Моё меню Общее меню Пользователи Правила форума Все прочитано
Вернуться   uForum.uz > ТЕМАТИЧЕСКИЕ ФОРУМЫ > Образование > Ижод хусусида сўз
Знаете ли Вы, что ...
...для каждой темы существует свой раздел. Изучите структуру форума. Если соответствующего раздела нет, то всегда есть раздел "Разное" :)
<< Предыдущий совет - Случайный совет - Следующий совет >>

Ижод хусусида сўз Ижод аҳли, уларнинг ғояси, ҳаёт қараши, мақсадлари, ютуқлари, орзу ва армонлари.... (Все о творчестве, о людях творчества, их идеях, взглядах, достижениях и целях, мечты…)


 
 
Опции темы Опции просмотра
Старый 30.08.2009 16:45   #11  
Offline ID
Аватар для Tohir Malik
Оффлайн
народный писатель Узбекистана
Сообщений: 226
+ 163  774/218
– 0  0/0

Uzbekistan
Мухтарам Форумдош биродарлар!

Киссада ризк излаб узок юртларга борган одамларнинг кутилмаган азобларга дуч келишлари тасвирланган. Одамзот айрим айбларини “арзимас” деб хас-пўшлашга уринади. Ўйламайдики, ўша арзимас айби, арзимас туюлган гунохи ёки арзимас кўринган кичкинагина жинояти учун хаётини остин-устун килиб юборишга кодир жазо тайин туради. Буни “окибатул-амр” дейдилар. Кисса шу хусусда бахс юритади.

Цитата:
ЭНГ КИЧИК ЖИНОЯТ

Кисса



Бисмиллахир Рохманир Рохийм.
Билингларки,бу хаёти дунё бир нафаслик ўйин-кулги,
зеби-зийнат, ўрталарингиздаги ўзаро мактаниш ва
мол-дунё хамда фарзандларни кўпайтиришдир халос.
(Хадид сурасидаги 20-оятнинг маъноси)

“Эй Одам фарзанди!
Агар сенга ажратиб кўйилган ризкка каноат килсанг, ризкнинг ўзи келади ва Мендан хам мактов оласан. Борди-ю бу таксимга каноат килмасанг, дунёни сенинг устингдан султон ва сени унга хизматкор килиб кўяман. Дунё учун чўлдаги вахший хайвонлар каби югурасан, аммо сенга таксимлаб кўйган ризкимдан ортиги келмайди ва ўзинг хам Менинг олдимда уялиб коласан.
(Хадиси кудсийдан)


Ажаб маккорадир дунёйи фоний,
Минг алвон жилва бирла алдар они.
Ўшал маккораким, солса кўйнига,
Севингандин кирар шайтон ўйунга.


(Сўфий Оллохёрдан)



Тинтув
“Келиб-келиб рўзанинг биринчи куни ўгирликка тушасанми, уйинг куйгур! Мен бу пулларни ўлимлигимга деб йигаятувдим, илойим ўлимлигингга буюрсин!”
Шундай деб карганаётган Мохина кампир сочилиб ётган матоларни сандикка тахлай бошлади. Ўгри сандикни титиб ташламаган эди. Очган-у пулни олган, бошка нарсага тегмаган. Милиса деганлари битта сандик камлик килиб, уйнинг тит-питини чикариб юборди-я! Итига хар бурчакни хидлатиб чикди. Ит Сухробга караб бир вовуллаган эди, бола бечорани сўрокка тутиб кетишди.
Мохина караса, милиса гапни айлантира-айлантира набирасини ўгрига чикариб кўядиган. Ана шунисига чидамай, бирам шовкин солди-ки, милиса деганлари келганига пушаймон еб, жўнаб колди.
“Ўгрини топсак, хабар берамиз”, деб ваъда килишди.
“Мен ўгрингни пишириб ейманми, сен менга пулимни топиб бер!”
Мохина кампир шундай деб жавраганича колаверди.
Куёш ботиб, шом азони эшитилса-да, ифтор килиш хаёлига келмади. Мохина бу дунёда етмиш уч йил яшаб, бугун биринчи марта рўза тутиши эди. Уйини йигиштирар экан, Аллохга даъво килиб кўйишни хам унутмади: “Намозингни ўкимай, рўзангни тутмай юрганимда индамаган эдинг. Гапингга кириб, рўзангни тутганимда, топганимга барака бериш ўрнига шўргинамни куритасанми-я?”
Буни “бандага кўндокда теккан касал”, дейдилар. Банда яхшиликлари туфайли топаётган савобларини эринмай санаб юради ва бунинг эвазига тезрок мукофотини олишни истайди. Умри савдо-сотик билан ўтган Мохина дунёни бир бозор деб хисобларди. Шу боис бир кун тутган рўзасининг савобига мукофот ўрнига жазо олгани энг улуг адолатсизлик бўлиб туюлди. Бир-икки сўм фойдани деб паттачилар билан жанжаллашишга одатланиб колган нодон кампир бу онда энди Худо билан хак талашарди. Савдода насияга мол бермагани каби бугун олажак ажрининг хам эртага колдирилишини истамас эди. Рўза фарз бўлган ёшидан бери ўтган ибодатсиз йилларининг жазолари кутиб турганини эса фахм этмасди.
Дам ўзига-ўзи гапириб, дам уф торта-торта тинтувдан кейинги уйини тартибга келтирай деганда эшик шашт билан очилди-ю ичкарига Холниса ўкдай отилиб кирди.
-Хой, менинг боламга тухмат килмаган битта сиз колувдингизми? Сиз аввал ўзингизнинг гўрсўхтангизни эплаб олинг, кейин менинг боламга осилинг!
Хам эшикнинг тараклаб очилиши, хам кўшни хотиннинг отилиб киришидан чўчиб тушган кампир Холнисанинг даъвосини эшитиб гангиб колди. Аммо унинг бу холати узок давом этмади. Кайси бозор кўрган хотин бировни жавратиб кўйиб, ўзи довдираб колибди-ки, Мохина кўзларини мўлтиллатиб маъсумалик билан жимгина караб тураверса? Аччикни аччик кесганда, шаллакиликни шаллакилик даф этолмас эканми? Мохина хам обдон синовдан ўтган шу куролни ишга солди:
-Хой, Холниса! Ўпкагинангизни босиб олинг! Менинг болам арпангизни хом ўрдими, бунча бобиллайсиз?
-Бобилламай, кулайинми? Сизнинг касрингизга менинг ўглимни олиб кетишди. Бир марта камалса ўла-ўлгунча ёмон бўлиб юрадими? – Холниса шундай деб худди кампирни дўппослашга шайлангандай у томон бостириб келди.
Мохина унинг бу шаштидан чўчиб, бир кадам оркага тисарилди-ю ўзини тутиб олишга улгурди. Кўлларини белига кўйиб, ўттиз йил аввалги Мохина келбатида кўшнисини дадил карши олди:
-Болангиз нимага менинг касримга коларкан? Унингизни ўгирликка мен ўргатибманми?
Холниса юлишга ташланишдан аввал мухим масалани хал килиб олмокчидай тўхтаб, сўради:
-Кайси ўгирликни айтяпсиз?
Кўшнисининг попуги бироз пасайганини сезган кампир хам юмшади:
-Бу нима деганингиз? Бир марта ўгирлаб, бир марта камалган-да.
-Ўшанда икки марталаб тухмат бўлувди. Ўгирликни бўйнига кўйишолмаган. Уругимизнинг кони тоза, биздан ўгри чикмайди. Наша ташлаб кўйиб камашган. Энди сиз тухмат килиб каматмокчимисиз?
Канака тухмат?-кампир кўлларини белдан тушириб, ажабланган холда у томон бир кадам босди.
-Уйингизни ўгри урдими? Милиса чакирдингизми? Милиса ўгрини топиши керакми? Уйингизнинг тўгрисида тайёр ўгри турибди-ку? Кидириб овора бўлиб юришармиди? “Кимдан гумонингиз бор?” деб сўрашдими сиздан?
-Сўрашмади. Ўглингиздан гумоним бўлса, милиса чакириб ўтирармидим? Шарт бўйнигинасини узиб ола колардим, ер ютгурни.
-Боламни каргаманг! Нима деб сўрашди? Ўглимдан бекорга шубхаланишмагандир?
-Неварангизнинг огайниларидан кимлар кириб-чикиб турарди, деб сўрашди. Ражабни хам айтдим. Лекин ўгри демадим.
-Ўглим уйингизга йилда бир кирса киради, бўлмаса йўк. Нега уни айтасиз?
-Нега йилда бир кирар экан? Кунда – шунда-ку?
-Неварангиз хам уйимга кунда минг марта кириб-чикади. Битта игнам йўколса хам энди Сухробингизнинг ёкасидан оламан!
-Менинг Сухробим бировнинг молига ола карамайди, сизнинг игнангизга зор хам эмас. Худога шукр, ота-онаси нак Американинг ўзида ишлаб, пул топяти.
-Ха-я, билмабман,-деди Холниса лабини буриб.-Ота-онаси нак Америкада жарак-жарак пул топяпти-ку, бувиси бечорани бозорда офтоб уриб ковжиратяпти. Билиб кўйинг, мен хозир адвокат ёллайман, пулини сиз тўлайсиз!
-Нега мен тўларканман?
Мохина кампирнинг дагдага охангидаги бу саволига Холниса жавоб беришга улгурмади. Дахлиздан Муаттар кампирнинг овози келиб, иккови бараварига ўша томон каради. Тўртта мантини пахта гулли косага солиб, устига тўртта сомса кўйиб сочикка тугиб олган Муаттар остонадан хатлаётганда ичкаридаги машмашанинг бир улушини эшитди. Жанжалнинг боисини англамаган бўлса-да, икки кўшни орасидан кора мушук ўтганини сезиб, аввалига изига кайтмокчи хам бўлди. Кейин “шундай улуг айём кунида хам уришадиларми-я, яраштириб кўйсам, савобга коламан”, деган ниятда кириб келаверди. Унинг пайдо бўлиши Мохинага ёкди, Холнисанинг эса энсасини котирди. Хар кўрганида “Аллохнинг чизган чизигида юринг, синглим, енгсиз кўйлак кийиш сизнинг ёшингиздагиларга ярашмайди. Шим кийиб юришингиздан ёшлар кулишади”, деб танбех беравергани учун Муаттарни кўрса четга бурилиб кетадиган бўлиб колган эди. Муаттар Мохинага бундай танбех бермас эди. Аммо кун ўтган сайин ўлим якинлашаётганини эслатиб, охират савол-жавобларига шайланиш шартлигини кўп уктирарди. Мохинанинг бугун биринчи марта рўза тутишга жазм килгани ана шу даъватларнинг меваси эди. Аслида бундай даъватлар олдинги йили, ундан аввалги пайтлари хам бўлган, аммо курук гапнинг таъсири сезилмаганди. Бундан ўн кунча мукаддам Мохина кўшнисига хасрат дафтарини очиб, алак-чалак тушлар кўраётганини, Америкадаги кизи билан куёвидан ташвишда эканини билдирди. Унинг гапларини диккат билан тинглаган Муаттар хаётда яхши ниятга эришиш учун Яратганнинг амрини адо этиш шартлигини айтди. Хадемай етиб келинадиган улуг ибодат онлари – ўн бир ойнинг султони аталмиш Рамазон кунлари хидоят йўлида туришнинг афзаллигини тушунтирди. Мохина бу ойнинг биринчи дахасида Аллох хидоятдаги бандаларининг бошлари узра рахматларини ёгдиражагини, иккинчи ўн кунлигида магфират ёгдириш баробаринда тавбаларини кабул килиб, гунохларини кечиражагини, учинчи дахасида эса чин дилдан ибодат килган бандаларини охиратда дўзах азобларидан Ўзи куткаражаги ваъдаси борлигини англагандай бўлиб, ибодатга шайланган эди. Энг мухими – бир ойлик тутган рўзаси савоби эвазига кизи билан куёвининг мусофирликда тинч-омон яшаб, бой-бадавлат кайтиб келишлари мумкинлиги уни бу йўлга жалб кила олган эди. Муаттар кампир бу тонг унинг эшигини кокиб, уйига олиб чиккан, биргаликда сахарлик килган эдилар. Шом чоги ифторликда хам бирга бўлишга келишиб эдилар.
Мохина Рамазон ойида бозорга чикмасликка ахд килган эди. Сахарликдан кейин тўйиб ухлаб тургач, ховлида бир пас ивирсиган бўлди-ю бозорнинг оханрабоси тортдими ё шайтон васвасасига дош беролмадими, “бирров тушаман-у чикаман”, деган бахонада ахдини бузди. “Бирров тушиб-чикиши” тушликка кадар давом этиб, ўгрининг ишини битириб олишига кифоя килди. Ўттиз кунлик ибодати мобайнида топган савобини кизи билан куёвининг эсон-омон кайтишига багишлашни ният килган кампир бозордан келиб, сандигини очик холда кўрди-ю юрак ўйногида колди. Пул тугилган тугуннинг ўгирланганини билиб хушидан кетмаса хам, ибодат ойи хам, савоб хам, мусофирликдаги кизи билан куёви хам унутилди. Милисани чакириб пулнинг ўлимликка аталганини кайта-кайта таъкидлайвергач, баённома ёзаётган йигит “ўлимлик пули”нинг канча экани билан кизикди. Пулнинг микдори икки миллион сўм эканини эшитган милиса йигит, “кампир оширвормадимикин?” деб иккиланиб, ёзишдан тўхтади-да, маълумотни аниклаштириб олиш учун сўради:
-Онахон, бунака пулга ўнта ўлик кўмса бўлади-ку?
-Хой, сен кимсан ўзинг, кеча бурнингни артишни ўрганиб, бугун менга акл ўргатасанми? Аклинг ошиб-тошиб кетаётган бўлса айт-чи, битта ўлик неча пул билан кўмилади?
Йигит кампирнинг гапидан гашланмади, елкасини кисиб кўйиб дадил жавоб берди:
-Гассолга ўн-ўн беш мингдир, гўрковга йигирма мингдир, гўр тепасида Куръон ўкиб берадиган корига хам ўн минг берилар. Хар холда эллик мингга чиройли килиб кўмиб кўйса бўлади.
Сандикни титиб кўраётган ёши каттарок одам улар томон ўгирилиб сухбатларига хазил охангида кўшилди:
-Хашаки одамга эллик минг етади. Юз мингга шохона килиб кўмса хам бўлади. У ёги эса текин.
“У ёги текин”ни Мохина ўзича англаб, тутокди:
-Бунча доносанлар-а! “Кир ювди”, йигирма, кирк, йил оши, ўртада икки хайит, лайлак келди, ковок, кор ёгдиларни милисаларинг ўтказиб берадими?
-Хафа бўлманг, онахон, сиз “ўлимлик” дедингиз, биз шуни хисоблаб бердик. Ўлик лахадга киргунгача бўлган харажат ўлимлик бўлади. Муллалар “Колгани исрофгарчилик”, дейишяпти, кайси бири тўгрилигини биз билмаймиз.
Милисалар билан шу тарзда бошланган гиди-бидини газаб ўклари отиш билан якунлаган Мохина кампир кўшниси кириб галвасини бошламаганида балки рўзадорлигини эслаб колармиди. Хар холда то Муаттар кампир кўринмагунича дунё ташвишига кўмилганича колаверди. Хатто кампир дахлизда кўринганида аввалига “энди бунга нима бор экан, кўзим учиб турувди”, деб энсаси котди. Муаттар кампир остона хатлаб ичкари уйга кираётиб “Айланай, Мохинахон, сизни кута-кута ифторликни казо килай дедим-а! Ризкингизни кўтариб чика колдим. Хайрият, тинч экансиз, иссиккина манти, совутмай еб ола колинг. Холниса, келинг, сиз хам”, деб таклиф килди.
-Вой, Муаттар опа, хозир томогимдан хаво ўтмаяпти-ку, овкатга бало борми! Шўргинам куриб колди-ку, эшитмадингизми?-деди Мохина йигламсираб.
Бу гапни эшитган Муаттар кампир хавотирланиб косани сандик устига кўйди-да, ўзи холсизлангандай ёнига тиз чўкди. Худа-бехудага кўчага чикавермагани, фарзандлари эса хизматда бўлгани боис ўгирлик хакидаги вахимали шов-шув унинг хонадонини четлаб ўтган эди.
-Одамни кўркитмай, айта колинг, нима бўлди?-деб сўради хавотирли овозда.
Мохина кўзига ёш олиб, дардини очишга улгурмай Холниса тилга кирди:
-Мохинахонингиз,-деди киноя билан,- пулларини ўгирлатиб кўйибдилар, энди дунё кўзларига коронги бўлиб ётибди. Тўрт-беш сўм пулларини деб менинг боламни милисага бердириб юбордилар. Мен боламдан ажрай деб ўтирибман. Яхши келиб колдингиз, сиз гувохсиз, боламга бир нарса бўлса, бу хотиннинг уругини куйдираман.
-Хай-хай, Холниса, яхши ният килинг. Милиса сўраб-суриштириб кўйиб юборади, Худо хохласа.
-Сиз милисанинг кимлигини билмасангиз гапга аралашманг. Кўкармайдиган жойларига уради, тирнокларининг орасига игна санчади, кўлтигига сигеретининг чўгини босиб яна бешта ўгирликни бўйнига иламан, дейди...
Жўшиб гап бошлаган Холнисанинг хаёлига бирдан “ёлгон айтганларим чинга айланиб, боламни кийнашса-я!” деган фикр урилиб, ўзи хам кўркиб кетди-ю тилини тишлади. Бу жойда бошка сўз айтиш ортикчалигини англаб, Муаттарга “сиз гувохсиз, билиб кўйинг”, деб таъкидлагач, чикиб кетди.
Шундан сўнг орага сукунат чўкди. Мохина дардининг не чогли аламли эканини изхор этиш учун йигламокчи бўлди-ю, лекин йиги кела колмади. Муаттар кампир эса пул ўгирлатган кўшнисини кандай овутишни билмай каловланди. Охири:
-Мохинахон, келинг, бир култум сув ичиб, рўзангизни очволинг. Мен чой дамлай,-деди.
-Рўзангиз хам куриб кетсин, рўзангиз менга ёкмади,-деб юборди Мохина.
Кутилмаганда бундай гапни эшитган Муаттарнинг вужуди музлаб кетгандай бўлди. Кўшнисига ажабланиб караганича тили айланмай колди. Мохина эса “Шу ёшга етганимда менга рўза тутишни ким кўювди” деб мингирлади. Бу гапни Муаттар эшитмади. Бир неча нафаслик гангишдан кейин ўзини тутиб, тилга кирди:
-Бунака гапларни гапирманг, тавба денг, Мохинахон...
Муаттар отин ойилардан эшитган гапларига амал килувчи, ўзида илм йўк кампирлардан эди. Шу боис Мохинага жиддийрок танбех беришга журъат эта олмади. Унинг бу онда билгани – кўшниси хозир шаккок бўлди, гунохга ботди. Бу хакикатни дили хам, тили хам мухрланган, хидоятдан узок кампирга англатишга эса унинг курби етмасди. Шу боис гапга чечан отинойилар каби сўзамол эмаслигидан афсусланди. Индамай чикиб кетишдан ўзга чораси йўклигини англаб, ўрнидан турди. Остона хатлаётганида тўхтаб, оркасига ўгирилди. “Эрталаб сахарликка чакирайми?” деб сўрашга огиз жуфтлади-ю Мохинанинг авзойини кўриб, фикридан кайтди.
Мохина кўшниси чикиб кетган томонга караб туриб лабини бурди: “Бирам кўнгли нозик-ки, буларнинг! Тўгри гапирсанг хам балога коласан-а!”
У кўшниси ташлаб кетган косани кўлига олганида манти билан сомсанинг хиди димогига урилиб, иштахасини очди. Кишининг бошига хар кандай ташвиш дўли ёгилганида хам иштаха кучга кирса, нафс муддаосига етишмагунича кўймайди. Мохина бугун рўзага ният килганини, дуо билан огиз очиши кераклигини хам унутиб, битта мантини олиб тишлади. Таъми тотли туюлиб, иккинчи мантини хам тик турганича еб олди. Шундан сўнг чанкаб, чой ичиш максадида ташкарига чикди. Зинада туриб “Сухроб!” деб чакирди. Милисалар кетганидан кейин набираси “уйимда ухлаб оламан, кечкурун ишга боришим керак”, деган эди. Уйдаги чироклар ёкилмаганини кўрган кампир набирасининг ухлаб ётганини хам, ишга жўнаб колганини хам била олмай гарангсиб, энди баландрок овозда “Хой,Сухроб!” –деб чакирди. “Тефаль”да сув кайнатиб, чой дамлади. Газчилар ўлчагич кўйганларидан бери, сув кайнатгични яширинча тортилган электр симга улайдиган бўлиб колган. Ошхонада иккита сомсани еб, устидан бир чойнак чой ичгач, кўнгли ором олди. Колган манти билан сомсани сочикка ўраб, набирасига илинди. “Кечаси келганда еб олар”, деб ховли тўрига солинган уй айвонига олиб бориб ?ўйди. “Ишдан кеч кайтадиган” Сухроб шу ерда овкатланишга одатланган.
Бир йилдан бери чўзма лагмондай чўзилиб давом этиб келаётган кинони кўргиси келмай, телевизорни ёкмади. Ўрнини хам чала-чулпа солиб, чўзилди.
Ответить 
 
Опции темы
Опции просмотра




Powered by vBulletin® Version 3.8.5
Copyright ©2000 - 2025, Jelsoft Enterprises Ltd. Перевод: zCarot
Advertisement System V2.5 By Branden
OOO «Единый интегратор UZINFOCOM»


Новые 24 часа Кто на форуме Новички Поиск Кабинет Все прочитано Вверх