Фасохат мулкининг султони: Алишер Навоий

[kanishka]

Сообщение от Dolimov

Навоийшунос мутахассисларга саволларим бор эди, агар мумкин бўлса.
1. Ҳазрат Навоий ўз асарларини беқусур ёзганлари шубҳасиз албатта. Бироқ, наҳотки у зот бирор-бир жойда сал адашиб кетган, сал чалғиб кетган жойлар бўлмаса? Танқидчилар бундай мисраларни топа олишмаган-ми?
2. Навоий асарларини ўқиб, ҳар бир сўз, сатр, ибораларини тўла-тўкис тушунгим келади. Уларни ҳозирги ўзбек тилига ўгириш ҳаракатларига кимдир қўл урганми?

Мавзу анча эски экан, лекин саволлар қизиқ бўлгани учун баҳоли қудрат жавоб бермоқчи эдим:

1. Майда-чуйда хатолар ҳаммада ҳам бор. Қофияда, маънода, ифодада, шеърий санъатларда. Уларни қидириш билан ҳеч ким махсус шуғулланмайди. Лекин Навоий китобларини ўқисангиз анча-мунчаси кўзга ташланади (ёлғон, анча-мунчамас, негадир Навоийда бошқаларга қараганда анча кам, Саккокий, Атоий, Муқимий, Ҳофиз Хоразмий кабилар ижодида жуда кўп учрайди, шунинг учун ҳам уларни форс адабиёти дарғалари билан қиёслаб бўлмайди, sad but true). Масалан, мен Навоийнинг бир шоҳ ғазалида камчилик учратганман, балки вазнга солишда хато қилгандирман:

Қут бир бодому ерим гўшайи меҳроб эди,
Ғорати дин этти ногаҳ бир балолиқ кўзу қош.

Мен қуйидагича ўқигандим:

Қут - бир - бо / до - му - е - рим / гў - ша - йи - меҳ / роб - э - ди,
- v - - / - v - - / - v - - / - v -
Ғо - ра - ти - дин / эт - ти - но - гаҳ / бир - ба - ло - лиқ / кў - зу - қош.
- v - - / - v - - / - v - - / - v -

Балки мана бунақа ўқилар:

Қу -т - бир - бо / до - му - е - рим / гў - ша - йи - меҳ / роб - э - ди,
- v - - / - v - - / - v - - / - v -
Ғо - ра - ти - дин / эт - ти - но - гаҳ / бир - ба - ло - лиқ / кў - зу - қош.
- v - - / - v - - / - v - - / - v -


________________________________________________

2. Жаҳон тажрибасида тилнинг классик шаклидан замонавий шаклга таржима қилиш йўқ. Мана Шекспирни инглиз тилидан инглиз тилига таржима қилишадими? Ваҳоланки унинг тили билан ҳозирги тил орасида фарқ анча катта...

Навоийнинг эпик асарлари насрий шаклда замонавий тилга таржима қилинган, негаки унча-мунча одам каттакон шеърий достонни ўқиб чиқишга ҳафсала қилмайди. Шеърларини эса луғат билан ўқишга маслаҳат берардим .