Nishonga urilgan so'zlar

[Gulchehra Ibragimova]

ҲЕЧ БЎЛМАСА МАНА БУНИ ЎҚИГАНДИРСИЗ-А, ДОМЛА:

д) " Сарбардорлар ҳараракати. Илёсхўжа «Лой жанги»да ғалабага эришгандан кейин мўғулларнинг Самарқандга кириб бориши учун бирор-бир тўсиқ йўқ эди. Мана шундай оғир, қалтис вазиятда нафақат Самарқанд, балки умуман Мовароуннаҳр тақдирида сарбадорлар1 (1 Сарбадор форсча сўз бўлиб, унинг маъноси «бошини дорга тикувчи» демакдир.) ҳаракати алоҳида роль ўйнади. Сарбадорлар ҳаракати дастлаб XIV аср-нинг биринчи ярмида Хуросон ва Эронда кенг тарқалган бў-либ, у моҳият эътибори билан мўғуллар ҳукмронлигини ағдариб ташлашга қаратилганди. Маркази Сабзавор шаҳри бўлган Сарбадорлар давлатининг (1337–1381) тарихда маълум из қолдирганлиги шубҳасиз. "

е) "Узоқ йиллар давомида темурийлар сулоласига хизмат қилган ул бандани Хуросоннинг энг сўлим, катта шаҳарларидан бўлган Сабзаворга ҳоким қилиб та¬йинлаш ҳақида подшоҳ Абулқосим Бобур фармон берди. Хуросонда «катта шаҳарга «кичкина» ҳоким тайинланибдики, у адолатли, маърифатли эмиш», деган овозалар тарқалди. Шу тариқа 1453 йили ҳиротлик Fиёсиддин «кичкина» ўзи ҳоким қилиб тайинланган Сабзавор шаҳрига оиласи билан жўнаб кетди."

ё) "Хуллас, темурийлардан бўлган Абулқосим Бобур саройида «бахши» (маҳкама, девонхона ходими) бўлиб ишлаётган шоир Ғиёсиддин «кичкина» 1453 йилда Сабзаворга ҳоким қилиб тайинланади.
Сабзавор Хуросонга қарашли Ҳирот, Астробод, Нишопур каби салобатли шаҳарларидан бўлмаса-да, Бастом, Абивард, Домгон, Нишопур, Машҳад шаҳарларига яқин каттагина ҳудуд эди.
Сабзавордан Зафарони, Ринд, Бафре Меҳр дарёлари оқиб ўтар, ушбу шаҳар аббосийлар, уммавийлар даврида шиалар маркази бўлган. XIV асрда эса бу ерда ҳам сарбадорлар ҳаракати кенг ёйилганди. 1381 йилдан эса Сабзавор Амир Темурга қарашли шаҳарга айланган эди.
Ғиёсиддин «кичкина» ҳоким бўлган 1253-57 йилларда шаҳар атрофи боғзор ва ҳосилдор экинзорларга айланди. Сабзавор аҳли маърифатли ва адолатли Fиёсиддинни ҳурмат қилиб, унинг амрига қулоқ солар, айтилган солиқ ҳамда закотни ўз вақтида бериб турарди.
Ғиёсиддин қора тўриқ отга миниб, эгнида жубба, бошида телпак билан ҳарбий кийимдаги икки мулозими ила сабзаворликлар ҳолидан тез-тез хабар олар, бева-бечора, камбағал хонадонларнинг солиқларини эса ўз ҳисобидан тўлаб юборарди"..

МАНБА: "Навоийнинг отаси"

Ўзингиз кечагина "Байрам табриклари" мавзусига Мирзо Улуғбек ҳақида ёзгандиз..Ҳеч бўлмаса шу ерда кўзингиз тушмадими, наҳотки?

"Хуросонни бошқариб турган Шоҳрух Улуғбекка дастлаб Андхўй билан Шибирғонни, кейинчалик Хуросоннинг Тус, Хабушон, Калот, Бовард, Насо, Ёзир, Сабзавор ва Нишопурдан иборат қисмини бошқаришни топширган. " батафсил ўқиб олинг унда,

МАНБА "Улуғбек Муҳаммад Тарағай"

МАНА ЯНА СИЗГА МАНБА:

"Эй, майнинг тобланишидан сенинг рухсоринг гули ранг-баранг бўлади, жамолинг боғининг сабзаси озгина-ю гули кўпдир (Навоий) МАНБА:
http://navoi.natlib.uz/uzb/alisher_navoiy_haqida/

МАШҲУР "ЛОЙ ЖАНГИ"ни ўқисангиз ҳам ушбу атамага кўзингиз тушади. Яна "“Амир Темур” (манба)

Домлажон, мана энди "Сабзавор" ҳақида бемалол маъруза ўқиб, асар ёзсангиз ҳам бўлади!

Сообщение от Tulqin Eshbekov

Йўғ-е, йўлбарс қўзичоқларни эркалабдими?

Эртак, матал, масаллар ҳақида, уларнинг ўзи нима, нимаси билан реалликдан, ҳаққониятдан фарқ қилади.
Ундаги ҳайвонлар образи ва асосийси уларниг мақсад ва вазифаси, сюжет қурилма ва тузилмалари ҳақида аввал ўзингиз билиб олсангиз бўларди.

Нима учун уларда ҳайвонлар образи ишлатилишини, улар нима учун инсонга ўхшаб гапиришини, фикр юритишини биласизми? Бундай усулларни қўллашнинг сабабини топсангиз унда йўлбарснинг қўзичоқларни қандай эркалаши мумкинлиги ҳам ойдинлашади.

Жамиятимиздаги барча иллатлар ва салбий кўринишлар ҳайвонот олами иштирокида очиб берилади.

(давоми кейинги саҳифада)

[Gulchehra Ibragimova]

Сообщение от Tulqin Eshbekov

Ҳайвонот дунёсига оид китобларни би-ир ўқиб кўрсангиз йўлбарс ва қўй қанча вақтда нечтагача болалашини билиб оласиз... (Бир-биридан фарқи унчалик катта бўлмайди!)

Бу маслаҳатга ўзингиз аввало амал қилсангиз мақсадга мувофиқ бўларди!

Ман раиснинг қизиман. Отамиз қишлоқ хўжалиги бўйича таниқли инсонларданлар. Ўз-ўзидан чорвадор ҳам эдилар.Зотдор қўйлар йилда икки мартадан, гоҳо бир болалашда 2-3 тагача (кўпроқ эгиз)бола туғишини биламан! Ва кўрганман ҳам!

Яна бир гап, арпа экиб буғдой кутиб бўлмайди..Шер боласи шер, йўлбарсники йўлбарс, қўйники-қўй бўлади..

Йўлбарс ва қўйнинг фарқини сизга асослаб ўтиришим шартмасдир, деб ўйлайман. Унда жуда майдалашиб биринчи синф ўқувчисидан фарқимиз қолмайди.

Йўлбарслар ҳар икки -уч йилда бир марта болалайди. Улар бир бола қолдиришда 1, 2, 3 ҳатто баъзан тўртта ҳам болалайди. Аммо камдан-кам ҳолларда 2 та боласи яшаб қолади.Асосан 1 та боласи соғлом бўлиб вояга етади.

Яна сизга батафсил маълумот олиш учун йўлбарслар ҳақида ушбу википедияниниг ҳаволасини кўрсатиб қўя қоламан.Манба

Сообщение от Tulqin Eshbekov

Юқоридаги "масалсимон" гапларингиздан асло бунақа маъно чиқмайди, бу гапларнинг жўялироқ
Маъниси:
ҳам йўқ...

Бу гапингизни "Таълимий соний" асари муаллифи Ғуломуддин Акбарзодага айтарсиз Манба ушбудир:

Сообщение от Tulqin Eshbekov

Масал ҳам реалликка асосланиши лозим!
Модомики, масал ёзмоқчи бўлсангиз.. ўқиб чиқинг. Шер ва бошқа жониворлар образи қандоқ яратилишини ўрганасиз.

Ман масалчи эмасман, зора Сизнинг дуоларингиз билан масалчига айлансам.. Йўқ эмас, 2-3 та масал ёзганман.Лозим топсам ҳавола этарман. Ҳозирча Ўзбекистон Ёзувчилари ва Журналистлари Уюшмаси аъзоси, шоираман холос бор-йўғи 40 га яқин қўлланма ва тўпламлари чиққан..

Майли, ушбу "қимматли" маслаҳатингизга амал қиламан албатта. Чунки инсон бир умр ўрганиб яшайди..Инсоннинг мен ҳамма нарсани билиб бўлдим, дегани бу-унинг оқишдан тўхтаб , сасий бошлаган кўлмакка айланиб қолишидир..,дейишади.
Сўраб ўрганишдан ор қилмаслик керак, биласиз бу ҳам менинг айтганим эмас.

Ҳаётда англаб етган фалсафаларимдан бири:
"Ўзингни Эр билсан, ўзгани шер" деб билиш керак экан. Зеро ,"ақл ёшда эмас, бошда" бўларкан.

Сиз билан тортишишни ўзимга эп билмайман..Биринчидан эркак кишисиз, асосийси Домласиз, бир қанча шогирд десам бўлмасу, талабаларингиз билан бирга ишлайман, кўпчиликлари Форумга киришади.

Ўзингиз шуни хоҳлабсиз..ман унга яраша шунчаки жавоб қайтардим холос. Саломат бўлинг!

Бошқа бу мавзуга қайтмайман. Аммо ҳикматларни жойлаштиришда давом этаман.

Айрим гап-сўзларингиз менга болаликдаги машҳур масал адашмасам Криловнинг "Бўри билан қўзичоқ" масалидаги

"Айбинг шуки учраб қолдинг қорним очганда, Шундай қилиб қўзичоқни бўри ебди ўрмонда"..деган сатрларини ёдимга солиб қўйди

[Баходир кушаков]

Сообщение от Nigora Umarova

Bilmagan narsalarimni oyog'im ostiga qo'yganimda, boshim ko'kka yetardi.

Сообщение от Hero

Bu so'zning ma'nosini ham tushuntiring?_

Бир донишманд:-Шунча кўп ўрганиб,хеч нарсани ўрганмаганимни ўргандим деган экан.Бу ердаям: -Барча билмаган нарсаларимни оёғим остига бир бир устун қўйсам,бошим осмонга қадар етарди-дея,билмайдиган нарсаларини нақадар кўплигига иошра қилган бўлса керак.Жуда чиройли ва тўғри фикрни айтган экан Imomi A'zam Abu Hanifa

[bekww]

Сообщение от Gulchehra Ibragimova

Бир қўй бир неча болалари билан бир сабзаворда ўтлаб юрган эди. Уларнинг ёнига бир йўлбарс келди ва қўйнинг болаларини кўриб яхши сўзлар билан суйиб, эркалай бошлабди.

Гулчеҳрахон, бу маталнинг муаллифи ким экан?
Ахир бекорга ҳам доно халқимиз "Йўлбарсдек" эмас, айнан "Қўчқордек" фарзандлар туғилишини тилайдику...
Яна хадис ҳам бор, қўй боқинг, қўйда барака бор деган.

[Gulchehra Ibragimova]

Сообщение от bekww

Гулчеҳрахон, бу маталнинг муаллифи ким экан?

Ассалому алейкум, ҳурматли Ойбек ака!

Бу мавзуга бошқа жавоб бермайман дегандим, аммо сўрабсиз - Сизнинг ҳурматингиз учун яна қисқача изоҳ бериб ўтай майли:

Эьтибор қилсангиз олдинги саҳифада муаллифи ва асарнинг ўзини, тўлиқ матнини (расми билан) айнан келтиргандим..

Қўшимча ва яна такрор айтишим мумкин-ки, ушбу "Таълими соний" рисоласи Тошкент шаҳридаги Ғулом Ҳасан Орифжонов матбаасида 1913 йил босилган нусха асосида 1993 йил да муаллиф Ғуломуддин Акбарзода томонидан нашрга тайёрланган. (Т, А.Қодирий номидаги халқ мероси нашриёти)

Сообщение от bekww

Ахир бекорга ҳам доно халқимиз "Йўлбарсдек" эмас, айнан "Қўчқордек" фарзандлар туғилишини тилайдику...
Яна хадис ҳам бор, қўй боқинг, қўйда барака бор деган.

Балки Сиз ҳақдирсиз.. Етти хазинанинг бири сифатида қўй ҳам борлигини инкор этмайман.

Аммо бу бир ёқлама ёндошиши бўлиб қолмасмикан? Масални қайта шарҳлаб ўтирмайман. Ахир унда қўйилган ғоя, мақсад ва вазифа бутунлай бошқача-ку..

Аммо менинг шахсий фикримни билмоқчи бўлсангиз, шахсан мен - мени ва болаларимни ожиз, юввош, ўзини ҳимоя қилолмайдиган қўйга ўхшатишларини умуман хоҳламаган бўлардим..

Ва бизни "кимлардир" қўйларга менгзашлари ҳам ёқмайди.

Айнан шу иккала ҳайвонлар: қўй (гўсфанд) ҳамда йўлбарс (паланг)ларнинг мучаллар таркибида борлиги ҳам аҳамиятли.

Кўпинча тилак билдирилаётганда давраларда ёки сўз ичида фарзандлардаги ботирлик хислатларига ишора қилиб: "Шерюрак фарзанд", "Шербилак", "Арслондек кучли", "Йўлбарсдек чаққон ва зийрак", "Йўлбарсдек кўзлари ўткир", "Арислон изидан, йигит сўзидан қайтмайди" каби сўзларини ишлатишларини гувоҳи бўламиз.

Бу сўзлар менимча қўйга ўхшатишдан кўра афзалроқ деб биламан..Янаям билмадим..кимга қандай..

[Nigora Umarova]

- Nega bizning millatimiz ayollaridan faylasuf ayollar chiqmagan?
- Chunki bizning ayollarimiz faylasuf bo'lishdan ko'ra faylasuflarni tarbiyalashni afzal ko'rishgan

[Gulchehra Ibragimova]

Сообщение от Nigora Umarova

- Nega bizning millatimiz ayollaridan faylasuf ayollar chiqmagan?
- Chunki bizning ayollarimiz faylasuf bo'lishdan ko'ra faylasuflarni tarbiyalashni afzal ko'rishgan

У ҳaм oнa

“Пaйғaмбaрни бинo қилгaн у ҳaм oнa”
Улуғбeку, Aлишeрни туққaн oнa.
Ўлимлaрни мaҳв aйлaбoн ярaтгувчи
Oғир кундa ҳaр бaндaгa ярaгувчи -

У ҳaм oнa, у ҳaм aёл, у ҳaм сингил.

Oқ сут бeриб фaрзaндини aллaлaгaн,
Гўзaллик-лa ёр қaлбигa ўт қaлaгaн,
Ҳeч нoлимaс, мeҳнaтидaн ярлaқaгaн
Қaтoрингдa нoринг бўлсин дeб aлқaгaн-

У ҳaм oнa, у ҳaм oпa, у ҳaм aёл.

У ҳaм aёл, у ҳaм oнa ёки сингил
Гулдaн нoзик, тoшдaн қaттиқ, дoғли кўнгил
Сен борар йўл қутлуғ бўлсин буюк Aёл
Қуёш кaби тaфти иссиқ суюк Aёл

Буюк aёл, куюк aёл, суюк aёл...

1999 йил

[Tulqin Eshbekov]

Сообщение от Masud Mahsudov

"сабзавор" сўзи ўтлоқ

"Ўзбек тилининг изоҳли луғати" китобида бундоқ деб ёзилмаган экан...

Сообщение от Nigora Umarova

Alisher Navoiyning otasi G'iyosiddin Kichkina ham Sabzavor viloyatining hokimi bo'lgan.

Жой номи бўлса, мана шундай катта ҳарфда бошланиши керак!

Сообщение от Gulchehra Ibragimova

Шарафутдин Али Яздийнинг “Зафарнома», Амир Темур Кўрагон, “Қиссаи Темур”, Амир Темурнинг "Темур тузуклари", Алишер Навоийнинг 20 томлик ғазалларини топиб ўқисангиз Сабзаворнинг нима экани, у қандай жой экани, нимани англатиши ва маъносини билиб оласиз.

Айни пайтда лисонимизда жуда кам ишлатиладиган бунақа сўзни қўллаганда сноска билан аниқлик киритиб қўйиш керак! Сабзавор деган ўлкадами ё ўтлоқда?!

Сообщение от Gulchehra Ibragimova

Шундай катта илм ва билимлар кони бўлган муқаддас даргоҳда..юрибсизу.

Шу муқаддас даргоҳда, бошқа олий таълим муассасаларида ҳам шундоқ ўргатишган ва биз ҳам ўз навбатида фикрни аниқ тушунтириш, теран фикрлашга ўргатмоқдамиз!

Сообщение от Gulchehra Ibragimova

билмасангиз..ўқимаган бўлсангиз..

Ноаниқликка аниқлик киритиш лозимлигини билганимиз учун ҳам дўстона фикр билдирган эдик. Бунинг учун:

Сообщение от Gulchehra Ibragimova

Шуни билмас экансиз уни бу тарзда билдирманг-да, уни билиб олишни ёки билмаган нарсасини сўрашнинг йўллари кўп-кў?!

деб таъна қилиш шарт эмас...

Сообщение от Gulchehra Ibragimova

Анга сабза хати зангори онгла.

Сообщение от Gulchehra Ibragimova

Тузуб ул сабзаи раъно уза базм.

Сообщение от Gulchehra Ibragimova

Субҳидам тушиб шабнам, бўлди сабзалар хуррам,

Бу сатрларда Сиз ёзган "сабзавор" сўзи кўринмаяпти-ку?
Сабзалар эса ўз ўрнида ғоят гўзал қўлланилмоқда! Бу сабзалар устида йўлбарс билан қўйнинг "мулоқоти"ни тасаввур эта олмаяпман...

Сообщение от Gulchehra Ibragimova

К-ў бишав зеру забар аз ашку оҳам Сабзавор,
З-онки шаҳри шоҳ бе Шоҳий намеояд ба кор115."

Бу ўринда ҳам Сабзавор бир ўлка, жой номи сифатида айтилмоқда. Ё, масалангиз қаҳрамонлари ўша ёқларда юрганмиди? У ҳолда ҳам, юқорида таъкидлаганимдек, ойдинлик киритиб қўйиш лозим эди!

[Tulqin Eshbekov]

Сообщение от Gulchehra Ibragimova

Маркази Сабзавор шаҳри бўлган Сарбадорлар давлатининг (1337–1381) тарихда маълум из қолдирганлиги шубҳасиз.

Сообщение от Gulchehra Ibragimova

Сабзаворга ҳоким қилиб

Сообщение от Gulchehra Ibragimova

Сабзавор Хуросонга қарашли Ҳирот, Астробод, Нишопур каби салобатли шаҳарларидан бўлмаса-да, Бастом, Абивард, Домгон, Нишопур, Машҳад шаҳарларига яқин каттагина ҳудуд эди.
Сабзавордан Зафарони, Ринд, Бафре Меҳр дарёлари оқиб ўтар,

Демак, масалингиз воқеалари тарихий Сабзаворда юз берган шундайми? У ҳолда сноска қўйиб, ойдинлик киритсангиз яхши бўларди!

Сообщение от Gulchehra Ibragimova

"Эй, майнинг тобланишидан сенинг рухсоринг гули ранг-баранг бўлади, жамолинг боғининг сабзаси озгина-ю гули кўпдир (Навоий)

Бу сатрларда ҳам масалингиздаги "сабзавор" йўқ, сабза сўзи ўзга маънода битилган!
Шунинг учун

Сообщение от Gulchehra Ibragimova

мана энди "Сабзавор" ҳақида бемалол маъруза ўқиб, асар ёзсангиз ҳам бўлади!

деган фикрингизга қўшила олмайман ва унақа "асар" ёзмайман.

Сообщение от Gulchehra Ibragimova

Эртак, матал, масаллар ҳақида, уларнинг ўзи нима, нимаси билан реалликдан, ҳаққониятдан фарқ қилади.
Ундаги ҳайвонлар образи ва асосийси уларниг мақсад ва вазифаси, сюжет қурилма ва тузилмалари ҳақида аввал ўзингиз билиб олсангиз бўларди.

Нима учун уларда ҳайвонлар образи ишлатилишини, улар нима учун инсонга ўхшаб гапиришини, фикр юритишини биласизми? Бундай усулларни қўллашнинг сабабини топсангиз унда йўлбарснинг қўзичоқларни қандай эркалаши мумкинлиги ҳам ойдинлашади.

Масал реал воқеликка асосланиши керак ва ундан ўқувчилар маъно топиши керак...

Сообщение от Gulchehra Ibragimova

Ман раиснинг қизиман. Отамиз қишлоқ хўжалиги бўйича таниқли инсонларданлар. Ўз-ўзидан чорвадор ҳам эдилар.Зотдор қўйлар йилда икки мартадан, гоҳо бир болалашда 2-3 тагача (кўпроқ эгиз)бола туғишини биламан! Ва кўрганман ҳам!

Яна бир гап, арпа экиб буғдой кутиб бўлмайди..Шер боласи шер, йўлбарсники йўлбарс, қўйники-қўй бўлади..

Қўй қачон, нечта туғишидан қатъи назар уни бирор шаклда ҳақорат қилиб бўлмайди!!! Муқаддас китобларда ҳам номи қайд этилган қўй одамзодга шу қадар файз-барака келтираётган экан, уни қадрлаш лозим!! Халқона тилимизда уни доим эъзозлаб гапиришларини яхши биласиз!
Барибир, масалангиздаги йўлбарс образи ғоят бачкана, ғийбатчи қилиб тасвирланганини ҳазм қилиб бўлмайди...

Азиз Гулчеҳрахон!
Куюнчаклик билан ёзаётган кўп фикрларингизни қадрлайман ва олқишлайман!
Шунақа масаллар ёзганингизда иложи бўлса, "Ўзбекистон адабиёти ва санъати"даги ходимларга бир кўрсатиб олсангиз мақсадга мувофиқ бўларди. Яхши масал бўлса, улар ҳам ўша нашрда ёритишади!!
Сизга ижодий баркамоллик, ижоднинг машаққатли сўқмоқларида омадлар тилаб қоламан!

[Masud Mahsudov]

Domla, forschada shu sabzavor so'zi o'tloq ma'nosida kelgani sabab, men keltirgandim. O'zbek tilining izohli lug'atida bu so'z bo'lmasligi mumkin... Gulchehra opa u so'zni atoqli ot sifatidda keltirib, Sizga javob berganlari, chindan ham noo'rin, yuqoridagi masalda u turdosh ot sifatida qo'llanilgan.