасига ахмок килдинг. Мехмонингни икки соат кутдим,-деди Сухроб.
Ражаб унга жавоб кайтармади. Манзилга етгунча индамай борди. Шахардан ташкарига чикишганда Сухроб ташвишланди, бирок кўркувини ошкор килиб кўймаслик учун жим кетаверди. Качонлардир катта жамоа хўжалигининг молхонаси бўлган овлокка етишганда машина тўхтаб, аввал хайдовчи тушди. Бостирма томон бориб келиб, Ражабга:
-Бу ёги бехит, тушаверларинг,-деди.
Сухроб Ражабдан кейин тушиб, унга эргашди. Бостирмада одам кораси кўринди. Сухроб аввалига унинг кимлигини ажрата олмади. Бетон охур ёнида тўхташгач “Келдингми итнинг ялоги?” деган овоздан Максни таниди. Кўнгли бир шумликни сезиб, тиззалари калтирай бошлади.
-Келишга келдим-у, лекин нега келганимга тушунмай турибман,-деди.
-Хозир чиккан жойингга киргизворганимдан кейин тушунасан,-деди Макс тахдид охангида.
Сухроб: “Нима гунох килдим? Карзимдан кутилганман. Секин-секин мижоз топяпман”,-деб ўзини оклай бошлади. Макс эса унинг гапларини эштишни хам истамади:
-Сен ахлат ошнангга ишониб, бизга хиёнат килдинг.
-Ошнам мени алдамайди. Бугун ишдан бўшайман, деб ариза берган. Мен бир хафтада уни игнага ўтказиб бераман.
Сухроб шундай дейиши билан жагига мушт тушиб, гандираклаб кетди. Муштнинг кичиклиги ва заифлигидан Макс урганини билди.
-Ахлат ошнангни корадорига аралашгани учун икки йил олдин Академиядан хайдашганмиди? Бизни шундай деб лакиллатувдингми? Ха, ошнанг сени алдамайди, биз хам сен валаки-салангга ишониб кетаверамиз. Академия эса “лакманинг синфдоши хайдалмаган, яхши ўкиб битирган”, деяпти-ку, нима килайлик, кимга ишонайлик?
-Билмайман, мен бориб текширганим йўк,-деб гўдиранди Сухроб.
-Сен текширмаган бўлсанг, биз текширдик. Бугун оркангдан одам тушганини билмадингми, хунаса! “Кўчамда бир ёни пачок “Тико” нима килиб турибди?” деб ўйлаш учун хам акл керакми?
Сухроб бу машинани кўрган, лекин ахамият бермаган эди. Хозир “Ростданам изимга тушишганми? Шунинг учун вокзалда хеч ким менга якинлашмадими?” деб ўйлаб, юраги кўркувдан тўхтаб колаёзди.
-Энди тўгрисини айтасан бизга: ахлат ошнанг сендан нимани сўради?
-Хеч нима. Милисадан бўшаб катта бозордаги стоянкани олар экан, шуни айтди.
-Нашани каердан олишингни сўрамадими?
-Сўрамади.
-Чўпчагингни аммангнинг эрига бориб айтасан!
Сухробнинг жагига яна мушт тушди. Бу сафар мушт каттарок, зарбаси хам кучлирок эди. Ражаб муштладими ё машина хайдовчисими, Сухроб сезмай хам колди. Ёнбошига йикилиб, чаккаси бетон охурга урилди. Хушини йўкотаётган пайтда томогидан тепки еб хириллаб колди.
Шундан сўнг...
Коронгу бостирма бирдан ёришди. Ён атрофида Макс хам, Ражаб хам кўринмади. Хатто молхона хам кўздан йўколиб, жазирама сахро барханлари кўринди. Кум тепалигидан бир одам тушиб кела бошлади. Сухроб диккат килиб каради: адаси! Адасини от килиб миниб олган бола эса... ўзи! Болалигида адаси уни елкасига миндириб олиб ўйнатарди. Лекин... бу сахро каердан пайдо бўлди? Бир бархандан тушиб келган адаси иккинчисига кўтарила бошлади. Шу онда иккинчи бархан тепасида кучок очиб турган бувиси кўринди. Кейин бувисининг газабли овози жаранглаб, сахрони тўзитиб юборди:
“Келиб-келиб рўзанинг биринчи куни ўгирликка тушасанми, уйинг куйгур! Мен бу пулларни ўлимлигимга деб йигаятувдим, илойим ўлимлигингга буюрсин!”
Сухроб бувисининг бу каргишини пулни ўгирлаган куни ўз кулоги билан эшитган эди. Хозир кайта-кайта жаранглаб, акс-садо бераверди:
...уйинг куйгур!
...ўлимлигимга деб йигаятувдим, илойим ўлимлигингга буюрсин!
...ўлимлигингга буюрсин...
Бувисининг газабли товуши сўнди. Каргиши хам кумга сингиб кетгандай бўлди...
Бувисини бепоён сахро ютиб юборгандай бўлиб, кўзга кўринмай колди.
Энди сахро сукутини Макснинг овози бузди:
-Нима бўлди? Ўлиб колдими?
-Шунакага ўхшайди...
-Хириллаяпти-ку?
-Хирилламаяпти, тинчиди.
-Хашакнинг устига ташлаб, ёкиб юбор, туккан онаси хам танимайдиган бўлсин.
Сухроб узокдан эшитилаётган бу гапга жавобан “Мен тирикман!” деб хайкирмокчи бўлди. Овози чикмади...
Одамлар кадр кечаси неъматларидан бахраманд бўлаётган онда Сухроб жон таслим килган, жасади эса куйиб кетган эди.
Уч кун ўтгач, эчкисини ўтлатиб юрган кампир унинг ирий бошлаган мурдасини кўриб колди. Кийимларидан тушиб колган уй калити туфайли мурданинг кимлиги аникланди. Унга кадар эса...

Ответить 
Старый 10.09.2009 17:06   #268  
Offline ID
Аватар для Tohir Malik
Оффлайн
народный писатель Узбекистана
Сообщений: 226
+ 163  774/218
– 0  0/0

Uzbekistan
Энг кичик жиноят. Кисса

Цитата:
ЎША КУНИ, НЬЮ ОРЛЕАНДА:

Куёш томон учган одам

Ярим тунда келган Вилли Браун машина эшигини очиб, бир оёгини ерга кўйди-ю, аммо ташкарига чикиб каддини кўтаришга куввати етмади. Йикилиб тушишдан кўркиб Жўрани чакирди. Жўра уйгок эди. Авваллари бу малла майхўрни ё опичиб ё кўлтигига кириб, уйига олиб чикиб кўярди. Мухтожлиги ва иложсизлиги важхидан карз сўраганида ундан эшитган гапларни хазм кила олмади. Уни кўргиси хам, алмойи-алжойи гапларини эшитгиси хам келмай колди.
Жўрадан дарак бўлавермагач, Браун машинасидан бир амаллаб тушиб, гандираклаганича юра бошлади. Уй эшигига етгунича икки марта йикилиб, сўкинди. Остона хатлагач, зина остидаги бошпанага караб, Жўрани яна чакирди. Жавоб бўлмагач, баралла сўкиниб, зинага оёк кўйиши билан гурсиллаб йикилди. Шундан кейин Жўра кулбасидан чикишга мажбур бўлди. Брауннинг лаби зина киррасига урилиб конай бошлаган эди. Жўра уни уйига олиб чикди-да, сочикни муздек сувда намлаб, лабига босди. Браун одати бўйича вайсашини бошлагач, “Хозир келаман” деган бахонада изига кайтди.
Тонгда одати бўйича туриб, вазифасини бажарди. Кун ёйилганда Брауннинг машинаси ёнида полис машинаси тўхтаганини кўриб “Заринани кайтариб олиб келишдимикин?” деган умидда караб колди. Машинадан тушган икки полис ходими Жўрага таниш эди. Зарина камалган куни келиб зина остидаги бошпанасини тинтиб чиккан бу икки полиснинг яна пайдо бўлишидан ташвишланди. Лекин парвосиз равишда ёнидан ўтиб, уйга кириб кетишгач, хотиржам бўлиб, майсазордаги ишини давом эттирди. Ярим соатлардан сўнг полиснинг бири ташкарига чикиб Жўрани чакирди. Жўра якинлашганда “Кўлларингни узат!” деб буюрди. Жўра нима учун кўлларини узатиши кераклигининг сабабини сўрашга улгурмай билагига кишан урилди. Иккинчи полис бу пайтда зина остидаги кулбани тинтув килишни бошлаб юборган эди. Кутилмаган бу кулфатдан гангиб колган Жўра: “Яна кокоин кидиряпсизми?”-деб сўрашга ўзида куч топди.
-Йўк,-деди полис, сўнг пичинг билан кўшиб кўйди:- атом бомбаси хам кидирмаяпман. Нима излаётганимни ўзинг биласан. Агар бизни кидиртирмай ўзинг олиб берсанг, суд бу мархаматингни хисобга олади.
-Нимани?
-Мистер Брауннинг уйидан ўгирлаб чиккан пулни айтяпман, хўш, каерга беркитдинг?
Бунака пайтда “Хазиллашяпсизми?” ёки “жинни бўлганмисиз?” дейиш хам ўринли. Бу юртда оз бўлса-да яшаб одатларини тушуна бошлаган Жўра уларнинг хазиллашмаслигини, жинни хам эмаслигини биларди. Шу сабабли таажжубини кандай изхор этишни билмай соков одам холатида тураверди. Полис бу сукутни “гунохига икрор бўлди” деган маънода англаб, кўзларига тикилганича жавоб кутди.
-Пул каерда?-деди орка томонда турган полис унинг курагига каттик туртиб. Кутилмаган зарбадан Жўра калкиб кетди. Иккинчи полис елкасидан ушлаб колмаганида йикилиб тушиши аник эди. Полис уни йикилишдан асраб колиш учун ушлаб колмаганди. Чап кўли билан елкадан ушлаган полиснинг ўнг мушти Жўранинг корнига тушиб, энкайтириб кўйди. Шундан сўнг иккала полисда инсоф фазилати уйгондими ё икрор учун икки мушт кифоя деб ўйлашдими, хар холда бошка уришмади.
Зинапояда кадам товушлари эшитилгач, Жўра каддини кўтариб чукур-чукур нафас олди. Ёрилган лабига малхамкогоз ёпиштириб олган Браунни кўриб, унга нажотталаб кўзи билан каради-ю малланинг авзойида шафкат нурини илгамади. Дод деб юборгиси келди, бирок бу нола томогидан ўтмади, хириллаган овоз чикариш билан чекланди. Сўнг ундан кўзини узмаган холда деди:
-Мистер Браун, тушунолмай колдим: менга нима учун тухмат киляпсиз? Мен сиз билан амал талашмаётган бўлсам, обрў талашмаётган бўлсам. Шу кулбадан бошка хеч нимам бўлмаса... Мени йўкотиш сизга нима учун керак бўлиб колди?
-Сени йўкотишми? Жиноятчи камокда ўтириши керак. Мен хам хайронман: пулни ўгирлабсан, майли, лекин мени нега урдинг? Каршилик килдимми?
-Мен сизни... урибманми? Мен умримда бировга кўл кўтармаганман.
-Унда лабим ўз-ўзидан ёрилдими?
-Ахир... эсингизда йўкми? Мана шу ерда, шу зинага йикилиб тушдингиз. Мен сизни кўтариб уйингизга олиб чикдим. Окаётган конни тўхтатдим. Сочикни муздек сувда намлаб босдим.
-Шу ерга йикилдими? Лаби шу ерда ёрилдими? Унда кон излари кани?-деб сўради полис.
-Мен... зиналарни ювганман.
-Нега ювасан? Жиноят изларини беркитиш учунми?
-Канака жиноят изи?.. Мен хар куни уч марта юваман бу зиналарни. Бугун тонгда ювганман.
-Сен хам ўгри, хам зўравон, хам ёлгончи экансан,-деди Браун нафрат билан.-Лекин мен бундан ажабланмайман. Чунки ёлгончи бўлмасанг, ўгирликни эплай олмас эдинг. Сен катта хатога йўл кўйдинг. Шу пулни сенга ёрдам учун бермокчи эдим. Энди ўзингдан кўр. Хозир кайтармасанг, турмада ўлиб кетасан.
Полис кулбани титишни давом эттирмокчи эди, Браун уни тўхтатди:
-Бу ердан кидиришнинг фойдаси йўк. Ўгирлашни билган одам яширишни хам билади. Олиб кетинг. Икрор килишнинг йўлларини ўзингиз биласиз.
Гарчи Брауннинг полисга буйрук беришга хакки бўлмаса-да, жабрланувчи сифатидаги гапи уларга маъкул келиб, Жўрани машина сари судрашди.
Панжара ортига ташланган Жўра кўркинчли туш кўраётгандай сесканиб-сесканиб тушарди. Бу юртга келмасидан аввал ширин тушлар кўрарди. Хатто бир марта рангли туш кўриб, икболи кула бошлаганига ишонч хосил килган эди. Энди ширин тушлар чекиниб, кулфат тушлари хукм юрита бошладими?
Кошки эди булар туш бўлса!
Бундан баттар кулфатларга хам дош бера оларди.
Уйкудан уйгониши билан дахшатли туш исканжасидан кутилиш мумкин.
Бу исканжадан качон кутилади?
Тергов давом этарди. Бир хил саволларга бир хил жавоб беравериб чарчади. Брауннинг уйида унинг бармок излари мавжудлигини, кўйлагида эса Брауннинг кони котиб колганини сержант далил сифатида келтирарди. Пулга мухтож бўлиб карз сўраганини, хатто Майкл Антонийга мурожаат килганини айтганда Жўра ажабланди:
-Мен унака одамни танимайман,-деди.
-Нега танимайсан? Мусулмонларнинг ибодатхонасига бормаганмисан?
-Борганман... Лекин Антоний деган одамни кўрмаганман. Мен Мухаммад Абдуллох билан гаплашганман.
-Мухаммад Абдуллох деганинг Антонийнинг ўзи. Пулга мухтожлигингни у хам тасдиклади.
Бу далилларнинг биронтасини рад этишга Жўранинг курби етмасди. Полис кўлида чўкмор вазифасини бажараётган далилларни курук сўз билан даф этолмасди. Охирги сўрокдан сўнг сержант “бугун тиникиб ухлаб ол, эртага суд такдирингни хал килади”, дегач, аянчли такдирининг хотимаси не бўлажагини ўйлаб, мижжа кокмай тонг оттирди.
Эрталаб уни чакириб, панжара эшигини очишганда судга олиб кетишяпти деб ўйлаб, кўркувдан баданини муздек тер босди. Нафаси сикилиб, кўз олди коронгулашди. Шу онда кулогига Брауннинг овози эшитилгандай бўлди. “Хушимдан кетяпманми, алахсираяпманми?” деб ўйлади.
Йўк, хали хушидан кетмаганди. Алахсирамаётган хам эди. Тўсик ортида чиндан хам Браун гапираётганди. Бир неча дакикадан сўнг Жўра озод этилганини эшитиб, кулокларига ишонмади.
-Англашилмовчилик юз берибди,-деди Браун узр охангида.-Пулимни ўша тун Жаклиннинг уйида колдирган эканман. Таниш: бу хоним менинг хотиним, сенларнинг тилларингда никохсиз хотиним.
Сочларини тилла рангга бўяб олган кўхликкина жувон жилмайиб, Жўрага кўл узатди.
-Сиз Виллини кечиринг. Асосий айб менда. Виллини кузатганимдан кейин мен Канадага учган эдим. Кеча кечкурун кайтсам, жавон тепасида пул турибди. “Нега пулларингни олиб кетмадинг?” деб телефон килсам, бу нохуш вокеани айтиб берди.
Кечирса-кечирмаса бўлар иш бўлиб ўтган эди. Энди вовайло айтмокка не хожат? Жўра кўчага чикиб каерга боришни билмай гангиб турганида Жаклин биргаликда нонушта килишга таклиф этди. Бу онда Жўранинг томогидан бир култум сув хам ўтмас эди, шу боис лутфан килинган таклифни рад этди. Браун бу рад жавобини кабул килмай, уни билагидан ушлаб, машинага бошлади.
Кичикрок кахвахонага боришиб, ичкари кирмай айвонида ўтирдилар. Жўра ўзини зўрлаб бир тишлам ширин нонни юта олди. Кахва ичмади. Илтифотлари учун рахмат айтиб ўрнидан турмокчи бўлганида Браун уни тўхтатди.
-Бугунча ишингга бормасанг хам бўлади. Хўжайининг ўрнингга бошка одам олибди. Сен ташвишланма. Бугун ё эртага бошка иш топиб бераман. Унгача уйингда ётиб туришинг мумкин. Бугун эрталаб мен уй хўжайинидан рухсат олдим.
Жўра пиёда кетмокчи эди, Браун кўярда кўймай машинасига ўткизди. Уйга етгач, “ишлатиб тур”, деб бир даста пул берди. Жўра пулга караб хам кўймай машинадан тушди. Зина остидаги кулбасига кандай етиб борганини билолмади. Нафаси сикилди. Аввал курагида, сўнг ошкозонида каттик огрик кўзголди. Кулба эшигини очди-ю тинтувдан сўнг йигиштирилмай колган ўринга ўзини ташлади. Аввалига осмонларда учаётгандай бўлиб рохатланди. Сўнг ерга кайтиб тушиш ўрнига янада юкори учаверди – Куёш томон учди. Окибатда бадани куя бошлади...
Шомга якин уйга Мухаммад Абдуллох якинлашиб янги фаррошдан Жўрани сўради.
-Хали келган эди, уйида ётибди шекилли,-деган жавобни эшитиб ўша томон юрди.
Мухаммад Абдуллох пешиндан сўнг Заринанинг ахволи билан танишиш учун полис махкамасига борган, бирон тайинли гап эшитмагач, Жўрадан хабар олгани у ётган махкамага хам ўтган эди. Эрталаб озод этилганини эшитиб, шукрона айтиб кувонганича бу томон келганди.
Кулбага якинлашиб, Жўрани чакирди. Жавоб бўлмагач, эшикни очиб ичкарига каради. Жўранинг харакатсиз ётганини кўриб, шошилганича иягига кафтини кўйди. Сўнг “инна лиллахи ва инна илайхи рожиун”, деб пичирлаганича очик колган кўзларни кафти билан юмдирди-да, мурданинг жагини боглаб кўйди.

Ответить 
Старый 10.09.2009 17:48   #269  
Offline ID
Аватар для Tohir Malik
Оффлайн
народный писатель Узбекистана
Сообщений: 226
+ 163  774/218
– 0  0/0

Uzbekistan
Энг кичик жиноят. Кисса

Цитата:
Окибат
Осмон чиройини очиб турган оппок булут парчалари тўзиб кетди. Бирдан кўтарилган кучли шамол фалакни фитнага солаётган кора булутларни суриб келди. Фитна даракчиси бўлмиш момакалдирок еру кўкни ларзага солди. Худди шуни кутиб тургандай ўн карнай, тўрт сурнай, икки ногора, олти чилдирма жўр бўлиб галати охангни бошлади. Осмонда момакалдирок, ерда кибр даракчилари бўлмиш карнай-сурнайлару ногора-чилдирмалар бахси бошланиб, осмондаги фитнадан ердаги кибр устун келди – коп-кора булутлар бир томчи хам ташламай сузиб кетдилар.
Яна куёш чараклаганини кўрган Мохина кампир кувонди. Кечкурун магзавага уйитиб кўйган кирини ювиб кўймокчи бўлди. Тогорани кир ўра якинига кўйиб иш бошлаганида ўра ўпирилди-ю кампир ўзини биксиб ётган магзава ичида кўрди. Харчанд уринмасин, искирт ўрадан кутулиб чиколмади. Нафаси кайтиб ўлай деганида...
Чўчиб уйгонди...
Хайрият, туши экан...
Мохина кампир ёстикка тирсагини тираб каддини бир оз кўтарди-да, кўркувини хайдаш учун кўкрагига туфлаб кўйди. Хали тонг отмаган эди. Шу боис ўрнидан турмади. Бошига рўмолини ташлаганича ўрин устида чўккалаб ўтираверди. У хеч качон ёлгизликдан кўркмаган, сикилмаган эди. Хозир ховлидаги чирок нури тушиб турган бўлса-да, атрофини зулмат босгандай юрагига кўркув оралади. Набирасини чакирди. Бирок, заиф овози дераза ойнакларига урилиб, сўнди. Яна чакирди. Кейин “Худо олсин, бунака тушни, шунга кўркяпманми?” деб ўзини ўзи овутди. Ўрнига чўзилди. Кўзларини юмди. Чап кўкрагида ярадор куш потирлагандай бўлди. Бунака пайтда кексалик ёшига етиб, охиратни ўйлаб колган одам калима келтиргувчи эди. Тушида кир ўрага йикилган Мохина кампир эса ўлимни ўйлаб хам кўрмади, аксинча, кўрган тушини йўйиш билан банд бўлди. “Тушида хожатхонаа тушиб кетган одам ўнгида бойиб кетади”, дейишарди. Кир ўра хам балки шунакадир. Балки Америкадаги кизим бойиб кетгандир?” деган ўй ўзига маъкул келиб, кўнгил хиралиги бир оз таркалганда дарвоза эшиги гийкиллаб очилди. “Сухроб келди шекилли, бу дайди болани ота-онаси олиб кетса яхши бўларди”, деб ўйлади. Сухроб келганда зиналарни босиб, уйига кириб кетгувчи эди. Бу сафар унинг кадами товушлари эшитилмади. Бундан ажабланган кампир каддини кўтараётганда ташкаридан “Опоки!” деган овоз келди. Мохина кампир кўшни аёлнинг овозини таниб, шошилганича ўрнидан турди:
-Рухсора, сизмисиз, ярим кечада нима бўлди, тинчликми?-деди деразанинг бир каватини очиб.
-Сизга Америкадан телпон килишяпти. Сизга тушишолмаётганмиш,-деди аёл уйкули овозда.
-Телпоним ўлгур ишламаяпти, сими узилган эмиш, жувонмарг бўлгурлар пулни еб кетганми, шу пайтгача улашмаяпти,-Мохина шундай деб жавраганича ташкарига чикди-да “Зарина телпон киляптими?” деб сўради.
-Заринамас, кимлигини танимадим.
-Зарина бўлмаса эридир-да?
-Куёвингизмас, отини бир нима деди-ю, лекин яхши эшитолмадим.
Мохина оёгига эски калишни илиб, кўшни аёлга эргашди. Телефон гўшагини кулогига тутиб “Хов, ким бу?” дейиши билан “Ассалому алайкум, кеннайи, бу мен Хамробекман”, деган овозни эшитди.
-Хамробек, ха, ярим кечада нега ховликиб телпон киляпсан?-деди.-Зарина ёнингдами?
-Заринами? Йўк...-Хамробек шундай деб жим бўлди. Кейин иккиланган охангда кўшиб кўйди:-Хали чиккани йўк...
Бу гапга кампир тушунмади. “Телпон киладиган жойга чикмадими?” деб ўйлади:
-Ўзи чикмаса эри чикса ўлармиди?
-Заринанинг суди хали бўлмади.
Бу гапни эшитган кампирнинг баданига муз югурди:
-Канака суд? Довдираяпсанми?
-Довдираганим йўк. Куёвингиз айтмадиларми?
-Нимани айтади? У лалайган бир гап айтгунича киёмат бошланиб, тамом хам бўлади-ку? Чайналмасдан гапирсанг-чи!
-Заринани камаб кўйишган.
Унча-бунча шумхабарга довдирамайдиган кампир бу он тилдан колгандай бўлди. Хамробек унинг бу ахволини сезгандай шошилганича далда беришга киришди:
-Кеннайи хавотир олманг, англашилмовчилик бўлди. Эрта-индин чикиб, уйга кетади. Унгача маслахатлашадиган зарур гап бор. Айтаверайми?
-Юрагимни кон килиб юбординг-ку! Айтсанг айт!-деб бакириб юборди кампир.
-Куёвингиз... ўлиб колди...
Мохина кампир куёвини ёктирмагани билан бу хабарни эшитиб йиглаб юборай деди. Хамробекка гапиришга холи хам колмади.
-Кеннайи, нима килайлик, бирор кариндоши келиб олиб кетадими ё ўзингиз беш-олти минг доллар юборсангиз... Кеннайи, эшитяпсизми?
Мохина кампир эшитаётган эди. Лекин Хамробекнинг овози тобора узоклашиб борарди. Кўз олдини эса зулумот копларди. У телефон устига мук тушди. Рухсора уни ушлаб колишга улгурмади.
Мохина кампирнинг юраги катта харажат дарагини эшитгач ёрилдими ё куёвининг вафоти хакидаги шумхабарданми – Худо билади. Ожиз бандага сир бўлиб колувчи хакикатни кампир ўзи билан гўрга олиб кетди.
Мохина кампирни махалла ахли дафн этди.
Тўрт кундан кейин ўликхонадан Сухробнинг жасади олиб чикилиб, унинг ёнига кўмилди.
Дафн маросимида катнашган Шухрат одамлар таркалиб кетганидан сўнг хам Сухробнинг кабрига тикилганича туриб колди. Энг кичик жиноятнинг бундай якун топиши унинг учун мутлако кутилмаган хол эди. Сухроб билан унинг орасида кадрдон дўстлик робитаси йўк эди. Шундай бўлса-да, унинг кисматига ачинди. Сухробнинг бундай ўлим топиши мумкинлигини ўйлаб хам кўрмагани, дискотекадаги сўнгги кечада зийраклик кила олмагани учун ўзини ўзи айблади. Энг мухими – биринчи мустакил ишининг муваффакиятсизлик билан тугаши уни рухан эзаётган эди. У “Иш” омадсизлик билан якунланди”, деб янглишаётган эди. “Иш”нинг янада мураккаблашгани, гиёхвандлик каторига энди котиллик хам кўшилгани, бу жиноятларни очишдаги иштироки давом этажагини жанозадан кайтиб боргач, бошлиги капитан Менглиевдан эшитгандан сўнг, кўнгли бир оз таскин топади. Орадан кўп ўтмай катта микдорда мол олиб ўтаётган наркокурьер бу шахарда эмас, жанубда, тоглар орасидан ўтаётганда кўлга тушади. Бир хафтадан сўнг эса Сухробнинг котиллари камокка олинади...

Ответить 
Старый 10.09.2009 17:51   #270  
Offline ID
Аватар для Tohir Malik
Оффлайн
народный писатель Узбекистана
Сообщений: 226
+ 163  774/218
– 0  0/0

Uzbekistan
Энг кичик жиноят. Кисса

Цитата:

ЯНА НЬЮ ОРЛЕАНДА:
Эгасиз ўлик
Жўранинг мурдаси олиб кетилгач, Мухаммад Абдуллох полис ходими берган саволларга жавоб кайтарди-ю масжидга шошилди. Пешин намозидан сўнг ёлгиз колиб, нима килиши лозимлигини ўйлади. Жўранинг адолатсизлик хакида куйиниб гапираётиб хамшахрини тилга олганини эслади-да, Хамробекни излаб кетди. Катта дўконга кираверишдаги майдончада кутиб турган Мухаммад Абдуллох Хамробек чикиб ўзини танитгач, унга “ўша беокибат сизмисиз?” деган маънода караганича шумхабарни маълум килди. Буни эшитган Хамробек гангиб, довдираб колмади. Чўнтагидан телефонни чикарди-да “хозир” деганича Мохина кампирнинг ракамини терди. Уч кайта ракам териб боглана олмагач, кампирнинг кўшнисига кўнгирок килиб, шумхабарни етказди. Кампирнинг бирданига жим бўлиб колишидан, атрофдан эшитилган хавотирли гаплардан кандай кулфат юз берганини англаб, Мухаммад Абдуллохга караганича жим колди. У ракам тераётганда хам, гаплашаётганда хам сукут саклаб турган Мухаммад Абдуллох бу сафар хам шошилмади – кутди.
-Кампир ўлиб колди шекилли?-деди Хамробек.-Тўхтанг, яна аниклай...
Мухаммад Абдуллох “Ха, албатта аникланг”, дегандай бош иргаб унинг карорини маъкуллади. Тўрт-беш дакикадан сўнг Хамробек кампирнинг кўшнисига яна богланиб, янглишмаганига ишонч хосил килди.
-Жўра акамизнинг бошка кариндошларини билмайман,-деди Хамробек “Энди нима килдик?” деган маънода Мухаммад Абдуллохга караб. Кейин худди ўзига ўзи гапираётгандай давом этди:-Кариндошларини топганим билан биронтаси келиб ўликни олиб кетадими ё йўкми? Балки... хотини чиккунича ўликхонада тура турсинми?
-Мумкин эмас,-деди Мухаммад Абдуллох унинг гапини бўлиб.-Майит тили котмай туриб кабрга кўйилиши шарт.
-Унда... хукуматнинг ўзи... ёкиб, кулини кўмиб кўя колар? Эгасиз ўликни шундай килишади, деб эшитувдим.
-Астагфируллох!-деб юборди Мухаммад Абдуллох.-Нега ундай дейсиз, биродар?! Нега эгаси бўлмас экан? Мусулмончиликда ўлик куйдирилмайди. Масжидимиз жамоати жаноза ўкиб, мусулмонлар мозорига ўзи дафн этади.
-Мендан кандай ёрдам керак? Кафанлик олиб берайинми?
-Сиз махбусадан хабар олинг, тирикнинг гамини енг...
Мухаммад Абдуллох шундай деб изига кайтди. Хамробек “Жўра ака бу одамни каердан топибди?” деган ўйда колаверди.
Полис тиббий экспертизаси Жўранинг ўз ажали билан вафот этганини тасдиклагач, жасад масжидга олиб келиниб, ювилиб, кафанланди. Йигирмадан зиёд мусулмон жаноза намозини ўкиб, нотаниш мусофирни дафн этди...
Мухаммад Абдуллохнинг илтимоси билан холисона хизматга бел боглаган адвокат уч кундан сўнг бўлиб ўтган суд жараёнида махбусанинг бегунохлигини исбот этгач, Зарина озод этилди.
Заринанинг тупроги куримаган кабр устида фарёд этишдан ўзга чораси йўк эди.
Кўзларидан кон ёшлари окизиб, юртига кайтди.
Кайтишидан икки кун олдин Мохина кампирнинг уйига кутилмаганда ўт тушди.
Шухрат Мохина кампирнинг долларга айлантирилиб беркитиб кўйилган пуллари хам борлигини тахмин килиб янглишмаган эди. Бирок, афсуским, бу тахмин тасдигини топмади. Ёнгинда неча минг доллар пулнинг кул бўлгани сирлигича колди...
Ответить 
Ответить




Powered by vBulletin® Version 3.8.5
Copyright ©2000 - 2025, Jelsoft Enterprises Ltd. Перевод: zCarot
Advertisement System V2.5 By Branden
OOO «Единый интегратор UZINFOCOM»


Новые 24 часа Кто на форуме Новички Поиск Кабинет Все прочитано Вверх