Erkin ijodkor
Jurnalist
Сообщений: 1,748
+ 2,559
2,642/911
– 20
13/12
|
Цитата:
КАЕРГА КЕТМОКДА ШУНЧА ОДАМЛАР?
Мархум устоз шоиримиз Мухаммад Юсуф шундай ёзган эди: "Чумоли чумолининг улигини ташийди. Бия кулунидан куз узмай утлайди. Окибат факат одамларда етишмайди".
Гапни бежиз узокдан бошламадим. Каламга олинаётган мавзу гарчи анча эскириб колган булса-да, бу борада хамон ижобий натижага эришилгани йук.
Азим Тошкент шахрининг сершовкин кучаларида хар куни тумонат одам кайнайди. Куча-ю йулакларда, бозор-у расталарда лим-лим одам. Кимдир иш билан, кимдир укиш билан овора, яна кимдир эса тирикчилик ташвишида. Бу оломонни четдан бир кузатиб куринг-а? Саёз дарё тез окади, деганларидай, шунаканги шошишадики, гуё шу кетишда бутун дунёни забт этгани кетаётгандай. Ака укани танимайди, ота болани. Каёкка шошилади? Ахир хаммамизнинг борар манзилимиз битта-ку?..
Сахар мардондан туриб укишга отланаман. Йул узок, автобус эса тикилинч. Устигаустак, камкатнов. Нихоят, орзикиб кутилган автобус хам келади. Шунда бекатда турган оломон "дув" этиб узларини автобусга урадилар. Куполрок килиб айтганда, сурувнинг узини курага уришидай манзара. Кичик каттага йул бермайди, эркак аёлга. Автобус тирбандлигидан бир-иккитасини утказиб юборишга мажбур буламан. Галдаги автобус сал бушрокдай куринади. Эсон-омон эшик ёнидан жой тегади. Одамлар гуё панжарали трактор тиркама(прцеп)га ортилган пахтадай сикилиб жойлашадилар, автобус пишкирганча йулга отланади. Шу пайт рупарадаги уриндикда ялпайиб утирган усмирга кузим тушади. Усмир дераза оша каршисида оёкда аранг турган карияга "Ха, энди, демократия-да, амаки, хамма тенг хукукли" дегандай нигох билан совук иршаяди. Пешонамдан совук тер чикиб кетади. Лекин индаёлмайман. Ахир "демократик" мухитда бировбировнинг ишига тумшук сукиши "тугри" эмас...
Кимдир качондир шундай деган экан: "Инсонни инсонга факат манфаатгина якинлаштиради". Бу фикр шундок йулакда уз домласига кул ковуштириб салом бераётган успиринни куриб хаёлимдан утади. Ахир сессия бошланди, укиш бошида корасини хам курсатмаган, сунгги кезларда эса кун чиккандай пайдо булиб колаётган талабанинг кузларида ялтираб турган манфаатни пайкар экан, домла мийигида кулимсирайди. Эътироз билдиришга шошилманг. Тугри, талабанинг кузларидаги учкун мафаатнинг учкуни эмасдир. Балки узаро хурмат хам дейлик. Лекин уз-узимизга савол бериб курайлик-чи! Кайси биримиз бегона, ёт кимсаларга чукур хурмат билан салом берганмиз. Ахир хадисларда "таниган ва танимаганларга салом бермоклик исломдаги энг етук амаллардан биридир", дейилган-ку! Хуш, биз-чи! Биз факат уз "аудиториямиз"га, танишларга, таниш булганда хам пичоги мой устида булган, фойдаси тегадиган, амалдор инсонларга салом берамиз, уларга ён босамиз, керак булса соясига курпача соламиз. Чунки эртага яшаш бор, эртага рахбарият юзига караш бор, ишлаш бор, бола-чака бор ва хоказо...
Фойдаси камрок, камбагалрок, даромадининг чуги пастрок "таниш"ларга-чи, курмай колса курмаганга оламиз, куриб колса шунчаки бош иргаб куйиш билан кифояланамиз. Ахир узбек деган миллатнинг шаркона менталитети каерга йуколди? Кишлок худудларида-ку, хар калай окибат, салом-алик бор. Шахарда-чи? Ахир шахар кишлокка нисбатан маданийрок маскан эмасми? Кани уша маданият? Хатто шундоккина рупарама-рупара хонадонда истикомат килувчи кушнимизни хам тузукрок билмаймиз. Яна ошириб юборяпсиз, дея аччикланиброк эътироз билдирасиз. Бунга хаккингиз бор, албатта. Лекин хулоса чикаришга шошилманг.
Окибат хакида тинимсиз огиз купиртирамиз. Куйиб берса, соатлаб маъруза укиймиз. Лекин амалда-чи? Ёз кунларининг бирида салкинрок, деб метрога тушдим. Бир пайт эскалатордан чиколмай хайикиб турган бир карияга кузим тушиб колди. Одамлар уни турта-турта узиюрар зинадан тарновдан тушган сувдай пастга "окишарди". Мен хам эскалатордан тушиш учун кариянинг ёнига якинлашдим. Кария бутун дунёдан койингандай норози ва айни чогда умидли нигохини менга тикди:
— Болам, шу кургурдан тушалмаяппан, хах, каричилик курсин, кулимдан ушаб тур, тушволай.
Икки куллаб култигидан тутдим.
— Каердан келдингиз, амаки?
— Анжан томондан. Шу ТошМИ деган жой боракан. Шуни кидириб келувдим. Хеч тополмаяппан-да, байдагиларга нима буган, мунча шошади булар? Адрис сурасам, хеч ким жавоб бермайди.
Мулохазам сунггида, каёкларгадир шошиб кетаётган одамларга бир оз булса-да тухтаб, ён-атрофга мундай бир карашларини, атрофида узига ухшаган инсонлар хам борлигини унутиб куймасликларини таъкидлаб утишни жоиз деб топдим. Ардокли шоиримиз Эркин Вохидовнинг куйидаги сатрлари беихтиёр уша инсонларга берилган савол булиб миямда чарх ураверади:
Кадамлар, Кадамлар, Огир кадамлар... Этиклар зарбидан титрайди тупрок. Каерга кетмокда шунча одамлар?..
Дилмурод УСМОНОВ
'Media+" gazetasidan
|
|