Ижодни кўнгил иши деб билган ёзувчи: Ўткир Ҳошимов

[Nigora Umarova]

Ўткир ака Ҳошимовнинг "Икки эшик ораси" романида Иккинчи жаҳон уруши ва унинг фожиали оқибатлари тинчлик замонида ўз таъсирини кўрсатиши ҳақида Музаффар ва Мунаввар севгисининг фожиали якуни орқали акс эттирилган.
Ўткир Ҳошимов билан "Икки эшик ораси" романи ҳақида суҳбатлашганимда, ёзувчи бир мухлисанинг романни ўқиб ёзган шеърини кўрсатган эдилар. Ушбу шеър бугунги айёмга ҳам тааллуқли бўлганлиги учун уни сизларнинг эътиборингизга ҳавола қилмоқдаман, форумдошим.

Кимсан Ҳусановнинг Робияга етиб келмаган хати

(«Икки эшик ораси» романини ўқиб...)

«Робия! Мен ўлган эмасман, ишон!
Ишон, Ватанимнинг юрагидаман!
Тинчликни истаган жами одамнинг
Оппоқ орзулари, тилагидаман!
Эргашали ака мина остида
Қийма-қийма бўлди, ўзим кўрганман.
Вася амакининг шилиниб кетган
Жасадини тортиб, ерга кўмганман.
Даҳшат! Нимасини айтай, Робия?!
Қўйган болакайнинг кўзчалари йўқ!
О, бунинг ҳар бири осколка бўлиб
Дардли юрагимда қотиб қолган ўқ!
Робия, одамлар эшитсин, айтгин:
Номаълум аскар – мен, мағрур ҳар маҳал.
Мангу олов бўлиб, ўчмас ном бўлиб
Қалбингда тикланган ҳайкалман, ҳайкал!»

Нодира БАРАТОВА, Бухоро

[Nigora Umarova]

“Tungi parvoz” ko’rsatuvi. Yozuvchi O’tkir Hoshimov bilan suhbat

[Asror Samad]

"Тушда кечган умрлар" романини ўқиб бўлгандан кейин қайта очишга одамнинг юраги зириллайди; зириллашга зириллайди, аммо роман яна сени ўзига чақираверади. Чунки унда аждодларинг ҳаёти бор.

[Asror Samad]

Бир масалчи шоир Ўткир Ҳошимовнинг жиғига тегмоқчи бўлди:
-Ўткиржон, Марказқўмда бюро аъзоси бўлиб сайланган эдингиз, бу ёғи қандоқ бўлди?(Коммунистик партия тугаган пайти.)
- Биласизми,-деди ёзувчи.-Менинг бюро аъзолигим сизнинг масалларингизга ўхшаган гап; бюро аъзоси бўлсам ҳам бўлаверади, бўлмасам ҳам бўлаверади, сизнинг ҳам масалларингизни ўқисаям бўлади, ўқимасаям бўлади.

[Utkir Hoshimov]

П А Л А К

Ҳали мактабга ҳам қатнамас эдик. Орамизда «Елим» лақабли бола бўларди. Текканга тегиб, тег-маганда кесак отар, ҳатто ёши катта болалар ҳам ундан узоқроқ юришга ҳаракат қилишар эди. «Елим» лақабини олишига сабаб, у отаси урушга кетгани-дан кейин икки йил ўтиб туғилган, онаси айтиши-ча, «қорнига ёпишиб қолган» экан.
Бир куни Елим ёмон иш қилди. Қаердандир ориқлаб кетган қора мушукни топиб келди. «Ҳозир сенларга томоша кўрсатаман», деди-да, мушукнинг думига чизимча боғлаб, биғиллатиб, дарахт шохига илиб қўйди. Анҳор бўйидаги тошлардан кўйлаги-нинг этагига тўлдириб келди. Кейин беш-олти қадам орқага чекиниб, мушукка тош ота бошлади. Бола-лардан бири «унақа қилма» деса, «Бўпти, ўзингни тошбўрон қиламан», деб хезланди. Елим тошларни шошилмай, узоқ мўлжалга олиб отар, ҳар гал тош текканида мушук аянчли миёвлар, типирчилаб, ўзини у ёқдан-бу ёққа ташлар, аммо қутулиб кетолмас эди. Охири бечоранинг оғзидан қон кела бош-лади. Биз болалар даҳшатдан қотиб, қилт этмай ту-рар, нима қилишни билмас эдик. Бир маҳал му-шукнинг кўзидан олов сачраб кетгандек бўлди-да, сўнгги бор миёвлаб, тинчиб қолди...
Бу воқеани ичимга сиғдиролмай, онамга айтиб бердим. Онам отамга айтган шекилли, кечқурун бизни ёнларига чақириб, танбеҳ берди:
— Ким ўша бола билан ўйнаса, таъзирини бераман! — деди. Сўнг бир зум ўйлаб турди-да, қўшиб қўйди: — Балки айб болада эмасдир. Палаги нопок...
Отамнинг гапини яхши тушунмаган бўлсам-да, Елимдан нарироқ юрадиган бўлдим. У еттинчи синфни битириб, бошқа ўқимади... Университетда ўқиб юрган кезларим Елим одам ўлдириб, ўн йилга кесилиб кетганини эшитдим.
Орадан кўп йиллар ўтди. Билмадим, ўттиз йилми-ўттиз беш йилми... Куз кечаларидан бирида дарвоза тақиллаб қолди. Чиқсам, телпак кийган нотаниш одам турибди.
— Танимадинг-а, — деди эски қадрдонлардек елкамга қўл ташлаб. — Мен... фалончиман.
Ростини айтсам бунақа исмли одамни эслай ол-мадим. Отини қайта сўраган эдим, илжайди.

— Елимман.

Шунда «эски қадрдоним» ёдимга тушди.

— Сенга бир масалада келдим, — деди мақсадга кўчиб. — Ўғлим арзимас нарса билан қамоққа тушиб қолди. Шунга бир ёрдам бериб юборсанг...

— Мен терговчини танимайман, — дедим.

— Сен уларни танимасанг, улар сени танийди-ку!

Очиғи, ўғлининг «арзимаган нарса билан» қамалганига ишонмадим. Бунақа ишларга аралаш-маслигимни айтдим. Елим хафа бўлди.
— Бўпти, сен бўлмасанг, бошқаси топилиб қолар, деди-да, кетаверди...
Ўғлининг қисмати нима бўлганини билмайман-у, орадан тағин беш-олти йил ўтиб, нохуш хабар эшитдим. Елим хотин, бола-чақаси билан ажрашиб, қўшни маҳалланинг чеккароқ кўчасидан ҳовли сотиб олган экан. Қиш кунларидан бирида уйига ўт кетибди. Одамлар ўтни ўчиришиб, ичкари кириш-са, Елимнинг куйиб кетган жасади ётганмиш. Негадир оёқ-қўли сим билан чандиб боғлаб ташланган экан...
Бечорага ачиндим. Отамнинг сўзлари ёдимга тушди: «Палаги нопок... »

[Utkir Hoshimov]

Л А Ф 3

Халқимизда «Ваъда вафо — марднинг иши», «Арслон изидан қайтмас, йигит сўзидан», деган мақоллар бор. Буни исботловчи мисоллар ҳам етарли.
Заҳириддин Муҳаммад Бобурнинг васияти би*лан тахтга ўтирган Ҳумоюн отаси каби жасур, доно ва софдил инсон бўлган. Шаҳаншоҳ вафотидан кейин ака-укалар орасида бошланган тож-тахт талаши салтанатни таҳликали аҳволга солиб қўяди. Рақиблар вазиятдан усталик билан фойдаланиб, хуружга ўтишади. Бир жангда бобурийларга қарши курашаётган Шерхоншоҳнинг қўли баланд келиб, Ҳумоюн чекинишга мажбур бўлади.
Ҳиндистонда дарё кўп. Чауза дарёсидан ўтаёт-ганларида Ҳумоюннинг оти чўкиб, ўзини ҳам сув остига тортиб кетади. Подшоҳнинг бахтига ҳўкиз терисидан ясалган мешда сузиб келаётган бир одам уни кутқариб қолади. Шунда миннатдор шоҳ оғзидан: «Сенга тахтимни берганим бўлсин», деган мазмунда гап чиқиб кетади. Пойтахтга етиб келишгач, мешкобчи шоҳга ваъдасини эслатади. Ҳумоюн ақл-бовар қилмас иш қилади: сарой аъёнларининг эъти-розига қарамай, мешкобчини тахтга ўтказади.
«Ҳумонюннома» асарида Гулбаданбегим бу ҳодисани бир оз оғриниб тасвирлайди: «Бу воқеадан сўнг подшоҳ ўша саққо ғуломни тахтга ўтқазиб, ҳамма амирлар унга кўриниш берсинлар, ғулом эса кимга нимани хоҳласа, ҳадя этсин ва мансаб берсин, деб буюрдилар... Икки кунга бу ғуломга подшоҳликни бериб қўйдилар... »

[Nigora Umarova]

Ўткир Ҳошимовнинг "Аждарнинг тавбаси" китобига жиддий юморга йўғрилган асарлар - "Икки карра икки-беш", ҳажвий ҳикоялар, "Шумлик туркуми"даги воқеалар киритилибди.
Айниқса, бир пайтлар 1985 йилларда ўқиб, кейин топа олмай юрган ҳикоям "Қизил қарға" (XX аср эртаги)ни мароқ билан ўқидим. "Мўминтой"нинг "жиддий ҳаёти"-ку аёлини Дубайга жўнатиб уй бекачига айланиб қолган эркакларга бағишланади. "Фармонбиби плюс"га-ку гап бўлиши мумкин эмас. Замонамиз Фармонбибиси Саид Аҳмаднинг Фармонбибисидан ўта фарқ қилади- крутой, шейпинг билан шуғулланадиган ништяк, бизнесмен кампир. Ўқиб маза қилдим.

[Nigora Umarova]

O'tkir Hoshimov. Adabiy o'ylar.

[Husen]

Кеча нохуш хабар эшитдим. Севимли ёзувчимиз Ўткир Ҳошимов хасталикка йўлиқибдилар. Форумдошлар кўришга борсак яхши бўлар эди. Нигора опа ёки Гулчеҳра опа, ташаббусни қўлга олишларингизни илтимос қилардим.

[Nigora Umarova]

Сообщение от Husen

Кеча нохуш хабар эшитдим. Севимли ёзувчимиз Ўткир Ҳошимов хасталикка йўлиқибдилар. Форумдошлар кўришга борсак яхши бўлар эди. Нигора опа ёки Гулчеҳра опа, ташаббусни қўлга олишларингизни илтимос қилардим.

Маълумингизким, бемор одамни бетоқат қилиш, уринтириш ярамайди. Ўткир аканинг хонадонларига бировгина бориб бир форумдошимиз билан бориб уларнинг аҳволларидан хабар олиб келдик. Аллоҳим насиб қилиб тузалиб кетсалар, албатта, орумдошлар гуруҳи билан кўргани борамиз.

Оффтоп:

Айтгандек, Хусейн, менда Сиз қачонлардир викторинада ютиб олиб, олиб кетмаётган Ўткир Хошимовнинг дастхатлари ва Сизга аталган тилаклари битилган китоблари 4 йилдан бери ётибди. қўнғироқ қилсангиз мендаги омонатни бериб юборадим. Қиёмат қарз бўлиб қолмасин.