народный писатель Узбекистана
Сообщений: 226
+ 163
774/218
– 0
0/0
|
Цитата:
Кўргазмали курол
(Илтимос, бу вокеага хечам ишонманг.
Ўкигувчи)
Дунёда исми жисмига монанд келмайдиган одамлар куп. Шулардан бири - Йугонбой. Отаси рахматли унга нима максадда шундай исм берганини узи хам билмасди. Бурининг ёнида яшаган куйни тасаввур килинг-у Йугонбойни куз олдингизга келтираверинг. Ковургаларини бемалол санаш мумкин, дея олмаймиз, чунки бунинг учун у боякишни ечинтириб куриш керак. Хотинини бурига киёслай олмаймиз, чунки боякиш Мардонани курган бури хам касб-корини узгартириб юбориши
хеч гап эмас. Йугонбой шу хотинга уйланиб, кейин озиб кетган, хам дея олмаймиз. Чунки тугилганидан бери унинг семириб юрганини биров тушида хам курмаган. Ажиб томони шундаки, эр хам, хотин хам узини “пешонаси шур” деб аталмиш жабрдийда тоифадан деб билади. Кайси
бирларининг пешонаси шуррок эканини аниклаб бера олувчи тарози булганида эди, биз бу масалага аниклик киритиб, айтадиганимизни мухтасар килиб куя колардик.
Бир куни Мардона эрининг маошини коклагандан кейин “яна беркитиб колгани бордир”, деган фикрда у ер-бу ерини пайпаслаб кураётган эди, Йўгонбойнинг хурлиги келиб, ундан:
-Сен менга нечанчи йилда тегиб эдинг, ёдингдами?-деб суради.
-Саксон еттинчи йилда, нега суриштириб колдингиз?-деди Мардона ажабланиб.
-Сендан биттагина илтимосим бор, хотинхужа, йўк демайсан. Икки минг унинчи йилда кетаманми бу дунёдан ё йигирманчи йилдами, Худо билади. Вактики келиб вафот этсам, гуримга тош куйгудай
булсанг, улган йилимни ёздирма. “Шу шурпешона олтмиш тўртинчи йилда тугилиб, саксон еттинчи йилга кадар одамга ухшаб яшаган”, деб куявер,-деди Йугонбой.
Бу гап юракдан айтилганига караганда Йугонбойнинг дардига шерик бўлсак арзийди. Агар “хотиндан куйганлар жамияти” тузилгудай булса, унга Йугонбойнинг раислик килиши шубхасиз, деб уйлаётгандирсиз. Бизда хам шундай уй бор эди, аммо унинг такдири сал бошкачарок хал этилди.
Кеча Йугонбойнинг маош олгани эсида. Икки улфати билан битта “ок бола”ни “агдармокчи” бўлгани хам ёдида. Бугун кун ёйилганда уйгонди-ю нечта “ок бола”ни юмалатиб, кейин узи агдарилганини эсламокчи бўлиб, шифтга тикилганича ётаверди. Аслида нечта “ок бола” шишани куритганини аник билиши шарт эмас. Унинг ташвиши бошка: маошини уйгача етказиб олиб келдими, ё уйга курук чунтак билан ташлаб кетишдими?
Хотини индамаяпти. Демак, иккидан бири – ё кеча маош олганидан бехабар, ё чунтакдаги пулни олиб, кунгли тинчиган.
Йўгонбой иккинчи тухтамга келиб, бир оз хотиржамлик билан урнидан туриб ювинди. Нонушта сураса, балога колишини билиб, кучага отланди. Эрининг харакатларини жимгина кузатаётган Мардона ана шундан кейингина тилга кирди:
-Ха, йул булсин?-деди у.
-Махаллада мажлис бор экан,-деди Йугонбой.
-Качондан бери мажлисга чикадиган булиб колдингиз?
-Кеча оксокол каттик тайинловди.
-Шунаками? Мен кирларимни ювиб олай, мажлисни икковимиз уйда кила коламиз. Кимирламай утиринг, бир кадам хам жилмайсиз.
-Бу гапинг хам маъкул, мажлисга токатим йук. Майли, чикиб, сигарет олиб келай.
-Бугун хеч каёкка чикмайсиз, дедим-а? Ичмайсиз хам, чекмайсиз хам,-Мардона эрининг билагидан ушлаб, худди болага ухшатиб етаклади-да, диванга уткизиб, газета узатди.
-Мени кийнама, хотинхужа,-деб ялинди Йўгонбой,- газет укисам, миям суюлиб кетади.
-Вой савил, агар сизда мия колган булса, аллакачон арокдан суюлиб кетгандир. Утиринг, укинг!
Йугонбой рупарасида хозир катта генерал турса, гапини икки килиши мумкин эди-ю, бирок Мардонага карши суз айтолмади. Мардона нари кетди. Йугонбой иштонини буктирган боладай жойида жимгина колди. “Бу хотинхужа эмас , бу – хархашахўжа!” деб куйишдан узга чораси йук эди. Уй камогига банди этилган Йўгонбой хурлик азобидан “уф” тортиб юборди. Чора излаб, атрофига олазарак бокди. Уйи иккинчими ё учинчими каватда булганда деразадан ташлаб кочарди-я! Хотини уйни атайин тўккизинчи каватдан олган. Йугонбой ёнбошлади-да, хотинининг буйругига кура укиши лозим бўлган газетни бошига ёпди...
Канча вакт шу ахволда ётганини билмайди. Бир махал эшик кўнгироги чалинди-ю “улфатларим чакириб келишгандир” деган умид билан бошини кўтарди. Хотинининг дугонаси Арбобхонимни куриб, яна афсус ва укинч билан “уфф” тортиб куйди.
Арбобхоним дугонасини упиб куришгач:
-Эринг уйдами?-деб суради.
Унинг бу саволи Йугонбойни хам, Мардонани хам ажаблантирди.
-Эримни нима килмокчисан?-деб суради Мардона.
-Эрингни икки соатга бериб тур.
Бу илтимос янада ажабланарли бўлди.
-Эримни нима киласан, узингники кани?
-Узимники улфатлари билан ошхўрликка кетган. Кейин... бугунги ишга менинг эрим ярамайди.
Бу гапдан кейин хавотир хам уйгонди.
-Бировнинг эрини омонатга оладиган одатинг йук эди-ку?-деди Мардона зардали охангда.
-Бугун мухим мажлис бор. Эринг менга кургазмали курол сифатида зарур. Куркма, бу тавиянгни шкаладдай ураб олиб, шкаладдай кулингга топшираман.
-Унакада майли, олиб кетавер, ана ётибди, огзига пашша кундириб.
-Хохласанг, узингни хам олиб кетай. Мана, сенга хам таклифнома олиб келганман.
Мардона таклифномани истамайгина олиб, куз югуртирди. Кейин овоз чикариб ўкиди:
-“Сизни “Эркакларни авайлаш жамияти” тузилиши муносабати билан утказиладиган таъсис мажлисига таклиф этамиз”...-Мардона ажабланиб, дугонасига караб кўйди-да, таклифномани учинчи марта укиди:-Эсларинг жойидами?
-Эсимиз жойида. Сеники жойидамас. Менинг эрим каерда? Маишатда! Сенинг эринг-чи? Сен ва сендакаларда инсоф йўк! Бўпти, оркамиздан етиб бор,-Арбобхоним шундай деб Йугонбойга юзланди: - Ака, тура колинг, кетдик, сизга озодлик тегиб колди.
Йугонбой вазифаси нимадан иборат эканини билмаса-да, Арбобхондан миннатдор бўлиб, унга эргашди. Махалла чойхонаси якинидан утаётганларида шайтон васваса килиб “шу хотинни чалгитиб, кочиб колсанг – марра сеники”, деди-ю, бирок, чалгитишнинг йулини курсатмади...
|
|