Миллий тарбия кимга керак???
 

Миллий тарбия, оббо бир миллатчи ўзининг тарбиясига даъват қилишни бошладими деётгандирсиз? Аммо ҳозир глобализация жараёнлари авж олган бир пайтда ҳеч биримиз ўйлаяпмизми ҳамма халқлар бирлашиб кетган тақдирда, ягоналилик мақоми кимга берилар экан. Ҳозир ҳаммамиз муккасидан кетиб боламизни рус ёки инглиз мактабига бериб, имкони бўлса чет элга юборяпмиз. Тил ўрганади дейсизми. Ҳа бу фикрингизга қўшиламан. Амма унинг мафкураси-чи. Аёллар ғийбатидан келтирадиган бўлсам "Кўрдингизми Севарахон, Матлубани қизини кийинишини, вой ўлмасам, юбкаси калталигидан эркаклардан ман уялиб кетдим. Шарманда. Ўрис мактабда ўқияпти-да. Эшитишимча, Матлубани қизига "кучи" етмай ҳам қолибди. Ўз билганидан қолмасмиш. Тағин сиз инглиз мактабига қизимни бераман деяпсиз, ўрисида шу бўлса инглизида қанақа томоша бўларкин. Вой шўрим"" Ҳа бу ҳангома ўқиб кулмаган киши кам бўлса керак. Лекин бу ҳангома замирида аччиқ ҳақиқат турмаганмикан. :dash2: Сиз қандай фикрдасиз миллий тарбия бизга керакми?

Milliy tarbiya, albatta, dolzarb masala. Bugungi kunda yoshlarning tarbiyasidagi o'zgarishlar, milliylik, nafaqat milliylik balki insoniylikka to'g'ri kelmaydigan odatlar, tarbiya deb atashga odam uyaladigan "tarbiya"...Bu holatlarga kim aybdor o'zi? Farzandlarini zamonaviy madaniyatdan "bahramand" bo'lishini istayotgan "zamonaviy" ota-onalarmi yoki faqat ularni boqib, kiyintirish, farzandlari oldidagi faqatgina moddiy burchlarini bajarishga mukkasidan ketib, ularga boshqa tomonlama e'tibor berishni unutib qo'ygan ota-onalarmi? Yoki farzand dunyoga keltirgan, o'stirayotgan, ularning kelajagiga mas'ul bo'lishiga qaramay, o'z vazifasini uddalay olmayotgan ota-onalarmi? Nimaga faqat ota-onalar? Yoshlar tarbiyasining bu darajada buzilib ketayotganiga yana kimlar aybdor?

Milliy tarbiya kimga kerak? O'zini o'zbekman, insonman, yaxshi odam bo'laman degan har qanday shaxsga, albatta. Farzandini o'zi istagandek bo'lishini xohlaydigan ota-onaga, hayotda insondek yashayman deb katta bo'layotgan yoshga, ohiratini o'ylaydigan mo'minga...Axir, milliy tarbiyamiz qanday tamoyillarga asoslangani, umuman olganda esa o'sha g'arb tarbiyasidan qanchalar yaxshi ekanini hammamiz bilamizku!

Rus, ingliz maktablaridagi holat haqidagi fikringizga ham to'liq qo'shilaman. Siz yuqorida keltirgan gaplar esa oddiy g'iybatlardan namuna emas, bor haqiqat edi. Shunaqa deymizu, lekin ayrim o'zbek maktablarda ham qizlarning tizzadan bir qarich yuqorida (e'tibor bering, yubkalari bir qarich emas, tizzadan bir qarich yuqori. Ozgina bo'lsa ham o'zbeklikning saqlanib qolganimi bu?!), qorinlari deyarli ochiq kiyimlarda yurganini o'zim ko'rdim...

Тарбиянинг ўзаги оила
 

Кўпгина кузатувларим тарбиянинг издан чиқишига ота-оналар айбдор бўлмоқда. Қизим, ўғлим ҳеч кимдан кам бўлмасин, "модный" кўринсин деб ўзимиз тор-тансиқ кийимлар сотиб олиб берамиз. Ахир ёш бола ўзича бозорга бориб кийим олмайдику, бунинг устига пули бўлмаса.
Яна бир жиҳат вилоятлардан келган ўсмирлар шаҳар "об-ҳаво"сидан боши айланиб, ўзига ярашмаган "қилиқ"лар чиқаришади. Мазада уларга ота-она йўқ назорат қиладиган, кетар пайтлари эса "ақлли" қиз бўлиб, рўмол, лозим кўйлакларда йўлга тушишади. Тўғри беш қўл баробар эмас, улар ичида виждонлилари топилади.
Ҳайронман. Нимага биз ўзимизни миллий кийимларимизни тарғиб қилиш ўрнига чет элникига "осиламиз" Аниқлашларича чет эл фирмалари ҳозирда уларни маркаси билан кийим кийган кишиларга совға берар эканлар.
Гап фақат келинг кийим ҳақида кетмасин Нима деб ўйлайсиз яна қандай омиллар миллий тарбияга тўсқинлик қилади?

Аслида бизда анашу миллатчилик етишмайди. Миллатчиликни жуда ёмон иллат деган тушунча қатағон йилларида пайдо бўлган. Умуман олганда ўз халқи маанфаатларини бошқаларникидан устун қўйса бунинг нимаси ёмон!
Кореяда ишлайдиган бир кишидан эшитганим:
- Кореяликлар чет элликларни одам сифатида кўрмайди. Лекин буни очиқчасига билдирмайди. Сабаби улар ўзларининг "ёмон одам" дейишларидан қўрқади. Шунинг учун ишласам пул беради, ишламасам бермайди. Шу тўрт йил ишлаган давримда ҳеч ким бекордан-бекорга менга яхшилик қилмаган. Лекин атайлаб ёмонлик ҳам қилишмаган...
Японларда ҳам шу ҳолат, хуллас, ўз миллийлигини ҳурмат қилган истаган давлатда миллатчиликка гувоҳ бўлиш мумкин. Биз эса бу тушунчага "хавфли восита" сифатида муносабатда бўламиз.

Milliy tarbiya-juda kerak, ammo nima uchun u kiyinish va qaysi maktabda o'qish bilan baholanadi? Qur'oni karimda ham, bilimni qaysi usul bilan olishingdan qat'iy nazar, bu ish hamma vaqt olqishlanadi. Zamonga yarasha yoshlar zamonaviy kiyinsa, rus va ingliz maktablarida o'qisa nimasi yomon? Fikrimcha, Shaxnozabonu ham zanonaviy (negadir sizni hamma vaqt shim kiyib yuradigan holda tasavvur qilyapman-kechirasiz). Milliy tarbiya deganda ko'proq odob-ahloq, odamgarchilik, mehr-oqibat tushunilsa yaxshi bo'lar edi. O'zbek xalqi hamma vaqt mehri bilan ajralib turgan. Ko'chadagi ayollar kalta kiyganni emas, balki muhtojlarga ko'rsatilgan yordamni gapirishsa bo'lardi (ammo insonlar xar hil va meh o'zimninig qarashimni ularga majburan o'tkazmoqchgi emasman).

Bu gapiz to'g'ri, albatta. Lekin, otasi, akasini oldida yarim qarich yubka, qorni ochiq kiyimda yurgan qizda odob-axloq masalasi qanday bo'larkin?
Zamonaviy kiyim haqida emas, shaxsan men, behayo kiyimlar haqida gapirgandim. Axir, hayo tarbiyaning bir qismi-ku. Masalan, men ham sizni doim shimda yuradigan qiz deb tasavvur qildim. Rus va ingliz maktablarida baribir milliy tarbiya berilmaydi-ku, o'zbeklar dars o'tmaydi...

Оффтоп:

Muhtojlarga ko'rsatilgan yordam gapirilsa, uning savobligi yo'qolib ketadi-da:187: Xotinlar shuni hisobga oladi...
(hazil)

Bu gapingizga esa to'liq qo'shilaman.

Bu gapiz to'g'ri, albatta. Lekin, otasi, akasini oldida yarim qarich yubka, qorni ochiq kiyimda yurgan qizda odob-axloq masalasi qanday bo'larkin?
Zamonaviy kiyim haqida emas, shaxsan men, behayo kiyimlar haqida gapirgandim. Axir, hayo tarbiyaning bir qismi-ku. Masalan, men ham sizni doim shimda yuradigan qiz deb tasavvur qildim. Rus va ingliz maktablarida baribir milliy tarbiya berilmaydi-ku, o'zbeklar dars o'tmaydi...




Agar ota-onasi shunga yo'l qo'gan bo'lsa, shunga yarasha javob. Ammo zamonaviy kiyingan qizlarning hammasi ham behayo emas. Bizga ota-onamiz "zamondan orqada qolma, ammo dilingda hamma vaqt OLLOH bo'sin" deb o'rgatishgan.

Буни ҳамма ҳам тушуниб етади деб ўйлайсизми? Афсуски йўқ!Умуман замонавий кийиниш деганда камида 80 фоиз ёшлар калта ва тор, очиқ кийимларни тасаввур қилади. Бугунги кунда кўчаларда, давлат транспортлари ва метроларда буни яққол кўриб турибмизку. Тўғри, шундай "замонавий" қизларнинг кўпчилиги ўзига тўғри бўлиши мумкин. Лекин ён-атрофдагиларчи? Инсон барибир инсон. Истабми, истамайми ўша очиқ кийинган қизга ҳирс билан қаровчилар топилади. Кўзни юмиб юришнинг эса иложи йўқ. Эркак кишининг очиқ қизларга бундай қараши унинг маданиятсизлигини билдиради дерсиз? Лекин унинг бундай ғолатларга эътибор бермаслиги бундан ҳам баттар даҳшатли ҳолдир. Яъни, очиқ кийинган аёллар, қизларни доимий равишда кўча-кўйда кўриш эркак кишининг ҳиссиётларини сўндириб юборади, уни бефарқ қилиб қўяди. Натижада эса - Европадаги ҳолат юзага келади. Тўғилиш кескин камайиб кетади ва миллатнинг келажаги сўроқ остида қолади. Бу 10-20 йил ичида сезилмаслиги мумкин, лекин асрлар ўтиши билан яққол сезила бошлайди. "Эркинлик" туфайли эркак билан эркак(аслида бу номга нолойиқ), аёл билан аёл турмуш қура бошлайди. Ўша Европада ҳам ўтган асрнинг 60-йилларигача аёллар фақат узун ва ёпиқ кийимлар кийишарди. Кейин эса турли хил "мода"лар пайдо бўлди. Мана орадан ҳеч қанча вақт ўтгани йўқ, аҳвол эса...
Шундай экан очиқ кийинган қизлар минг ўзларига тўғри бўлишмасин, барибир келажак учун уларнинг зиёни катта...

Оффтоп:

"Замонавий кийиниш модаси" нафақат қизлар орасида, балки йигитлар орасида ҳам урф бўлган. Кўчаларда қийшиқ оёқларини мақтаб шортикда юрган йигитларни кўриб, одам дардини кимга айтишни билмайди.

Бундай кийимларни замон талаб қиляпти деб ўзимизни овутамиз. Аслида ким биздан қандай кийинишни талаб қиляпти?! Одатий кийимларда ўқиш, ишлаш мумкин эмасми?!
Cингапур мамлакатидан ўрнак олиш керак. Манаман деган Европа мамлакатлари ҳам, уларнинг аҳолиси ҳам Сингапурдаги шарт-шароитларга ҳавас қилади. Энг замонавий технологиялар жорий этилган ушбу мамлакатда аёллар калта, очиқ, тор кийим кийиши, эркаклар шортикда юриши қатъиян таъқиқланган. Бунга амал қилмаганлар халқ олдида дарраланади. Бундай тартибдан ушбу мамлакат ва унинг аҳолиси қолоқ бўлиб, дунёдан орқада қолиб кетаётгани йўқ. Аксинча, форовон ҳаёт кечиришмоқда.

Buni indamay qarab turgan o'sha aka-uka, otadan so'rash kerak.
Tavba deylik, men buni ko'tarolmayman...

Har bir honadonda Ota, aka, uka bor, zamon qanchalik o'zgarmasin o'zbek g'ururi baribir o'z kuchida qoladi.

Mana bu gap DAHSHAT!

Bizda bunchalik o'zgarishni kutish amri mahol. Har kimni o'ziga insof bersin. Balki menga shunday tuyulayotgandir ammo kundan kunga yurtimizda hijoblilar soni ko'payib bormoqda. Mahallalarda diniy, islomiy qadriyatlarimiz tiklanmoqda. Yoshi katta ayollarimiz oldida har qanday qizlarimiz sal kalta kiyinishgan bo'lishsa darrov hijolat bo'lishadi. Bilmadim o'zbegimda qon qoniga singib ketgan andisha, hayo-ibo bor ekan, jahonning modasi yaqinlasholmaydi ham, buni shunchaki qiziqish deyish mumkin. Asosan o'smir, balog'at yoshidagi qizlarimiz jahon aktrisalari, qo'shiqchilariga taqlid qiladilar xolos. Ko'chada ketayotgan ochiq kiyingan qizga razm solsangiz bas, gap nimadaligini bilib olasiz. Ularning barchalari uyga kelganlaridan keyin oddiy o'zbek qiziga aylanishadi.

50 йил аввал Европада ҳам буни ҳазм қила олишмас эди. Энди эса ҳаммаси очиқчасига, ҳатто шаҳар ҳокимлари бошчилигида ҳар хил ...парадлар ҳам ўтказиб ётишибди. Аслида уларни гулханда ёқиш керак.
Минг афсуски, бу "одат"ларни одатий ҳол деб қаровчилар ўзимизда ҳам топиляпти. Бугун бепарво қарайди, эртага эса амал қила бошлайди... Даҳшат!
Қанийди шундайлигича қолса, лекин "замонавийлик", глобаллашув жараёнида унинг ҳар хил бизга ёт бўлган амалларига берилиб кетаётганлар ҳам учраб турибди. Қизлар бурнию, яна қаерларига сирғалар тақишяпти (йигитлар ҳам улардан қолишаётгани йўқ), йиртиқ кийимлар... Шунинг учун айрим давлатлар каби хар хил бўлмағур кийимларни тақиқлаш керак.
Ҳижолат бўлишнинг ўзи камлик қилмасмикан?! Динимизда бежиз кийиниш одоби ҳақида кўп гапирилмайди. Кийим - одоб-ахлоққа таъсир ўтказадиган восита.
Аёллар кийимини киядиган эркаклар, эркаклар кийимини киядиган аёллар Аллоҳ таолонинг лаънатига учрайдилар, дейилади...

Бу ҳолатни ҳам оқлай олмайман...