Ж. Толкиен. Узуклар ҳукмдори

[Shokir Dolimov]

Меррини кузатган Фродо курсига ўтиришга улгурмай эшик яна тақиллади.

- Любелия келдиёв, - тахмин қилди Фродо овоз чиқариб. - Аччиқроқ гап ўйлаб топган бўлса, ичида қолдирмай айтгани қайтган. Шошилишга ҳожат йўқ, эшитишга улгураман ҳали.

Эътибор қилмаган Фродо чой ичишни давом этди. Эшик янада қаттиқроқ тақиллади. Кутилмаганда деразада сеҳргарнинг юзи кўринди.

- Фродо, эшикни очмас экансан, уни чунонам тепаман-ки, даҳлиздан тикка учиб, дўнглигингнинг орқа томонидан тешиб чиқади! - ваъда қилди у.

- Қадрдоним Гэндальф! Бир дақиқа! - хитоб қилди эшик томон югурган Фродо. - Кир, киравер! Любелия қайтган бўлса керак деган хаёлга борибман.

- Ундай бўлса, майли, кечирганим бўлсин. Лекин йўлда учратдм уни. Пони миниб Байуотер томон йўл олган экан. Юзи буришиб, шунақанги аччиқ қиёфа касб этган-ки, янги соғилган сут ҳам унинг олдида тез ачиб қолса керак.

- Сут нари турсин, менинг миям ачиб кетди унинг дастидан. Тўғрисини айтаман, Гэндальф, ўшани кўрмай гум бўлиш учун қўлим Узукка югурди.

- Асло ундай қила кўрма! - қатъий тайинлади Гэндальф, дастурхонга ўтирар экан. - Узук билан эҳтиёткорона муомала қилишинг керак! Айнан Узук сабабли кулбангга қайтдим, билсанг агар. Хайрлашишдан олдин икки оғиз гап айтиб кетмоқчиман сенга.

- Хўш?

- Узук ҳақида нималарни биласан?

- Бильбонинг оғзидан эшитганларимни биламан холос. Узукни ўша сафарда қандай топиб олгани-ю, нима мақсадда ишлатгани ҳақида айтиб берган.

- Нима деган?

- Гномларга айтиб, китобида битган ҳикояни эмас, албатта. Мен бу ерга кўчиб ўтганимдан кейин у менга бор гапни рўй-рост айтиб берган. Саволларинг билан уни қийнаб юборган экансан. Бор гапни сенга айтгач, мени хам бохабар қилишни лозим топибди. «Орамизда ҳеч қандай сир бўлмаслиги керак, Фродо. Лекин бу гапларни бошқа бировга айтма. Нима қилган тақдирда ҳам Узук меники», деган эди.

- Қизиқ, - ғудуллади Гэндальф. - Хўш, ўзинг нима деб ўйлайсан бу ҳақда?

- Агар «совға»га доир гапни назарда тутаётган бўлсанг, айтган рост гапи ҳақиқатга яқинроқ. Нима учун Бильбо ҳодисанинг бошқа талқинини ўйлаб топди, тушунмадим. Бу унга хос эмас. Умуман айтганда, у ўзини жуда ғалати тутиб қолди.

- Тўғри, лекин ҳазина топиб олган одамлар аксарият ҳолларда чиндан ҳам ғалати бўлиб қолишади. Агар улар ҳазинасининг имкониятларидан фойдаланишса. Буни сен огоҳлантириш сифатида кўришинг керак. Такрор айтаман – Узук билан муомала қилишда эҳтиёт бўл. Соҳибини кўринмас қилиб қўйишдан ташқари бошқа хусусиятлари ҳам бўлиши мумкин.

- Тушунмадим.

- Мен ҳам тушунмаяпман, Фродо, - деди сеҳргар. - Сўнгги вақтда Узук ҳақида кўп ўйланадиган бўлиб қолдим, айниқса кечаги оқшомдан кейин. Хавотирга ўрин йўқ. Лекин насиҳатим керак бўлса, шуни айтаманки: ундан имкон қадар кам фойдалан. Фойдаланганда ҳам шундай фойдалангинки, ҳар хил шубҳаларга ўрин бўлмасин, бемаъни гап-сўз тарқалмасин. Ёдингда бўлсин: бу гапларни сир сақлаб, Узукни эҳтиёт қил.

- Қандайдир жумбоқли чиқяпти гапинг, Гэндальф. Бирон нимадан хавотирдамисан?

- Ишончим комил эмас. Шунинг учун ҳозирча бошқа ҳеч нима дея олмайман. Қайтсам, балким бирон нима дерман. Майли, борай энди... - деди сеҳргар ўрнидан туриб.

- Дарров-а! - хитоб қилди Фродо. - Бирор ҳафтага қоларсан деган умидда эдим. Менга сенинг ёрдаминг керак.

- Шундай қилмоқчи эдим ҳам, лекин режага бироз ўзгариш кириб қолди. Балким мен ҳам узоқ вақт кўринмай кетарман. Имкон топишим билан қайтиб, сен билан кўришаман. Мени кут, мен энди яширинча келиб тураман. Ширга очиқдан-очиқ келиш мумкин эмас энди менга. Ҳаддан ортиқ таниқли бўлиб кетяпман бу ерда. Айтишларича, мен Ширдаги тинчлик-тотувликни издан чиқараётган ўйинбузиқи эканман. Айримлар мени Бильбонинг кетиб қолишида ва бошқа, янада ёмон гуноҳларда айблашмоқда. Билмоқчи бўлсанг, агар, Бильбонинг ҳазинасини қўлга киритиш мақсадида иккаламиз тил бириктириб олибмиз.

- Айримлар дейсанми?! - хитоб қилди Фродо. - Отто билан Любелиянинг уйдирмалари-ю, бу! Бундан ортиқ пасткашлик бўлмаса керак! Бильбо Бэггинс билан бирга кетиш мумкин бўлганда, мана шу Бэг-Эндни таг-туги, ичидаги бор бисоти билан бериб юборган бўлар эдим. Мен Ширни яхши кўраман. Менда ҳам кетиш истаги пайдо бўляпти. У билан яна дийдор кўришамизми, билмадим.

- Менда ҳам шу аҳвол, - деди Гэндальф. - Бироқ мени бошқа муаммолар ҳам ташвишга солмоқда. Ҳозирча хайр, ўзингни эҳтиёт қил. Ёрдамга келишимга ишон, айниқса, мураккаб вазиятда. Кўришгунча!

Қўл силтаган сеҳргар кулбани тарк этди. Фродонинг назарида Гэндальф одатдагидан ортиқча мункайиб қолгандай, елкасига оғир юк тушгандай кўринди. Қош қораймоқда. Плашга ўраниб олган киши оқшом қоронғилигида тез гум бўлди. Фродо чиндан ҳам Гэндальфни узоқ вақт кўрмади.