Nishonga urilgan so'zlar

[Amriddin Ikromov]

Фаридунки шафкат заминига насихат тухмин экди, фарзанди учун когозга куйидаги сўзларни чекди: "Хаёт вараклари киши амалининг сахифаларидир. Унга энг яхши ишларгина ёзиб колдирилади".

[Amriddin Ikromov]

Искандардан:
-Сен шундай ёшлик ва навкиронлик чогингда кандай килиб бу давлуту салтанат ва кенг мамлакатга эриша олдинг, - деб сўраганларида, у шундай жавоб берибди:
- Мен душманларимга хушмуомалада бўлдим, токи адоват жилови йигилсин, дўстларга садокатда бўлдим, токи дўстлик равнак килсин.

[Nigora Umarova]

Жалолиддин Румийнинг таъбири билан айтганда: “Инсон нинг ичи хуррият оламидир”. Шу ўринда “Маънавий маснавий”- да келтирилган бир ривоятни келтирамиз. Мусо пайгамбар бир яйловдан ўтаётганида бир чўпонга дуч келади. Чўпон Худога нола килиб дер эди: “Эй Художон, Сен каердасан, кел, сочларингни тарайин, чорикларингни тикайин, наки ўз жоним, балки кўйларим, фарзандларим хам сенга фидо бўлсин. Каер- дасан, бориб дастёринг бўлсам, сут-каймогим билан корнингни тўйдирайин, бошинг огриса, бошингни силайин, юз-кўлингдан ўпайин, оёкларингни укалайин...”.
Мусо буни эшитиб чўпонни койийди: “Эй ахмок, кофир бўлдинг, Худонинг чориги хам, тўни хам йўк, у емайди, ичмай ди. Уни ўзингга ўхшатма. У гўё куёш, сен бир чивин... Чўпон Мусонинг бу гапидан каттик хафа бўлади ва жимиб колади.
Шунда Парвардигори оламдан Мусога вахий келади: “Эй, Мусо, нима килдинг, бандамизни биздан айирдинг, кўй айтсин, сен бандаларинг дилини парвардигорга улаш учун юборилган сан, ажратиб ташлаш учун эмас. Биз хар одамга, хар бир элга ўз даражасида, ўз тилида мухаббат изхор этишга имкон бердик. Хиндларни хинд тилида, синдларни синд тилида истилохида сўзлатдик”.
Бу ривоятда Румий ташки белгилар, сўзлар шаклига эътибор килмаслик, балки сўзнинг маъносига, самимийлигига эътибор бериш кераклигини таъкидлаган.

[Nigora Umarova]

Мавлоно Румийдан сўрабдилар “Намоздан афзалрок нима бор?” Румий “Намознинг жони, рухи ўкилган намоздан яхширокдир. Иймон намоздан устундир Чунки, намоз кунда беш махал, иймон эса хамма вакт фарздир. Намоз узрли сабаб билан колдирилиб, фурсат бўлиши билан казоси адо этилиши мумкин. Иймон учун хеч кандай узрли сабаб билан бузилиб, кейинрок бажариш рухсати йўк. Намозсиз иймоннинг фойдаси бўлади, бирок иймонсиз намознинг фойдаси йўк. Худди мунофиклар нинг намози каби. Ибодат хар динда турлича, иймон эса ўзгармайди.

[Nigora Umarova]

Куён китоб ёзиб, маслахат сурагани бурининг олдига элтибди. "Нега бу ерда менинг номим йук?" деб буривой узининг исмини кушиб куйибди. Кейин муаллиф китобини йулбарсга олиб борибди. Йулбарсвой хам исмларини тиркабдилар. Шерга навбат келганда у руйхатни куриб, "Куён бу ерда нима килиб юрибди?" дея унинг номини учириб ташлаган экан.

[Nigora Umarova]

Sho'ro zamonida bir yozuvchi bo'lardi. Yaxshi yozuvchi edi, ko'p bama'ni asarlar yozgan. Lekin kampisandroq, nazardan chetda yurardi. Boz ustiga, xotin-bolasi tashlab ketgan, so'qqabosh. sababi-piyonista edi.
Shu odamni bir kuni hamshishasi maqtab qolibdi: siz undoq yozuvchisiz, bundoq yozuvchisiz! Umrida dadilroq ta'rif eshitmagan haligi sho'rlik kaftini qulog'iga karnay qilib yalinarmish: "Yana bir maqtang, yana, yana!"
Shirin so'z-jon ozig'i, kimga ham yoqmaydi deysiz. Ammo u xushomadu yaltoqlikka aylanib ketgan bo'lsa-chi? Unga g'araz, ta'ma aralashsa-chi?
"Podshoning eshagini maqtab, otiga min" degan gap bor. Bugun endi podshoyu podsholik degan narsalar yo'q. Qolaversa, podsho janoblari kelib-kelib eshahak minmagandir. Eshak jonivor yarashgan bo'lsa, Xo'ja Nasriddinga yarashgan.
Podsho, eshak, afandilar zamoni o'tgan-ku, biroq huda-behuda maqtov, ko'tar-ko'tar, silliq xushomadlar qolgan. shular orqasida ish bitirishlar qolgan. ta'mayu yaltoqlanish qolgan. Bozor bahona hatto urchib ham ketgan.
Xo'sh, kim maqtaladi? Ishi tushgan odam-da. Ish bitirish uchun. Kimga ishingiz tushadi? Amaldorga-da. Iya, u zot maqtov zamiridagi zaharni sezmaydimi? Sezishga sezadi-yu tob berolmay qoladi, erib ketadi. odam-da. Loydan, gildan paydo bo'lgan.
Shu tariqa, o'rtadagi ish bitdi deylik. Ikki tomon ham go'yo rozi. Sen-menga, Men- senga.
Aslida ular bir-birini aldadi, laqillatdi. Hojatmand tiliga bol surtib hojatbarorni tamoman yaltoqlanib yaladi. Yalangan esa makruh so'lak aralash ko'pikdan hazar qilmadi-huzurlandi.
Aslida bu "oldi-berdi"ning pora, poraxo'rlikdan farqi kam. Ma'naviy poraxo'rlik, xolos.
Qani, bu o'yinda kim yutdiyu kim yutqazdi? Bizningcha, yaltoqlangan yutdi-ishini bitirib oldi-da. Yalangan esa mohiyatan aldandi, masxara bo'ldi-chuv tushdi...

Erkin A'zam

[Nigora Umarova]

Uyat bo'ladi

Ustoz Abdulla Qahhorning "Uyat" degan maqolasi bor. Unda mazkur tushunchaga axloqiy jihatdan yondashilib, bu-insonni hayvondan ajratib turuvchi tuyg'udir, degan yo'sinda tavsif berilgan.
Men maqolaning mazmunini dastlab televizor orqali adibning o'z og'zidan eshitgan edim. O'shanda иту-ту dolzarb, ijtimoiy-madaniy muammolar qolib, ustozimizning anchayin bir axloqiy mavzuda, qolaversa, bolalik-yoshlik chog'larimizda har qadamda eshitadiganimiz tanbehnamo bir so'zga ("Uyat bo'ladi!") bu qadar urg'u berib so'z yuritgani menga erish tuyulgani rost.
Keyinchalik esa, xususan, so'nggi yillarda uyat hissi faqatgina axloqiy tushuncha emasligiga bot-bot amin bo'lmoqdaman. Nazarimda, bu so'zning mohiyati xiralashib, umuman, shu tuyg'uning o'zi susayib, gohida ahamiyati tamoman yo'qolib ham ketayotgandek tuyuladi. Bo'lmasa, kechagina ayb sanalgan uncha-muncha qilmishlarga bugun fazilat deb qaralmasa-da, odatdagi bir hol sifatida beparvo munosabat qilinayotganiga nima deysiz?
Va'da beramiz-u, ustidan chiqmaymiz. Xijolat chekish yo'q.
Bandasining ko'ziga tik qarab yolg'on gapiramiz. Tap tortish qayoqda?
Birovning haqini paqqos uramiz-u, ko'zimizni lo'q qilib turaveramiz. Bor, qo'lingdan kelganini qil!
Har tadbirda qo'llab, o'zganing tagiga suv qo'yamizu o'rnini egallaymiz. Insof-andisha -"eskilik sarqiti"!
Farzandlarimizning onasini har turli bozorlarga yo'llab, mushtiparning topib kelganiga "inomarka" olib minamiz. Nomuslarga o'lmoq qani?!
Mol-dunyomiz o'g'rilik, haromxo'rlik orqasida orttirilganini hamma biladi, o'zimiz ham bilamiz. Loaqal, yerga qaramoq, qizarmoq xayolimizga kelsa-chi!
Kirdikorlarimiz olamga ovoza, biz esa adlu insofdan lof uramiz. Oxiratda ham bir iloji topilar...
Uyalmaymiz, uyalmaymiz...
Nomusu vijdon, haromu haloldan so'z ochgan "eskicharoq" odamga bozorni, bozor iqtisodiyotini ro'kach qilamiz. Bozor... bizdan oldin ham bor edi, bizdan keyin ham bo'lar. Dunyo-bozor o'zi. Lekin г hargiz sharmandaligu yuzsizlikning тшйщиш emas. Hayvonot bog'i degani ham emas. Agar shunday bo'lganida, "uyat"dan boshlab lug'atdagi shu tur so'zlarning barchasini birma-bir o'chirib chiqmoqqa to'g'ri kelardi. Unda, ehtimol, lug'atning o'ziga ham ehtiyoj qolmas...
Ana o'shanda chinakam sharmandalik bo'lar... Xudo ana shunisidan asrasin deng!
... Xijolatdan qizara bilgan banda naqadar g'olib!

Erkin A'zam, 2002-yil

[Gulnora Voisova]

Колхозлар тузилиб одамлар бироз ок корани ажратадиган,баъзилар эндигина савод чикараётган пайтлар экан.У пайтда чакимчилик,юмалок хат ёзиш,иккита учтадан ортик моли,куйи бор одамларни устидан арз килиб Ватанга "садокат"ини уз вактида номоён кила олишдек "саънат" модага кириб келган вактлар экан.Одамлар устингдан ёзаман деган гапдан калтираб туришаркан.Шунда бир оми,содда,умрида кулига кетмондан бошка нарсани ушламаган одамни партияга кабул килишмокчи булишибди.Унга бир иккита савол беришибди:-"Хурматли Палончи ака Пистиёнчиев Капитал асарини ким ёзган?"
Ёзган деган гапни эшитиб юраги ёрилиб,шоша пиша:-"Ким ёзганини билмайманкуя лекин Худо хакки мен ёзганим йук!"

[Abror Qodirov]

Agar seni hech kim tushunmasa - sen hechkimsan!

[Nigora Umarova]

Таом дарди

Огзида биронта хам тиши йўк кария билан ўспирин биргалида овкатланиб ўтиришарди. Иккови бараварига йиглаб юборишди.
-Нега йиглаяпсиз? –деб сўрашди кариядан.
-Огзимда тишим йўк, то мен ямлаб ютгунимча бу йигитча овкатни паккос тушириб , мен оч коламан.
-Сен нега йиглаяпсан?-деб сўрашди ўспириндан.
-Бу чолнинг тишлари йўк, мен то чайнаб ютгунимча у чайнамай ютиб, овкатнинг баракасини учириб юборади...

Хулоса: Хар кимнинг нафс йулида уз дарди бор.