Замон ва Адабиёт

[Lutfillo Tursunov]

Сообщение от Nigora Umarova

Бугунги кундаги баъзи асарлар эса умуман шарқ, миллат тарбиясига тўғри келмайди",- деган асосли гапни айтдилар.

Барибир бу сабаб умумий қилиб айтганда билимсизликка бориб тақалади, деб ўйлайман. "Билимсизлик" деганда саводсизлик эмас, чуқур билимнинг етишмаслигини назарда тутяпман.
Масалан, ўз вақтида Ойбек, Пиримқул Қодиров, Одил Ёқубовлар "Навоий", "Юлдузли тунлар", "Улуғбек хазинаси"ни ёзаётганларида йиллаб ўша даврга оид тарихий ҳужжатларни ўрганишган. Натижада асарни ўқиш давомида ўрта аср муҳити шундоқ кўз ўнгимизга келади.
Асарни ёзишда алоҳида тайёргарлик, изланиш олиб борилган бўлса, бу ўша ижод ишида дарҳол сезилади.
Қизиқ, бугунги кунда ёзувчи бўламан деган ёшлар қандай йўлдан бориб, камол топишади? Шу жараённи тасаввур қилишим қийинда. Албатта, ўзидаги иқтидор билан у-бу нарса қоралама қилади. Уларнинг ичида айрим маҳсуллари яхши чиқишиям мумкин. Лекин ҳақиқатда ўткир, ўз сўзига эга, дунё танийдиган ёзувчи бўлиб етишиш учун йўналиш берадиган мактаб бизда борми?

[Nigora Umarova]

Сообщение от Lutfillo Tursunov

Барибир бу сабаб умумий қилиб айтганда билимсизликка бориб тақалади, деб ўйлайман. "Билимсизлик" деганда саводсизлик эмас, чуқур билимнинг етишмаслигини назарда тутяпман.
Масалан, ўз вақтида Ойбек, Пиримқул Қодиров, Одил Ёқубовлар "Навоий", "Юлдузли тунлар", "Улуғбек хазинаси"ни ёзаётганларида йиллаб ўша даврга оид тарихий ҳужжатларни ўрганишган. Натижада асарни ўқиш давомида ўрта аср муҳити шундоқ кўз ўнгимизга келади.
Асарни ёзишда алоҳида тайёргарлик, изланиш олиб борилган бўлса, бу ўша ижод ишида дарҳол сезилади.
Қизиқ, бугунги кунда ёзувчи бўламан деган ёшлар қандай йўлдан бориб, камол топишади? Шу жараённи тасаввур қилишим қийинда. Албатта, ўзидаги иқтидор билан у-бу нарса қоралама қилади. Уларнинг ичида айрим маҳсуллари яхши чиқишиям мумкин. Лекин ҳақиқатда ўткир, ўз сўзига эга, дунё танийдиган ёзувчи бўлиб етишиш учун йўналиш берадиган мактаб бизда борми?

Яна бир муҳим омил, ёзувчи ўткир савияга эга бўла олиши керак. Савиясиз ёзувчидан савиясиз асарлар "туғилади". Ёзувчи бўлиш учун адабиётнинг ўзини билиш камлик қилади. Ёзувчи-психолог, ёзувчи-файласуф, ёзувчи-жамиятшунос(социолог), ёзувчи- ҳар тарафлама билимга эга бўла олиши керак. Ёзилган асарларни ҳаётдан олиб тўғридан-тўғри қоғозга кўчириб қўйилса, у нарса асар бўлмайди. Қуруқ баёндан иборат бўлиб қолади. Асар дегани сизнинг ҳиссиётларингизга таъсир қилса, жунбушга келтирса, йиғлатса, кулдирса у ҳақиқий асардир. Ҳиссиётсиз ёзилган асар эса қоғоздан ясалган гулга ўхшайди.
Майли, ёзувчи ҳаётнинг ёрқин ранглари билан бирга қора рангларини ҳам кўрсатиб берсин. Лекин бу ранг тасвирда асос, моҳият, сабаблар ҳам очиб берилиши керак.
"Ёзувчига дарс берадиган мактаб - бу ҳаёт мактаби"-, деб ўйлайман, фикри ожизимча.

[Fayzbek]

Сообщение от Nigora Umarova

"Ёзувчига дарс берадиган мактаб - бу ҳаёт мактаби"-, деб ўйлайман, фикри ожизимча.

Ba'zi bir tarixiy asarlarda sana va boshqa ko'pgina ma'lumotlarda tafovutlar uchrab qoladi.
Bu holatlarni nazorat qilishadimi? Yoki kimni mablag'i yo sotsial kapitali bo'lsa o'shani chop etaverishadimi?

[Nigora Umarova]

Сообщение от Fayzbek

Ba'zi bir tarixiy asarlarda sana va boshqa ko'pgina ma'lumotlarda tafovutlar uchrab qoladi.
Bu holatlarni nazorat qilishadimi? Yoki kimni mablag'i yo sotsial kapitali bo'lsa o'shani chop etaverishadimi?

Qaysi tarixiy asarda siz aytgan tavovut mavjud? Fikringizni dalllab, sharhlab keltiring. Tarixdan xabari yo'q oddiy o'quvchi bunday tavofutlarni shunday ekan deb qabul qiladi.

Bilishimcha, yozuvchi tarixiy asar yozar ekan tarixiy shaxs yashagan davrni, muhitni, mashhur insonga bog'liq voqealarni, uning atrofidagi shaxslarni o'rganadi. Ana shunda asar ishonarli chiqadi. Bunga misol qilib Oybekning "Navoiy" romani, Pirimqul Qodirovning "Yulduzl tunlar", "Avlodlar dovoni" romanlarini yozilish tarixini keltirish mumkin.
Oybek Xondamirning Navoiy haqida yozilgan "Makorim ul-axloq", hazrat Navoiyning barcha asarlarini o'qib -o'rganib chiqqan ekanlar.
Pirimqul Qodirov o'zimizdagi tarixiy manbalar, Bobur bo'lgan joylarni o'rganishdan tashqari 2-3 yil Hindistonda Bobur va Boburiylar tarixini bilib qaytgan ekanlar.

[Fayzbek]

Сообщение от Nigora Umarova

Qaysi tarixiy asarda siz aytgan tavovut mavjud? Fikringizni dalllab, sharhlab keltiring. Tarixdan xabari yo'q oddiy o'quvchi bunday tavofutlarni shunday ekan deb qabul qiladi.

Kitoblar haqida ancha ko'p tanqidlarim va etirozlarim boru, lekin bu haqida bir muncha keyinroq ma'lumotlar berib o'taman hudo hohlasa, Hozir disertatsiyam bo'yicha ishlarim ko'paygan. Uzr.

[Husen]

Бугун ёзувчилар уюшмасида Миртемир таваллудининг 100 йиллигига бағишланган ижодий кеча бўлиб ўтмоқда. Гарчи ижоди билан ўзига ҳайкал қўя олган бу шоирнинг номини абадийлаштириш, ижодини оммалаштириш худди унинг ўзи каби фақирона амалга оширилаётгандек. Сиз нима деб ўйлайсиз?

[Nigora Umarova]

Сообщение от Husen

Бугун ёзувчилар уюшмасида Миртемир таваллудининг 100 йиллигига бағишланган ижодий кеча бўлиб ўтмоқда. Гарчи ижоди билан ўзига ҳайкал қўя олган бу шоирнинг номини абадийлаштириш, ижодини оммалаштириш худди унинг ўзи каби фақирона амалга оширилаётгандек. Сиз нима деб ўйлайсиз?

Ҳозиргина ушбу ижодий кечадан қайтдим.
Тадбирда таниқли ижодкорлар, шоирнинг фарзандлари, шеърият ихлосмандлари қатнашишди.
Ҳусан, биласизми баъзи инсонлар ҳаётлик чоғларидаёқ қилган эзгу амаллари билан ўзларига ҳайкал қўйиб кетишади, одамлар уларнинг қилган яхшиликларини тоабад унутишмайди.

[Nigora Umarova]

Розиман, ризоман, ўла-ўлгунча
Халқим деб ўлдим.
Халқим нима бўлса, мен ўша бўлдим,
Юрагим, бўғилма, ўртанма бунча!

Ўзимга хиёнат қилдиму аксар,
Халқимга хиёнат ўйлагани йўқ.
Менинг юрагимни тешиб ўтдилар
Халқимга отилган талай-талай ўқ.

Қанча йўллар босдим, гоҳида толдим,
Лекин халқ номига юқтирмадим гард.
Фарёд солар чоғда жим бўла олдим,
Халқим дарди эди дил ўртаган дард.

Халқим этагида етдим вояга,
Халқ билан кулдим.
Бардошим сўз бермас, дейман, қояга...
Розиман, ўлгунча халқим деб ўлдим.

Миртемир

[Kavsar]

Yaxshilar, men ham hozirgina shu yig'indan qaytdim. Juda zo'r bo'ldi, odam ko'p edi. Naim Karimov domla yaxshi gaplarni aytdilar. Ko'p yozuvchilar o'sha yerda edi. Bu uchrashuv hech esimdan chiqmasa kerak.. Tanish domlalarimni ko'rib xursand bo'lib ketdim.

Оффтоп:

Men orqa qatorda edim, Nigora opa..

[Nigora Umarova]

Миртемир ҳаёти давомида ниҳоятда аччиқ йўлни босиб ўтган.
Миртемир Йўлдош Охунбобоевнинг шахсий котиби бўлиб ишлайди. У 1932 йилда туҳмат билан қамалади ва Москвадаги Дмитров лагерига юборилади. Миртемир у ерда Москва-Волга канали қурилишида ишлайди, 1935 йилда озод қилинади. Шоир сургунда юрган чоғида ёшгина рафиқаси бошқа инсонга турмушга чиқиб кетган. Миртемир кейинчалик "Сурат" достонида бу воқеаларни тасвирлаб беради:

На олтин, на жавоҳир эдим,
Соддагина бир шоир эдим.
Зуҳро бўлмасанг ҳам чиройда,
Мен ишқингда нақд Тоҳир эдим..

Гуноҳим не? Жангда бўлганим,
Қон кечганим, юз бор ўлганим?
Дийдорингни унутолмайин,
Ўлимлардан ҳатлаб келганим?..

Базмларнинг гули бўлганинг
Ёлғон бўлса, боқ-чи кўзимга.
Мақтовларнинг қули бўлганинг-
Ёлғон бўлса, айт-чи ўзимга...

Менга Миртемирнинг "Онагинам" шеъри жуда ёқади. Қамоқда бўлган шоир онаизорининг сўнгги кунларини кўрмаган ва унинг олдида фарзандлик бурчини ўтай олмаганидан таъсирланиб ёзган. Бугун бир нарсани эшитдимки, Миртемирнинг онаси ўша машъум йилларда куйдирги касали билан вафот этгани туфайли, онаизорнинг жасадини куйдириб юборишган ва суякларини умумий қабристонга кўмишган. Шоир ҳатто онасининг қабрини топа олмаган экан.