Қўшиқ санъатими ёки саноати?!..
 

Эндигина 6 синфга қадам қўйган қўшнимнинг ўғли қўлимга ўзбек ёшларининг энг машҳур репперларидан бирига аталган хатни тутқазди. Тошкентга борганингизда албаата беринг деб тайинланди. Одобсизлик бўлса-да, йўлда хатни ўқидим. Маъноси шуки, у реппернинг барча қўшиқларини ёд олган экан. Севган қизининг исмига атаб қўшиқ айтишни реппердан илтимос қилган. 12-13 ёшли болакайнинг бу фикрлари мени ҳайратга солди. Бу ёшда севги-мухаббатини изҳор қилишга қўрқмасдан журъат топганига қаранг. Хуллас, нима дейсиз? РЭП ёшларни, болаларни эртароқ улғайтириб қўймаяптими? Болалар тарбиясида РЭП нинг қайси жиҳати кўпроқ: салбийми ёки ижобий ?!!

Бизда рэп борми? Рэп бу бўлар бўлмас қофиялар тўплами эмас, балки Шимолий Америка қора танли гражданлари томонидан яратилган куйлаш санъати. Менимча. Қолгани рэп эмас. Умуман, хайронман. Итни бошига урсанг санъаткор. Нахотки, бошқа қахрамонлар бўлмаса?

To'g'ri. Biroq bizda shu yo'nalishda kuylash bormi, demak rep mavjud. Yoshlar uni tinglayaptimi, demak shunga yarasha ehtiyoj ham bor. Yaqinda "Xalq og'zaki ijodi" fanidan "Qo'shiq" mavzusini o'tganda "rep bizga nima uchun kerak? U ham san'at asarimi?" degan savolni o'rtaga tashladim. Shunda repning salbiy va ijobiy tomonlarini ajratib ko'rsatdik.
Ma'lum bo'lishicha, repning birinchi ijrochisi Shimoliy Amerikadan qora tanli Tupak bo'lib u ko'cha qo'shiqchisi sifatida faoliyat ko'rsatgan.
Xohlaymizmi, yo'qmi g'arb madaniyatining qaysidir jihatlari bizga singib ketmoqda. Shu narsani yaxshi tarafga yo'naltirib, yomon taraflarini olib tashlash kerak. Ya'ni o'zbek repida o'zbek, rus, ingliz so'zlari omuxta tarzida qo'llanadi. Bu esa til me'yorlarining buzulishiga olib keladi. Biroq, o'ylab qarasam, adabiyotda "shiru shakar" degan badiiy san'at bor. Mumtoz adabiyotda fors, turkiy so'zlarni qo'llab shoirlar she'r yozishgan. Rep shu narsaning yangi ko'rinishi ham bo'lishi mumkin, agar unda mazmun bo'lsa...
Yana repda so'zlar tez aytilishi va ular ohangga mos kelishi kerak. Bu esa tez aytish janriga mos keladi.
Xullas, agar so'zlar mazmunli qilib tanlansa rep o'zini san'at asari sifatida oqlashi mumkin. U uzoq vaqt qo'shiq sifatida saqlanib qoladimi yoki yo'q - buni vaqt ko'rsatadi.

RAP - Ўзбекистонда сўнгги уч йил ичида кутилмаган даражада оммалашиб кетди. Бугун Репперлар деб номланувчи алоҳида қўшиқчилар тоифаси ҳам шаклланиб қолди. Кутилмаган жиҳати шундаки, РЭП га катталардан кўра кўпроқ болаларда, энди балоғатга етаётган ёшларда мойиллик кучли. Европа олимларининг сўнгги тадқиқотлар шуни кўрсатди-ки, жиноятчиликка мойил, тарбияси оғир ўсмир ёшларнинг деярли барчаси РЭП га қизиқувчилар тоифасига киришар экан. Бу тоифанинг алоҳида хусусияти шундаки, уларда атрофга юзаки қараш, енгил-елпи ҳаётга интилиш кучли бўлади.
Биригна мисол: Ўзбекистоннинг биринчи репперлари сифатида саҳнага кириб келган ўша "машҳур" Ал-Вакил гуруҳини эсга олинг. "Санъаткорлар" реп ёшларни жиноятга ундашини амалда соддагина қилиб исботлаб қўя қолишди - Ўзбекистоннинг кўзга кўрина бошлаган юлдузларидан Лайло Алиеванинг жонига қасд қилишди.
РЭП нинг оммалашуви табиий ҳол экан, у ҳолда олдимизда битта йўл бор: РЭП ни тарбиявий ўзанга йўналтириш керак.

Албатта, айтиб ўтилган ҳол ачинарли. Лекин бу ерда сабаб ва оқибатни адаштирмаслик муҳим. Ҳар қандай санъат йўналиши, аввалом бор, жамиятда юзага келган ижтимоий шароит, ундан таъсирланган қалб, шаклланган дунёқараш орқали юзага келади. Яъни санъат замонни акс эттиради. Шундай қилиб, репни салбий оқим тоифасига киритиш ноўрин деб ҳисоблайман. Далил қилиб, қувноқ ва эзгу ҳислатларни туғдирувчи, руҳлантирувчи рэп намоёндаларини келтиришим мумкин.
Бу юзага келган салбий вазиятни ўзгартирмайди. Аммо калитни бошқа ёқдан излашга ёрдам беради.

Biroq bu barcha repperlar jinoyatchi bo'ladi va yoshlarni jinoyatga undaydi degan gap emas-ku. Jinoyatni sodir qilish shaxsning fe'l-atvoridan, o'zini-o'zi boshqara olmasligidan kelib chiqadi.

Тугри, аксарият холларда жиноят узини узи бошкара олмаганидан келиб чикади. Бу ерда гап катта ёшли рэп мухлислари хакида эмас, кичик ёшли рэп шинавандалари хакида кетмокда. Афсуски, улар хам хали узини узи бошкарадиган шахс эмас-да... Тушунтира олдимми? Биргина кушик таъсирида нималар килиб куймаслиги мумкин.
Юкоридаги мисолни яна кайтараман....


Эндигина 6 синфга қадам қўйган қўшнимнинг ўғли қўлимга ўзбек ёшларининг энг машҳур репперларидан бирига аталган хатни тутқазди. Тошкентга борганингизда албаата беринг деб тайинланди. Одобсизлик бўлса-да, йўлда хатни ўқидим. Маъноси шуки, у реппернинг барча қўшиқларини ёд олган экан. Севган қизининг исмига атаб қўшиқ айтишни реппердан илтимос қилган. 12-13 ёшли болакайнинг бу фикрлари мени ҳайратга солди. Бу ёшда севги-мухаббатини изҳор қилишга қўрқмасдан журъат топганига қаранг.

Фикрингизни англадим. Кушикни таъсир киладиган хусусиятларидан бири инсон онгига тезлик билан сингишидадир.
12-13 ёшдаги болаларнинг севгисига келсак, бу бир хавас кизикишдир, севги эмас. Дустликнинг, мехрибонликнинг бошкаларга нисбатан купрок курсатишнинг бир куринишидир. Болалар бу нарсани севги деб уйлашади. Бу нарсани иш фаолиятимда кузатганман. Хозирги ёшлар бизнинг ёшлик пайтимизга караганда журъатлирок.

РЭП захарлидими ёки йукми бир нарса дейиш кийин аммо уни ярашган одам этса максадга мувофик буларди деб хисоблайман. Чунки хозирги кундаги Узбек РЭПларни эшитсез кулгиз келади маъносини эшитиб демокчиманде, баъзилари эса сузларига тушуниб хам булмайди.

Факат РЭП эмас, колган йуналишлардаги купчилик кушикларда хам маъно йук. Балки ёшларга мулжалланган кушиклардан маъно излашни узи нотугридир?

Husen Tangriyev, РЭП ни севгига нима дахли бор??? Навоий 10 ёшида ғазал ёзишни бошлаган. Олдин қизларни 9 ёшидан турмушга беришган, 12 ёшида болаларни уйлантиришган.
Бунинг айби йук бекорга ёзишмаган. Агар шу севги бўлмаганида қўшиқ, шеър, ғазал, рубоий умуман "санъат" сўзини ўзи бўлмаган бўлар эди. Навоий бир умр вазир бўлиб ўтарди. Умар Хаййём чодир тикувчи косиб бўлган бўлади. Лутфий "Зафарнома" ни ёзмаган бўларди.

Севги шундай навбахорки,
У тикандин гул килур.
Тошга жону дил бағишлаб,
Зоғни хам булбул қилур.
_____
Агар севгинг чин эрурса тилларда достон бўлсин.
_____
Булар бекорга ёзилмаган. Лекин 12 яшар болани хатини очиб ўкиб буни таҳин оммага таништириш билмадим бу нима дейилади...... Ўша болани исми билан фамилиясини ёзмаганлигингиз учун ҳам рахмат.
Бу болалардаги севги жуда хам беғубор булади. Буни ёмон маънога йўйишнинг ўзи бир қотиллик. Унга "севги ёмон нарса" деб ўргатиш ундан ҳам ёмон. У шундай қилиб ота-онасига бўлган, Ватанига бўлган қолаверса инсониятга бўлган севгисини йўқотиши мумкин.

Дархакикат, одобсизлик эканлигини мавзу бошида тан олган эдим. лекин, шу одобсизлик боис мана форумда бахс кизигандан кизимокда. Дархакикат, РЭП хакида суз очаётиб, мисолни севгидан олганим эхтимол нотугридир. Узокка бормайлик уша жиянимнинг узи хакида тухталаман. Ишонмаслигингиз мумкин, рэппернинг барча кушиклари матнларини ёддан билади. Лекин, 100% кафолат бераман, Навоийнинг бирон газалини тулик билмайди. Майли, узокка бормайлик, хозирги замондош шоирлардан (масалан: Б.Бобомуроддан) бирон мисра шеър айтишига ишончим комил эмас.
Тугри, боланинг кунгли нозик булади. Шу боис хам севгиси хакида суз очганда индамадим. Кулиб куйдим, холос. Жеркишим, урушиб беришим мумкин эди...
Кунгли синмаслигини хамма катори мен хам истайман.

Нимага Б.Бобомурод шу кичкинагина калбга йул топа олмади? Намага у бола айнан РЭП кушикларини эшитвотти? Мисол учун мани укам купинча маком йуналишидаги кушикларни эшитади. Мен хам хайронман.

Менимча айнан РЭП хеч кимни захарламайди. Одамнинг узи бирор нарсадан захарланишига мойиллиги булади. Турли РЭП кушиклар, компьютер уйинлари, турли кино ва хоказолар сабаб килиб курсатилади холос. Асил муаммо эса одамнинг узида, унинг аклий ва рухий холати кандай шакилланганлигидадир.

Бу ерда гап онгги шаклланиб улгурган шахслар ҳакида эмас, болалар ҳакида, хали онгги тўла шаклланмаган мурғак қалблар ҳакида кетмоқда.
Ақлий ва руҳий ҳолатини тўла бошқара олмайдиган жамиятимиз аъзолари ҳакида гапирилмокда.

Хозирги кунда болалар тез ривожланишмокда. Агарда сизнинг фикризча 6 синфда укиётган болалар хали онгги тула шакилланмаган булсада унда уларда РЭПперни хамма ашулаларини ёддан билишиши бу тасодифмикан?

Боланинг хар бир хатти харакатига (хусусан, мусткил тарзда шеър ёдлашига) энди унинг онгги шакллангани белгиси сифатида бахо бериш ҳам тугри эмас-да...
Рэппернинг барча шеърини ёдлабсан. Рахмат, углим, демак онгинг шаклланибди - деб жимгина кетиш керакми сизнингча?

Боланинг онги мисоли ёзилмаган ок когоз булади. Нима ёзилса шу колади. Укувчини хакикий шеър ёдлашга, хар кандок кофиядош суз хам шеър булмаслигига ургатиш керак. Укувчиларимнинг купчилиги узларига ёккан шеърни диктафон оркали ёзиб келиб бирга эшитамиз. Маъносини шархлаймиз. Бунга албатта мухит булиши керак.

Мусика эшитиш хам инсоннинг характеридан келиб чикканлигидан булса керак

Бу тасодиф эмас: Бошлангич синфдан то 5-6-синфгача бола онгида хамма нарса тез ва осон сакланиб колади.

Husen Tangriyev, унакада онг нима эканлиги, у кандай шакилланишини, унга нималар таъсир килишини ва одамнинг кайси ёшидан бошлаб онг шакилланишини бир тавсифлаб берингчи. Факат уз фикрингиз билан эмас, адабиетлардан олинган аник маълумотлар билан.

Inson ongi insonnning o`zi bilan birga, deyarli bir vaqtda maydonga kelgan. Ong tarixiy taraqqiyotning ikkinchi yo`nalishi - odamlarning amaliy faoliyatlari bilan amalga oshiriladigan va tekshirib ko`riladigan inson bilish faoliyatining doimo rivojlanish jarayonidir.
Ongning tabiati - ong odamning borliq haqiqatini aks ettirish formasi tariqasida keladi. Ongning asosiy belgilari, odam ongining psixologik xarakteristikasi, so`z va ma’noning ongni tashkil qiluvchi tushunchalar sifatida kelishi, odam ongining borliqdagi narsa va hodisalarni, ularning eng barqaror muhim belgilari va xususiyatlari ma’lum darajada so`z bilan umumlashtirib ifodalaydi, aks ettiradi. Psixika va ongning paydo bo`lishi taraqqiyoti inson ongining paydo bo`lishining dastlabki shart-sharoitlari, kishilarning birgalikdagi mahsuli- faoliyati, mehnat taqsimoti kishilar o`rtasidagi muloqotning borgan sari faollashib borishi, til asosida turli so`z signallaridan, belgilar tizimidan foydalanish, insonning moddiy va ma’naviy madaniyatini, inson boyliklarini yaratilishi, ijtimoiy tajribani o`zlashtirish, avloddan - avlodga berish, saqlash bilan bog`liq.
Ongning paydo bo`lishi taraqqiyotida filogenetik - organizmning oddiy shaklidan tortib murakkab, to hozirgi zamon kishisiga qadar rivojlanish jarayoni juda uzoq tarixiy ijtimoiy, biologik o`zgarishlar yuz bergan davrlar bilan xarakterlanadi. Ontogenetik taraqqiyotda har bir individ hayoti davomida murakkab o`zgarishlar tizimini bosib o`tadi. Murakkab ko`rinishdagi shart-sharoitga moslashish refleks qobiliyatini paydo bo`lishi, taraqqiyotiga olib boradi. Ongning rivojlanishini ta’minlovchi omillar: hozirgi zamon sharoitida yoshlarni har tomonlama kamol topishi, mustaqil fikrlash, atrofidagi o`zgarishlarga ochiq ko`z bilan teran fikr bilan munosabatda bo`lishi mumkin ijtimoiy o`zgarishlarda faol ishtirok etishlari lozim. Buning uchun fon yutuqlarini, umumxalq madaniyatini o`zlashtirilishi, o`z-o`zini boshqarishni yangi vositalaridan foydalanish zarur. Ishlab chiqarish korxonalarini yangi texnologiyalar bilan boyitish, bilimga bo`lgan qiziqishni ortishi kelajakdagi ijtimoiy o`zgarishlar, istiqbollar nazarda tutiladi. Shuningdek odamdagi barcha psixik jarayonlar, psixik xususiyatlar, psixik holatlar faqat ong bilan emas balki ongsizlik ong osti holatlarida ham ro`y berishi mumkin.
Odam shaxsidagi ongsizlik holatlari kishining o`zi anglamagan holda qiziqishi va ehtiyojlarini bajarishga intilishdir. Bunday xatti-harakatlar turli ixtiyorsiz reaktsiyalarda, xulq atvorda, psixik hodisalarda namoyon bo`ladi.

Боладаги рэпни ёд олиш хусуситялари аслида онгсизлик холати эмасмикан...

адабиёт: http://www.ziyonet.uz/ru/library/book/4822/libid/70104

Бу ердаги онгсизлик онг умуман "четга утиб туради" дегна маънони англатмайди.

Йук, чунки бу болакай чиндан хам шу каби кушикларин ёктитриб эшитиши, ва узи хохлаган холда уларни ёд олган булиши мкмин.

Чунки Б.Бобомурод РЭП ларга шеър ёзиб бермайди.Шунга бўлса керак йул топа олмагандир.Эшитвотгани сабаби РЭП лар туну кун, радио ва ТВ ни банд килиб куйишган. Сизнингча, Б.Бобомурод хам уззу кун экранга чикиб олиб шеър укисинми? Дубай-дубай, дум-дум, лик-лик каби рэп шеърларни бола калбига йул топган шеър десангиз адашасиз. У шеър эмас. Б.Бобомурод ижоди бу жумлалар олдида мисоли бир чукки.

Куни кеча телеэкранларда янги рэпперни таништиришди. Бошкалардан фарки шунда-ки, у киз бола !!! Устига устак, узбек кизи...
Рэппер киз "Мен енгилтак эмасман" дея кушик куйлаётган эди...

REP jahon musiqa olamida eng taraqqiy etgan musiqa yo'nalishi hisoblanadi. Biz zamonga qarab yashaymizmi, demakki mana shunga ko'nikishim shart. Mening fikrimcha bu balog'atga yetmagan bola nega hamma qo'shiqlarni yod olgan, nega mana shu yo'nalishni sevib tinglaydi, sababi oddiy. Zamon taraqqiylashib borayotgan bir paytda yosh bolani chiqib rep yo'nalishida kuylashi ko'p kichkintoylarimizni o'ziga jalb qildi. Bir necha yil oldin ham mana shu yo'nalish bor edi, lekin yosh bolachala kuylashmasdi. Ularga aslini olganda qo'shiqni ma'nosi, so'z jumlalari kerak emas, nafaqat ularga, balki "REPni jinnisi" bo'lib tinglaydiganlarga ham, ularga aytilish usuli, musiqalari yoqadi. Hech eshitganmisiz, yosh bolacha katta qo'shiqchini qo'shig'ini xirgoya qilib yurganini. Ular kattalarni qo'shig'ini eshitib "Qannday qilib eshitishadi shu qo'shiqni-a?" deb qo'yishadi, vaholanki, kattalar ham REPni eshitib "Shuniyam eshitadimi, shuyam qo'shiqmi?" deb qo'yishadi. Xoxlaymizmi yo'qmi yoshlar ham o'z davrida yoshlarga xos yo'nalishda yashashadi, asta-sekin ulg'ayishgach buni hayot o'zi moslashtirib qo'yadi.
Keyin, qo'shiqchimi ung qo'shiqchi sifatida qarash lozim, demoqchi bo'lganim, agar mumtoz qo'shiqchi agar biror jinoiy ish qilsa, ya'ni qotillik qilsa, demakki unga ham, mumtoz yo'nalishiga ham nafrat ko'zi bilan qaraladimi?:shok:

Жиноят содир қилган инсоннинг жамиятдаги мавқъига ҳохлймизми-йўқми эътибор берилади.
Тасаввур қилинг, қассоб одам кутилмаганда қотилликка қўл урса, "мол сўявериб дийдаси қотган-да" дейишлари мумкин...
Банк ходими кутилмаганда порахўрликда айбланса, "Пулни ичида юрган одам бир хаёли кетгандир-да" дейишлари мумкин.
Бунақа мисоллар кўп. Лекин, қўшиқчи - санъатнинг одами, инсонларга гўзаллик улашувчи касб ходимлари томонидан жиноят содир этилса ҳамма шокка тушади. Улар бировнинг қўшиғини ўғирласа, рақиби билан "навбат талашса" эҳтимол парво қилмасмиз. Лекин, гап қотиллик ҳақида кетмоқда.

нимага сизларга ёшларни РЭП эшитгани ёқмаяпти??? Ёки бу ерда бир биримиза билан гаплашиб бирон нимани хал қиламан деб ўйлавоссилами??? Хато, катта хато. Хамма замонанинг хам ўзига яраша янгиликлари булади (санъат йўналишида) Шундай экан хозир РЭП қўшиқларини авжига чиққан махали. Бундан 30 йил олдин 70-80 йилларда "Ялла" гурухи "Бакабакабанг дор уйнанг" деб қўшиқ этиб чиққанида ёки Рустам Ғоипов ўз қўшиқларини айтганида уларни хам қўшиқлари каршиликларга учраган. Ленкин хозирги кунда уларни севиб эшитишади. Шундай экан РЭП хам хозирча янгилик бўлгани учун севиб эшитишвотти кейинчалик оддий йўналишлар қаторидан ўрин эгаллайди. Айтишадику "Хўразқанд чэт элники деса - ётиб олиб ялашади" :)

Форумда баҳслашишдан мақсад бирон амалий натижага эришиш эмас. Ёки, рэпперларни ёмон отлиққа чиқариб қўйиш ҳам эмас. Шунча-ки, бу мавзуда атрофдагиларнинг фикри мулоҳазаси қанақалигини билиш холос. Шахсан мен билдирилаётган фикрлар асосида ўзимизнинг шахсий фикрларимни ислох килиш ниятидаман.

Assalomu alaykum!
G'arb repchilarini mukkasidan ketib eshitishayotganligi, ko'rayotganligi sababli ularga taqlid, havas qilishayotgan yoshlar ham kam emas, sababi g'arb repchilari hohlaysizmi yo'qmi kliplarida o'z madaiyatlarini ham aks ettirishadi, shu tarzda davom etaversa yoshlarimiz ertangi kun ularning madaniyatlariga qaysidir ma'noda, qaysidir jihatdan, balki qaram bo'lib qolishi mumkinligi haqida ham o'ylab ko'rish kerak?!.
Bu mening fikrim, xolos.

Укитувчиларимизнинг бири билан сухбатлашганимда, РЭПга умуман ахамият бермаслик лозим деган фикр билдирди. Унга кура, энг катта эътиборни РЭП нинг ижросига эмас, уларга олинаётган клипларга, кушикчининг кийиниш маданияти ва хатти-харакатларининг одоб доирасидан чикмаслигига каратиш лозим.

O'rtoqlar bilasiz va ko'rgansiz ham, har bir musiqa yo'nalishini o'ziga yarasha, aniqrog'i o'zini kiyinish uslubi bo'ladi. Masalan rockchilar har xil temir-tersaklani taqib chiqishadi, mumtoz yo'nalishida, ya'ni o'zimizning milliy qo'shiqchilarimiz milliy kiyimlarda chiqishadi. Demak REPchilarni ham o'ziga yarasha kiyimi borda. Istaymizmi yo'qmi mana shu yo'nalishda kuylagandan keyin, shu yo'nalishga xos kiyinishi ham kerakda. Tasavvur qiling, boshda do'ppi, egnida zar chopon bilan REP kuylamoqda. Agar shunaqa xolatni ko'rsangiz, siz ham uni madaniyatsizlikda ayblashingiz aniq. Xatti-harakatiga kelsak, qo'lida tor bilan bir chetda stulga o'tirib REP kuylashini tassavur qilib ko'ring-a.
Bularning hammasi REP eshitadimi, ROCK eshitadimi, insonning o'ziga bog'liq. Yana takrorlayman, biz zamonga qarab, zamon bilan hamnafas bo'lib yashaymizmi, istaymizmi yo'qmi bundan voz kecholmaymiz.:rtfm:

Menimcha gap kiyinish haqida ketmayapti, keyin, hech kim repchilarga "kiyinish uslubingni" o'zgartirgin deyishmaydi,.. Gap repni eshitish, kliplarini ko'rish orqali erishiladigan salbiy yoki ijobiy(agar bor bo'lsa!) ta'sir(natija)lar haqida.

"Халк кушиклари" мавзуси 6-синфда хамда академик лицейларнинг 1-боскичида "Халк огзаки ижоди" фанида урганилади. Болаларга яхшини ёмондан ажратишни ургатсак, узлари танлаб олишади. "Уни эшит, буни эшитма!" дея олмаймиз-ку?!

Cизнингча РЭП чиларимизнинг кийиниши, клипларда ўзларининг хатти харакатлари ёшлар онгига таъсир қилмайдими?

Нима учун сиз таъсир килади деб уйлаяпсиз?
Хар бир кушик узича, яъни узига яраша чиройли ва узига яраша эшитувчилари бор. (Если все это в приделах нормы!)

Таъсир килиши, табиий. Якинда, ТВ оркали сартарош (ТВ да уни соч турмаклари буйича мутахассис деб таништиришди) йигит уз фикрларини билдирди. Унга кура, йигитларимизда сочни устириш холати кучайиб бормокда экан. У бунга сабаб, килиб ёшларда теле, кино ва мусика юлдузларига ухшашга булган интилиш кучаётганини курсатди.

Демак, хар кандай машхурнинг узини тутиши ёшларга таъсир килади, жумладан рэпперларнинг хам....

"Агар қўшиқчилар, қўшиқ айтишдан, баҳслашишга ўтишса, улар маддоҳга ва қўшиқ кушандасига айланишади" тахминан шундай сўзлар бор эди жаҳон адабиётининг етук намоёндаси Чингиз Айтматовнинг бир асарида. Бизда ҳам ҳозир айни ҳолат кузатилмяпти? Туну-кун радиода ҳам, ТВ орқали ҳам мажбуран эшиттирилаётган нафақт реп, балки бошқа эстрада йўналшиларида ҳам бир ҳол кузатилади- маънавий қашоқлашув! Уларга қарши имунитет ҳосил қилиш вақти келмадимикан?

Хамма хам уз "кумирига" ухшашга харакат килади, лекин буни емон тарафи нима? Бир тарафдан ухшашга интилса, у бола узига караб, тоза ва озода булиб юради.Шуни хам эътиборга олиш жоизки, у бола уз машхур хонандачиси каби кушик айтишга,езишга харакат килади ва шу сабали, уз буш вактини куча чангитмайди десак хам булади.

Ёшларда соч ўстириштириш холати юлдузларга ўхшашга бўлган интилиш эмасдир, балки суннатга амал қилаётганлар сони кўпаятганлигидандир, буни олдиндан башорат қилиш керакмас, хар нарсадан бўлиши мумкун.