Трудности перевода - Таржима машаққатлари

[Shokir Dolimov]

Бундай англамаслик келиб чиқмаслиги учун матнни таржима қилишга буюртма берган буюртмачидан қуйидагилар сўраб олинади:
а) таржима намуналари – ўхшаш мавзуга доир олдин таржима қилинган бирор-бир матн ёхуд керакли атамалар қўлланилган бошқа ўхшаш матнлар. Агар буюртмачида бундай матнлар бўлмаса, Интернетда қидирилади;
б) корпорацияга қарашли глоссарий (агар буюртмачининг ўз таржималар бўлими ёки штатида лоақал битта таржимон бўлса) ёхуд ТМ (translation memory) – агар таржима ишлари илгари таржима қилинган матнлар жамғармасининг махсус тизимлари қўлланилган тарзда амалга оширилган бўлса;
в) муҳандислар ва бошқа мутахассислар билан консультация қилиш имконияти – улар чет тилидан умуман бехабар бўлишлари ҳам мумкин, бироқ энг муҳими улар муайян атама ўзбек тилида қандай айтилишини биладилар. Мисол учун, таржимон қуйидагича савол бериши мумкин: «Мана бу ерда самолёт қанотининг шундай қисми тўғрисида гап бормоқдаки, агар уни сўзма-сўз таржима қилсак «охирги тараф» (trailing edge) деган маъно англатади, нима дейсиз?». Авиация мутахассиси шу заҳоти (айниқса расмга қараса): «Ўзбекчасига бу, айтайлик, «қанотнинг ортки қирраси» деб айтилади» дейди.
Шунга эътибор қаратиш керакки, техник адабиётларни таржима қилиш жараёнида расм, чизма ва бошқа кўмакчи материаллар хизмати бебаҳодир. Бундай таржимада чизмаларни ўқий билиш қобилияти хорижий фразеологияларнинг икир-чикирларини билишдан ёки классиклар асарларини ёддан цитата келтириш қобилиятидан афзалдир. Кўпчилик онгида таржима қилиш учун тилшунослик университетларини тамомлаш шарт деган янглиш тасаввур шаклланган. Бундай маълумотнинг фойдаси катта, албатта. Бироқ, техник матнларни таржима қилувчи профессионал таржимонларнинг аксарияти олий илмий-техник маълумотга эга. Келгуси фаолиятларида тилга қизиқишлари уларни тилшуносликка оид иккинчи маълумот олишга етаклаган. Амалиёт шуни кўрсатмоқдаки, кўплаб техник адабиёт таржимонлари учун ўз соҳасига оид маълумотлари етарли бўлиб, ихтисослик бўйича тўплаган тажрибалари таржима соҳасида муваффақият қозонишларига сабаб бўлган. Шунинг учун ҳам, одатда, энг моҳир техник адабиёт таржимонлари тил мутахассислари орасидан эмас, балки техник маълумотга эга мутахассислар орасидан етишиб чиқади.
Етарлича йирик лойиҳа устида олиб борилаётган таржима ишлари ҳамда буюртмачи корхонасида ишлаётган мутахассислар ва мустақил экспертлар билан консультациялар жараёнида лойиҳанинг ўз луғати шаклланади ва аксарият ҳолларда ушбу глоссарий буюртмачига топширилиб, унинг таржимонлари томонидан келгусида қўлланилади. Баъзи ҳолларда эса ёлланган таржима агентлигининг ишланмалари сақланади ва зарур бўлганда ТМ (translation memory) шаклида ҳавола этилади.

[Korabahtoff]

Сообщение от Jamshid Begmatov

Традиционно в разговорном языке "бозор куни" это именно воскресенье, "бозор кунлари" - суббота и воскресенье. Так могут говорить в любом регионе Узбекистана, особенно люди более старшего поколения.

У нас так не говорят.
"Бозор кунлари", вот чтоб во множественном числе - ни разу не слышал. Говорят "базар гун". Когда хотят сказать во множественном числе ( выходные ), то вместо "шанба-якшанба" или "шанба-бозор" говорят "олти-бозор". Суббота - "олтинчи гун". Слово "шанба" у нас вообще не используют.

ЗЫ. У нас на работе один доктор называет субботу "ярим оддих гун". ))) И его все понимают.

[Bekmirzo]

Сообщение от Shomurodov Shohruh

Контекст:

Шу гапни узбекчага кандай килиб угирса булади, айнан "резерв" ва "запас" сузларини.

Masalan, bunday:

Foydali qazilmalarning joylashuvi tabiat boyliklarining zaxiralari va ulardan foydalanish indeksi vositasida tavsiflanadi.

[Shomurodov Shohruh]

Оффтоп:

Сообщение от Bekmirzo

Foydali qazilmalarning joylashuvi tabiat boyliklarining zaxiralari va ulardan foydalanish indeksi vositasida tavsiflanadi.

Хамма муаммо шундада, ака. Бу ерда сиз "резерв" билан "запас"ни битта сузда таржима килдиз, холбуки булар алохида атамалар.

[Shokir Dolimov]

Сообщение от Shomurodov Shohruh

Хамма муаммо шундада, ака. Бу ерда сиз "резерв" билан "запас"ни битта сузда таржима килдиз, холбуки булар алохида атамалар.

Соҳадан хабарим йўқ, бироқ мантиқий фикр юритиб, ўз вариантимни таклиф қилишга журъат этиб кўраман. Модомики, фойдали қазилмалар «резерв» ва «запас» терминлари воситасида фарқ қилинаётган экан, демак бунинг асосли сабаби бор. Назаримда, бу ерда, қазиб олинган (чиқарилган) бўлиб, давлатнинг стратегик резерви сифатида сақланиши керак бўлган ва ҳали қазиб чиқарилмаган, бироқ давлат ҳудудида жойлашган жойи аниқланган фойдали қазилма конлари ҳамда ушбу табиий манбаларнинг кўрсаткичлари тўғрисида гап бормоқда. Бундай талқин соҳа мутахассиси-муаллифга тушунарли бўлиб, жумласи ичакдай чўзилиб кетмаслик учун тегишли терминларни қўллаган. Демак, Шоҳруҳ томонидан ҳавола этилаётган жумла қуйидагича таржима қилиниши керак ва ўйлайман-ки, ҳақиқатдан узоқ кетиб қолмадим:

Фойдали қазилма конлари табиий манбалар резерви, захираси ва улардан фойдаланишга оид кўрсаткичлар билан тавсифланади.

[Bekmirzo]

Сообщение от Dolimov

Фойдали қазилма конлари табиий манбалар резерви, захираси ва улардан фойдаланишга оид кўрсаткичлар билан тавсифланади.

Ayni mantiqqa asoslangan boshqa bir tarjimon esa quyidagicha tarjima qilishi mumkin:

Фойдали қазилма конлари табиий манбалар захираси, запаси ва улардан фойдаланишга оид кўрсаткичлар билан тавсифланади.

Men bu misolda faqat "zaxira" so'zini ishlatsa ham bo'ladi, degan fikrdaman. So'z ustida masalan * qo'yib, sahifaning pastki qismida tushuncha berib ketish mumkin.

[Shokir Dolimov]

Сообщение от Bekmirzo

Ayni mantiqqa asoslangan boshqa bir tarjimon esa quyidagicha tarjima qilishi mumkin:
Фойдали қазилма конлари табиий манбалар захираси, запаси ва улардан фойдаланишга оид кўрсаткичлар билан тавсифланади.
Men bu misolda faqat "zaxira" so'zini ishlatsa ham bo'ladi, degan fikrdaman. So'z ustida masalan * qo'yib, sahifaning pastki qismida tushuncha berib ketish mumkin.

Бўлади, Бекмирзо ака, агар «сув бошида», яъни тегишли вазирлик, идора ёки марказий ташкилотда ўтирган таржимон ёки таржимонлар гуруҳи бир жойда, чамбарчас ҳамкорликда, ўзлари тузиб бораётган умумий луғатлардан самарали фойдаланган, аниқроқ айтиладиган бўлса, соҳа терминларининг унификациясига жиддий эътибор қаратган тарзда кончиликнинг асос солувчи ҳужжатларини ўзлари таржима қилишса.
Тўғри, атрофдаги бошқа таржимонлар ўша мутахассислар томонидан қўлланилган терминлар борасида танқидий фикр-мулоҳазалар билдиришлари мумкин. Бироқ илож қанча, «запас» дейилди-ми, демак «запас». Буни қайсидир маънода «сув бошида» ўтирган таржимонлар томонидан намоён этилган терминологик худбинлик сифатида эътироф этиш мумкин, албатта. Лекин таржимада энг асосий мақсад – соҳа терминларининг унификациясига эришишдир.

[Shomurodov Shohruh]

Сообщение от Bekmirzo

Ayni mantiqqa asoslangan boshqa bir tarjimon esa quyidagicha tarjima qilishi mumkin:

Фойдали қазилма конлари табиий манбалар захираси, запаси ва улардан фойдаланишга оид кўрсаткичлар билан тавсифланади.

Men bu misolda faqat "zaxira" so'zini ishlatsa ham bo'ladi, degan fikrdaman. So'z ustida masalan * qo'yib, sahifaning pastki qismida tushuncha berib ketish mumkin.

Вазирлар Махкамасининг №24 карори:

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ДАВЛАТ ГЕОЛОГИЯ ВА МИНЕРАЛ РЕСУРСЛАР ҚЎМИТАСИ ҲУЗУРИДА ФОЙДАЛИ ҚАЗИЛМАЛАР ЗАХИРАЛАРИ БЎЙИЧА ДАВЛАТ КОМИССИЯСИНИ ТАШКИЛ ЭТИШ ТЎҒРИСИДА

ОБ ОБРАЗОВАНИИ ГОСУДАРСТВЕННОЙ КОМИССИИ ПО ЗАПАСАМ ПОЛЕЗНЫХ ИСКОПАЕМЫХ ПРИ ГОСУДАРСТВЕННОМ КОМИТЕТЕ РЕСПУБЛИКИ УЗБЕКИСТАН ПО ГЕОЛОГИИ И МИНЕРАЛЬНЫМ РЕСУРСАМ

Нефт ва газ саноатида хам, худди куролли кучлардагидек, "запас" сузи "захира" деб таржима килинмокда.

[Shokir Dolimov]

Қани бир синаб кўрай-чи, сизларни, деб ўтирган экансиз-да, а, Шоҳруҳ?
Фақат мен «ҳузурида» сўзи ўрнига «қошида» сўзини ишлатган бўлар эдим. Чунки, фикримча, муайян ташкилот маълум бир раҳбар ҳузурида ёки нисбатан йирик ташкилот қошида бўлади. Масалан:
Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Давлат ва жамият қурилиши академияси. Тағин билмадим.

[Shomurodov Shohruh]

Сообщение от Dolimov

Қани бир синаб кўрай-чи, сизларни, деб ўтирган экансиз-да, а, Шоҳруҳ?

Йук, сиз билан Бекмирзонинг бахсларингиздан кейин уйланиб колиб узимга якин терминлардан кидирдим. Кейинчалик, "запас" сузининг узбекчасидаги таржимасини каердан топсам булади деб уйлаб утирганимда эсига "госкомзапас" келди.

Сообщение от Dolimov

Фақат мен «ҳузурида» сўзи ўрнига «қошида» сўзини ишлатган бўлар эдим. Чунки, фикримча, муайян ташкилот маълум бир раҳбар ҳузурида ёки нисбатан йирик ташкилот қошида бўлади. Масалан:
Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Давлат ва жамият қурилиши академияси. Тағин билмадим.

Юкоридаги мисолни лекс.уз сайтидан олдим, яъни шу номда ушбу карорлар чиккан.