Исмлар жилоси

[Mahmud Jurat]

Сообщение от Masud Mahsudov

Домла, мавзуга қайтиб, менинг эътирозларимга фикр билдирсангиз...

Мунозара маданиятсиз тус олди узр. Двом этдиришга менда хоҳиш йўқ.

[Nigora Umarova]

[MOD]Mavzudan chetlashib fikr bildirayotgan forumchilarga nisbatan qat'iy chora ko'riladi.[/MOD]

[Masud Mahsudov]

Сообщение от Mahmud Jurat

Мунозара маданиятсиз тус олди, узр. Давом этдтиришга менда хоҳиш йўқ.

Оффтоп:

Маданиятсизликда менинг иштироким бормидики, бундай дейсиз? Унда Сиз ҳам иштирок этаяпсиз-ку, буниси қандоқ бўлди?

[Mahmud Jurat]

Йўқ сиз айбдор эмассиз, бизга нотаниш Дуриан жаноблари. Узр, мунозарани, аниқроғи суҳбатни менсиз давом этдирсангиз.

[Tulqin Eshbekov]

Сообщение от Masud Mahsudov

Сиз фарзандингизга шу каби "пурмаъно" исм қўйган бўлармидингиз?

Келинг, оилавий сиримга айланган бир воқеани интернетда достон қилмай қўя қолай... Бир кун меҳмоним бўлсангиз, ўзингиз гувоҳ бўлиб, "тўғри қилибсиз!" дейишингизга аминман.

[Shokirbek]

Сообщение от DURIAN

Ahli ilmlar ham borakanu bu forumda.

Ustoz, shu FARISHTA yoki MALAK ismini farzandlarga qo'yish masaladida kitoblarda u bu izohlar keladimi? Bizlar bilan o'rtoqlashing.

Сообщение от Nigora Umarova

Mening ham Shokirbek akaga savolim bor edi:
Ba'zan ota-ona tomonidan qo'yilgan ism inson taqdiriga ta'sir qiladi deyishadi. Yoki bo'lmasam "ismini ko'tara olmabdi" degan qarashlarga ham duch kelamiz. Siz bunday gaplarga qanday qaraysiz?

Муҳтарам Дуриан, муҳтарама Нигора, жавобни кечикиб ёзаётганим учун узр сўрайман.

Малак, Фаришта исмларини баъзи уламолар "қўйиш макруҳ бўлган" исмлар қаторига киритишса (уларда кишини пок санашга, ўз ҳақиқий мартабасидан юқорига қўйишга далолат бор деган ҳолда), бошқа бир уламолар қизларни Фаришта, Малак деб номлаш дуруст эмас, бу билан улар Исломдан илгариги Оллоҳ танқид қилган мушриклар қилган ишга ўхшаш ишни қилган бўладилар, дейдилар.

Мушрикларнинг мазкур гапини Оллоҳ таоло "ваннажм" сурасида қуйидагидек ҳикоя қилади (таржима Алоуддин Мансурга тегишли):

26. Осмонларда қанчадан-қанча фаришталар бўлиб, ўшаларнинг шафоатлари ҳам бирон фойда бермас, магар Аллоҳ Ўзи хоҳлаган рози бўлган кишилар учун (шафоатга) изн берганидан кейингина (у шафоатнинг фойдаси тегур).

27. Дарвоқеъ, охиратга иймон келтирмайдиган кимсалар фаришталарни аёллар номи билан атайдилар.

28. Ҳолбуки улар учун бу хақда (яъни, фаришталарнинг қайси жинсдан эканлиги ҳақида) бирон билим-ҳужжат йўқдир. Улар фақат гумон-тахминга эргашурлар холос. Аниқки, гумон ҳақиқатдан бирон нарсанинг ўрнига ўтмас!

29. Бас, (эй Муҳаммад), сиз Бизнинг эслатмамиздан орқа ўгириб кетган ва фақат ҳаёти дунёнигина истаган кимсалардан юз ўгиринг!

30. Уларнинг «илм»дан етган жойлари мана шу (ҳаёти дунё матоларинигина исташ)дир. Албатта Парвардигорингизнинг Ўзи Унинг йўлидан озган кимсаларни жуда яхши билгувчидир ва У ҳидоят топган зотларни ҳам жуда яхши билгувчидир.

31. Осмонлардаги ва ердаги бор нарсалар ёлғиз Аллоҳникидир. У зотнинг Ўзи ёмонлик-гуноҳ қилиб ўтган кимсаларни қилган амаллари билан жазолагай ва чиройли амал қилган зотларни гўзал (савоб-жаннат) билан мукофотлагай!

32. Улар (яъни жаннатга сазовор бўлганлар) кичик хатолардан бошқа катта гуноҳлардан ва бузуқликлардан йироқ бўладиган зотлардир. Албатта Парвардигорингиз мағфирати кенг зотдир. У сизларни (яъни оталарингиз Одамни) Ўзи ердан – тупроқдан пайдо қилган пайтиданоқ ва сизлар оналарингизнинг қорнида ҳомила бўлган пайтингизданоқ жуда яхши билгувчидир. Бас, сизлар ўзларингизни покламай қўя қолинглар! У тақводор бўлган кишиларни ҳам жуда яхши билгувчидир.

Яъни, киши қизига Малак (ёки Фаришта) деган ном қўйиши фаришталарнинг жинси ҳам аёл, деган эътиқодга ишора бўлиб қолади, деган эҳтиётда қўйишга рухсат беришмайди.

"Баъзи исмлар инсон тақдирига таъсир қилади", "исмни кўтара олмапти" деган гаплар эса Ислом эътиқодига тўғри келмайдиган гаплар, одамларга бундай эътиқод Исломда йўқ эканини тушунтириш керак. Баъзан киши исмининг сулукига, қилиб юрган ишларига мос бўлиб қолиши унинг исмининг тақдирига таъсир қилгани учун эмас, шунчаки тасодифдан иборатдир, боз устига, исми сулукига тескари бўлганлар ҳам ҳаётда кўп учрайди.

[Tulqin Eshbekov]

Сообщение от Shokirbek

тасодифдан иборатдир

Кўп нарсаларни тасодифга йўйиш тўғримикин? Психологлар исмнинг инсон руҳиятига таъсири илмий асослангани ҳақида кўп ёзишган-ку. Масалан, мен ҳам нечундир тўлқинланмасдан юра олмайман...

[Shokirbek]

Сообщение от Tulqin Eshbekov

Кўп нарсаларни тасодифга йўйиш тўғримикин? Психологлар исмнинг инсон руҳиятига таъсири илмий асослангани ҳақида кўп ёзишган-ку. Масалан, мен ҳам нечундир тўлқинланмасдан юра олмайман...

Кўп нарсани эмас, киши номининг ўз сулукига таъсири йўқ, бўлиб қолса тасодиф, дедим.
Дарҳақиқат, гапимдан таъсирнинг бутунлай йўқлиги англаниб қолибди, мен кўзлаган маъно - инсон сулукини яхшидан ёмонга, ёмондан яхшига буриб юборишга қодир даражада таъсир этмайди, эди.

Сизнинг исмингизга келсак, баъзи исмлар инсонларнинг табиатида бўладиган жараёнларни билдирувчи бўлгани учун улар жисмга монанд исмлар бўлади. Тўлқин исмингиз сизга таъсир қилгани учун тўлқинланадиган бўлиб қолганингиз йўқ, балки бу инсондаги жибиллий (асл яралишдаги) сифатлардан бири, мен ҳам тўлқинланаман, бошқалар ҳам тўлқинланади, гарчи тўлқинланиш ҳар кимда ҳар кўриниш ва даражада бўлсада. Шунинг учун пайғамбаримиз с.а.в.дан "Оллоҳга энг суюкли исм Абдуллоҳ ва Абдураҳмон, энг тўғриси эса (яъни, инсон табиатига моси) Ҳорис ва Ҳаммомдир" деган ривоят келади. Ҳорис "деҳқон", "ишлаб юрувчи" дегани, Ҳаммом маъноси эса "интилувчи", "уринувчи" дегани. Ушбу сифатлар (бир нарсага ҳаракат қилиб, уриниб, ишлаб юрувчи) инсоннинг аслий сифатлари бўлгани учун у инсонга энг мос, содиқ сифатлардан эканини уқтирдилар. Зотан, бу исм ҳар қандай инсонга қўйилса, исми жисмига мос бўлиб кетаверади.

Шундай бўлсада, юқорида эътироф этганимдек, инсон исмининг унинг сулукига, юриш-туришига мутлақо таъсири йўқ, демоқчи эмасман, балки, унинг сулукини исмнинг маъносига ўзгартириб кетадиган даражада таъсири йўқ, демоқчиман. Чунки, инсон хулқ-атворига ўзининг атрофидаги муҳит, оиладаги тарбиянинг таъсири исмининг таъсиридан кўра юз чандон ортиқлигида шубҳа йўқ.

[Tulqin Eshbekov]

Сообщение от Shokirbek

шубҳа йўқ.

Гапингизга анча-мунча қўшилган ҳолда психологларнинг фикрини ҳам инкор этмайман. Биласизми, баъзиларга Жиннивой деган лақаб ёқади ва гарчи соппа-соғ бўлса-да жиннилигини намоён этгиси келаверади. Бир фильмдаги "Ҳикмат тентак" қаҳрамонини қаранг, бу жуда яхши мисол...

[мафтун]

Сообщение от Tulqin Eshbekov

Бу масалада ориятли рус халқига ҳавас қиламан. Юртимизда бирорта русча исм ҳужжатида ўзбекона оҳангда "бузиб" ёзилмаган. Айтайлик, Пушкинни ҳеч ким - Пўшқин деб ёзмайди! Навоийни эса - "Наваи", Бобурни - "Бабур" деб ёзаверадилар...

Гёте-чи? Гейнрих Гейне?

қайсидир тилдаги бир исмни тўғри талаффуз этиш учун ўша тилни ўрганиш зарур эмас-ку?!
Узоққа бормай ўз исмимдан мисол келтирай: араблар Абдулъазиз, яъни азиздаги А ҳарфини айн тарзида айтади. Ўзбекларда эса ё арабчани биладиганлар ё қорилар шундай талаффуз эта олади. Шунинг учун бу қадар "ҳижжалаш" тўғримас.