Ой ва юлдузларга ошуфта, камтарин ижодкор - Муҳаммад Исмоил

[Masud Mahsudov]

Саволллар боғдан келса, жавоблар тоғдан келибди-ку. Муҳаммад ака, роса айлантирибсиз гапни ҳам... Шеърларингизни, асарларингизни ўқиганман... Хафа бўлманг-у, шеърлардан кўра насрда ижод қилганингиз яхшироқ, чунки ўртамиёна ёзилган шеърдан кўра уни ёзмаганингиз маъқулроқ. Кейин кўп грамматик хатога йўл қўясиз, ҳисобга олиб қўйинг шуниям... Гапларимни танқид эмас, бир ўқувчининг холис фикри деб қабул қилинг...

[Sparc]

Сообщение от Masud Mahsudov

Саволллар боғдан келса, жавоблар тоғдан келибди-ку.

+1

Сообщение от Masud Mahsudov

... шеърлардан кўра насрда ижод қилганингиз яхшироқ, чунки ўртамиёна ёзилган шеърдан кўра уни ёзмаганингиз маъқулроқ.

"Сен шеър ёз, сен ёзма" дейиш менимча нотўғри. Ўқувчининг ўзи баҳо беради.

[Masud Mahsudov]

Сообщение от Sparc

+1

"Сен шеър ёз, сен ёзма" дейиш менимча нотўғри. Ўқувчининг ўзи баҳо беради.

Мен ҳам бир адабиётни қадрлайдиган ўқувчи сифатида баҳо бердим-да...

[Muhammad Ismoil]

МЕНИ КЕЧИР

Рафиқамга


Мени кечир, сени бахтли қилолмадим.
Ваъдалар бергандим
қилган эдим аҳд.
Неча бор уриндим,
уддалолмадим.
Тобора узоқлаб
бораётир бахт.

Иродам синдими,
синдиришдими?!
Бир пайтлар боқардим
сервиқор, тикка.
Руҳимдан исённи
тиндиришдими?
Кўзларим тўладир
мунг ва ҳадикка.


На бир шеър на бир сўз,
на орзу, мақсад
Энди осмонимда
қанот қоқарлар
Бургутдай кўкларни
кўзлардим ҳарвақт
Менга эга чиқди,
товуқбоқарлар.


Кечир бўлолмадинг
хуррам, бахтиёр.
Тугаб бораётир
тобора имкон.
Билсайдим чоҳларнинг
турганин тайёр
Ваъда бермас эдим
сенга ҳеч қачон.



Баққолни бува деб
бол олмоқ мумкин.
Аммо ҳеч хиёнат
қилмасман шеърга.
Шайтонларга қарши
ёзмоғим учун
Худойим, менга ҳур
қаламни берган.


Дунёга эгадир
шайтонваччалар
Уларга қўшилсам
бойирдим махкам.
Аммо ҳалол йўлда
топилмаса гар,
Давлат-у бахт эмас,
тилло-ю зар ҳам.


Турибман сарсари
абгор ва тушкун
Кечир. Мажолим йўқ.
мени қил дуо.
Сен дейсан: - Мадад бор,
нотавон, мискин.
Хору – заифларнинг
дўстидир Худо!


Бор қудрат қўлида
бўлган буюк зот
Агарки қўлласа,
бўлса биз тараф
Йўлимизни очса,
ўнгласа ҳайҳот
Шудир бахт, шу тенгсиз
саодат, шараф.



Толемизни ёруғ
қилсин Худойим
Бахт бергувчи фақат
Парвардигордир.
Бизлар хор бўлмасмиз,
дунёда доим
Худони унутган
қимсалар хордир!”


Сен таскин берасан.
бахт айвонида
Сенга эрк шаробин
ичирмоқчи эдим.
Навоий қолдирган
шеър осмонида
Мен ҳам шеърларимни
учирмоқчи эдим.

Бир шеърки юракдан
кўкка ўрлаган
Гўё эрк номидан
айтилган фарёд
Бир шеърки, хавф ичра
қолганда Ватан
Гўё мард ўғлонлар
ичган қасамёд.

Мени кечир, сени бахтли қилолмадим.
Аммо ўзимни ҳеч кечиролмасман.
Юксак парвозга шай шеърлар ёзолмадим.
Қанотлари синган, учиролмасман.



shoir.uz bisotidan

[Muhammad Ismoil]

НАЖОТ – МУҲАББАТДА!

Суҳбат


- Муҳаммад ака, сиз ўзингизга хос шоирсиз. Шундай бўлса-да, бир савол берсам, малол келмайдими?
- Марҳамат!
- Даврлар ўтади, шоирлар, ёзувчилар бирма – бир келиб кетаверади. Сиз бу оқимда бир кунмас – бир кун кўринмай қолишдан қўрқмайсизми?
- Йўқ. Чунки мен бугунги кунда ҳам кўзга кўринарли бирор нарса ёзганим йўқ. Лекин, ўзимга баъзи шеърларим ёқади. Уларда ҳамиша ўз аксимни, ўз кўнглимни кўраман. Бунчалик яқинликни бошқа биронта шоирда тополмайман. Балки, сиз айтаётган муаммога “Инсон қалби нима?”, “Инсон умри нима?”, “Инсоннинг ўзи ким?” каби азалий ва абадий саволларга тўғри жавоб топиш орқали эришилар, инсон ўткинчи нарсаларга бағишлаб шеър ёзса, ўткинчи нарсаларга ҳаётини бағишласа, ўзи ҳам, шеърлари ҳам ўткинчи бўлиб қолаверади. Инсон юраги рубобга ўхшайди. У ўткинчи қўшиқни ҳам, абадий қўшиқни ҳам куйлаши мумкин. Ҳамиша яхши ниятда яшаш – ягона нажот йўли. Келинг шу хусусда бир ривоят айтиб берай: - Бир ҳоким қазоси етиб, жаннатга тушибди. Ундан сўрашибди: - Қайси амалларинг учун жаннатга тушдинг? Яратган боғларинг учунми, қурган иморатларинг учунми?
- Биз яратган боғларнинг савоби боғбонга кетди.
Иморатларнинг ажримини меъмор олди. Биз фақат тилаклар билдирган эдик, балки шу ниятларимизнинг савоби туфайли бу ерлар насиб этгандир! – деган экан. Мен ҳам бир шоир бўлиб фақат яхши ниятда яшашни – ягона нажот йўли деб биламан.
- Саволимга тўлиқ жавоб ололмаган бўлсам-да, кейинги саволни бермоқчиман: -Қайси мавзуга бағишланган асар яхши шеър ёки ҳикоя бўлади?
- Агар қўлимдан келса, энг гўзал асаримни Яратганга бағишлаб ёзган бўлардим. Лекин, одамзод қизиқ экан: у ўз қалбидаги энг муқаддас туйғулар ҳақида энг кам ёзаркан.
- Кейинги пайтда ўқиган асарларингиздан энг таъсирлиси қайси?
- Яқинда бир япон ёзувчисининг асари қўлимга тушиб қолди.
Унда шундай воқеа тасвирланади: Олтмишларга кирган эр – хотин оилавий байрамларини нишонлаш учун стол безата бошлайдилар. Улар энди дастурхонга ўтирганарида, столга шипдан бир томчи чакка томиб тушади. Эр шипга қарайди-ю: “Кел, ўтиришимизни бузмайлик”, дейди ва суҳбатни давом эттиради. Эр хотинига қараб турар экан: “Дунёда меҳрдан, дийдордан кўра улуғроқ нима бор? - дейди. Хотини унинг сўзини маъқуллайди ва мусиқани қўйиб, бир-бирларига термулганча рақсга туша бошлайдилар. Боягина томчилаб томаётган чакка аста-секин кўпайиб, ҳар жойдан сизиб-cизиб ниҳоят, полни тўлдиради. Эр: “Сен билан бир нафас хотиржам бирга бўлиш менга бир дунё мол – дунёга эга бўлишдан қимматлироқдир”, дейди. Эр – хотин бир – бирларига термулиб, яна рақс тушаверадилар. Шипдан сув оқиши эса сира тўхтамайди. Ҳатто томнинг ўпирилиб тушиши уларга халақит қилолмайди.
Энди солиштириб кўрайлик, данғиллама уйларда яшасада, бир – бирига меҳрсиз, бир-бирларини кўришга кўзи йўқ баъзи эр – хотинлар, жар ёқасидаги одамлардай талвасада эмасларми?! Ростдан ҳам дунёда меҳрдан, муҳаббатдан қимматлироқ, гўзалроқ ва абадийроқ нима бор?! Сизу биздан қолса меҳр қолади, муҳаббат қолади. Фидоийлик қолади.
- Нима учун кўп асарларингизда хиёнат мавзуси кўтарилган?
- Қўшиқчи шеър танлаши мумкин, лекин, шоир мавзу танлолмайди. У юрагини ўртаган ҳодисани ёзади. Мен кўрган кўпгина муҳаббатларни ҳиёнат еб битирган. Кимдир бутун умр буюк муҳаббатга интилса-ю, кеча-ю – кундуз орзу қилса-ю, қалбини жавҳарини берса-ю, аммо, у кутган муҳаббат хиёнатга таланган, кимларнингдир қўлида ўйинчоқ бўлиб энди ёлғон ишвалар қилаётган бўлса ва бу ҳол қайта – қайта такрорланаверса, умри поёнига етаётган бўлсада, ўзи кутган муҳаббат пешвоз чиқмаса кимга алам қилмайди?
- Ижодкор учун энг муҳим хислат нима деб ўйлайсиз?
- Ижодкор – сўз устаси. Уста эса сўзни ҳар мақомга солаолиши, сўзни ўзи истагандай ишлатаолиши, истаган одамига ёлғон гапириб, истаган одамига рост сўзлаши, касби сўз бўлмаган инсонларга нисбатан бу вазифани яхшироқ бажариши мумкин. Ижодкор бирон асар ёзиш ниятида экан, авваламбор ёлғон нарсани ёзиб, ўзимни ўзим алдамаяпманми, дея бошқаларни ҳам ўзидай кўриши керак. Ёзган шу нарсаларимни эртага қизим ўқиса, ўғлим ўқиса, хотиним ўқиса, онам ўқиса нима дейди, одоб-ахлоқ доирасидан чиқмаяпманми, асарларимни ўқиганларнинг маънавий дунёқараши бузилмаяптими, ёзганларимнинг миллатимизга, халқимизнинг юксалишига нима фойдаси бор дея ўйлаб кўриши керак. Худо, авваломбор, бизга яхши инсон бўлишни буюрган. Ижод – бу иккинчи даражали нарса.
- Гоҳо оила манфаати деб, жамият манфаатини суиистеъмол қилиш керак бўлади ёки аксинча...
- Тўғри, бизда бугун оила манфаати жамият манфаатидан устунроқ. Лекин, вақт келади, бизда ҳам жамият манфаати оила манфаатидан устун бўла бошлайди.
Яқинда АҚШда бўлиб қайтдим. Вашингтонда бир уйда ижарага туришга тўғри келди. Мен ижарада турган уй эгаси жуда катта олим бўлиб, унинг шахсий дорилфунуни бор экан. Бу дорилфунунда минглаб талабалар илм олар экан-у, олимнинг яккаю – ягона ўғли икки йилдан буён отасининг дорилфунунида имтиҳондан ўтолмай, ўқишга киролмас экан. Мен ректордан: “Ўғлингизни нега ўқиша қабул қилмаяпсиз?”- десам, “Илми етарли эмас”,- деди. Ахир у ўғлингизку, оилангиз келажагини ўйламаяпсизми? -десам, “Илми паст болани ўқишга қабул қилсам Американинг келажаги нима бўлади?” деб жавоб берди.
- Ёзиш сиз учун эҳтиёжми ёки заруратми?
- Ижодкор сурункали равишда ҳар олти ой ёки бир йилда бир даволаниб турадиган беморга ўхшайди. Агар даволанмаса, яъни ижод қилмаса касали зўрайиб кетиши, жинни бўлиб қолиши мумкин. Ҳар ким баҳоли қудрат ўз иродаси, Худо берган иқтидорига қараб ижод қилади, яъни дунёни ўз қаричи билан ўлчайди.
-Сиз ўзингиз интилган ҳар бир мақсаднинг охири нима билан тугашини биласизми?
-Одамзод заҳарни ичмай туриб уни ҳидидан ёки кўринишидан нималигини билмайди. Қанийди, бугун бошланган ишимиз эртага нима билан тугушини билсак. Жуда камдан – кам одамларгина бугун тўғри деб билган нарсалари, эртасига ҳам тўғри бўлиб чиққанини кўра оладилар. Қаршингиздаги муаммога тўғри чора топиш учун биргина ақлнинг ўзи камлик қилади. Эртага нима бўлишини Ер юзида бирорта одам билмайди. Бутун дунё уммонларини айланиб чиққан одам бир томчи сув нимадан иборат эканлигини билмайди. Инсониятнинг ярмини бошқариб юрган одам, мен жуда кўп нарсани биламан дейди-ю аммо ўз хотини фоҳиша бўлса, шуни билмаслиги, топган-тутганини шу фоҳишага бағишлаб юравериши мумкин. Инсониятнинг ярми тавба – тазарру қилиб, дардини айтадиган одам, бутун инсониятга мукаммал бўлиб кўринган одам, мукаммал эмас, бели – букри, ўзи ёрдамга муҳтож , хаста, шифоталаб бўлиши мумкин.
Шунинг учун одамлар бир ишни бошлашларидан олдин “Худога таваккал қилдим”, дейдилар. “Ҳар ишнинг охирини билгувчи ягона Худодир”, дейдилар. Баъзилар эса шуни ҳам айтмайди. Ўзини тақдир изнига ташлаб қўяди ва эртага қандай қисмат кутаётганини ўйламайди ҳам. Мен ҳам шундай оддий одамман. Шу ўринда кўнглимнинг туб – тубида ўрнашиб қолган бир ривоятни айтиб ўтмоқчиман:
Бир ака – ука бўлган экан. Акаси ниҳоятда бой, ука эса ўтинчилик қилиб зўрға кун кўраркан. Акаси шу укам бойиб кетсин деган ниятда, укаси ҳар куни ўтадиган кўприк устига бир халта тиллани ташлаб қўйибди. Ўша куни укаси ўтин орқалаб, тоғдан қайтаётган экан, кўприк олдига келгач, ўзича ўйлабди: “Ҳар куни шу кўприкдан ўтаман. Кел, бугун шу кўприкдан кўзни юмиб ўтай-чи, ўтолармикинман”, дебди ва кўзини юмиб кўприк устидан ўтиб кетибди. Буни узоқдан кузатиб турган акаси: “Худо бунинг пешонасига камбағалликни ўйиб ёзиб қўйган бўлса, уни ким ҳам ўчира оларди?”, деган экан.
Мен ҳамиша мана шу камбағал ҳолига тушиб қолмасликни, омад юз ўгириб кетмаслигини Худодан сўраб яшайман.

- Самимий суҳбатингиз учун раҳмат. Бир пайтлар Рудакий ҳазратлари “Аслинг каби кўрин, кўринганинг каби бўл!”, дея зикр қилгандилар. Сизга ҳам шу мутаносибликни тилаб қоламиз.




Суҳбатдош Нилуфар МЎМИНОВА

[Muhammad Ismoil]

* * *

Шу оламда заррамиз-зарра,
Бугун келиб, кетармиз эрта.
Ожизмиз-у, аммо юз карра,
Буюкдирмиз акс этсак шеърда.

Олам ҳамки арзимас гоҳо
Жон куйдириб ботмоқда терга.
У ҳам гўзал, буюкдир аммо
Акс этганда биз ёзган шеърга.

[Sparc]

Сообщение от Muhammad Ismoil

* * *
...
Буюкдирмиз акс этсак шеърда.

Сообщение от Muhammad Ismoil

Олам ҳамки арзимас гоҳо
Жон куйдириб ботмоқда терга.
У ҳам гўзал, буюкдир аммо
Акс этганда биз ёзган шеърга.

"Акс этганда биз ёзган шеърга" шева қўлланиляпти чамамда, акс ҳолда "шеърда" бўлиши керак. Эҳтимол, "терга" ўзига "шеърга" ни эргаштириб юргандир.

Одам ёки олам шеърда акс этиб буюк бўлиши учун аввало шеър буюк бўлиши лозим. Бу тўртликлар эса даъво қилиши қийин.

[Баходир кушаков]

Сообщение от Sparc

Одам ёки олам шеърда акс этиб буюк бўлиши учун аввало шеър буюк бўлиши лозим. Бу тўртликлар эса даъво қилиши қийин.

Ҳа,бироз тушинарсиз бўлибди шеър."Олам ҳамки арзимас гоҳо
Жон куйдириб ботмоқда терга."Назаримда "ботмоққа терга"бўлса тўғрироқ бўлармиди."Арзимайди ботмоқда терга"."Олам жон куйдириб терга" ботаятгандек бўлиб қолибди.Олам жон куйдирадими ўзи?Муҳтарам Муҳаммад ака,агар биз каби ҳаваскорлар шундай шеър ёзсак,тушинса бўлади:-Ҳа энди ўзидан бошқа ким ҳам ўқирди-деб қўйилаверади,бироқ сиздек "титулованный"ижод соҳиби учун бу каби шеър ёзиш,биздек муҳлисларингизга ғалати туюлади.

[Muhammad Ismoil]

* * *

Шу ҳам қор бўлдими, бўронми шу ҳам
Руҳимизда тентиб юрганда аёз.
Бир кун табиатни қутқарар кўклам,
Аммо айтинг бизни ким қилар халос.

Келмас неча йилки баҳор бағримга
Кўз ёш тўкай десам музлаб қолгандир.
Эй ёр, сен кетдинг-гу, абгор қалбимга,
Қаҳратон ўз уйин қуриб олгандир.

[Muhammad Ismoil]

* * *

Бу тўртлик шеър эмас, сўз эмас, фарёд
Ёнаётган юрак хайқириғидир.
Одамнинг Худодан ахтариб нажот
Одамнинг одамдан айрилиғидир.

Юрак кўксимизда турган фаришта
Яшайди бўйсунмай ўзимизга ҳам.
Ҳар он қарармидик кўкка ташвишда
Ерда бўлса бизлар излаган одам.