uForum.uz

uForum.uz (https://uforum.uz/index.php)
-   Ижод хусусида сўз (https://uforum.uz/forumdisplay.php?f=463)
-   -   Болалар дунёсида ўзлигини топган адиб: Худойберди Тухтабоев (https://uforum.uz/showthread.php?t=6001)

Nigora Umarova 05.08.2008 10:35

Болалар дунёсида ўзлигини топган адиб: Худойберди Тухтабоев
 
Мухтарам форумдошлар!

Навбатдаги сухбатдошимиз Узбекистон халк ёзувчиси, Узбекистонда хизмат курсатган маданият ходими Худойберди Тухтабоевдир.
Худойберди Тухтабоев - узбек болалар адабиётининг етакчи намояндаларидан бири, уларнинг рухий оламини том маънода яхши англайдиган ижодкор ёзувчи.

https://img.uforum.uz/images/1972502.jpg

Nigora Umarova 05.08.2008 11:05

Цитата:

Худойберди Тухтабоев Фаргона вилоятининг Катта Тагоб кишлогида 1932 йил 17 декабрда тугилган. Отасидан жуда эрта етим колган Худойберди бобоси эркабой ва бувиси Робиябибининг кулида тарбия топди. 1949 йилда Кукон педагогика билим юртини, 1955 йил Тошкент Давлат университетини (хозирги Миллий университет) битирди. Иш фаолиятини Фаргона вилояти туманларидаги мактаб укитувчиси сифатида бошлаб, кейинчалик илмий булим мудири, мактаб директори[ булиб ишлади. 1958 йилда уз журналистик фаолиятини бошлаган ижодкор 14 йил орасида "Тошкент окшоми", "Совет Узбекистони" газеталарида 300 дан ортик фельетонлар эълон килди. "Ёш гвардия", "Камалак" нашриётлари, "Гулистон", "Шарк юлдузи", "Гулхан", "Гунча", "Ёш куч" журналларида фаолият курсатди.
1958 йилда бадиий ижодга кириб келган ижодкорнинг киска вакт орасида "Шошкалок", "Ёш гвардия", "Сир очилди", "Сехрли калпокча" номли китоблари нашр юзини курди.
Утган йиллар давомида адибнинг "Омонбой ва Давронбой", "Сарик девни миниб", "Сарик девнинг улими", "Беш болали йигитча", "Касоскорнинг олтин боши", "Йиллар ва йуллар", "Сехргарлар жанги ёки ширин ковунлар мамлакатида", "Жаннати одамлар" каби романлари дунёга келди.
Севикли болалар ёзувчиси 1982 йилда "Узбекистонда хизмат курсатган маданият ходими", 1991 йилда "Узбекистон халк ёзувчиси" каби унвонлар билан такдирланган.
Асарлари рус, инглиз, немис тилларига таржима килиниб чет давлатларда чоп этилган.

https://img.uforum.uz/images/2768500.jpg

Nigora Umarova 05.08.2008 11:16

Сухбатимиз мавзуси "Болалар адабиёти ва унинг бугунги кундаги ахволи", болаларнинг китоб укишга булган кизикиши сусайишининг асосий омиллари, болалар рухияти хакида булади.
Ёзувчининг асарлари хакидаги кимматли фикр - мулохазаларингизни, адибга узингизни кизиктирган саволларингизни колдирасиз, деган умиддамиз.

haoshen 05.08.2008 11:54

Хурматли адиб, айтингчи "Қасоскорнинг олтин боши" асари каби бошқа асарлар яратилганми? Ушбу асарнинг давоми бўлиши мумкинми?

Maestro 05.08.2008 13:46

Мен адибимиз Худойберди Тўхтабоевнинг асарларида "катта бўлганман" десам ҳеч ҳам муболаға бўлмайди. Кичиклигимда Хошимжон саргузашларини ўқиб завқланган бўлсам, кейинроқ Намоз бошидан кечирган воқеалар ила "яшаганман". Ўсмирликка яқин даврларда эса "Мунгли кўзлар"ни ўқиб нихоятда таъсирланган эдим... Тўғрисини айтсам, яқинда фарзандларим билан "талашиб" "Жаннати одамлар" ва "Беш болали йигитча"ни яна бир карра ўқиб чиқдим;-). Менда ва фарзадларимда адабиётга қизиқишни кучайтиришга асос бўлган ўлмас асарлар муаллифига чексиз миннатдорчилик билдириб, яна узоқ йиллар шундай асарлар яратиб ижод қилишларини чин дилдан тилайман!

Цитата:

Сообщение от Nigora Umarova (Сообщение 126081)
Сухбатимиз мавзуси "Болалар адабиёти ва унинг бугунги кундаги ахволи", болаларнинг китоб укишга булган кизикиши сусайишининг асосий омиллари, болалар рухияти хакида булади.

"Болалар адабиёти ва унинг бугунги кундаги ахволи"
Албатта, бу борада хурматли адибимиз даражасида фикр юрита олмайман. Шундай бўлсада, оддий китобхон ёки ота сифатида қуйидаги шахсий фикримни айтиб ўтмоқчиман.

Баъзи давраларда "Ҳозир болалар ўқийдиган китобнинг ўзи йўқ" деган фикрни эшитиб қоламан. Бўлмаган гап! Деярли ҳар сафар маош олганимда китоб дўконига кираман ("Шарқ зиёкори"). Биз кичиклигимизда мутоала қилган китобларнинг лотин алифбосидаги қайта нашрларидан тортиб янги чоп этилган асарлар, болалар қомуслари, жахон болалар адабиётилан таржималар (Том Сойердан тортиб Капитан Гранд болаларигача), турли эртаклар тўпламлари, шеърлар-у топишмоқлар, мақоллар тўпламларигача бор.

"Бўлса ҳам - қиммат!". Хозир нима арзон? Бир елимшиша "Кока-кола" ҳам 1500 сум. Шу пулга китоб ҳам беради... Бу бир бахона!
Ота бир марта улфатлар билан бўладиган "чойхонадан" воз кечса, тўйда санъаткорларга икки марта "қистир"маса, она шу тўйга "мундайроқ" тоғора қилиб борса, синф рахбари ота-оналар мажлисларида тўғри тушунтириб 100 сўмдан китоб учун маблағ тўпласа (эх муаллим, гарданингга яна нималарни юклаш мумкин?;-)) - фарзандларга 4-5 яхши китоб олиш мумкин, мазза қилиб 1-2 ой алмашиб ўқишади. Ҳеч ким бунинг учун отиб ташламайди.

Хўп, "беш қўл баробар эмас" деганларидек, камхаржлик айб эмас.
Унда китобхон танишлардан фарзандлар ўқиши учун вақтинча китоб олиб туришга нима ҳалақит беради? Ғурурми? Кибру-ҳавоми? Манманликми? Тубанликми?
Нега шахсий кутубхонам борлигини яхши биладиган маҳалладошлардан бирортаси(!) на ўзи учун, на фарзандлари учун мендан китоб сўраб турмайди? Асакаси кетиб қолса керакда, а?
-"Қўшни, "Жумонг"нинг диски чиқибди, болалар тинқиллаб қўйишмаяпти, мабодо сизда йўқми?"... (Дард йўқ, бало йўқ!).
-"Ака, диск йўғ-у, яхши болалар китоблари бор. Шундан берақолай?"
-"Э, хозир болалар китоб ўқирмиди. Буларга компьютер бўлса, реп бўлса, кино бўлса".
-"Ўзларидан сўраб кўрганмисиз?"
-"..?!"

Ҳамма бало катталарда! Хохиш, истак, интилиш, керак бўлса - талаб йўқ. Бахона эса мингта!

Нима бўлсада, "Шарқ зиёкорида"ги болалар адабиёти бўлими доим харидорлар билан гавжум. Ўзим неча марта кўриб кетган китобимни эртанги куни келиб тополмай хуноб бўлганман. Демак, ўқишяпти. Бундан кейин ҳам ўқишади! Мен бунга аминман!

Цитата:

Сообщение от Nigora Umarova (Сообщение 126081)
адибга узингизни кизиктирган саволларингизни колдирасиз, деган умиддамиз.

Ижозат бўлса, мухтарам адибимизга савол:
1. Шахсан мен Сизнинг деярли барча асарларингизни экранлаштириш мақсадга мувофиқ деб ўйлайман. Хусусан, "Сехргарлар жанги ёки ширин ковунлар мамлакатида" асари махорат билан экранлаштирилса, саргузаштларга бойлиги юзасидан "Гарри Поттер"дан хечам қолишмайди деб ҳисоблайман. Айтингчи, шу пайтгача асарларингизни экранлаштириш (болалар учун фильм, сериал, мультфильм шаклида) юзасидан Сизга таклиф ва мурожаатлар бўлганми?
Жавоб учун ташаккур!

Оффтоп:
TO Nigora Umarova.
Менинг анъанавий саволим нима бўлади?;-)

Nigora Umarova 05.08.2008 14:55

Цитата:

Сообщение от Maestro (Сообщение 126166)

Оффтоп:
TO Nigora Umarova.
Менинг анъанавий саволим нима бўлади?;-)

Оффтоп:
Анъанавий саволингиз жавобсиз колмайди, албатта ижодкорга бераман саволингизни.
Пиримкул Кодировга хам мавриди келганда саволингизни бераман.
Бировнинг омонатини эгасига етказиш керак. Карздорлик- бизларга хос ва мос эмас. :-)

Nigora Umarova 05.08.2008 17:07

Укувчилик йилларимда "Сарик девни миниб", "Сарик девнинг улими", "Ширин ковунлар мамлакатида ёки Акромнинг саргузаштлари" китобларини укиб кандай завкланган булсам, бугунги кунда хам бу китоблар мен учун уз ахамиятини йукотгани йук. Сабаби ёзувчи жамиятдаги иллатларни болаларча куз билан караб, уларни фарклашга ургатади, укувчиларни фикрлашга ундайди.
Айникса, "Ширин ковунлар мамлакатида" китобидаги жамият иллатлари бугунги кунда хам мавжуд. Ёзувчининг кахрамонлари юкорида Маэстро таъкидлаб утганларидек, Гарри Потердан колишмайди.
Хатто, Том Сойерни ярим йулда колдириб кетади. Уларда "шум бола"ча хатти-харакатлар хам мавжуд.

Nigora Umarova 05.08.2008 17:10

Юкоридаги асарларни кулгу билан укиган инсон, "Мунгли кузлар", "Касоскорнинг олтин боши", "Беш болали йигитча", "Жаннати одамлар"ни укиса бироз маъюс тортади.
"Жаннати одамлар" автобиографик асар хисобланади. Унда ёзувчининг болалик йилларидаги вокеалар, етимликнинг кийинчиликлари акс эттирилган.
Ёзувчининг болалик йилларидаги хотиралари "Беш болали йигитча", "Мунгли кузлар"га хам кучган.

Maestro 05.08.2008 17:52

Оффтоп:
TO Nigora Umarova.
"Иштаҳа тановвул пайти келади" деганларидек, авомнинг мендек манглайи қора бир вакилидан таклиф бор;-).
Мухтарам адибларимиз билан сухбатга параллел равишда азиз мехмонларнинг ҳаёти ва ижодига тегишли бир савол берилса-ю, форумчилар унинг жавобини топишга ҳаракат қилиб кўришса? Тўғри жавоб муаллифига адиб дастхати туширилган китоб тақдим қилинса?
Мисол учун, "Худойберди Тўхтабоевнинг "Сариқ девни миниб" асари неча марта қайта нашр этилган ва китобнинг умумий адади қанча?" қабилида...
Ха энди, бу ҳам бир таклифда...

Lutfillo Tursunov 05.08.2008 18:59

Кўпчиликда бўлгани каби менда ҳам бадиий адабиётга меҳр уйғонишида Худойберди Тўхтабоев асарларининг беқиёс ҳиссаси бор. Биринчи марта "Сариқ девни миниб"ни ўқиб, мен ҳам Хошимжонга ўхшаб роса "сеҳрли қалпоқча"ни қидирганман...
Севимли адибимизга саволларим:
1. Сизнинг мактабда яхши муаллим бўлганингизга шубха йук. 25 ёшда хар ким хам мактаб директори бўлолмайди. Агар сиз олийгохни тугутиб, мактабда ўкитувчилик килмасдан пойтахтда колганингизда болалар ёзувчиси сифатида танилган бўлармидингиз? Демокчиманки, уша мактабдаги фаолиятингизнинг ижодий фаолиятингизга кай даражада богликлик томонлари бор?
2. Улгайганимиз сари болаликдаги хусусиятларимизни унутиб, ундан узоклашиб борамиз. Хатто болаликдаги айрим харакатлар бизга эриш туюла бошлайди. Асарларингизда болалар психологиясини очиб бериш сизда кийинчилик тугдирмаганми?
3. "Касоскорнинг олтин боши"ни ёзишингизга нима туртки бўлган? Намоз Примкул ўгли - тарихий шахс. Качон ва каерда Намоз ботирнинг такдири хакида эшитгансиз ва у хакида асар ёзиш фикри тугилган? Умуман, асосан мустамлакачиларга карши курашган бундай шахс хакида асар ёзиш совет тузуми даврида кийинчиликларни келтириб чикармаганми?

Lutfillo Tursunov 05.08.2008 19:01

Цитата:

Сообщение от Maestro (Сообщение 126276)
Ха энди, бу ҳам бир таклифда...

Яхши таклиф!

Nigora Umarova 06.08.2008 11:41

Цитата:

Сообщение от Maestro (Сообщение 126276)
Оффтоп:
TO Nigora Umarova.
"Иштаҳа тановвул пайти келади" деганларидек, авомнинг мендек манглайи қора бир вакилидан таклиф бор;-).
Мухтарам адибларимиз билан сухбатга параллел равишда азиз мехмонларнинг ҳаёти ва ижодига тегишли бир савол берилса-ю, форумчилар унинг жавобини топишга ҳаракат қилиб кўришса? Тўғри жавоб муаллифига адиб дастхати туширилган китоб тақдим қилинса?
Мисол учун, "Худойберди Тўхтабоевнинг "Сариқ девни миниб" асари неча марта қайта нашр этилган ва китобнинг умумий адади қанча?" қабилида...
Ха энди, бу ҳам бир таклифда...

Оффтоп:
Ajoyib taklif. Bu fikrni ham o'ylab yurgandim, syurpriz qilmoqchi edim.
Yo'nalishi esa eng qiziqarli savol egasiga adib kitobini dastxat bilan berish edi.

Lutfillo Tursunov 06.08.2008 13:39

Цитата:

Сообщение от Nigora Umarova (Сообщение 126472)
Yo'nalishi esa eng qiziqarli savol egasiga adib kitobini dastxat bilan berish edi.

Бунгаям йўк демаймиз :)

Nigora Umarova 06.08.2008 17:03

Худойберди Тухтабоевнинг "Касоскорнинг олтин боши" асарида 1904-1907 йилларда Самарканд музофатида мехнаткаш халкнинг махаллий бойлар ва мустамлакачиларга карши кураши, тинимсиз харакати, уларга жасоратли Намоз Пиримкул угли рахбарлик килганлиги хикоя килинади.
Ёзувчи Абдулла Кодирий бошлаган, бирок нихоясига етказа олмаган ишни нихоясига етказган.

Lutfillo Tursunov 06.08.2008 17:25

Адибимизга яна бир саволим бор эди. Бу савол юкорида кўтарилган мавзуга у кадар алокадор эмас. Кўпрок касб нуктаи назаридан келиб чикиб берилаётган савол...
Оффтоп:

Сиз узок йиллар матбуотда ишлагансиз. Журналистиканинг сир-синоатларини жуда яхши биласиз. Журналистика: кеча ва бугун, унинг Сиз ишлаган давр ва бугунги кундаги фарки, ўзига хос жихатлари? Нима учун бугун матбуот нашрлари жанрларга эътибор бермай кўйди? Умуман матбуот учун публицистик жанрларнинг ахамияти кандай?

Nigora Umarova 07.08.2008 03:55

Цитата:

Сообщение от Lutfillo Tursunov (Сообщение 126718)
Кўпрок касб нуктаи назаридан келиб чикиб...

Цитата:

Худойберди Тухтабоев:
Хар бир сузнинг урни ва вакти, елкасида юки булиши кераклигини тушуниб етдим.
15-20 йиллар чамаси фельетон ёздим. Вазирлар Махкамаси кошида махсус кийим тикадиган булим бор экан. Шу ташкилот хакида материал келиб колди. Уни урганиш менга топширилди. Хатдаги гаплар тасдикланиб, фельетон хам тайёр булди. Унда мен "галати бир ташкилот" деган иборани ишлатиб юборибман. Биз шундай ташкилот булсак, бизнинг нимамиз галати экан, деб узимга ташланиб колишди. Мана шу биргина суз бутун бир ишимни бир кунда барбод килди. Бу менинг хар бир сузни урнида ишлатишимда катта бир дарс булди.
Цитата:

Худойберди Тухтабоев:
Инсоннинг уз эътикоди булиши керак. Одамни ушлаб турган турт устундан бири - эътикод.
Газеталарда фельетонларим кетма-кет эълон килиниб турган пайтлар. Шахар савдо бошкармасининг бошлиги хар бир фельетондан кейин тугриси, бир сакраб тушарди. Чунки савдонинг бошлиги сифатида гапнинг бир учи унга хам тегарди-да. Бир куни ёнига чакириб, "инсоният гуштни каранага осишни качон урганган?",- деб менга савол берди. "Билмайман",- дедим. У узи жавоб беришга киришди. "Инсон инсон булиб гушт ейишни бошлагандан бери гуштни каранага осади. Унга ари келиб ёпишади. Кассоб гаврон билан уларни уради. Биттаси улади, колганлари келиб ёпишаверади. Тошкентда 10 мингга якин савдо ходими бор. Хар бири эрталаб, 100 сум топиб келаман, деб кучага чикади. Шу пулни каёкдан олади, У сиздан, мендан шуни териб олади. Сиз биттасини биттасини фош килдингиз, уни ишдан оламан. Лекин колган 9999 тасини нима киласиз? Ука, келинг, участкангизни куриб берай, машина олиб берай, лекин куйинг шу ишингизни",- деди. Унинг бу гапи кайтага узимга булган ишончни янада оширди. Енг шимариб янада каттикрок ишлай бошладим. Х.Тухтабоев, Т.Каримов, Т.Худойбердиев, Н.Баранова имзолари билан кетма-кет фельетонлар эълон килавердим.

Abduganiyev Murod 07.08.2008 09:37

Hurmatli adibimizga mening ham bir-ikkita savollarim bor agar mumkin bo'lsa.
1. Siz qanday ishlar bilan shug'ullanganingizda vaqtimni to'g'ri sarfladim deb o'ylaysiz.
2. "Mungli ko'zlar" haqida yozishga sizni nima majbur qilgan, yoki nima sabab bo'lgan?
Xozircha shu.

Nigora Umarova 08.08.2008 14:15

Диккат! Диккат! Диккат!
Фавкулодда холат!!!


Цитата:

Сообщение от Maestro (Сообщение 126276)
Мухтарам адибларимиз билан сухбатга параллел равишда азиз мехмонларнинг ҳаёти ва ижодига тегишли бир савол берилса-ю, форумчилар унинг жавобини топишга ҳаракат қилиб кўришса?
Ха энди, бу ҳам бир таклифда...

Форумдошларимиз вакилининг биз учун кимматли булган таклифларини назардан кочирмай форумдошларимизга савол:

Тўгри жавоб муаллифига адиб дастхати туширилган китоб такдим килинади.
:187:

Жавобни бугун соат 17-00 гача беришингизни сураймиз.
Чунки эртага адиб билан мулокат уюштирилади.



Цитата:

Сообщение от Maestro (Сообщение 126276)
Худойберди Тўхтабоевнинг "Сарик девни миниб" асари неча марта кайта нашр этилган ва китобнинг умумий адади канча?

Ва яна бир таклиф:
Цитата:

Бундай имконият(Адиб дастхати туширилган китоб) билан адибга ёккан савол эгаси хам такдирланади.

Nigora Umarova 08.08.2008 14:26

Хозир эса рухсатингиз билан адибга берилган айрим саволларнинг жавоби билан таништириб утсам...

Nigora Umarova 08.08.2008 14:41

Болалар дунёга покиза булиб келади, дейишади. Унда худбин, бадхулк, очкуз, бахил кимсалар кандай пайдо булади? Баъзан хатто яхши оилада хам ёмон хислатли бола усиши мумкин-ку!

Xudoyberdi To'xtaboyev 08.08.2008 15:14

Цитата:

Сообщение от Nigora Umarova (Сообщение 127426)
Болалар дунёга покиза булиб келади, дейишади. Унда худбин, бадхулк, очкуз, бахил кимсалар кандай пайдо булади? Баъзан хатто яхши оилада хам ёмон хислатли бола усиши мумкин-ку!

Инсоният пайдо булганидан бери ахли донишларни уйлантириб келаётган саволлардан бири айнан шу. Оллох чакалокни дунёга келтираётганда унинг рухиятига турт туйгуни кушиб яратар экан. Буларнинг биринчиси адолат, иккинчиси хакикат, учинчиси масъумлик, туртинчиси камолот туйгусидир. Мана шу турт хислат ила чакалок йиглаган холда она корнидан тушаркан. Олимларнинг илмий тадкикотларига кура, чакалокда аввал мия, кейин калб шаклланар экан. Каранг, аввал онг, сунг калб, кейин бошка аъзолар..
Ушбу хислатларнинг шаклланиши ва ривожланиши яна турт жихатга боглик, булар: ота-онанинг рухий олами ва фарзанди тарбияси учун яратган шароити, иккинчиси, маънавий гузаллик, яъни шу нарсалар шаклланаётганда укилаётган китоблар, атроф-мухит, яъни мактаб, жамоатчилик таъсири, галдагиси боланинг узини англаши, яъни у кимнинг олдида масъулиятли эканлигини хис килиши, туртинчиси, хаммасидан хам мухими- инсоннинг атрофдагилар олдида масъулиятли эканлигини англаши. Булар имон-эътикодни саклаш учун зарур булган мухим омиллардир. Афсуски, буларнинг турттаси био инсонда булиши кийин. Шу уринда бир мисол келтираман. Бир пайтлар болгар журналида босилган "Не убивайте Моцарта" деган бир маколани таржима килиб, нашр эттирдим. Унда бир кизик факт мавжуд. Богчадаги гурухда агар 20 та бола булса, тарбиячи уларнинг хаммасига одатда бир хил вазифани беради. Макола муаллифи бу йулнинг тугри эмаслигини таъкидлаш учун бир эътиборли мисолни келтиради. Унда Дания мисолида мана шунча таркибли гурухдаги хар бир болага уз хохиш, имкониятларини намоён этиш учун яратиладиган 20 хил шароит хакида гап боради. Бири турли уйинчок-дарахтларни бир жойга жамлаб, бог яратаяпти, бошкаси болаларга тарбиячилик килиб кугирчокларни уйнатиб утирибди, учинчи бола эса расм чизяпти. Шу ерда бир буюк хулоса килинган. Оллох болани яратаётганда унинг рухига маълум бир мойилликни хам сингдираркан. Бу мойиллик кейинчалик истеъдодга айланиб кетаркан. Агар ундаги бу хислат ота-она ва бола томонидан эртарок англанса, унинг иктидори хам эрта уйгонаркан. Шу уринда Навоий хазратларининг бир мисраси ёдга келади:
Эл нечук топгай мениким, мен узимни топмасам.
Жуда буюк гап-а.
Мен болага эртарок узини англашига ёрдамлашиш керак деган фикрни узимга шиор килиб олганман.

Nigora Umarova 08.08.2008 15:17

Ушбу фикрингиз халкимизнинг "Бола бошидан" деган ибораси нечоглик катта маънога эга эканлигининг яна бир исботи, шундай эмасми?

Xudoyberdi To'xtaboyev 08.08.2008 15:20

Цитата:

Сообщение от Nigora Umarova (Сообщение 127457)
Ушбу фикрингиз халкимизнинг "Бола бошидан" деган ибораси нечоглик катта маънога эга эканлигининг яна бир исботи, шундай эмасми?

Халкимизнинг маколлари бежиз дунёга келмаган, "куш уясида курганини килади", "олма олмадан нарига тушмайди" , деган накллар хам мана шу маънога эга.

Nigora Umarova 08.08.2008 15:21

Болалар оламига ошнолик сизга нима берди, нима топдингизу, нимани йукотдингиз?

Xudoyberdi To'xtaboyev 08.08.2008 15:48

Цитата:

Сообщение от Nigora Umarova (Сообщение 127462)
Болалар оламига ошнолик сизга нима берди, нима топдингизу, нимани йукотдингиз?

Мен болалигимда бобом ва бувим кулида катта булганман. Бизнинг оила учун энг эътиборли шахслар отин бувилар, домла поччалар эди. Дастлаб шундай кишиларга интилган булсам керак. Кейинчалик ургатувчи, укитувчи булишни орзу килганман. Бунга сабаб, мен усган кишлокда таклид килишим мумкин булган энг эътиборли кишилар укитувчилар булгани эди. 1949 йилда Кукон педагогика билим юртини битириб келиб чекка бир кишлокда укитувчилик кила бошладим. 1-4-синфларни укитдим. Бу аввало узимни тасдиклаб олишим учун жуда керак булди. Болалар дунёсида кизик-кизик вокеаларни кузатдим. Бир вокеани айтиб берай, 4-синфда дарс берардим, мактабимизни текширишга инспектор келиб колди. Мен энди 17 ёшдаман, коммисияни биринчи бор куришим. Келиб-келиб менинг дарсимга кирадиган булибди. Буни эшитдиму синфга отилдим. Болаларга караб, "агар дарс давомида бирортанг гинг десанг, тилингни сугуриб оламан", дедим. Шу пайт кунгирок чалинди-ю, коммисия кириб келди. Одатдагидек, давомат килиб булгач, утган дарсда нима мавзу утилган эди, дея синфга юзландим. Болалар жим. иккинчи бор такрорладим, хеч ким индамайди. Доскага якинлашдиму, утган дарсда ёдингизда булса, гап булаклари утилган эди, дея тахтага ёзиб хам куйдим. Бирин-кетин саволлар бера бошладим. Кани энди бирортаси жавоб берса, хамма жим. Нима килишимни билмайман. Навбати билан яхши укийдиган болаларни тургиза бошладим, бирортаси чурк этиб овоз чикармайди денг. Шарманда булаётганимни хис эта бошладим. Синфда Гуломжон исмли анча гапдон, киришимли бола бор эди. Уни тургизиб, савол бердим. У хам индамай тикилиб тураверди. Охири, жигибийроним чикиб, тилинг борми, деб юбордим. Буни карангки, у хам тилини катта килиб чикариб, ёнидагиларга курсатса буладими?! Бирдан кулгу кутарилди, босиб булмайдиган кулгу. Кузатишга кирганлар хам тушунишди шекилли, улар хам кушилиб кулиб юборишди. Дарс хам бузилди. Мен ана шунда биргина уринсиз суз кишини нечоглик кийин вазиятга тушириб куйиши мумкинлигини англадим.
Мен болалар дунёсига келиб, узимни-узим топдим. Мен болаларнинг дунёда хеч нима билан улчаб булмайдиган мехрини козондим.
Болалар дунёсига ошно булиб нима йукотдим?
Топган нарсаларим олдида йукотганларим заррачадек. Фельетончилик давримда юридик институтига хам кириб тахсил олдим. Тугри, балки хукукшунос булишим мумкин эди. Лекин мен болалар дунёсига кириб, ундан чикиб кета олмадим.

Nigora Umarova 08.08.2008 15:52

Хакикатан,болаликнинг олами бегубор булади. Бола калби пок булганлиги учун хам укитувчисининг хар бир гапини конун деб тугридан-тугри кабул килади. :-)

Nigora Umarova 08.08.2008 15:54

Сиз уз асарларингизда очкузлик, худбинлик, хасад каби ёмон иллатларга карши курашасиз. Бирон натижага эришдингизми?

Xudoyberdi To'xtaboyev 08.08.2008 16:17

Цитата:

Сообщение от Nigora Umarova (Сообщение 127493)
Сиз уз асарларингизда очкузлик, худбинлик, хасад каби ёмон иллатларга карши курашасиз. Бирон натижага эришдингизми?

Афанди бозордан битта куй сотиб олиб келаётса, йул буйи одамлар жуда орик куй олибсиз, энди буни яхшилаб ем бериб бокасиз-да. деявериб жонига тегиб кетишибди. Охири уйига келиб, охурни ем билан тулдириб куйибди-да, куйни доим пайпаслаб курармиш, семираяптимикан, йукмикан, деб... Зур гап-а?
Буни улчаб булармикин?! Буни аввало менга келаётган хатлардан биламан. Колаверса, баъзи бир мактабларга кайта учрашувларга борганимда болалар маънавий дунёсидага узгаришларни кузатаман..
21 йилдан бери Узбекистон телевидениясида утказилаётган "Уйла, изла, топ" курсатувига раислик киламан. Аввалги авлод билан бугунги кун болаларининг дунёсини солиштираман. Улар укиётган асарлар таъсири борми, шуни кузатаман. Ёзаётган асарларим таъсирини хам мана шу улчовларда улчашга харакат киламан.
Ёзувчи уз асарларининг натижасини китоблар тиражининг таркалиш тезлиги билан улчайди. Буни китобларим 30 дан ортик тилга таржима килинганида, кайта-кайта нашр килинаётганида кураман. Биргина "Сарик девнинг улими" ХХХХХ нашрни курди. Сунгги йилнинг узида Францияда, Туркияда босилиб чикди. Якинда набирам Отабек хурсанд булиб келиб колди:"Интернетда укидим, дунёдаги энг куп укилаётган 10 та болалар романлари руйхати эълон килишибди. Унда сизнинг романларингиз туртинчи булиб турибди, сизни табриклагани келдим, деди. Бундан катта бахт, топилма буладими?!...

Nigora Umarova 08.08.2008 16:22

Хар биримизнинг болалигимиз айнан сизнинг китобларингиз таассуротлари билан утган. Сиз бир неча авлод болаларини курдингиз. Аввалги авлоднинг кай бир жихатини бугунги болаларга урнак килиб курсатгингиз келади? Бугунги болалардаги кайси хислат сизни хавотирга солади?

Xudoyberdi To'xtaboyev 08.08.2008 17:07

Цитата:

Сообщение от Nigora Umarova (Сообщение 127511)
Хар биримизнинг болалигимиз айнан сизнинг китобларингиз таассуротлари билан утган. Сиз бир неча авлод болаларини курдингиз. Аввалги авлоднинг кай бир жихатини бугунги болаларга урнак килиб курсатгингиз келади? Бугунги болалардаги кайси хислат сизни хавотирга солади?

Бу менинг кузатишларимдаги энг нозик нукталар. Самимият, очиккунгиллик, бир-бирига хурмат,бир-бирини тушуниш ва эхтиёт килиш нисбатан пасайгандай булди. Урнига нима келди? Сунгги йилларда Европада бунга жуда чиройли ном топишибди: эгоцентризм кириб келди:"мен хаммадан яхшиман, мен хаммадан акллиман, мен яхши ейишим керак, мен энг яхши кийимларни кийишим керак, мен бошкалардан яхширок биламан, шунинг учун мен институтга кириб укишим керак, мен мана бу кишидан акллирокман, шунинг учун бу лавозимга у эмас, мен утиришим керак". Шу каби узига юкори бахо бериш кайфияти болаларимиз рухиятини эгаллаб боряпти. Мана хозир четдан бизга жуда куп нарсалар кириб келяпти: биров фильмини, биров техникасин, биров технологиясини киритяпти, кимдир компьютер олиб келяпти. Бунинг оркасида хар бирининг уз нияти бор, эътикоди, уз дунёкараши, нуктаи назарини утказишга интилиш мавжуд. Мана шундай бир вактда биз болаларимиз калбини эхтиёт килишимиз, аждодларимиздан етиб келган кадриятларимизни асраб колишимиз керак. Чунки миллатни миллат киладиган нарса- унинг маънавий кадриятлари. Шунинг учун ёшларимизни четдан келаётган барча тажовузлардан саклашимиз керак. Болаларни таърифлаш учун жамиятдаги хамма болани урганиб чикиш шарт эмас. Шу уринда Тургеневнинг бир гапини эслаш лозим: "Урмонни урганиш учун барча дарахтни кучоклаб чикиш шарт эмас. Битта дарахтнинг узини урганиш кифоя". Бунинг учун узига тук бир оиладаги фарзандга муносабатни урганиш етарли. Аввало бу боладан кандай кино кураётганлигини суранг. Баъзи бунда оилаларда бирор марта макол ишлатилганлигини эшитмайсиз. Уларда чиройли узбек сузлари ишлатилмайди. Бу оилада бировларга мехр-окибат утказиш камайиб кетган. Бу оилада эгоизм жуда кучайиб кетган.

Maestro 08.08.2008 17:10

Цитата:

Сообщение от Nigora Umarova (Сообщение 127401)
Диккат! Диккат! Диккат!
Фавкулодда холат!!!
Цитата:

Сообщение от Maestro

Мухтарам адибларимиз билан сухбатга параллел равишда азиз мехмонларнинг ҳаёти ва ижодига тегишли бир савол берилса-ю, форумчилар унинг жавобини топишга ҳаракат қилиб кўришса?
Ха энди, бу ҳам бир таклифда...


Форумдошларимиз вакилининг биз учун кимматли булган таклифларини назардан кочирмай форумдошларимизга савол:

Тўгри жавоб муаллифига адиб дастхати туширилган китоб такдим килинади.


Жавобни бугун соат 17-00 гача беришингизни сураймиз.
Чунки эртага адиб билан мулокат уюштирилади.

Цитата:

Сообщение от Maestro


Худойберди Тўхтабоевнинг "Сарик девни миниб" асари неча марта кайта нашр этилган ва китобнинг умумий адади канча?


Аввало, мен бу саволни мисол тариқасида келтирган эдим;-). Нигорахон, нозик жойдан тутдингиз... Соат 17-00 яқинлашиб қолганлигини инобатга олиб, қуйидаги фикримни қолдираман:

"Адиб Худойберди Тухтабоевнинг "Сариқ девни миниб" асари бошқа тилларга ҳам таржима қилинганлиги эътиборга олиб, неча марта нашр этилганлигини ва асарнинг барча тилларда чоп этилган умумий ададини аниқлаш мендек оддий китобхон учун нихоятда мушкул...

Чамамда, мазкур асар ўзбек тилида 10 мартадан кўп қайта нашр этилган бўлса керак. Адиб асарлари рус тилига асосан УМЕРОВ Эрвин Османович томонидан таржима қилиниб, рус тилида "Пионер", "Молодая гвардия", "Детская литература", "Ёш гвардия", "Юлдузча" ва бошқа босмахоналар томонидан бир неча бор қайта нашрдан чиқарилган. Рус тилидаги китобларнинг умумий адади тахминимча 500 000 нусхадан ортиқ.

Турк тилига Ансар Ботир томонидан таржима қилиниб, нашр эттирилган.
Француз тилига Шавкат Холмуродов томонидан 2005 филда таржима қилиниб, нашрдан чиққан. Италиан тилига италиан ёзувчиси Жанни Родари ташаббуси билан 1972 йилда таржима қилинган. Бундан ташқари украин тили ва бошқа бир қатор тилларда чоп этилган.
Шулардан келиб чиққан ҳолда, асарнинг умумий адади 1млн. нусхадан ортиқ бўлса керак деб ҳисоблайман.
Ноаниқ жавоб учун адибдан узр сўрайман.
(Мен учун шапати бўлди....)"

Nigora Umarova 08.08.2008 17:10

Хар бир ота-она бу йуналишда нима килиши керак?

Xudoyberdi To'xtaboyev 08.08.2008 17:17

Цитата:

Сообщение от Nigora Umarova (Сообщение 127529)
Хар бир ота-она бу йуналишда нима килиши керак?

Хар бир нарсадан куз юммаслик керак. Бугунги кунда мафкуравий дивверсия мавжуд. Чет элларда эркак эркакка уйланяпти, ота уз болаларидан кечиб кетяпти ёки боласини 16 ёшга кириши билан кучага чикариб юборяпти, бу куринишлар бизга бутунлай бегона булган, улардан миллатимизни саклашимиз лозим. Хар бир ота-онанинг вазифаси узбекни узбек килиб турган урф-одатларни болалар онгига сингдиришда куринади.

Nigora Umarova 08.08.2008 17:24

Цитата:

Сообщение от Maestro (Сообщение 127528)
Аввало, мен бу саволни мисол тариқасида келтирган эдим;-). Нигорахон, нозик жойдан тутдингиз...
"Адиб Худойберди Тухтабоевнинг "Сариқ девни миниб" асари бошқа тилларга ҳам таржима қилинганлиги эътиборга олиб, неча марта нашр этилганлигини ва асарнинг барча тилларда чоп этилган умумий ададини аниқлаш мендек оддий китобхон учун нихоятда мушкул...

Чамамда, мазкур асар ўзбек тилида 10 мартадан кўп қайта нашр этилган бўлса керак. Адиб асарлари рус тилига асосан УМЕРОВ Эрвин Османович томонидан таржима қилиниб, рус тилида "Пионер", "Молодая гвардия", "Детская литература", "Ёш гвардия", "Юлдузча" ва бошқа босмахоналар томонидан бир неча бор қайта нашрдан чиқарилган. Рус тилидаги китобларнинг умумий адади тахминимча 500 000 нусхадан ортиқ.

Турк тилига Ансар Ботир томонидан таржима қилиниб, нашр эттирилган.
Француз тилига Шавкат Холмуродов томонидан 2005 йилда таржима қилиниб, нашрдан чиққан. Италиан тилига италиан ёзувчиси Жанни Родари ташаббуси билан 1972 йилда таржима қилинган. Бундан ташқари украин тили ва бошқа бир қатор тилларда чоп этилган.
Шулардан келиб чиққан ҳолда, асарнинг умумий адади 1млн. нусхадан ортиқ бўлса керак деб ҳисоблайман.
Ноаниқ жавоб учун адибдан узр сўрайман.
(Мен учун шапати бўлди....)"

Мавзуимизга энг эътиборли эканлигингизни исботладингиз.
Имкони булганда энг эътиборли форумчи номинациясини берган булардим. :clapping:

Nigora Umarova 08.08.2008 17:26

Сухбатнинг давоми душанба куни 11 августда эълон килинади...
Эътиборингиз учун рахмат.

Maestro 08.08.2008 17:29

Цитата:

Сообщение от Nigora Umarova (Сообщение 127537)
Мавзуимизга энг эътиборли эканлигингизни исботладингиз.

Аминман-ки, мендан ҳам эътиборлилар бор (балки, объектив сабабларга кўра форумга айнан шу пайтда ташриф буюриш имкониятлари бўлмаётгандир). Ҳали бундан-да аниқроқ ва тўлиқроқ жавоблар бўлиши эҳтимоли юқори...
(лекин, шарт бўйича жавобни бугун 17-00 гача бериш керакмиди-ей...;-))

Nigora Umarova 08.08.2008 19:21

Цитата:

Сообщение от Maestro (Сообщение 127549)
Цитата:

Сообщение от Nigora Umarova (Сообщение 127537)
Мавзуимизга энг эътиборли эканлигингизни исботладингиз.

Аминман-ки, мендан ҳам эътиборлилар бор (балки, объектив сабабларга кўра форумга айнан шу пайтда ташриф буюриш имкониятлари бўлмаётгандир). Ҳали бундан-да аниқроқ ва тўлиқроқ жавоблар бўлиши эҳтимоли юқори...
(лекин, шарт бўйича жавобни бугун 17-00 гача бериш керакмиди-ей...;-))

Балким...
Бирок шартни Сиз бажардингиз.

Atham Mirazizov 09.08.2008 07:57

Цитата:

Сообщение от Xudoyberdi Toxtaboyev (Сообщение 127455)
Мен болага эртарок узини англашига ёрдамлашиш керак деган фикрни узимга шиор килиб олганман.

Хурматли Xudoyberdi Toxtaboyev, Сиз менинг болалигимдан хотирамда қолган завқли ва ибратли китобларнинг муаллифисиз! Сизга чин дилдан ўзимнинг чуқур ташаккуримни билдираман. Қизиғи шундаки биринчи бор Сариқ девни минибни рус тилидаги нашри (Верхом на желтом диве) тасоддифан қўлимга тўшиб қолиб мени бутунлай ўзига "тортиб" кетувди. Кейин эса Сариқ дени ўлимини атайин қидириб топувдим. Йиллар ўтиб хализгача Хошижоннинг саргузаштларини эслайман ва менинг шахсим тикланишига ижобий таъсирини тан оламан.
Хурматли Худойберди ака, Сизга яна бор катта РАХМАТ! Соғ-саломат бўлинг!

Нигорахон, Сизга хам форумда қизиқарли "учрашувлар" учун ташакккур.

Nigora Umarova 11.08.2008 11:10

Купчилик ёши катталар бугунги кун ёшларидан нолиётганларининг гувохи буламиз. Бугунги кун ёшлари. Улар нимага купрок эътиборни каратишлари керак?

Xudoyberdi To'xtaboyev 11.08.2008 11:11

Якинда юртбошимизнинг «Юксак маънавият- енгилмас куч» китобларини укиб чикдим.
Унда бугунги кунда бизга тахдид солаётган омиллар баён этилган ва асосий эътибор маънавиятга каратилган. Янгилик ва эскилик уртасида кураш доимо булган ва булиб келади. Бу холат утиш даврида айникса, кучли сезилади. Бугунги кундаги ёшларимизда миллий кадриятларимизга интилиш пасайиб бормокда. Европадан кириб келган эгоцентризм кучаймокда. Авваламбор миллий кадриятларга эътиборни кучайтиришимиз маънавиятимизни ривожлантиришнинг асосий омилларидан биридир. Миллий кадриятлар аждодларимизни миллат килиб ушлаб келган, уларни дунёга курсатган урф-одатлар, турли анъаналар, афсона, эртак, макол-маталлардир. Мана шу нарсаларга эътиборнинг сусайганлиги юртбошимизни ташвишга солган. У киши : «Юксак маънавият булмаса миллатимизниг атрофини бизга ёт булган мафкуралар эгаллаб олади»,- дейди. Миллатимизнинг энг гузал урф-одатларидан бири - хамкорликда яшаш, бир-бирига нисбатан мехр-мухаббатли булиш. Мана шуни унутмаслигимиз даркор.


Текущее время: 13:36. Часовой пояс GMT +5.

Powered by vBulletin® Version 3.8.5
Copyright ©2000 - 2025, Jelsoft Enterprises Ltd. Перевод: zCarot
OOO «Единый интегратор UZINFOCOM»