Исмлар жилоси

[Tulqin Eshbekov]

Сообщение от OmoN

Агар газетада бошқача ёзилса мақола умуман бошқа одам ҳақида бўлиб қолади-ку.

Бу муаммо устида ҳамон бош қотирилмоқда, баҳс-мунозаралар давом этмоқда. Агар ҳужжатидагидек ёзилиши талаб этилса, ўзбек газеталаримиз "Айниса Тахтаева", "Халтура Пашшаев"ларга тўлиб кетади...
Аслида газетада ўша инсонларнинг асл исм-фамилиялари битилиб, ҳужжатларида... бошқа одам бўлиб юришибди...
Айрим ҳужжатлардаги бундай нуқсонларга барҳам беришга қонуний имконият яратилганига 20 йилдан ошди!

[Tulqin Eshbekov]

ИСМЛАР ЖИЛОСИ
(Боши ўтган саҳифаларда)

Маълумки, 1995 йил 21 декабрда мазкур қонун янги таҳрирда қабул қилинган. Унгача амал қилган қонунимизга мувофиқ ҳам кўпгина ватандошларимиз, миллатдошларимиз янги давр ҳужжатларини олиш шарафига мушарраф бўлганлар.
“Давлат тили ҳақида”ги қонунда аввал бошданоқ исми шарифларнинг ҳужжатларда ёзилиш масаласи оқилона ҳал этилгани сир эмас.
Унда шундай жумлалар қайд этилган эди: «Исмлар, ота исми ва фамилияларининг ягона тўғри шакли махсус маълумотномаларда қайд этилади. Ўзбекча исмлар, ота исми ва фамилиялар бошқа тилларда берилганда, айни чоғда, дунёга машҳур кишиларнинг ота исми ва фамилияси ўзбек тилида берилганда уларнинг асл ёзилиш хусусияти сақланиб қолади.
Исмлар, ота исми ва фамилияларни ёзишда ўзбек тилининг ифода ва талаффуз қонуниятларига риоя этилади». Одилона қонунларимизга монанд исми шарифларимизнинг тўғри ёзилиши учун «махсус маълумотнома» ҳам дунё юзини кўрди. Бу – «Ўзбек исмлари» қомусий китобидир. Унда исмларнинг лотин алифбосида ёзилиш тартиби ҳам кўрсатилгани айни муддао бўлган.
Хўш, паспортидаги хатоликларни тўғрилаттириб олишлари учун ўша шахсларга бундан ортиқ яна қанақа ёрдам ё имтиёз керак? «Адолат» нашриёти 1999 йилда Ғафур Абдумажидовнинг «Ўзбекистон Республикасининг Давлат тили ҳақида»ги Қонунига шарҳлар» деб номланган рисоласини 5000 нусхада чоп этган.
Рисоланинг 26-бетида шундай ёзилган: «ўзбек исмлари, ота исмлари ва фамилияларида анъанавий, умум томонидан қабул қилинган ўзбек имлоси нормаларини сақлаб қолиш мақсадга мувофиқдир. Масалан: Жўраев, Эргашев, аммо «Джураев», «Иргашев» эмас». Ана сизга қонуний изоҳ! Бундан ортиқ яна қандай ҳужжат талаб қиласиз?
Бунинг учун аввало инсон қалбида миллий туйғу бўлмоғи лозим! Собиқ «қизил тузум» даврида хатолик ўтибдими, энди уни тузатиш мавриди етган! Мустақиллик сизу бизга ана шу имкониятни берган!! Фақат, фамилияларини тўғрилаттириб ёздириш ҳар кимнинг ўзига боғлиқ.
«Паспортимдаги имловий хатоликни тўғрилаттирсам, бошқа ҳужжатларимдаги хатоликларни ҳам тузатиб чиқишнинг ўзи бўладими?» дея тушкунликка тушишга ҳожат йўқ. Айтайлик, Холтоев Холтўра деган инсон ҳужжатларида «Халтаев Халтура» бўлиб ёзилиб қолган.
Энди у Фуқаролик паспортида ҳам исми шарифини тўғрилаттирса бошқа ҳужжатлари нокерак бўлиб қолмайди. «Ўзбекистон Республикасининг фуқаролик кодекси»да ҳар бир фуқаронинг қонуний ҳақ-ҳуқуқлари етарли даражада кафолатланган.

(Давоми келгуси саҳифада)

[Tulqin Eshbekov]

ИСМЛАР ЖИЛОСИ
(Боши ўтган саҳифаларда)

Бирор қонунда «паспортида исм-фамилиясини тўғрилаттирганларнинг бошқа ҳужжатлари нокерак бўлиб қолиши» ҳақида гап-сўз йўқ.
Қолаверса, чумчуқдан қўрқиб тариқ экмайдиган одамдек фуқаролик паспортидаги хатоликни тўғрилатган тақдирда «бошқа ҳужжатлари» ҳам ортиқча ташвиш бўлишидан қочиб юриш маънавиятли кишига тўғри келармикин?!
Авлодларим алам билан «қайси Халта, Халтура ё Тахирнинг авлоди эканмиз» дея ўксинмасин, десангиз, исмингизни асл ҳолида сақланг! Бунинг учун юртимиз истиқлоли аллақачон имкониятлар эшигини очиб берганини унутманг!

Манба: “Адашган қиз қисмати” китоби, –Т.: Ғафур Ғулом
номидаги Адабиёт ва санъат нашриёти, 2000 йил .32-37-бетлар

[Azim]

Сообщение от Tulqin Eshbekov

Ҳар бир инсонга ҳаётда бериладиган биринчи улуғ маънавий неъмат – Исмидир. Ўзбекона ҳар бир исм замирида олам-олам маъно мужассам. Афсуски, собиқ мустабид тузум даврида кўплаб исмларимиз ҳужжатларимизга нотўғри ёзилган. Масалан, Ойниса – Айниса (қандоқ қўпол маъно чиқишига эътибор бердингизми?), Тўхтаев – Тахтаев (бу ҳам кулгили), Холтўра – Халтура (қанчалик аянчли...)

Ҳар қандай хатоликни тузатса бўлади. Исмларимизга доғ бўлиб қолган ўша хатолар ҳақида сиз нима дейсиз, азиз форумдош?

Ассалому алайкум! Устоз Сиз доим долзарб мавзуларни топасиз. Бу масала менинг хам ғашимга тегиб кетган. Айниқса баъзи шунақа хато ёзилган исм ёки фамилия эгалари билан баҳслашаман! Улар ўша хатоликларни қўллаб қуввалагани жуда жаҳлимни чиқарворади. Масалан, "Султанов", "Ураков" каби оддий имло хатоларни хато десам жаҳли чиқади. Тўғрилатиб олиши керак аслида. Улар Ўроқов Султонов дейилса қўпол деб қабул қилишади. Шунақа гаплар домла!

[fayzullajohn]

bir kursdoshimizning ismi Rabbimxon edi. Boshqalar uni Rabbim! deb chaqirar edilar. Tasavvur qilyapsizmi? Xaltura-Malturalar xolva bo'lib qoladi buning oldida.
Bechora, ismini o'zgartirdi.

Yana bir kursdoshimizning ismi Maxsud edi. Domla unga ismingni Maqsud qilsang yaxshi edi, deganida, yo'q Maxsudligicha qoladi deb do'q urgandi.

Yana bir kursdosh qizimizning ismi Muxarram edi, Mukarramga o'zgartirishni maslahat berishgan edi.

Kimdir buni to'g'ri qabul qiladi, kimdir o'jarlik qiladi.

[Masud Mahsudov]

Сообщение от fayzullajohn

Yana bir kursdosh qizimizning ismi Muxarram edi, Mukarramga o'zgartirishni maslahat berishgan edi.

Kimdir buni to'g'ri qabul qiladi, kimdir o'jarlik qiladi.

"Muharram" va "Mukarram" ismlarining ma'nolari turlicha...

[Tulqin Eshbekov]

Сообщение от fayzullajohn

Xaltura-Malturalar xolva bo'lib qoladi buning oldida.

Бир суҳбатда бўлғуси санъаткор қиз мени ҳам уриб-енгмоқчи бўлса денг. Нима эмиш: "исмлар инглизчага мослаб ёзилиши мақсадга мувофиқ... Масалан, Пошшани - Паша деб ёзса, у чет элга чиққанда қийналмайди" дейди-я...
Унга миллий ғурур ҳақида тушунтириб қўйгандим, дув қизарганча узр сўради!

[Nigora Umarova]

O'zbek ismlarining ma'nosi haqida yangi sayt ochilibdi. Yaxshi sayt, biroq bir qancha kamchiliklar ham mavjud.

[DURIAN]

Muharram ismi haqida berilgan ekan bu yerda.
Muharram oyida (hijriy yil hisobida birinchi oy) tug'ilgan farzand.


manga g'alati tuyilgan ismlar ham duch kelgan hayotimda.
Masalan Mehrojiddin.
mani bilishimcha bu so'zni o'zagi mehroj bo'lishi kerey. Bu so'zni teapadagi saytdan qidirib ko'rdim ma'nosini (Yuksak, ulug' martaba sohibi) deb beryapti. Lekin arabcha haraja so'zidan olingan bu so'z, yuksalish degani emas, balki chiqish degani. Yani mehrojiddin "dindan chiqqan odam" sifatida tarjima qilinyapti.
Agar ism Me'rojiddin bo'lsa unda "dinda yuksalgan kishi" degan ma'no kasb etardi.
Balki man hato qilayotgandurman, arabchani unaqa yaxshi bilmayman, biladiganla bir fikr bervoriyla.

[OmoN]

Сообщение от Nigora Umarova

O'zbek ismlarining ma'nosi haqida yangi sayt ochilibdi. Yaxshi sayt, biroq bir qancha kamchiliklar ham mavjud.

OmoN нинг маъноси ҳам бошқачароқ берилган. Омон - араб тилидан олинган бўлиб "Иймон келтирган" дегани. Соғ-омон бўлишга алоқаси йўқ.
ПС: Омонча деган исм ҳам бор экан