Шеърият тўғрисида мунозара

[Gulchehra Ibragimova]

Сообщение от Kavsar

Gar U, Kavsar so’zlarini istamas ersa qabul,
Jon beray jonim eting, janonadir jonimda jon.

To'g'risini aytsam men aruzda ijod qilmas edim, endi qo'limdan kelgunicha harakat qilyapman. Tanqid yoki taklifiy fikrlaringizni samimiy qabul qilaman . [/OFFTOP]

Камтаринлик ҳам эви билан-да, Кавсархон, аруздаям "синдириб" қўйибсиз-у, шеърни! Офарин. Бошқаларни билмадим, аммо менга жудаям манзур бўлди. Ижодингизга баркамоллик ва равнақ тилайман.

[Kavsar]

Сообщение от Gulchehra Ibragimova

Ижодингизга баркамоллик ва равнақ тилайман.

Rahmat opajon, sizlarga yoqqanidan va aruzda bilmay sindirib quyganimdan juda juda xursandman ))))

Samimiy tilak va ishonchlarizga munosib bulishga harakat qilamiz albatta.

Uzr, g'azalda bir xatolik ketibdi.

"Gar U Kavsar so'zlarini aylamas ersa qabul" bo'lishi kerak o'sha bayt xato yozilibdi, tuzatib qo'yay..

[Tulqin Eshbekov]

Сообщение от Kavsar

Jon beray jonim oling, janonadir jonimda jon,
Yetmish ikki firqadin o’tgan tanu jonimda qon.

Шеъриятимиз бўстони яна бир муаттар ГУЛ билан бойимоқда!
Ижодий парвозлар ёр бўлаверсин, Кавсар!

[Mahmud Jurat]

Сообщение от Kavsar

Ansizin
Jon beray jonim eting, janonadir jonimda jon.

Шеърнинг гузаллигига гап йўқ. Шеър яхши тушунилиши учун мана бу икки сўз Ansizin, eting (ҳатто мана шу қатор) аруз талабларига кўра ўзгарганга ўхшайди, қандай ўзгарганлиги ва улар қайси маънода ишлатилганлигини ўзингиз изоҳлаб ўтсангиз яхши бўлар эди. Шундан кейин балким бирор фикр билдирарман.

[Mahmud Jurat]

Фақатгина мунозара учун эмас, иложи бўлса муҳокама учун мана бу шеърни қўйдим. Фикр, мулоҳазалар, эътироз ва бошқа қарашлар учун олдиндан миннатдорман.


***
Нақадар мақтайди ватанни,
Кўрмаган у бошқа бир жонни,
Нақадар мақтайди у танни,
Кўрмаган у бирор оқ танни.
Нақадар мақтайди кафанни,
Аслида уку бир афанди.
Эшилиб мақтайди бир анди,
Эсда ҳам қолмайди бу жинди.
Нега у мақтайди ҳаммани?
Улар шу, ҳамманинг бандаси.
Бундайлар ўлмайди ўлдирсанг,
Ўлиб ҳам аслида тинмайди.
Шу аҳмоқлар бўлмаса миллат,
Аслида миллат ҳам бўлмайди.

[Kavsar]

Сообщение от Mahmud Jurat

Шеърнинг гузаллигига гап йўқ. Шеър яхши тушунилиши учун мана бу икки сўз Ansizin, eting (ҳатто мана шу қатор) аруз талабларига кўра ўзгарганга ўхшайди, қандай ўзгарганлиги ва улар қайси маънода ишлатилганлигини ўзингиз изоҳлаб ўтсангиз яхши бўлар эди. Шундан кейин балким бирор фикр билдирарман.

Assalomu alaykum,

O'rinli savol uchun tashakkur.

Lutfiy g'azallarida Sensizin degan so'zni TV orqali eshitgan, yoib chiqilgan g'azalni ham qayta-qayta o'qigandim. Lekin shu qaysi g'azalligini haliyam bilolmadim, keyin qaytib uchratmadim uni. Shu so'z menga juda yoqib qolgan shu bois ijodimga har qancha shunga o'xshash so'zlarni qo'llashga intilsam-da baribir kavsarniki mavlono Lutfiynikidek betakror chiqmadi. "Unga" kabi so'zlarimizni mumtoz adabiyotda "anga", "aningdek" kabi bir qancha muqobillari borligini ko'pchiligimiz eshitganmiz. "Ansizin" - bu "onsizin" ya'ni "usiz" degan ma'noda berilgan.

O'sha baytda shoirning fikri: "Oshkora ketishga ketdi lekin pinhona yana qaytdi. Ya'ni oshkora yonimdan yiroqqa ketib qoldiyu qalbimga pinhona kirib keldi". Yorning ketganidan so'ng uning qalbiga pinhona tashrif buyurganini aytmoqda she'r muallifi.

Keyingi misrada esa: "Lekin uningsiz mening har tunim fig'on bilan kechdi. Ya'ni ikki o't orasida qoldim. Oshkora yonimda yuq lekin qalbimda nihon yashayapti, shu ikki hisning orasida azob tatib ko'rdim.." deyilmoqchi.

Siz so'ragan eng oxirgi misraning mazmuni: Nega shoir bu gal jonim oling demay jonim eting dedi? Chunki bundan oldingi misrada "Gar u kavsar so'zlarin aylamas ersa qabul" deyapdi. Ya'ni u so'zlarimni qabul qilishni istamasa, yoki inonmasa unga mening jonimni eltib bering, shunda u ishonadi. Chunki siz etadigan jonimning o'zi janonaga aylanib ulgurgan. U O'zini hech vaqt rad etolmaydi deyilmoqchi.

Shuning uchun ham g'azal oxirigacha jonimni beray jonimni oling, jon bu maning janonamdir degan nido yangraydi. Muallif aytmoqchi bulgan gapi ham mana shu misrada nazarimda.

juda qisqa vaqt oralig'ida yozishga harakat qildim, nokamtarinlik joylari uchun uzr. Hali kavsar shunchaki havaskor, shuning uchunam katta ijodkor ustozlardan samimiy fikr kutib qoladi. Xatolari bulsa vaznda ham, mazmunda ham uni isloh etish tarafdori.

Rahmat,hurmat bilan..

[Kavsar]

Сообщение от Kavsar

Jon beray jonim oling, janonadir jonimda jon,

Сообщение от Kavsar

Jon beray jonim eting, janonadir jonimda jon.

vazniga izoh bermabmanku, uzr. Nazarimda faqat shu ikki misrada agar janona, jonim oling so'zlarini (v - v) tarzida o'qisak vazn buzilyapti.

lekin men: bu misrani quyidagicha hijolarga bulib tahlil qilibman, bilmadim qanchalik tug'ri shu joyida uzimdayam shubha bor.

Jon-be-ray jo-ni-mo-ling ja-no-na-dir jo-nim-da jon
- v - - - v - - - v - - - v -

lekin xuddi shuni mana bunday chizish ham mumkin endi uylab qarasam:

- v - v - v - v - v - v - v -

bundayam bir qiziq vazn chiqib qolarkan.

Rahmat, e'tibor va o'rinli ko'rsatmalar uchun, o'sha joyini yana qayta ko'rib chiqar ekanim.
"0" va "u" fonemalari o'ta cho'ziq hisoblangani uchun ba'zan ochiq hijoda kelsa ham cho'ziq bula oladi. Ritmga tushishiga bog'liq. bu yerda esa o'sha ritmga tusha olmayaptimi deyman. Ayniqsa janona so'zi...

Ansizin deb boshlanuvchi misrani bunday desak tug'riroq bulsa kerak.

An-si-zin o't-gan tu-nim har lah-za-dan ay-lab fi-g'on
- v - - - v - - - v - - - v -

[Mahmud Jurat]

Gar U, Kavsar so’zlarini istamas ersa qabul,
Jon beray jonim eting, janonadir jonimda jon.

Сообщение от Kavsar

Siz so'ragan eng oxirgi misraning mazmuni: Nega shoir bu gal jonim oling demay jonim eting dedi? Chunki bundan oldingi misrada "Gar u kavsar so'zlarin aylamas ersa qabul" deyapdi. Ya'ni u so'zlarimni qabul qilishni istamasa, yoki inonmasa unga mening jonimni eltib bering, shunda u ishonadi. Chunki siz etadigan jonimning o'zi janonaga aylanib ulgurgan. U O'zini hech vaqt rad etolmaydi deyilmoqchi.

Кавсарой, шеърни яхшигина изоҳлагансиз. Хурсандман, яна ҳам арузга тўхталмайман. Бу йўналишда вақтингиз бўлса А. Джафарнинг аруз йўналишидаги докторлик диссертациясини кўрарсиз. Мен яна бир бор "этинг" ва унинг бу жойда эт, ёки этмоқ, (бу феълнинг алоҳида ишлатилмаслиги) шаклларида, айт ёки бошқа бир шевадаги шаклида ва маъносида келиб қолганлигини кўрсатиб ўтаяпман. Ўзингиз яна ҳатто изоҳда элтинг ва этинг шаклларида изоҳлагансиз. Демак, уларнинг шакли бузилганда маъно бузилишига эътибор бермаяпсиз. Бу сўз эт ва элт шаклларида бир биридан жуда катта фарқ қилишига эътиборингизни қаратаяпман. Фикрларимни тўғри қабул қиларсиз. Шеърингизнинг беқиёс ва беназир, гўзал чиқиши тарафдориман.

[Shokirbek]

Сообщение от Kavsar

vazniga izoh bermabmanku, uzr. Nazarimda faqat shu ikki misrada agar janona, jonim oling so'zlarini (v - v) tarzida o'qisak vazn buzilyapti.

lekin men: bu misrani quyidagicha hijolarga bulib tahlil qilibman, bilmadim qanchalik tug'ri shu joyida uzimdayam shubha bor.

Jon-be-ray jo-ni-mo-ling ja-no-na-dir jo-nim-da jon
- v - - - v - - - v - - - v -

lekin xuddi shuni mana bunday chizish ham mumkin endi uylab qarasam:

- v - v - v - v - v - v - v -

bundayam bir qiziq vazn chiqib qolarkan.

Rahmat, e'tibor va o'rinli ko'rsatmalar uchun, o'sha joyini yana qayta ko'rib chiqar ekanim.
"0" va "u" fonemalari o'ta cho'ziq hisoblangani uchun ba'zan ochiq hijoda kelsa ham cho'ziq bula oladi. Ritmga tushishiga bog'liq. bu yerda esa o'sha ritmga tusha olmayaptimi deyman. Ayniqsa janona so'zi...

Ansizin deb boshlanuvchi misrani bunday desak tug'riroq bulsa kerak.

An-si-zin o't-gan tu-nim har lah-za-dan ay-lab fi-g'on
- v - - - v - - - v - - - v -

Бу вазнларнинг арузнинг қайси баҳрларига тушишини ҳам айтиб ўтиб кетишингизни илтимос қилган бўлар эдим.

[Gulchehra Ibragimova]

Севимли ҳофизимиз, бетакрор овоз соҳиби Шерали Жўраев томонидан ушбу шеърни ўқиганларини эшитиб қолдим.
Мазмун жиҳатдан ўта фалсафий, маънили ва ҳаётий бўлганлиги учун ушбу мавзуга киритдим.
Истаганлар таҳлил қилиб кўришлари мумкин. Шеър муаллифини кимлигини билолмадим, узр..Балки билганлар чиқар орамиздан.
Шеър матни қуйидагича эди:

Ҳаволаниб учган зарра-ю, қумлар,
Сувга етиб келгач елдан-да қолар.
Тоғлардан сел билан оқятган тошлар
Тузга етиб келгач, селдан-да қолар.

Бу дунё алдоқчи, ишонма унга
Отангдан қолгандир, сендан-да қолар.
Йўлга чиқсанг ўнгу сўлингга қара
Қанча шаҳар, қанча мозор, қанча мақбара..

Бунда барча тенгдир гадою тўра,
Созанда чалятган найингдан сўра,
Созу, нозу, раққоса, эски ноғора -
Бошқалардан қолган, сендан-да қолар!!..