uForum.uz - O'quvchilarning internetdan foydalanishlarining maqbul va nomaqbulliklari

uForum.uz (https://uforum.uz/index.php)

- ZiyoNET (https://uforum.uz/forumdisplay.php?f=372)

O'quvchilarning internetdan foydalanishlarining maqbul va nomaqbulliklari

Biz hayoyimizda internetdan juda ko'p foydalanamiz, hayotimizni u siz tassavvur eta olmaymiz. Bugungi kunda internetda hohlagan mavzuda referatlar, turli xil ma'lumotlar chiroyli rasmlarni ko'rishimiz, ulardan nusxa olib chiqarib olishimiz mumkin. Lekin bugungi kunda o'quvchilar tayyor referatlarni, o'zlariga kerakli ma'lumotlarni internedan olishadi bu ularni izlanishdan to'xtatib qo'ymadimi? Agar biz o'zimizga keraki ma'lumotlarni tuli kitob va jurnallardan, ensiklopediyalardan qidirsak o'zimizga kerakli ma'lumotlardan ortig'ini olishimiz mumkin-ku, biz ma'lumotlarni qidirayotganimizda boshqa ma'lumotlarga ko'zimiz tushib uni o'qiymiz va u yodimizda saqlanib qoladi. Biz ma'lumotlarni bittagina kitobdan qidirib cheklanib qolmaymiz, balki bir necha kitoblarni kutubxonalardan qidiramiz, kitoni topgach uni ko'zdan kechiramz agar u kitobdagi ma'lumot ozroq bo'lsa boshqa kitoblarni ham ko'zdan kechirib chiqamiz. shu tariqa bizning kitobga bo'lgan mehrimiz so'z boyligimiz oshadi eng asosiysi o'z ustimizda izlanamiz. Men bu bilan internetni yomon demoqchi emasman, chunki internetning ham ijobiy tomonlari ko'p. Faqatgina bzga kerakli ma'lumotlarni o;zimiz qidirib, izlab topsak nur ustiga a'lo nur bo'lar edi

Цитата:

Сообщение от Akbarova Mehribonu (Сообщение 78637)

Menimcha fikringizda jon bor. Dolzarb mavzuni ko'targansiz. Chunki o'qituvchi bo'lganim uchunmi bu narsani guvohi bo'lib turaman. Sababi oddiy aksariyat o'quvchi hamisha onson yo'lni tanlaydi. Aniqrog'i o'zi uchun emas domla uchun o'qiydi. Internetdan foydalanish o'quvchilarni qaysidir ma'noda dangasalikka olib keladi.

Цитата:

Internetdan foydalanish madaniyati

Bugun dunyoning bir nuqtasida sodir bo‘lgan voqea, yangilik xususida yetarli axborot olishimiz uchun atigi bir necha soniya kifoya. Monitor qarshisida sichqonchasimon moslamani boshqarib, istalgan mavzuda istalgan axborotni olish mumkin. Internet bir necha o‘n yil ichida global tarmoqqa aylanib, nainki axborotlashgan jamiyatni yuzaga keltirdi, balki jahonda globallashuv jarayonining tezlashishida ham muhim omil bo‘ldi.

Internet – insoniyat tafakkuri mahsuli. Ish stolimizda turgan kompyuterga shunchaki elektron qurilma sifatida qaray olmaymiz. Internet axborot olish, almashish va uzatishning eng samarali, qulay vositasidir. Uning multimediya (tasvir, ovoz, matn) xizmati va boshqa qator qulayliklari insoniyatni virtual olamga ohanrabodek tortmoqda. Ma’lumotlarga ko‘ra, shu yilning sentabr oyida dunyo bo‘yicha internetdan foydalanuvchilar salkam 1 milliard 734 million nafarga yetgan. Vaholanki, 2000 yilda global tarmoqdan 361 millionga yaqin odam foydalangan. Yana to‘qqiz-o‘n yildan keyin bu raqamlar yana necha million nafarga ortishini tasavvur qilish qiyin emas. Chunki taraqqiyot misli ko‘rilmagan shitob bilan ilgarilamoqda.

Lekin masalaning ikkinchi, g‘oyat e’tibortalab jihati ham bor. Ba’zi mamlakatlarda virtual olamga g‘arq bo‘lish oqibatida o‘zining yoxud o‘zgalarning joniga qasd qilish odatiy holga aylanayotgani ham sir emas. Yoki qator davlatlarda real hayotni virtual hayotga almashtirgan, ruhiy nosog‘lom bemorlarni davolashga ixtisoslashgan shifoxonalar tashkil etilayotganini ham hech kim inkor etolmaydi.

Kompyuter xizmatlaridan foydalanish uchun vaqtini ham, pulini ham, alaloqibat salomatligini ham ayamaydiganlar safi tobora kengayib bormoqda. Bolg‘a bilan uy qurish ham, boshni yorish ham mumkin. Bugun yoshlarimizning, ayniqsa, bolalar va o‘smirlarning internetdan foydalanishini shu ikki holatning qay biriga qiyoslash to‘g‘ri bo‘ladi?

– O‘g‘lim kompyuter olib bering, dedi. Olib berdik. Internetga ulanaylik, dedi. Bu istagini ham bajardik, – deydi G.Bobobekova. – Haddan tashqari sersavol, hamma narsaga qiziquvchan o‘g‘lim asta-sekin o‘zgara boshladi. Maktabdan keliboq kompyuterga yopishar, undan soatlab ajralmas edi. Avvaliga xursand bo‘ldim, ko‘cha-ko‘yda tentirab yurganidan ko‘ra, darslardan so‘ng uyda, ko‘z o‘ngimda o‘tirishidan xotirjam tortdim. O‘g‘limning harakatlarini kuzata boshladim. Undagi ruhiy o‘zgarishni o‘smirlik davriga xos, deb bo‘lmasdi. Odamovi, loqayd, yolg‘izlikni xush ko‘radigan, xudbin va takabbur bo‘lib qolayotgandek tuyuldi. Bir kuni kompyuterida dahshatli filmni tomosha qilib o‘tirganini ko‘rib qoldim. Odatda bunaqa disklarni uyga keltirmasdim. Keyin bilsam, internetdan izlab topibdi…

Taassufki, so‘nggi paytlarda ko‘ngilni g‘ash qiladigan bunday holatlar ko‘p kuzatilmoqda. Buni psixologlar qanday izohlaydi?

Azamat Nazarov, psixolog:
– Bugun internetdan foydalanuvchilarni shartli ravishda ikki toifaga ajratish mumkin. Birinchi toifadagilar kasbi talabidan kelib chiqqan holda yoki ilmiy tadqiqotlari uchun zarur ma’lumot va axborot olish maqsadida internetga murojaat qilayotganlar bo‘lsa, ikkinchi toifadagilar shunchaki qiziqishiga ko‘ra, deylik, pornografik, tanishuv saytlariga kirib yoki on-layn o‘yinlari bilan kun o‘tkazish kayfiyatida bo‘lganlardir.
Virtual olam insonni manipulatsiya qilmoqda. Manipulatsiya – bu fikriy qaramlik orqali o‘ziga bo‘ysundirish demakdir. Hozir bolalar yoki o‘smirlarning internet-kafeni “ikkinchi uyi”ga aylantirib olayotgani sir emas. Kuzatishlar shuni ko‘rsatadiki, on-layn o‘yinlarini o‘ynovchilar ham asosan o‘smirlardir. O‘smirlik shaxsning fiziologik va ijtimoiy rivojlanishidagi o‘ziga xos davr hisoblanadi. Agar shu davrda o‘g‘il yoki qiz agressiv ruhdagi on-layn o‘yinlariga berilsa, bu noxush oqibatlarga olib kelishi ehtimoldan xoli emas.
Virtual olamda insonning vaqtni idrok qilish tizimi buziladi, ijtimoiy faolligi kamayadi. Kompyuter qarshisida vaqt o‘tganini sezmay qolishning boisi ham shunda. Virtual vositalarning salbiy ta’siri ma’naviy-axloqiy tanazzul bilan chegaralanib qolmay, insonning immun tizimini susaytirmoqda, umurtqa pog‘onasi va ko‘z kasalliklarini keltirib chiqarmoqda.

Nargiza Xalilova, Toshkent davlat pedagogika universiteti psixologiya kafedrasi katta o‘qituvchisi:
– Bundan besh-o‘n yil oldin uylar atrofidagi o‘yin maydonchalari bolalar bilan gavjum bo‘lar edi. Hozir esa bolalarni ko‘proq har qadamda uchraydigan internet-kafelarda uchratasiz. Bolalar harakatli o‘yinlardan ko‘ra kompyuter o‘yinlariga qiziqmoqda. Albatta, farzandlarimizning zamonaviy axborot texnologiyalariga doir bilim va ko‘nikmalari erta shakllanib borayotgani quvonarli. Ammo bu ma’lum bir yo‘qotishlarga sabab bo‘layotganidan ham ko‘z yumib bo‘lmaydi.
Biz talabalik chog‘imizda kutubxonalarda kitob izlash bilan vaqtimiz o‘tar edi. Bugungi talaba esa istagan adabiyotining elektron nusxasini internetdan topa oladi, ortiqcha vaqt va mehnat sarflamaydi. Bu tahsinga loyiq.
Psixolog sifatida talabalarimni kuzatib, shunday xulosaga keldimki, internet shaxsda fikriy rivojlanishni, mushohada, tahlil qilish qobiliyatini, izlanuvchanlikni va xotirani susaytiradi. Biz va bizdan oldingi avlod vakillari Navoiyning, Fuzuliyning yuzlab satrlarini yod bilgan. Hozir esa to‘rt qator satrni xotirasida saqlab qololmaydigan va shaxsiy kompyuterining xotirasiga suyanib qolgan, usiz umuman fikrlay olmaydigan yoshlar oz emas. Kompyuter, xususan, internet farzandlarimizni o‘ylamay, fikrlamay yashashga o‘rgatmayaptimikan, deya xavotirga tushasan kishi…
Umumiy psixologiya fanidan yaratilgan elektron darslikni talabalarga tavsiya qildim. Mazkur darslikka ma’ruzalar matni, laboratoriya topshiriqlari va psixologik testlar bilan birga dam olish uchun mo‘ljallangan intellektual o‘yinlar ham kiritilgan edi. Bir haftadan so‘ng talabalarning darslik haqidagi fikrlarini so‘radim. Afsuski, ko‘plab talabalardan “O‘yinlari zo‘r ekan… ”, “Anovi o‘yinda o‘ninchi turdan chiqib ketish yo‘li qanday?” degan so‘zlarni eshitdim, xolos. Bu aksariyat yoshlarimizning internetga axborot manbai sifatida emas, ko‘proq dam olish vositasi sifatida qarayotganidan dalolatdir. Yulduzlar hayoti, kino olami, tanishuv, pornografiyaga oid saytlar, mohiyati zo‘ravonlikka, tajovuzkorlikka asoslangan o‘yinlar hali shaxs sifatida shakllanib ulgurmagan bolalarimizni, yoshlarimizni virtual olam domiga tortib ketayotganiga qo‘l qovushtirib qarab turmasligimiz lozim.
Shu o‘rinda internet jodusidan qanday himoyalanmoq kerak, degan savol tug‘iladi.

Azamat Nazarov, psixolog:
– Ilmiy saytga kirib, kerakli manbani o‘qib turgan paytingizda asosan tanishuv yoki pornografik saytlar reklamasi ekranda paydo bo‘ladi. Ruhiy boshqarish quvvatiga ega bu reklamalarga e’tibor qaratish, ortiqcha informatsiyalar ortidan quvish inson resurslarini behuda sarflash demakdir. Ayrim kompyuter o‘yinlari inson ruhiyatida sadizmga moyillikni uyg‘otadi. Bularning oldini olish uchun bolalarni, yoshlarni internetdan chetlashtirib qo‘ya olmaymiz, albatta. Bu davr talabi, zamondan orqada qolib bo‘lmaydi. Eng to‘g‘ri yo‘l, nazarimda, farzandlarimizga virtual olamda nima yaxshi-yu, nima yomonligini o‘rgatishimiz, ularda internetdan foydalanish madaniyatini shakllantirishimiz kerak. Bunda asosiy mas’uliyat ota-ona, o‘qituvchi-pedagoglar zimmasiga tushadi.

Ha, bugun internet imkoniyatlarini, uning foydali jihatlarini hech kim inkor etolmaydi. Faqat undan foydalanish madaniyatini shakllantirmoq, bolalarni unga o‘rgatmoq zarur. Binobarin, yoshlarimizning ruhiy-ma’naviy olamini zararli unsurlardan himoya qilish orqali taraqqiyot poydevori yaratiladi. Ma’naviy barkamollik esa jamiyat taraqqiyotining muhim omilidir.

O‘zA, Farida Mahkamova

Юкорида ёзилган гапларнинг хаммасига хам кушилмайман.
Нима, интернетдан бошка жойларда поргография, одам улдириш сахналари ва шу каби салбий таъсир курсатадиган омиллар йукми? Атрофга бир назар ташланг. Хозир аксарият одамларнинг уйида кабель телевидениеси, россия каналларида берилаётган киноларга эътибор каратинг, эротик сахналарга тула. 90% DVD дискларда сотилаётган киноларда шундай сахна мавжуд.
Фарзандингиз эшитаётган ашуллага кулок тутинг... бу ерда хам шундай холлар учраб туради. Ашулла оркали канчадан-канча ахборотни одам онгига сингдириш мумкин!?
Нима учун бу холлар бизларга одатий туюлади-ю, интердандан хавфсираймиз?
Кино ва ашуллалардан фарклирок тарафи - интернетнинг фойдали томонлари хам жуда куп.
Колаверса... фарзандингиз эротик сахнани курдик дейлик. Нима сизни хавфсиратди? Бизда хам булган бундай хол, 13-14 ёшимда биринчи бор шундай сахнани курганман. Албатта успиринлик кизикиш устун келиб шу ишни килганман. Лекин, бу билан менинг онгим шикастланиб колгани йук-ку!? Вакти соати келиб фарзанд бу масала билан барибир тукнашади.

Бир узбек оилани биламан. Куп йиллар олдин АКШга кучиб кетган. Бир угил, бир кизлари бор. Кизи хозир 10 ёшлар атрофида. Интернетдан хам фойдаланади, компьютерда хам ишлайди. Укишлари ёхши. Намоз укийди.
Тарбияси баъзи бор Узбекистонда тарбия топаётган болаларидан кура жуда аъло. Хуш, нима учун интернет шу кизчага салбий таъсир курсатмаяпти? Нима учун намоз укишни ташлаб онлайн уйинлар уйнамаяпти? нима учун порнография томоша килмаяпти? Хамма гап тарбияда! Вахима килишдан аввал, менимча, фарзандга интернет хакида тушунча бериш, интернетда учраб колиши мумкин булган вазиятларни тушунтириш лозим.

Цитата:

Сообщение от Фаррух Абдурахманов (Сообщение 314678)

90% DVD дискларда сотилаётган киноларда шундай сахна мавжуд.

Янигиобод (янги тезиковка) га бориб курсангиз, узбек углонлари уялмасдан туриб "Се** бор, се** ..." деб бакиришлари манимча, интернетнинг таъсиридан хам кучли.
Шуларнинг башарасига солгим келадию ...
(улар купчиликда) :)

Цитата:

Сообщение от Фаррух Абдурахманов (Сообщение 314678)

Бизда хам булган бундай хол, 13-14 ёшимда биринчи бор шундай сахнани курганман.

"Осмондаги болалар" :)

Цитата:

Сообщение от Фаррух Абдурахманов (Сообщение 314678)

онлайн уйинлар уйнамаяпти?

хозирги кунда online уйинларни нафакат ёшлар, балки катталар уйнашади.
шу уйинлар оркали одамларни манипулция килиш мумкинлигини тушунишмайди.

Узим эса, интернетдан уз сохамга тегишли жуда куп нарсаларни ургандим. Китоб менинг 2-домлам булса, интернет 3- ...

интернетда ким нимани қидирса ўшани топади . ким порнуха қидиради кимдир ўзини онгини ўстирадиган нарсалар . ман масалан кўпроқ программалар комп учун қидираман . хозир мат-плата тўғрисида малумотлар оляпман . шунинг учун илтимос бир нарсани ёмонлашдан олдин ўйлаб кўринглар . хамма нарсани плюс ва минуслари бор . порнуха нафақат интетда балким китобларда хам учрайди . шунақа китоб ва журналлар борлигини хам эсдан чиқарманглар .

Цитата:

Сообщение от Комол (Сообщение 314776)

Тўғри, бундай китоб ва журналлар бор. Бироқ фарзанд тарбиясини назорат қилувчи ота-она фарзандига бундай китобларни ўқишига йўл бермаса керак?!..
Ўқувчилик йилларимда уйимиздаги кутубхонада катта ёшдагилар учун мўлжаланган китоблар китоб жавонининг юҳори токчасида сақланарди.
Интернетда бола "бундай нарсалар"ни кўрмаслигини ёки ўқимаслигини ҳам кимдир назорат қилиши керак-ку?!..
Эсимда 6-синфларда меҳнат дарсини интернет орқали ўтаётган бир ўқитувчи "фартук" сўзини қидирув тизимига берганида шундай расмлар чиқиб келдики, одамнинг мулзамлигини тасвирлаб бўлмайди.
Шунинг учун ҳам ўқувчиларга дарсга оид маълумотларни интернет орқали топишга берганимизда маълумотлар манзилини ҳам беришимиз жоизмикан?!

Цитата:

Сообщение от insider (Сообщение 314720)

Узим эса, интернетдан уз сохамга тегишли жуда куп нарсаларни ургандим. Китоб менинг 2-домлам булса, интернет 3- ...

Ҳақиқатдан ҳам интернетдан ўзимизга керакли бўлган кўп маълумотларни олишимиз мумкин. Бироқ ўсмирлик остонасида турган ўқувчилар яхши ва ёмонни ҳали тўлиқ ажрата олишмаган бўлади.

Цитата:

Сообщение от Nigora Umarova (Сообщение 315053)

Интернетда бола "бундай нарсалар"ни кўрмаслигини ёки ўқимаслигини ҳам кимдир назорат қилиши керак-ку?!..

ха бундай нарсанинг исми "Виртуальная няня" дейилади . агар ото-она боласи тарбиясини бузилишини хохламаса ва шу билан бирга эртага мободо чет элга ўқишга борганда бошқа болалар олдида оғзини очиб ўтирмаслиги учун мана шу программадан фойдаланиш мумкин-ку . юртимизнинг келажаги буюк деб хар қадамда айтиляпти . интернетни билмасдан хозирги замонда чет элга чиқсангиз сизни тош давридан келган дейишади . шунинг учун олдин тарбия қилишсин болаларни кегин инетга ёпишсин .

Цитата:

Сообщение от Nigora Umarova (Сообщение 315057)

Яна барча эътиборни ота-онага каратиш керак. Нима яхши-ю, нима ёмонлигини фарзанд кучадан ва интернетдан ургангандан кура, ота-онадан ёки устозларидан эшитса, урганса маъкул-ку.

Цитата:

Сообщение от Nigora Umarova (Сообщение 315057)

Эсимда 6-синфларда меҳнат дарсини интернет орқали ўтаётган бир ўқитувчи "фартук" сўзини қидирув тизимига берганида шундай расмлар чиқиб келдики, одамнинг мулзамлигини тасвирлаб бўлмайди.

Худди шу каби ходиса оилавий кино куриб утирганда хам руй бериши мумкин-ку. Демак телевизорни ъам такиклаш керак шундайми?
"Бор, дарсингни кил, сан курадиган кино эмас экан бу" - дейиш керак ми?
Менимча бу масалага ечим була олмайди.