|
|
|
|||||||
| Знаете ли Вы, что ... | |
| ...нарушения правил форума наказываются. Старайтесь их не нарушать. | |
| << Предыдущий совет - Случайный совет - Следующий совет >> | |
| Ижод хусусида сўз Ижод аҳли, уларнинг ғояси, ҳаёт қараши, мақсадлари, ютуқлари, орзу ва армонлари.... (Все о творчестве, о людях творчества, их идеях, взглядах, достижениях и целях, мечты…) |
| Ответить |
|
|
Опции темы | Опции просмотра |
|
|
|
|
#1 | |
![]() |
Цитата:
|
|
|
|
Ответить |
|
"+" от:
|
|
|
#2 |
![]() |
Бугун, 26 май куни Тошкент Ислом университетида элимизнинг суюкли адиби, Узбекистон халк ёзувчиси Уткир Хошимов билан талабалар уртасида "Миллий кадриятлар: ижод ва ижодкор" мавзусида сухбат булиб утди. Ёзувчи талабаларни кизиктирган саволларга жавоб бердилар ва узларининг "Саккизинчи муъжиза" деб номланувчи янги асарларидан намуналар укиб бердилар.
|
|
|
Ответить |
|
2 "+" от:
|
|
|
#3 |
![]() |
Цитата:
|
|
|
Ответить |
|
2 "+" от:
|
|
|
#4 |
![]() академический лицей
Сообщений: 305
+ 1,132
424/181
– 0
1/1
![]() |
Ushbu suhbat uchun Akademik litsey o'quvchilari nomidan minnatdorchilik bildiramiz va ustozimizdan yana shunday tarbiyaviy suhbatlarni kutib qolamiz!
Последний раз редактировалось Umida Shodiyeva; 27.05.2009 в 13:34. |
|
|
Ответить |
|
"+" от:
|
|
|
#5 |
|
журнал "Театр"
главный редактор
Сообщений: 65
+ 42
316/64
– 0
0/0
![]() |
Глобаллашув ва миллий кадриятлар
Дунёда глобаллашув жараёни бормокда. Мамлакатлар иттифоки. Ягона пул бирлиги. Ягона химоя тармоги. Мувофиклашган иктисод. Фан ютукларини хаётга татбик этишнинг уюшган дастури. «Етти иклим»ни боглаб турувчи Интернет тизими… Гоят фойдали жараён. Инсоният тараккиётига хизмат килувчи, давлатларни муштарак максад йулида бирлаштирувчи жараён… Шунака-ку, глобаллушув миллий узига хослик, миллий кадрият деган тушунчалар масаласида айрим муаммоларни келтириб чикармасмикин? Дейлик, бир халкнинг одат ва удумлари, шаклланган дунёкараши бошка халкка «тушунарсиз», «бегона» туюлса-чи? Масалан, мен узбек тилидаги «иймон», «инсоф», «андиша», «увол», «орият» каби сузларнинг гарб тилларидаги аник таржимасини топишга кийналаман. «Номус» деган тушунчани олайлик. Бу кадрият хама халкларда бор. Узбекда эса бу тушунча «ор», «хаё», «ибо», «иффат», «уят», «поклик», «покдамонлик» деган унга якин суз билан bajдаланади. Негаки номус – юксак инсоний кадриятлардан бири. «Беномус», «уятсиз», «бехаё», «нопок» деган сузлар жуда огир хакорат саналади. «Етти номус-бир улим», «Qbubn кишининг уялгани-улгани», «Уят улимдан каттик» деган маколлар бор. Буюк бобомиз Абу Райхон Беруний минг qbk аввал яратган «Хиндистон» асарида ёзган: «Бирон халкнинг у ёки бу удумларига бахо беришда буниси менга ёкмайди, дейишга хеч кимнинг хаки йук. Негаки, xaр бир халк удумлари, анъаналари минг йиллар давомида шаклланган ва уша миллатнинг хаёт тарзига айланган ». Шу мантикдан келиб чикадиган булсак, уз кадриятларимизни улуглаб, бошкаларникини камситиш тугри булмайди. Хар бир миллатнинг узига хос гузал удумлари бор. Бирок Шарк билан Гарб дунёкараши орасида анчайин жиддий тафовутлар борлигини инкор килиб хам булмайди. Дейлик, Гарбда кеча вояга етган кизалок бугун узи ёктирган кишисини уйига бошлаб келиб, бамайлихотир «вактихушлик» килса. Ота-онаси монелик килолмайди. Негаки у мустакил шахс. Шахс эркинлигига дахл килиш эса конун билан такикланган. Бизда Худо курсатмасин, киз бола шунака килса ота-она шурлик кариндош-уруг, махала-куй олдида бош кутара олмай колади. Териси юпкарок ота булса бунаканги фарзандни «ок» килиб куя колади. Узбек учун эса ота ёки онадан «ок» булиш ёлгиз узи эмас, авлодларининг хам икки дунёсини барбод килиш демакдир. Гарбда ун йил турмуш куриб, икки-уч фарзанд курган аёл ажойиб кунларнинг бирида эрига «азизим, кечирасан, мен бировни севиб колдим, чинакам бахтимни энди топдим», «цивилизованный ажрашамиз», деса, эр уни зуравонлик билан тухтатиб кололмайди. Башарти эркак хам кунгли колган аёлидан ажрашишни ихтиёр этса, Амалда униям биров мажбуран ушлаб туролмайди. Негаки, эркакдир, аёлдир, улар озод шахс, эркин жамият фукароси саналади. Бизда аёл эрининг нобоп киликлари ёки ношудлигидан безор булиб ажрашишни ихтиёр этса, уртага кариндош-уруг, махала-куй аралашади. Аёлни шошкалоклик килмасликка, бегунох гудакларни чиркиллатмасликка чакиради. Бошка «ойимтилла»га кунгли суст кетган эркак оиласидан воз кечмокчи булса, суд эмас, аввало атрофдагилар «гулдек болаларингни тирик етим килмокчимисан, эррайим, белингда белбогинг борми?» деб уртага олади. Узим гувох булган бир вокеа. Ёш оила иноккина яша, турганида шайтон йулдан урдими, пули купайиб кетдими, йигитча хотинини хайдаб, бошкасига уйланадиган булиб колди. Панд-насихатлар кор килмагач, йигитнинг отаси эл-юртни туплаб, «тескари фотиха» берди. «Эшитиб куйинглар, яхшилар! Бугундан бошлаб менинг бунака углим йук! Норасида болаларининг куз ёшини окиздими, узининг кузи кур булсин! Келиним-менинг кизим! Икки набирамни узим бокиб вояга етказаман!» Савол тугилади. Дуруст, бошка эркакдан «чинакам бахти»ни топган аёл эркини химоя килиш инсонпарварлик-гуманизм булсин. Хотинидан кунгли совиган эркакнинг бошка аёл билан яшаши хам инсонпарварлик булла колсин. Аммо аросатда колган гудаклар манфаатини химоя килиш, уларнинг куз ёшини окизмасликка даъват этиш, болалар икболини уйлаш «шахс эркини поймол килишми?» Гайриинсонийликми? Гарбда хар ким узича мустакил шахс. Биров билан бировнинг иши йук. Бу гарб индивидуализмининг яккол куриниши. Бизда эса ночоргина рузгор тебратиб турган оила хам кушнининг бетоб боласига сунгги чакмок кандини илинади. Нима бу? Шунчаки ёввойи «инстинк»ми? … Шундай килиб XXI асрнинг кудратли тулкини – глобаллашув хаётимизга шиддат билан кириб келмокда ва уз меваларини бермокда. Электрон ахборот воситалари, интернет кафелар, клублар, дискотекалар, видеобарлар, стриптиз(яхшиямки улар бизда таъкиклаб куйилган), кахрамонлари хар лахзада ун мартадан упишадиган сериаллар… Катталар-ку бахарнав, ёш болалар хам ойнаи жахондаги «амаки» билан «хола»нинг бехаё киликларини куриб, вояга етмасданок бети котиб улгуради. Тугри-да «аклли» катталар бундай томошаларни бамайлихотир куриб утирганида «акли кирмаган» бола курса нима кипти? Бугун «ишкона» сериал томоша килади, эртага муйлови чикмасдан ёки «орка сочининг жамалаги белига тушмасдан» пинхона видеобарга бориб, бехаё кино куради. Бошлаб сигарет чекади, кейин наркотик, сунг «нинага утиради». Карабсизки, ор, номус, гурур деган тушунчалардан нишон хам колмайди. Охир-окибат гулдек qbubn? Гунчадек киз аввал инсонийлик киёфасидан айрилади, кейин жонидан… Ота-она эса икки кули бир тепа булиб колаверади. Билмайдики, бу фожиалар анча олдин- ун яшар угилчаси, Туккиз яшар кизалоги телевизорда «буса олишларни», бугун бирини, эртасига иккинчисини «севиб колишнинг айби йуклигини » кургандаёк бошланган. Узи англаб етмаган холда «сирли» нарсаларни тезрок «тотиб» куришни хохлаган… Табиийки, глобаллашув оммавий ахборот воситаларига хам таъсир килмай колмайди. Бугунги кунда телевидение том маънода «оЙнаи жахон»га айланган. Парол антенна урнатиб, мингта канални бемалол томоша килса булади. Хохласа комедия куради, хохласа трагедия… Хар бир халкнинг маънавий кадриятлари узи учун азиз. Уларни камситишга хеч кимнинг хакки йук. Шу билан бирга бир халк удуми иккинчисиникига унчалик мос келмаслиги хам мумкин. Бундай холда хар ким уз менталитетини ёт таъсирдан химиоя килишга хакли. Айрим чет эл оммавий ахборот воситалари учун одатий хисобланган шундай нарсалар борки, улар бизнинг газетхон ёки телетомошабин учун кадриятларимизни оёк ости киладиган, маънавиятимизни хакоратлайдиган тушунчалар булиши мумкин. Бунга унлаб мисоллар келтирса булади. Афсуски, "у ёкдагилар"нинг турмуш тарзини bajlfkjdxb? Биз учун эса мутлок ёт нарсалар узимиздаги оммавий ахборот воситаларида хам пайдо булмокда. Ката тиражда чикадиган дурустгина газетада кандайдир бехаё аёлнинг «Уз кизимга кундошман» деган маколаси босилса, бошка бир газетада «тажрибали» фохишанинг кандай килиб «baafnkb кизга айланиб колгани» хакида «вокеий хикоя»си эълон килинса, бунинг отини миллий узини англашни издан чикаришга уриниш демай, нима деб хам аташ керак?! Бундай маколалар нимага ургатади газетхонни? Ёшларни кай кучага бошлайди? Манна, битта «ичакузди латифа». «Бир оила йигилиб овкатланаётган махал ёш бола бобосига деди: «Вей, кари тулки, тузни олиб бер!» «Болам, сал мулойимрок булсанг булади-ку!» «Майли, кари тулки, илтимос, тузни олиб бер!» Эхтимол бундай «латифалар» дунёнинг нариги чеккасидаги газетхон учун кулгили булса бордир. Биз эса бунака гапларга кулиш эмас, йиглашимиз керак! Узбек болакай уз бобосини «кари тулки» деб хакорат килишга хадди сигадими? Ота-онаси унинг таъзирини бериб куяди-ку! Бу «хангомалар» бегона юртларда чикадиган ажнабий нашрда эмас, узбек газетасида, узбек тилида, узбек аёлларига такдим этилган. Хайрон коласан, киши. Одамийликни тараннум этувчи маколалар босиладиган газета бундай гапларни кайси ахлат кутисидан титкилаб топгану, кайси фаросат билан минглаб нусхада босиб чикарган экан. |
|
|
Ответить |
|
|
#6 |
|
журнал "Театр"
главный редактор
Сообщений: 65
+ 42
316/64
– 0
0/0
![]() |
Афсуски, дунёнинг нариги бурчагидаги нашрлардан бунака олди-кочдиларни кучириб олиб уз нашрини тулдираётган мухаррирлар йук эмас. Уларга «Хой, барака топгур, шунака гапларни достон килиш шартми», десангиз, жавоби тайин: «Одамлар жиддий гаплардан чарчаган, кунгилочар нарсаларни укийди. Бу ёги «Бозор иктисодиёти!» «Бозор иктисоди»экан деб одамларни уйлашга эмас, уйламасликка ургатишга ким рухсат берди, сизга?» десангиз, суз эркинлигини рукач килади.
Албатта, суз эркинлиги яхши нарса, керак нарса. Лекин бировга берилган эркинлик бошка бировнинг тафаккурини утмаслаштирса, Минглаб газетхонларнинг асабига тегиб, кадриятларимизни хакорат килса тугри буладими? Конун хужжатларида оммавий ахборот воситалари узлари таркатаётган ахборотнинг хакконийлиги учун ахборот манбаи ва муаллифи билан бирга жавобгардирлар, деб белгилангани бежиз эмас. Баъзиларга шуни айтсангиз хам малол келади. «Суз эркинлигини бугувчи», «хакикатни айтишдан куркувчи», «жахон андозаларини тушунмовчи»га айланасиз. Уларни каноти остига оладиган «химоячилар» хам топила колади. Чет эл агентликлари, турли марказлар, турфа ташкилотлар, инсон хукуки мухофазачилари… Андоза эса нукул «у ёкдан» олинади. «У ёкда» ота-углидан, киз-онасидан, ука-акасидан, опа-синглисидан йиллаб, хабар олмаса, улик-тириги била ниши булмаса, арзимаган пул учун нота-бола судлашиб юрса бунинг оти шахс мустакиллиги деб аталади. «Бу ёкда»ги удумни-кушнининг бошига ташвиш тушса югуриб чикиб холидан хабар олиш, кумакка шошилишни «ёлланма тафтишчилар» бировнинг шахсий хаётига аралашиш, «ибтидоий жамоанинг хаёт тарзи» деб бахолайдилар. У ёкда «кимнинг кунгли кимда булса, куяверинг уйнасин!» деган шиор «эркин мухаббат» саналади. «Бу ёкда» йигитдир, киздир номус чегарасидан чикиб, «шох ташлаши» билан куни-кушни, махалла- куй, ёшларнинг узига хам, ота-онасига хам дашном берса яна уша «тафтишчилар» «бировнинг хукукини бугиш» деб хулоса чикарадилар. Ажаб, Японияда аёл киши эркак олдида бир эмас, уч букилиб таъзим килса, бунинг отини «шаркона менталитет» дейдилар-да, бизнинг аёллар эркакдан икки кадам оркада юрса, «феодал муносабат»га йуядилар. Нега энди «стандарт» икки хил булиши керак? Яхши нарсаларни бир-биридан урганиш халкларнинг кадимий удуми. Биз бошкалардан урганишга карши эмасмиз. Бошкалардан урганадиган нарсаларимиз оз эмаслигини яхши биламиз. Аммо бундай паллада нима учун биров нукул «устоз», бошка биров нукул «шогирд» булиши керак? Куйиб берсангиз, качон каерга бориш, кандай овкат тановвул килиш, кимни ёктириб, кимни ёмон куришни ургатгиси келадиган «донишмандлар» хам учраб туради. Шундай пайтда табиий савол тугилади. Нима, бизнинг узгаларга ургатишга лойик кадриятларимиз йукми? Биз бировдан каммизми? Мархамат, сизлар хам биздан урганинглар! Албатта, глобаллашув бутун дунёда руй бераётган, ортга кайтмайдиган жараён. Бошка мамлакатлар катори биз учун хам бенихоя зарурий, багоят фойдали жараён. Лекин у бир ёклама булмаслиги керак. Глобаллашув –миллий узликни йукотиш дегани эмас. Дунё цивилизацияси турфа халкларнинг узига хос анъаналари, маданияти, маънавий кадриятлари билан гузал ва бой хисобланади. Уларнинг хар бири яшаш ва равнак топишга хакли. Лекин кайсидир давлат ёки давлатлар, кайсидир халк ёки халклар глобаллашувини уз менталитетидан келиб чикиб узгаларга тикиштириши адолатдан эмас. У холда бу жараён бир томондан фойда килса, иккинчи тарафдан жиддий зарар келтириши, асрий кадриятларга шикаст етказиши, халк уз илдизидан айрилган «омма»га, миллат уз киёфасини йукотган "манкурт"га айланиб колиши эхтимолдан холи эмас. Бундай хатарга йул куймасликнинг чораси бита: узгалар кадриятини камситмаган холда уз кадриятларимизни махкам тутиб химоя килишимиз, лозим булса жумла-жахонга курсатишимиз керак |
|
|
Ответить |
|
|
#7 | |
![]() програмщег
Сообщений: 4,971
+ 2,743
5,086/2,116
– 69
99/68
![]() |
Оффтоп: Цитата:
__________________
Ошибки прошлого, мудрость будущего. (с)Д.Тернер. |
|
|
|
Ответить |
|
"+" от:
|
| Реклама и уведомления | |
|
|
#8 |
|
журнал "Театр"
главный редактор
Сообщений: 65
+ 42
316/64
– 0
0/0
![]() |
Хакикатан хам Америкада чикадиган йирик газетанинг президенти билан хамсухбат булиб колганимизда, у узбеклар нима учун махаллани бунчалик хурмат килишини, нега махалла тугрисида махсус Конун кабул килинганини суради. махалла дегани кандай институт эканини тушунтириб беришимни илтимос килди. Шунда мен мен махаллани нималигини тушунтиришга кийналгандим. Айтиб утганимдек "у ерда" индивидуализм-шахс манфаати кучли. Бизда коллективизм-жамоавийлик, бошкалар манфаати учун уз манфаатидан кечишдан огринмаслик удуми кадимдан бор. Барибир, махалла нима эканлигини у англаб ета олмаганди.
|
|
|
Ответить |
|
3 "+" от:
|
|
|
#9 |
![]() |
Уткир ака!
Миллий кадриятлар хакида гапирганингизда "Андиша" хакида эслаб утдингиз. Бугун шундай замонда яшаяпмизки, одамлар "Андишани отини куркок" деб номлаб олишган ва "Андишасизлар" хаётда ютаётгандек гуё... Андишасиз инсон хаётда шарманда хам булиши мумкин. Халкимизда "Шармандага шахар кенг" деган гап хам бор. Шундай кетаверсак, андиша пардаси сийкалаша-сийкалаша йиртилиб кетмасмикан? |
|
|
Ответить |
|
2 "+" от:
|
|
|
#10 | |
|
журнал "Театр"
главный редактор
Сообщений: 65
+ 42
316/64
– 0
0/0
![]() |
Цитата:
Буюк адиб Абдулла Кодирийнинг «Уткан кунлар» романини хар сафар укиганда адибнинг узбек халкининг узига хос ажиб фазилатлари, феъл-атвори, замонавий тилда айтадиган булсак, менталитетини накадар теран билиши ва нозик тасвирлашига койил коламан. Асарда одоб-ахлок, акл-идрок, хаё-ибо сингари тушунчалар бенихоя табиий акс этган. Бунга унлаб мисоллар келтириш мумкин. Мана, шулардан бири. Отабек билан Кумуш бахтидан энтикиб яшаётганда кутилмаган галва чикади. Узбек ойим Юсуфбек хожи олдига мантикли талаб куяди. Ё Отабек хотини билан Тошкентга келсин, ёки Тошкентда бошка кизга уйлансин. Бир караганда бу гаплар «эскилик саркити» куринса-да, Тошкентдаги ота-она орзусини хам тушунса булади. Улар битта-ю битта углининг Маргилонда «ичкуёв» матлабида колишини истамайди. Кумушни олиб келса бош устига! Лекин кумуш хам ёлгиз фарзанд. Унинг ота-онаси хам кизини багридан чикаришни хохламайди. Маргилонлик кудалар охир-окибат отабекнинг иккинчи хотин олишига розилик берадилар. Шунака-ку, бундай фожиага кумуш кандай карайди. Романда бу манзара шундай чизилади. Кумушнинг кузида ёш курган Отабек огир рухий азобга тушади. - «Ота-она розилигини бир томчи ёшингизга арзитдимми?»- дейди изтироб билан. Кумуш нима дейди? - «Мен рози, мен кундим», деди дафъатан Кумуш. Бу сузни нимадандир курккандек шошиб айтди . Бу гапни айтиш кумушга осон булдимикан? У исён кутариши, «сен-бевафо, сен-алдокчи, устимга нега хотин оласан?» деб жанжал килиши мумкинмиди? Албатта! Ёки, «сен менинг кадримни билмасанг, эркак зоти куриб кетган эмас» деб, эри ойлаб йук булиб кетганида, «жазман» орттириши (француз адабиёти модели), ёки эриними, кундошиними улдиртириб юбориши (инглиз адабиёти модели) мумкинмиди? Кумуш нега шундай килмади? Нима бу? Феодализм иллатими? Хотин-кизларни одам санамасликка кур-курона буйсиниш-забунликми? Узбек хаётини билмаганлар энг асосий сабаб шу, деб курсатиши аник. Лекин бу уринда бошка сабаблар хам бор. Кумуш Отабекни бекиёс севади. Унинг садокатига, башарти бошкага уйланишга мажбур булган такдирда хам барибир айнан узини севишига ишонади. Колаверса, Отабекнинг ота-она раъйига карашдан узга иложи йуклигини тушунади. Эрининг камрок изтироб чекишини хохлайди ва Отабекнинг калбини жарохатламаслик учун уз юрагини абгор килади. Бу – кумушнинг ожизлиги эмас, мардлиги, нодонлиги эмас, донолиги! Ва яна бир гап: унда андиша бор. Харчанд озор чекмасин, эрининг юзига тик карамайди. Бетгачопарлик килмайди! Суюксиз хотинга уйланишга мажбур булган Отабек «чилла»си чикар-чикмас канот боглагудек булиб, Кумуш томонга- Маргилонга учади. Хомид ёллаган котил-Содикнинг кулида суйилиб кетиш хавфидан омон колиб, кадрдон хонадони дарвозасига етиб келиши билан кайнотаси- Кутидор уни хайдаб солади. Куришмак учун узатган кули хавода муаллак колган Отабек хайратланиб сурайди: - «Бу кандай харакат, ота? Кутидор титрок ва хаяжонли товуш билан: - Уятсизга менинг уйимда урин йук. Борингиз, эшигим ёнида тухтамангиз! – деди-да, узини ичкарига олди…» Кайнотанинг ахволини тушуниш мумкин. Хомид уюштирган фитна- Отабек номидан Кумушга ёзилган «талок хати» уни адойи тамом килган. Кизининг устига хотин олишга розилик берган, кумушнинг бахтикаро булишига узини хам сабабчи хисоблаган одам шундай ахволга тушиши табиий хол эди… Шунака-ку, алам ва изтиробдан титраб турган Кутидорнинг муомаласига тагин бир кара эътибор беринг. У Отабекни хакорат килмайди, лаънатламайди, шовкин солмайди. Хатто шу уринда хам «сиз»лаб гапиради. Отабек-чи? «Шошманг, ота, нима гап узи, аввал масалани ойдинлаштириб олайлик» демайди. Боши оккан томонга кетаверади. Нега шундай? Албатта, у иккинчи хотин олганини бу хонадондагилар кечирлмаяпти, деган хаёлга борган булиши керак. Ундай булса уртага одам куйиб, охиригача хакикатнинг тагига етиши мумкинмиди? Албатта! Нега шундай килмади? Унда андиша бор эди! Энди бу хонадонга кадам босиш у ёкда турсин, дардини бировга айтишга хам ор килар эди. |
|
|
|
Ответить |
|
4 "+" от:
|
|