Юракка кўмилар асл шоирлар: Муҳаммад Юсуф

[Nigora Umarova]

Хосиятли туш
Талабалик даврида ва ундан кейин ҳам ижара уйларда яшаб юрган шоирга, ниҳоят, Дархон маҳалласидаги кўп қаватли иморатларнинг биридан уй берадиган бўлишди. Лекин ҳа деганда уй битавермади. Битгандан кейин ҳам, ҳатто калити қўлга тегиб ҳам, унга кўчиб ўтиш пайсалга солинаверди – уни уй бошқармаси қурувчилардан қабул қилмай туриб олди. Қиш кунларидан бирида дўстлари даврасида шеърхонлик қилиб қолиб кетган шоирнинг оёғи, негадир, ўша ёққа тортди. Унгача ҳам Муҳаммаджон бу уйга кирган, яхши ният билан эшикка янги қулф ўрнаттирган, кўрпача ёстиқ келтириб қўйганди. Уй қоравули кўнглини топиб, хонадонга кириб борган. Бениҳоя толиққаниданми, хоналарнинг иссиқлиги хуш ёққанми, ҳалиги кўрпачага чўзилиб, ухлаб қолган. Ва тонгга яқин туш кўрган. Тушида ям-яшил адир эмиш. Муҳаммаджон адирда ўша кўрпачада ухлаб ётганмиш. Тепасида оппоқ кийинган бир нуроний қария бошини силаб ўтирганмиш.
Ёнида чақмоқдай бир от турганмиш.
- Тур, болам, манави оқ отга мин, - деярмиш у. – Бундан бу ёғи йўлинг оқ бўлади! – Муҳаммаджон кўп ўйлаб ўтирмай, чолга миннатдорчилик билдириб, отга минганмиш. От ажиб бир салобат билан юриб кетганмиш.
Ўша куни тонг олди шоирнинг “Самарқанд” шеъри дунёга келган.
Мана ўша шеър:

Самарқанд

Самарқандга борсам мен агар,
Улуғбекни кўриб қайтаман.
У қон йиғлаб турар ҳар сафар,
Мен дардимни кимга айтаман.

Бағримда бўй етган бўз болам,
Мерган болам, лочин кўз болам,
Бўғзимга тиғ урган ўз болам...
Мен дардимни кимга айтаман.

Сезмай қолдим Ўшанда чоғим,
Юлдузларда экан нигоҳим.
Билмадим не эди гуноҳим...
Мен дардимни кимга айтаман.

Қанча ғамга ботмаган эдим,
Қанча оғу ютмаган эдим...
Ўз боламдан кутмаган эдим...
Мен дардимни кимга айтаман.

Таним музлаб, гоҳ тош қотаман,
Мен шоҳ эмас, ахир, отаман.
Гўримда ҳам ўйлаб ётаман,
Мен дардимни кимга айтаман.

Самарқандга борсам мен агар,
Улуғбекни кўрмай қайтмайман.
У менга қон йиғлар ҳар сафар,
Мен дардимни кимга айтаман!


“СИЗ – МАҲАММАТ ЮСУПСИЗ-А...”

Туманимизнинг Чинобод қишлоғи яқинидаги “Уч соҳил” дам олиш масканида шоир иккимиз сайр қилиб юрган эдик. Иттифоқо, ўша атрофда полизга сув қуйиб юрган бир нуроний отахон йўлимизни кесиб чиқди. Саломлашдик.
- Сиз Маҳаммат Юсупсиз-а?- шоирга юзланди отахон.
- Ҳа, Муҳаммадман, ота, - жавоб қилди шоир, ҳаммамизга қадрдон ва самимий жилмайиши ва бироз бўғиқ овози билан.
- Танидим, болам, танидим. Ҳу, ўшағдан туриб танидим. Тилвизорда кўрганман.
У Муҳаммаджоннинг қўлларини тутиб олган, қўйиб юборгиси келмай, меҳнатда қотган кафтлари билан уларни силаб- сийпарди.
- “Самарқандга борсам мен агар”ни ёзган қўлларингиз шуми?
- Ҳа, шу, ота! Ёқадими сизга ўша ашула?
- Ёқади, болам. Жа ёқади. Оталарнинг ичини ёзгансиз, болам. Шу ашулани ёзган қўлингизни кўзимга сурай... Ота, негадир кўзлари ёшланиб, мен томонга ҳам қараб қўйди. Муҳаммаджон мени отахонга таништирган бўлди.:
--Ота, бу ака Шукур Қурбон бўладилар, устозим.
-Ким? Устозингиз? Ҳа, яхши-яхши.
Мен ўнғайсиз ҳолатга тушдим.
Изоҳ бердим:
- Тўғри, мен устозиман, лекин Муҳаммаджон – устозидан ўзган шогирд.
- Нима? Устозидан ўзган шогирд? Ҳа, яхши.
Шоир Муҳаммад Юсуфнинг халқимиз орасида ҳурмати нечоғлик баландлигини илк бор ўшанда кўрганман. Бу бежиз эмас эди, албатта. Ўша чинободлик отахон тилга олган “Самарқанд” шеърида шоир кишиларимизнинг мустабид давридаги изтиробини авж пардаларда жаранглатганди:

Мен дардимни кимга айтаман?

Аҳвол мамлакатимизда ўша йилларда ҳақиқатан ҳам танг бўлиб, аёллар ўзига ўт қўяётган, эркаклар ҳам “Пахта иши”, “Ўзбеклар иши” қатағонларини бошдан кечираётган паллалар эди. Шоир кейинчалик бу мавзуни давом эттириб, “Гдлян Иванов”, “Файзулла бобо”, “Бобур”, “Шароф Рашидов” каби асарларини яратиб, ўзига хос ижодий жасорат кўрсатди. Хусусан, замонавий қўшиқчиликка “ҳаётбахш таҳрир киритиб”, уни қуруқ ва ҳиссиз асарлардан қайсидир маънода “тозалади”, “поклади”. Мустақиллик йилларида шоирнинг бу борада қилган ишлари, айниқса, диққатга сазовор: “Ўзингдан қўймасин, халқим”, “Ҳеч кимга бермаймиз сени”, “Халқ бўл, элим” сингари қўшиқлари мамлакатимиз маънавий ҳаётида ўзига хос воқеа бўлди.
Шоирнинг севги-муҳаббат мавзуидаги шеърларини бутун Ўзбекистон ёшлари ёд олди. Уларни қўшиқ қилиб, қанчадан-қанча ҳофизлар элга танилди, Мустақил Республикамиз юксак мукофот ва унвонлари соҳиби бўлишди.