Ж. Толкиен. Узуклар ҳукмдори

[Shokir Dolimov]

УЧИНЧИ БОБ. УЧ НАФАР ҲАМРОҲ

- Албатта, сэр, чиқаман сафарга! - хитоб қилди Сэм, кўпдан буён уйда қамалиб, ниҳоят сайрга чақирилган итдай ўрнидан қувонч-ла ирғиб туриб. – Мен ҳам бораман, эльфларни кўраман! Ана шундай! Ура-а!

- Ҳозирча эса сен бу ердан тез, шовқин солмай чиқиб кетишинг керак, - амр этди Гэндальф.

Орадан икки-уч ҳафта ўтган бўлишига қарамай, Фродо йўлга чиқишга шайлигини кўрсатмаяпти.

- Биламан чўзмаслик кераклигини, лекин Ширни ташлаб кетиш осон эмас, - эътироз билдирди у. - Агар мен Бильбо сингари кутилмаганда гум бўлиб қолгудай бўлсам, бутун ўлка бўйлаб миш-миш гап тарқайди.

- Кутилмаганда гум бўлишинг мумкин эмас, албатта, - маъқуллади Гэндальф. - «Тез» тушунчаси «Зудлик билан» деган маънони англатмайди, тўғри. Ширни бировга сездирмай тарк этиш усулини ўйлаб топишинг керак. Бунинг учун бироз ушалиб қолса арзийди. Аммо узоқ чўзма.

- Туғилган кунимиздан кейин келадиган куз масаласига қандай қарайсан? - сўради Фродо. - Ўйлайманки, ўша вақтга келиб йўлга чиқишга тайёр бўлсам керак.

Тўғрисини айтганда, йўлга чиқишга ҳозирлик кўришни Фродо мутлақо истамаяпти. Бэг-Энд энди унинг кўзига илгаригидан ҳам ардоқли кўриниб, кўнгли Ширда ўтадиган сўнгги ёз мавсумидан завқланиб олишни истамоқда. Куз келса ҳар доимгидай, йилнинг ушбу фаслидаги сафар ҳақида ўйлаш осон кечишини билади. Эллик ёшга тўлгач йўлга чиқишини онгининг қайсидир бурчаги ила аллақачон ҳал қилиб бўлган. Бу вақтга келиб Бильбо 128 ёшини нишонлайди. Сафарга чиқиш учун унинг назарида айнан мана шу кун маъқул келади. Бильбонинг изидан бориш – Фродонинг доимий орзуси бўлиб, саргузашт бошлашга доир фикрга кўникишни енгиллаштирмоқда. Узук ҳақида, ўша буюм уни қаёқларга етаклаб кетиши ҳақида имкон қадар ўйламасликка ҳаракат қилмоқда. Бироқ у ушбу мулоҳазаларини Гэндальфга айтмасликка қарор қилди. Гэндальфнинг ўзи нималар ҳақида ўйлаётганини эса фаҳмлаб бўлмайди.

- Маъқул, - кулиб боқди Гэндальф. - Лекин ундан узоққа чўзиб юборма. Мен хавотирга тушиб қолдим. Ҳозир эса эҳтиёт бўл, қаёққа кетишинг ҳақида бировга шама ҳам қилма. Сэм Скромби ҳам тилини тийиб юраётганини кузатиб бор. Тиймас экан, уни чиндан ҳам қурбақага айлантириб қўяман.

- Қаёққа кетишимни бировга бехос айтиб қўйишим қийин кечса керарагов. Чунки қаёққа боришни ҳозирча ўзим ҳам билмайман.

- Бемаъни гапни қўй! - аччиқ қилди Гэндальф. - Борадиган манзилингни почтага ташлаб кетишни хаёлингга ҳам келтирма, демадим шекилли. - Сен Ширни тарк этасан, мана шу гапни билмаслиги керак биров. Ширни эса тарк этишинг шарт. Бунда сен қаёққа – шимол йўналишидами, жануб, ғарб ёки шарқ томон кетдингми, ҳеч бир зоғ билмаслиги керак.

- Бэг-Энд ва Шир билан хайрлашиш хаёли билан шу қадар банд бўлдимки, ҳаракат йўналиши ҳақида ҳали ўйлаб ҳам кўрганим йўқ, - иқрор бўлди Фродо. - Қаёққа боришим, нималарга амал қилишим, нимани қидириб топишим керак ўзи? Бильбо-ку тушунарли, ҳазина қидириб кетиб, уйига қайтди. Мен-чи, тушунишимча, қайтиб келмаслик учун кетишим керакми?

- Бу қадар узоқ келажакни кўра олмайсан, - деди Гэндальф. - Мен ҳам кўра олмайман. Балким вазифанг Тақдир тирқишини қидириб топишдан иборат бўлар, балким бу иш билан бошқа биров шуғулланар, билмадим. Нима қилган тақдирда ҳам, сен ҳозирча узоқ сафарга тайёр эмассан.

- Тўғри, тайёр эмасман, - рози бўлди Фродо. - Хўш, қаёққа йўл олишим керак экан мен?

- Хав-хатарларга қарши йўналишга, аммо шошилмай, оёқни қўлга олганча, зинғилламай боришинг керак, - жавоб берди сеҳргар. - Агар ушбу саволингга жавоб олишни, аниқроқ айтиладиган бўлса, тавсия олишни истасанг, Ривенделл водийсига бор. У йўл, гарчи илгаригидай равон бўлмаса-да, нисбатан хавфсиз. Йилдан йилга бу йўналишда юриш қийин кечаверади.

- Ривенделлга?! - ҳайрон бўлди Фродо. - Жуда соз, шарққа, Ривенделл водийси томон йўл оламан. Эльфлар меҳмони сифатида ўзим билан Сэмни ҳам етаклаб оламан, роса хурсанд бўлади.

Фродо қувноқ оҳангда гапиряпти-ю, аммо ярим эльф Элронднинг кошонасини, сеҳрли халқ яшаётган чуқурликдаги мовий туман пардасини кўришга юраги ила иштиёқман бўлди.

Ёз оқшомларидан бирида «Печак новдаси» меҳмонхонаси билан «Яшил аждар» майхонасига ақлни шоширадиган янгилик етиб келди. Шир чегарасидан ўтган гигантлар-у, бошқа турдаги махлуқлар дарҳол унут бўлиб, нисбатан жиддий янгилик, у ҳам бўлса, мистер Фродо Бэггинс Бэг-Эндни сотувга қўйгани, аниқроғи, Саквиль-Бэггинсларга сотгани қизғин муҳокама қилинди.

- Мўмайгина пулга сотилибди, - таъкидлашди айримлар.

- Миссис Любелия харидор бўлар экан, ундай пулни қўлга ушлаш осон кечмайди, - қўшимча қилди яна биров. - Отто бир неча йил муқаддам 102 ёшга тўлиб боқий дунёга рихлат қилди, гарчи ҳоббит учун бу энг улуғ ёш саналмаса-да.

Бунда, мистер Фродо ўзининг ажойиб уясини қанчага сотгани эмас, нима сабабдан сотгани кўпроқ муҳокама қилинди. Айримлар мистер Бэггинснинг бош ирғишлари-ю, айрим пурмаъно шамалари ила қўллаб борилган назарияни ривожлантиришди: эмишки, жамғармаси тугай деб қолган мистер Фродо Бэггинс Ҳоббитоннни тарк этиб, энди Бакленд вилоятида «Саквиль-Бэггинслардан имкон қадар нарида», ўз қариндошлари – Брендизайклар орасида тинчкина яшашга аҳд қилган. Бироқ Бэг-Энд ҳазинасининг битмас-туганмаслигига бўлган ишонч шу қадар кучли эканки, аҳолининг аксарият қисми бундай назарияга бовар қилмай, олди-соттининг бошқа сабабини топишга уринишди. Кўпчилик бунда Гэндальфнинг фош этилмай, қоронғи бўлганча қолаётган фитнасини кўришди. Гарчи сеҳргарнинг хулқ-атвори камтарин кечиб, кундуз куни кўчага чиқмаётган бўлса-да. Гэндальф Бэг-Эндга «бекиниб олгани» кўпчиликка сир эмас. Фродонинг кўчишини унинг сеҳр-жодуси билан боғлаш қийин кечса-да, факт фактлигича қолмоқда: мистер Фродо Бэггинс Бакленд вилоятига кўчиб ўтмоқда.

- Ҳа, кузда кўчиб ўтаман, - дер эди у сўраганларга. - дўстим Мерри Брендизайк мен учун шинамгина уя, агар нархи тўғри келиб қолса ихчамгина уй қидиряпти.