Опаси турганда синглисига йўл бўлсинми?
 

Қизларни арзимаган баҳоналар сабабли турмушга чиқишини кечиктирган ота-оналар, қариндошлар бор... ё бўлмаса турли баҳоналар билан қизини турмушга бермаётганлар... келинглар жамиятимиздаги шу "нарса" ҳақида фикр-мулоҳаза алмашсак...

Хўш... Опаси турганда синглисига йўл бўлсинми? (ёки акаси турганда укасига)


P.S
Баъзилар қизи орқали келаётган мўмай даромад бегона бўлиб кетишидан чўчиб қизини турмушга чиқишини кечиктиради. Шундай оталардан бири вафот қилаётган пайтида қизидан кечирим сўрайди. Қиз кечиролмаслигини очиқ айтиб: "Дада, тенгдошларим қизини чиқармоқда. Сиз турли баҳоналар билан мени қирқ ёшгача сақладингиз... Кечиролмайман, Қиёматда барини Аллоҳга айтиб бераман", дейди.
Шу қизга қисматдош бўлган қизларнинг бири дуо қилиб деган эди: "Эй бор худоё, дадам мени ҳалол жуфтдан тўсгани каби Сен ҳам ундан Ўз жамолингни тўсгин". ("Йигитлар уйланмайсизми?" мақоласидан)

Mavzu qanchalik dolzarb bilmadimu,ammo qizlarni "utirib" qolishini forumda erkaklar muhokama qilishlari shahsan meni nafsoniyatimga tegadi. Uzingiz kursatgan sabablardan ham kurinib turibdiki bu judayam shaxsiy muammo deb bilaman. Bu yerda yechimini topishning ham imkoni yuq. Har bir ayol emas gulday nozik qizlarimiz shaniga yozilajak har bir post haqorat bn teng deb hisoblayman. Mavzuni yigitlar nega kech uylanadi? debmi bilmadim, xullas uzgartirish kerak!

Мавзу долзарблигида шубҳа йўқ... ва бу нафсониятга тегадиган мавзу ҳам эмас... Муаммо бор ва бу муаммо ҳақида гап очилиши муаммо ечилишига қараб қўйилган илк қадам бўлиши мумкин...

Нега энди бу мавзу ва бу масала бўйича сўровнома керак бўлиб қолди, деб сўрамоқчи бўлсангиз... бу мавзу бўйича кичик тадқиқот олиб бориляпти... шунга жамоатчилик фикри керак бўлиб турибди...

Турмуш қуриш ёки турмуш қурмаслик... ва уни қачон амалга ошириш керак... бу ҳар кимнинг шахсий ихтиёри бўлади, ва шу нарсани амалга оширишда тўсиқ бўлган омиллар ҳақида фикр юритишдан чўчимаслик керак... ва кимнингидир нафсониятига теккан бўлса узр сўрайман...
Менга кўра, соғлом жамиятда ижтимоий "муаммолар" бўйича фикр алмашиш нормал нарса...

ва яна менимча, сўровномада ҳамма "айб" фақат қизларда дейилгани йўқ... балки вариантлар "комплекс" тарзида берилган... ҳамма айб йигитларда, уларнинг кеч уйланишида деб билсангиз биринчи вариантга овоз беришингиз мумкин...

биламан бу мавзу "неудобный"га ўхшайди... аммо...

[MOD]G'alati-g'alati mavzular ko'payib ketyapti-ki...[/MOD]

1. "Утириб колиш" тушунчаси умуман бир тарафлама. агар аёл киши 20 ёшгача рга тегмаса, баъзи кимсалар учун у утириб колган. Худди шу ёшдаги эркаклар эса "утириб" клмаган. Мавзуга аниклик киритиш керак.
2. Суровномада "кизларнинг уз хохишлари" деган пункт етмаепти. Диёнатли йигит булгани билан, кизнинг кунгли булмаса, ёки у турмуш куришни хохламаса нима килсин? "утиришдан" узга чора йук. Буни ёмон тарафи йук, хамма хам оила куриш илинжисида яшамайди. Мана А.Навоий бутун умр "утириб" колган
3. Умуман олганда бизнинг мамлакатда "утириб колган" аёллар сони куп хам эмас. Иккинчи жахон урушидан кейин - ха, куп эди. Чунки эркаклар сони камайган, купчилик кирилиб кетган. Хозирда эса авлод соглом, армияга борганан кура купчилик угилларни уйлантириш билан банд.

Оффтоп:

Цитата:

Сообщение от Nigora Umarova (Сообщение 625778) G'alati-g'alati mavzular ko'payib ketyapti-ki...

мен хам хайронман. Рус тилда хам шу мавзуни очиб курсакмикан? Ана томоша булаарди :)

Hozir Maestro bo'lganlaridami, mavzuning nomini "Patiri qolib kulchasi kuyaman, deydi" deb o'zgartiraylik deya taklif kiritgan bo'lardilar. ;)

Муҳтарам Абу Муслим!
Жавоб ёзиш шарт эмас деб ҳисобласангиз-да, хабар ёзишни жоиз деб топдим. :)
Умумий бўлим ва яна бир қанча бўлимларни ўзбек тилида-ку очтирдингиз, уларнинг келажаги нима бўлади?
Мавзуни умуман ёпмасдим, бироқ "ожизалар"дан бир қанча илтимосларига биноан мавзулар ёпилди.
Йигитларга оид мавзуларни очинг ва бемалол муҳокама қилаверинглар.

Оффтоп:

Агар бўлимингизни охиригача юритиб ривожлантирмасангиз Сиздан форумдошлар умуман рози бўлишмайди. :)

Siz, xato tushundingiz...Shaxsiyatingizga tekkanday qilib yozibsiz...aslo unday emas, chunki men boshqacha fikrdaman...inson turli-xil mavzularni ochsa, bu uning to'g'ridan-to'g'ri qanaqaligini belgilab bermaydi...asosiysi inson real hayotda diyonalti, insofli, pokiza, vijdonli bo'lsin...Xo'jako'risinga virtual hayotda publikaga o'ynab, o'zini faqat va faqat "yaxshi" tomonini ko'rsatib yuradigan hamelyonlardan asrasin...

Shunchaki, bu mavzularning joyi bu forum emas.....


hurmat bilan,

Ra'no

p.s...4 kunlik omonat dunoyda, bir-birlarimizni bedarak ranjitishimiz yaxshi emas...

Ўзбек халќи болажон халќлардан бири саналади. Менинг ота-онам ћам эл ќатори яшаб, бола сони масаласида маћалладан ќолишмасликка ћаракат ќилишган экан. Натижада оиламиз ћар 1,5 – 2 йилда туѓилган етти нафар боладан иборат бўлиб, улардан дастлабки олти нафари ўѓил, сўнггиси эса умид-ла кутилган ќиз – Умидахон синглимиздан ташкил топган. Ота-онамнинг тўнѓич фарзанди камина камтарин бўладилар.
Йиллар ўтиб, йигит касбини танладим. Дунёнинг нариги чеккасидаги олий ћарбий билим юртига ўќишга киришим билан ота-онам ћар йўллаган хатида ќатор-ќатор укаларим тайёр бўлиб келишаётганини такрор ва такрор эсимга солишди, ќачон ва кимга уйланишим ћаќида сўрайвериб, тинчлик беришмади.
- Хўп, айтайлик, уйландим, - жавоб ёзар эдим уларга, - Келинчакни курсантлар казармасига олиб келиб... яшамайман-ку, ахир?!...
Мендан кейинги укамни айрим сабабларга кўра армияга олишмаган эди. Нићоят, навбатдаги таътилга келиб:
- Мана, юрибди-ку, бекорчи. Шуни уйлантириб, бир чеккадан келин олишни бошлайверинг, лекин ћозирча мени тинч ќўйинг, - деб туриб олдим.
Узоќ мунозара ва баћслардан сўнг, укам уйланишга розилик берди. Бугун у набирали (умри узоќ, маънили ўтсин). Менинг фарзандларим эса ћали ёш.
Ана шунаќа...
Шундай экан, Муслим ака, бургага аччиќ ќилманг. Юракни кенгроќ ќилинг. Одамларга ћаётнинг айрим тафсилотларини (обратную сторону медали) кўрсатиш, ћаётий муаммолар ћаќида ўйлантириб ќўйишга уриниб, назаримда хато ќилмаяпсиз. Буни кўпчилик тўѓри тушуниб, имловий хатога йўл ќўйиб ќўймаслик учун индамай, гапга аралашмай, ўзи учун тегишли хулоса чиќариб кузатиб келаётганига шак-шубћа йўќ. Сўзларимни ќандай ќабул ќилишларини билмадим-у, тилимиз учун куйиниб, ушбу бўлимни очдиришга эришганингизнинг ўзи, фикримча, ќаћрамонликдир (буни ћозирги ўзбеклар «ИМХО» дейишар экан).

Mavzuni nomini, "Akadan oldin uylangan uka" deb o'zgartirilia i psyo. Mana qancha hohlasela yigitlani taqlid qilishila mumkin... Shahsam uydagilar "tezro sani uylantirili dip hich holi jonimga qo'yishmayapti, man esa ana ukami uylantirila, bo'yi ham mandan baland, mani esa azgina ishlarim bor dip, paysalga solyamman" :)

Bir ikki yil oldin boshqa porumlada aynan "akadan oldin uylagan uka", "doya erakalar", mujskoy salondagi "sartarosh qizlar", "hotindan berkitgan pullar" kabi bir qancha tandiqiy mavzulani ochgan edim :))
Ancha muhokama qilingan edi :)

Gaplarim AbuMuslimga salbiy tasir qilgan bulsa ming bor uzr. Postimda ham aytgandim mavzuni yopishmas uzgartirish kerak degandim xolos. Forumda qizlarimizning yurish turishi, odobi, xulqi, kiyinishini muhokama qilinmagan bulim qolmagan. Xatto Ijod xususida suz bulimida she'riy xazillar ham qilingan. Bu mavzu sabrimning sunggi tomchisi buldi. Axir shu misol qilinayotgan qiz ham kimningdir singlisi,jondan aziz erkatoy qizi bulishi mumkinku. Hamma joyda ham erkaklari qadrlagan opa-singil, onalarimiz, qizlarimiz qadrlidir...

Mavzu doirasida takliflarim ham bisyor. "Nega yigitlarimiz kech uylanishadi?" bunda nega yigitlarimiz ilm boylik topay deb 30ga kirib qoladiyu, lekin xuddi uziday ilm olgan qizlar qolib 18yoshliga uylanishni afzal kurishmoqda? "Nechi yoshda turmush qurish ideal hisoblanadi" "Oilada erkak hujayinligini saqlash sirlari " "Erkaklarga ayollarning qanday guzal xislatlari yoqadi" ...
AbuMuslim 1suzli jiddiy inson deb bilaman. Bu mavzuga endi kirmasalar ham kk. Ammo men kutargan muammoning yechim kaliti ham ularning qulida...
Dilimdagilarni boricha yozdim tugri tushunasizlar degan umiddaman. Imlo va notugri gapirgan bulsam yana bir bor uzr...

A. Navoiyni yaxshi ko'raman o'qishni...zo'r gapni aytganlar...

Bo'yim teng bo'y topdimu,
Ko'nglimga teng ko'ngil topmadim.


Ko'ngilga yaqin, teng ko'ngilni uchratish qiyin bu dunyoda...


R

Pfefferminze ва бошка форумдаги хонимларга!
Сиз(адашмасам исмингиз Раъно)нинг бу ва "Нега эркаклар "левий" кетади" мавщудаги фикрларингизни укиб, айрим мулохазаларимни уртолашгим келди.
Кизларнинг "утириб" колиши бу ижтимоий дард, десам балки хато булмас. Чунки кузатишимча, турмушга чикиши кечиккан сингилларимизнинг ёмонидан яхшиси куп. Аммо такдир (сабаби бисёр) битилмагани боис утириб колганлар турмушга чиксаям аксар холларда тенгини топмайди. Утирган киз урнини топибди деган накл камёб ходисаларга айланиб бормокда.
шундай экан, ушбу мавзунинг долзарблигига гап булиши мумкин эмас. Одатда фикрлар умумий билдирилади: масалан,кизлар мулойим, йигитлар куркмас булади, деймиз. аммо киздай мулойим йигитлар, овози дуриллаган кизлар хам учраб туради.
юкорида кайд этиб утганим икки мавзуда Сиз -- хонимлар купрок бир томонлама фикр юритмокдасизлар.
мисол келтираман: Нега утириб колган йигитларни мухокама килмаймиз, деган гап...
Кечирасиз, форумда компютер олдида утириб ёзган жасур фикрларингизни биз, яъни форумдошлар ёки форум мехмонлари укийди холос... жамият эса узининг конунлари билан яшайди. масалан сиз хам укангизга, углингизга утириб колган кизни келин килишингиз -- мунозара талаб мавзу деб уйлайман.
хар кандай гапни чап куз билан курмасдан, яхши гумон хам килинг. илохим барака топинг...

Кизларнинг утириб колишига куйидаги омиллар сабаб булса керак.
1. ота-она ёки ака-сингилларнинг балогатга етган кизни тезрок (ховликиб, шошилиб эмас!), тугригоги вактида "эга"сига бермаслиги.
2. кизларнинг жамиятда каттарок мартабага интилишлари. яъни куп йиллар олий укув юртларида укиш ёки амалга кизикиб, вактнинг кулдан бой беришлари.
3. киз уз кунглидаги идеалини ута "идеаллаштириб" юбориши. Яъни эртаклардаги каби шахзодаларни кутиши. мана шуниси купрок учрайди деб биламан. Унисини упок, бунисини супок деб, фурсатни кулдан бой берадилар. ё танлаб-танлаб тозисига (нозиктаъблардан узр сурайман, бу халк орасидаги гап) учрайдилар ёки ундан хам курук коладилар.
бунинг олдини олиш учун оналар, опалар ёш кизларга эртаклар, яна сериаллардаги "ширин" хаёт "бошка" эканини тугри англатмоклари керак деб биламан. яъни узинг фаришта эмассан, хамма одамдаям камчилик бор, беайб парвардигор каби фикрларни билдириб утиш хам уринли менимча.
Синглимнинг туйида бир гапни айтгандим: Ёмон кунлар яхши булади, ёмон одам яхши булмайди! У моддий томондан кийналган кунлари шу гапни эсларкан... хозир унга етадиган одам йук, хужайини фермер, узига тук, уйлари замонавий ва хк.

Вакти качонлигини ким аниклайди?

Бир утириб колган курсдошимиз бор эди. Унинг ошиклари бисёр, хатто битта яхши дустимизги фотиха хам килинган. аммо бизга коронгу булган сабабларга кура уша дустимизга тегмади. У бошкага уйланиб, турт фарзанднинг отаси булди. Роса бахтли. 10 йиллардан сунг у киз турмушга чикди. туйига бориб билдикки, учта фарзанди бор киши билан севишиб, уз номи билан айта колай, дон олишиб юриб, уйланмасанг, судга бераман деб уни биринчи аёлидан ажратиб, конунан никохига утган (ЗАГС). кейин у кишининг аёли алам килганидан "ошик-маъшук"ларнинг ишхоналарига арз килган. аризадаги гаплапр уларнинг маънавий дунёсини очиб ташлаган ва кенг мухокама килиниб, иккиси хам ишдан бушатиб юборилган. окибатда учта гудак тирик етим ва омонат оила пайдо булди. чунки, билишимизча, куёвпоччамиз зур бериб курсдошимиздан кандай кутлиш чораларини излаётган экан.
мана сизга утириб колган киздан жамиятга келган "ФОЙДА"
утиниб суайман, ушбу фикрларимни хамма "утириб" колган сингилларимизга "ёпиштирманг!"

Бу вокеалар СССР пайтида булганми?
Уша, сиз айтгандек, "утириб" колган кизнинг урнида эрга тегиб ажрашган киз хам булиши мумкин эди, ёки эри бор киз хам булиши мумкин эди. Битта ситуацияни олиб бутун бир катламга ёйиш тугри эмас деб уйлайман. Умуман бу мавзу/савол индивидуалдир, яъни хар бир олиб каралган пайтда, кишиларда хар хил тус олиши мумкин. Шунинг учун нимадир дейиш худди бир фол очиш кабидир хозир, сиз келтирган мисолга карши яъна унта "утириб" колган кизларнинг бахтли булиб кетиши хакида хикояларни келтирсам нима узгаради уша шахсларнинг хаётида?

1. келаётган совчилар.
2. балогат белгилари.
3, укишга киролмаслик ва хакозо...
Хар жойда хар хил. масалан Наманган шахрида кизларнинг 20 ёшгача "етиши" амри махол. чунки кейин харидори сунади. Поп туманида эса, бу "курсатгич" 25-26 ёшгача.

Охирги 3 йилдаги гаплар...

Шу гапнинг манбаасини айтиб беролмайсизми? илтимос...

Шерали Жураевнинг бир кушиги бор эди:

Кунгилингга муносиб ёр топилганда
Буйингга муносиб ёр тополмайсан.
Буйингга муносиб ёр топилганда
Кунгилингга муносиб ёр тополмайсан.

Qiz bola "tovar"midiki, xaridori so'nsa. :(

Qariyalarimizda "Osmon nikohi yerga tushsa, nikoh o'qiladi" degan gap bor. Qizlarni "o'tirib qoladi" degan hadik asosida shoshib uzatishlari oqibatida bugungi kunda ajrashishlar soni ko'payib bormoqda. Ajrimlar ko'pligidan esa shaxslar ham, jamiyat ham foyda ko'rmaydi.

Хурматли Умарова. Ушбу (чунки кейин харидори сунади) ибора гализ чиккани бор гап. Аммо Сизнинг эрта теккан кизлар орасида ажралишлар куп деган фикрларингиз мунозара талаб. Агар статистик ёки бошка асосли маълумотингиз булса, келтириб утсангиз яхши буларди.
Узим тез орада Наманган шахар ФХДЁ булимига мурожаат килиб, ушбу холатни урганишга уриниб кураман.

Дарвоке, Мен эрта турмушга бериш тарофдори эмасман. Узимнинг 5-синфда укийдиган кизим бор. Ниятим узи орзу килганидек, акущер-гинеколог булишига кумаклашиш. Бу дегакни тенги тушлари ичида биринчилардан булиб эмас, ...вокти-соати билан узатамокчиман.

Муҳтарам Мафтун!
Фикрим, кундалик кузатишлар асосида келтирилган. Республика хотин қизлар қўмитаси билан боғданиб фикримни даллиллаб беришга ҳаракат қиламан.

Вақти-соатини қачон деб ўйлайсиз?
Қизлар орасида оилавий шароити тўғри келмай(тушган жойидагилар контракт пулини тўлай олмай ёки бўлмасам дарс тайёрлашга шароити бўлмай) ўқишни ташлаб кетаётганлар ҳам бор. Медицина олийгоҳида хабарингиз бор-ўқиш муддати бакалавр босқичида етти йил.

Неча ёшда турмуш Қурган маъҚул?

Республика "Оила" илмий-амалий маркази директори, психология фанлари доктори,

профессор Васила КАРИМОВА билан суҳбат

— Васила Маманосировна, халқимиз оилани барпо этиш билан боғлиқ барча жиҳатлар ва жараёнларга жиддий эътибор қаратади. Бундан йигит ва қизнинг никоҳ ёши ҳам мустасно эмас, албатта. Аммо кейинги пайтларда оилада юзага келаётган муаммоларнинг бир учи никоҳ ёшига бориб тақалаётганининг сабаби нимада?

— Марказимиз томонидан ўтказилаётган тадқиқотлар жараёнида аҳолининг турли қатламлари, гуруҳлари билан мулоқотда бўламиз. Муаммоли оилаларнинг кўпчилигида никоҳ ёшининг номувофиқлигига ёки эрта турмуш қуришга бориб тақалади. Никоҳга киришда балоғат ёшига етганлик жуда муҳим.

Хўш, бизда неча ёш балоғат ёши ҳисобланади? Оила қуришда балоғатга етганликнинг ўзи кифоя қиладими? Никоҳга кирган иккала жинс вакилида ҳам балоғатга етганлик жуда муҳим, шу билан бирга, муомала лаёқати ҳам шаклланган бўлиши керак. Чунки йигит ва қизда оиланинг соғломлиги, тўкислиги, рўзғори бут бўлиши учун ҳам, муомала лаёқатининг тўлиқроқ шаклланиши учун ҳам вақт керак. Муомала лаёқати шахснинг вояга етганлигини билдиради. Вояга етганлик бизда барча манбаларда 18 ёш деб эътироф этилади. Муомалага лаёқатлилик ҳам шу ёш билан боғлиқ ҳолда кўрсатилади.

"Оила" аталмиш муқаддас қўрғон энг аввало, икки ёш ўртасида расман қайд этилган никоҳ орқали бунёд бўлади. Лекин бизнинг шарқона муҳитда келин-куёвдан иборат жуфтликни оила десак ҳам янглишамиз. У бизнинг шароитда ниҳоятда кенг тушунчани англатиши билан ажралиб туради.Чунки қайнона-келин, қайнота-куёв, қариндош-уруғчилик, қуда-андачилик муносабатлари бор. Унда ҳам келиннинг, ҳам куёвнинг муомала лаёқати катта аҳамиятга эга. Бугунгача биз ўрганган тадқиқотларда асосан оилавий келишмовчиликлар, оилавий низолар никоҳ ёши билан боғлиқлиги исботланяпти. Ажримларнинг 80 фоизга яқинида йигитларнинг ҳам ёши фарқланмоқда, қизларнинг никоҳ ёши эса нисбатан кичик эканлиги аниқланди .

Сўнгги пайтларда 18-21 ёш орасида ажрашаётган қизларнинг сони ортиб бораётганлиги кишини хавотирга солади.. Демак, бир аччиқ ҳақиқат аён бўлмоқда, яъни эрта турмушга узатилаётган қизлар кўпаймоқда. Ёш турмушга чиққан қизларнинг оиласидан тез ажралиб кетиши юзасидан ўтказилган сўровларда бошқа уйда ўз ўрнини тополмаганлиги, оиланинг баъзи мураккабликларига мослаша олмаганлиги, муроса деган тушунчаларга маънавий жиҳатдан тайёр эмаслиги сабаб қилиб кўрсатилмоқда.

— Юқорида 18 ёшни вояга етганлик ёши деб айтдингиз, қонунчиликда эса қизларнинг турмушга чиқишига 17 ёшдан рухсат берилади. Бир йил никоҳ ёши учун қанчалик аҳамиятга эга?

— Аввало, таъкидлаш жоизки, мамлакатимизнинг бош қонуни - Конституциямизда ҳам икки жинс вакилининг тенг ҳуқуқли эканлиги белгилаб қўйилган. 1998 йили "Оила" йили деб эълон қилинди. Шу йили Ўзбекистон Республикасининг "Оила" кодекси қабул қилинди. Бу ҳужжат оила институтини такомиллаштириш ва мустаҳкамлашда муҳим ҳуқуқий асос бўлди. Ана шу кодекснинг 15-моддасида никоҳ ёши йигитлар учун 18, қизлар учун эса 17 ёш сифатида қайд этилди. Ушбу ёшни белгилашда Шарқ анъаналари, удумлари ҳам ҳисобга олинган. Бу модданинг киритилишида жуда кўп олимларнинг илмий–амалий қарашлари, қолаверса, жамоатчиликнинг ҳам фикр-мулоҳазалари инобатга олинган. Шунингдек, бундай меъёрнинг қабул қилинишида Шарқ менталитети, асрий удумлар, катта патриархал оилаларда кўп фарзандлик анъаналарининг сақланганлиги каби қатор ўзига хосликлар инобатга олинган. Аммо "Оила" маркази томонидан ўтказилган психологик тадқиқот ва кузатишларда 17 ёш билан 18 ёш ўртасидаги фарқ катта эканлиги аниқланди. Яъни 17 ёшда барибир болаликка хос қарашлар сақланиб қолганлиги билинади. 18 ёшда эса мустақил шахс эканлигини сезиш ҳисси шаклланади. 18 ёшда шахс балоғат ёшига нафақат физиологик жиҳатдан, балки ақлий, руҳий томондан ҳам етилади.

— Аммо катталар орасида қизларнинг ана шу ақлий етилишидан қўрқадиганлар бор. Шу боис, қиз болани иложи бўлса 17 ёшида, ҳатто ундан ҳам эртароқ келин қилиб олишни исташади. Чунки ақлини таниган, ўзининг ҳақ-ҳуқуқини билганни бошқариш, қайноналар тили билан айтганда, "қайириб олиш, жиловлаш" қийин кечади, деган қараш бор. Бунга сизнинг муносабатингиз қандай?

— Катталарда гап кўп. Ҳали ҳаётда пишмаган, ақлий салоҳияти етилмаган қизларни келин қилишни истаганлар, афсуски, йўқ эмас. Уларнинг нияти нима? Аввало, ёш келинни уйдаги барча таомилларга бўйсундиришни хоҳлайди. "Ёш қизни келин қилсам, ҳамма айтганларимни сўзсиз бажаради", деб ўйлашади. "16-17 ёшли қизга уйлансам, менинг ҳам, онамнинг ҳам айтганларини қилади", дейдиган йигитлар ҳам орамизда кам эмас. Лекин улар бу ёлғончи тасаввур эканлигини билишмайди. Маълум вақт ўтгач, ёш келинчакнинг уқувсизлиги, тажрибасизлиги, ақлсизлиги кўзига ташланади. Қайнона бошқа келин қилишни, йигит бошқасига уйланишни хоҳлаб қолади. Бундай оилалардаги низолар нимадан ва қаердан келиб чиқади? Сабабларни қаранг: нима эмиш — келиннинг қўли бемаза эмиш, боласини соғлом туғолмаган эмиш. Бундай муносабатда бўлган оилада келин соғлом бола туғолмайди ҳам. Чунки тиббиётда туғиш ёшининг энг мақбули 20-29 ёш деб қабул қилинган. Тўғри, 18-19 ёшда ҳам етилиб, соғлом фарзанд кўриш имкониятига эга дуркун қизлар бор. Афсуски, уларнинг сони жуда кам. Аммо ёш қизни келин қилиб олиб, соғлом фарзанд туғиб беролмагач, уни уйидан ҳайдаб юбораётган қайноналарнинг ҳам кўпини кўрдик. Бу қиз боланинг нафақат маънавий, ҳатто жисмоний жиҳатдан ҳам оилавий ҳаётга тайёр эмаслигини кўрсатади.

— Никоҳ ёши масаласига бошқа мамлакатларда муносабат қандай?

— Никоҳ ёшини белгилашда, албатта бошқа мамлакатларнинг меъёрлари ўрганилиб чиқилган. Фақат бизнинг мамлакатимизда эмас, кўпгина ривожланган давлатларда бунақа тажриба бор. Марказий Осиё давлатлари, шунингдек, Ҳамдўстлик давлатларида ҳам амалдаги никоҳ ёши биздаги белгиланган меъёрларга мос келади. Россия, Миср, Бразилия, Чили, Канада, АҚШ каби давлатларда тенг ёш — 18 ёш қабул қилинган. Иккала жуфтлик учун 20 ёшни танлаган давлатлар сирасига Япония, Жанубий Кореяни киритиш мумкин. Малайзияда эса никоҳни қайд этиш 21 ёшдан белгиланган. Бунда ҳар бир мамлакатнинг географик жойлашиши, ижтимоий-иқтисодий ҳолати, аҳолининг репродуктив саломатлиги албатта, инобатга олинади.

— Ўтказилган тадқиқотларда 17 ёшли қизлар ўртасида турмушга чиқаман, оила қураман, муносиб уй бекаси бўлмаган дейдиганлар қанча фоизни ташкил этмоқда? Нормал ҳолат даражаси қандай?

— Ёшлар ўсмирлик, ўспиринлик даврига қадам қўйганда, ўзларининг ҳаётдаги вазифаларини биладилар. Масалан, қиз бола, мактабда яхши билим олмаган, коллежда яхши ўқимаган ёки унинг қизиқишлари яхши эътиборга олинмаган бўлса, бирорта касбни эгаллай олмаса, ўқишини тўғри изга сололмаса, ҳаётдан бошқа йўллар қидира бошлайди. Агар ўзига нисбатан йигитлардан сал келишганининг муносабатини ҳис қилса, йигитлар назари тушганини сезса, бошқача эҳтиёж, яъни майл пайдо бўлади. Ўзидан қониқиши, ўзини намоён қилиш учун имконият топгандай бўлади. У "энди мен оила қураман, иложи бўлса, ўзига тўқ, бадавлатроқ йигитга тегсам" деган мақсадни кўзлайди. Шу менинг оилам бўлади, фарзандлар кўраман, чиройли кийиниб юраман, деган нарсани хоҳлайдиган қизлар ҳам бор. Бу бир қарашда меъёрий ҳолат, албатта. Аммо айрим қизларнинг ота-оналари аввал бирон ўқишга кирсин, қўлида дипломи бўлса яхши-ку, дейди. Бироқ уларнинг ўзлари буни хоҳлашмайди. Ҳар хил важ-карсон кўрсатиб, дарсга бормасликнинг турли йўлларини қидиради. Масалан, "менга коллежда бир хил кийим кийиш ёқмайди" дейди ёки битта ўқитувчи атайлаб унга паст баҳо қўйганлиги туфайли ўқишдан кўнгли қолган бўлади. Бу аслида шунчаки баҳона, холос. Ота-оналар қизларини оилавий ҳаётга тайёрлашга етарлича эътибор бермайди ёки бу улар учун жиддий ҳаётий масъулият эканлигини унутиб қўйишади. Кўпчилик оналар билан суҳбатлашганда, "биз эртадан-кечгача бандмиз, қизимизни коллежга ишониб топшириб қўйганмиз-ку, лекин негадир қизиқиши сустроқ, битирсин-чи, жойи чиқса, тезроқ турмушга бериб юборамиз-да", деганлари ҳам бўлди. Бундай қарашда юрганлар ўзлари кўра-билиб, шунча йил авайлаб ўстирган фарзандларининг келажагига бефарқ эканликлари билан бирга уларнинг орзу-ҳавасларини ҳам куйдириб юборишади. Ҳатто айрим ота-оналар орасида қизларини қандайдир ўткинчи ҳою-ҳаваслар ва бойликлар қурбонига айлантириб юбораётганлари ҳам афсуски, учрайди.

Мисол сифатида бир воқеани айтай. Марказимизга уч боланинг онаси ёрдам беришимизни сўраб, мурожаат қилди. Маълум бўлишича, унинг ота-онаси ҳали ўн етти ёшга тўлмаган, коллежни ҳам тамомламаган қизини турмушга узатиб юбораверган. Қиз ҳам ота-онасининг раъйини қайтармай, улар раво кўрган йигитга турмушга чиқиб, кетма-кет уч болали бўлган. Етти-саккиз йилдан кейин у қайнонасига, эрига ёқмай қолган. Ўтирса ўпоқ, турса сўпоқ бўлиб, уйдан ҳайдашган. Биз унинг қайнонаси билан суҳбатлашганимизда минг хил важ-карсонни баҳона қилди. Муросаю мадора ҳақида эшитишни ҳам истамади. Ҳатто фарзандининг зурриёдлари, набиралари ҳам унинг кўзига кўринмади. Ниҳоят, сўнгги чора сифатида йигирма беш ёшли, учта боласи бор аёлга суд пул ундириб беришга қарор чиқарди. Тасаввур қилинг, ўша арзимаган пулга на уй сотиб олиб бўлади, на бошқа нарса. Энг ачинарлиси, қизнинг ўз ота-онаси бугун жимгина, томошабин бўлиб қараб туришибди? Қиз болани вояга етганда тезроқ турмушга узатиб юбориш билан муаммо ҳал бўлмайди-ку? Хўш, энди ана шу муштипар аёл ва унинг фарзандлари ҳаёти учун ким жавоб беради? Бу ҳам биз бугун мулоҳаза юритаётган эрта турмуш қуриш билан боғлиқ мавзуга бевосита дахлдор муаммо. Ҳатто қизининг ўзи вақтли турмушга чиқишни истаган тақдирда ҳам ота-оналар ўйлаб иш тутишлари, уни оилавий ҳаётга тайёрлашлари, маълумот ва бирор касб-ҳунар эгаси бўлишига кўмаклашишлари шарт.

Худди шундай ҳолат йигитларда ҳам учрайди. Онаси касал бўлса ёки кекса бобоси набирасининг тўйини кўриб қолиши учун 17-18 ёшидаёқ ўғлини уйлантирадиган оилалар ҳам бор. Бу худбинликдан бошқа нарса эмас. Оила кимнингдир хоҳиш-истаклари, арзимас ўткинчи ҳаваслари учун вақтинча қурилиб, ўхшамаса бузилиб кетадиган ўйинчоқ эмас. Унинг ортида инсонлар тақдири, фарзандлар келажаги ётади. Буни ҳаммадан ҳам кўра, биз катталар кўпроқ ҳис қилишимиз керак.

Эндиликда одамларнинг ўзлари сепли келиндан, эпли келин яхши экан, ўқигани, оқ-қорани ажратгани, оила билан боғлиқ билимларни билиши ниҳоятда зарур экан, деган аниқ бир тўхтамга келишмоқда. Қолаверса, ёшларнинг ўзларида ҳам никоҳга бўлган муносабатда, никоҳ ёшини белгилаш борасида қарашлар ўзгарган. Олий ўқув юртлари талабалари ўртасида ўтказган сўровимизда, уларнинг кўпчилиги юқори курсда ёки ўқишни тугатгандан кейингина турмуш қуриш маъқуллигини қайд этдилар.

Яқинда пойтахтимизнинг Учтепа туманидаги маҳаллаларидан бирида икки авлод—бўлғуси келинлар ва ҳаётда катта тажриба орттирган ота-оналар учрашувини ўтказдик. Тадбирда қатнашган қизларнинг аксарияти ўқишни битирмагунча турмушга чиқиш керак эмас, деган қарашни ёқладилар. Ҳозирги кунда жамоатчилик орасида ўртача никоҳ ёши тенг бўлиши лозим ва ҳаттоки, 20-21 ёшни меъёрда деб ҳисоблайдиганлар сони ҳам ортмоқда. Охирги 3-4 йил нарида никоҳ ажримларида оиладаги қайнона-келин муносабатларида муросасизликлар кўпроқ қайд этилаётганди. Ўтган йилги натижалар эса қайнона-келин ўртасидаги муносабатларнинг анчагина тартибга келиб қолганлигини кўрсатмоқда. Ушбу важ туфайли ажрашишлар эса 7-8 баробарга камайди. Бу қувончли натижалар эмасми?

Аслида ҳаммамизнинг ниятимиз битта: Бир дунё орзу-умидлар билан қурилаётган ҳар бир оила мустаҳкам, тинч-тотув бўлсин. Ҳеч кимнинг бахти ярим бўлмасин!

Назира ҚУРБОН суҳбатлашди.

men umuman tushunmadim... kimga qaratib yozilgan post? mengami yoki hamma forum qizlariga qarabmi? chunki boshida mening ismim hamda qizlar tilga olinganu, ammo oxirida esa ko'plikda emas, birlikda yozilgan..buni qanday tushunish kerak?

men hech nimani bu yerda muhokama qilish istagida emasman, chunki ochilgan bu mavzu individual xarakterga ega...Siz aytgan jamiyat o'z qonuni bilan yuradi degan fikringizga qo'shilaman, bu degani bunaqa mavzularning retsepti yo'q... har kimning qarichiga qarab hammasi...

qolaversa, taqdir degan narsa ham bor...inson har qancha urinmasin, bari-bir taqdirida bitilganidan qochib qutula olmaydi...

menimcha, taqdirda 3 ta narsa yozilgan uni hech kim o'chira olmaydi..bu uning tug'ilgan yili, o'lim sanasi hamda turmush o'rtog'i hamda rafiqasi...mana shu 3 narsaga insonning ta'sir doirasi yo'q taqdirida...u bo'ladi, bitilgan bu...insoning hayotidagi qolgan narsalarga uning ta'sir doirasi bor...o'z qo'lida hammasi...

men shuni yoshligimda qayerdadir o'qib qolganman, shu sabab bu mening miyamga singib ketgan.... va bunga ishonaman...

Taqdirni qo'l bilan yaratur odam,
g'aybdan kelgan baxt oddiy afsona, deb G'. G'ulom qolgan narsa, voqealarga nisbatan aytanglar...


R

:-)))) necha yil o'qitmoqchisiz o'zingiz? :-)))



R

qisman qo'shilaman fikringizga...chunki, boshimdan o'tgan...afsuslangan paytim, masterda o'qib yurganimda bo'lgan...Germaniyada...qiynalib qolganman...qattiq, judayam...o'tirib yig'laganman...nima bo'lgan deng...:-)) kulguli judayam kulguli bulgan..haliyam esalsam dumalab kulaman ustimdan..:-)))))))))))

men bakalavrda uqib yurganimda kop sovchi kelgan, lekin o'qishi bor deyishgan hamisha...jahlimni chiqargan narsa men shaharlik, tanti qizga, qishloqdan bir qarindoshimizdan kelgan....endi tutab jahl qilganman, qaysi hayol bilan odamlar jasorat topib keladi deb....rossa xafa bulganman, mendek qiz qishloqqa ketadimi deb...:-)) keyin Germaniyaga magistratura borganimda, boylardan emas, aynan kambag'al yigitdan kelgan sovchini qaytarganimga "pushaymonlar" yeganman...:-)))) vay turmushga chiqib ketsaydim, musofirchilikda hozir qiynalib yurmas edim deb...:-)...sigir sog'ishga ham mollarga qarashga ham tandirda non yopishgan ham rozi bulganman hayolimda....:-)))
....lekin, qiyinchilikni Xudoning qudrati bilan yengib o'tganimdan keyin ancha o'zgarganman, hayotga boshqa ko'z bilan qaray boshladim...boshqalarni ham tushunishga harakat qiladigan buldim...uqishimni bitirgach, uyga kelib, tandirda non yopishni urgandim...:-))) hayotda kerak bulib qoladi deb...keyin ro'zg'or ishlariga hamisha tayyor turish kerak deb uylaganimdan judayam ko'p mehnatga berdim o'zimni, chunki mehnat insonda sabrni tarbiyalaydi, irodani mustahkamlaydi....shu shu shaxzodani inson o'zi yaratadi degan fikrga asta-sekin qo'shila bordim...shaxzodalar yo'q hayotda...sizning bu fikringizga qo'shilaman, inson idealini o'zi yaratadi....hammasi o'zini qo'lida....

shunaqa gaplar....

hurmat bilan,

Ra'no

Университетни тугатган олий маълумотли мутахассис сифатида айтишим мумкин, абитуриентлик фақтидаги ўқишга кира олмаслик -- фожеа, деган қарашлар -- бекор. Синглим бор. Мактабда яхши ўқиган, аммо ўқишга киролмай, чекка бир қишлоққа турмушга чиқиб кетган. Ҳозир уч нафар фарзанднинг онаси. Деҳқончилик орқасидан яхши яшашади. Ўша синглимнинг дунёқараши, маънавияти, маърифати, инсонийлиги бир қанча курсдош қизларимизникидан бир калла баланд. Буни синглим бўлгани учун айтмаяпман.
Солиштириш учун келтиряпман холос.

Қолаверса, ўша қиз ўқий олмаса, ўрнига бошқа мутахассис етишмай қолсагина, унда қайғуриш ўринли бўларди.

Дарвоқе, ФХДЁдаги опаларнинг фикрини ўргандим. Эрта турмушга чиққанларнинг тахминан 10 фоизи(гина) ажрашиб кетаркан. Унга ҳам эрта турмушга берилгани эмас, бошқа омиллар ҳам таъсир кўрсатаркан. ЗАГСчи опанинг таъкидлашича, тезроқ турмуш қурган қизда кўникиш тез шаклланаркан.

Оффтоп:

Ушбу фикрлар Наманган шаҳри ва вилоятидаги ҳолатга дахлдорлиги эътиборга олинсин.

Ja shu bola maza be'maza mavzulani ochurarkande. U bu problemasi bor bolamasmi bu?:)

Kimni peshanasida bitgani bo'sa, o'sha eshiyni taqillatib kemaguncha hech kim erga tegib ketuvrmiydi, shunchun hali erga tegmagan qizlarimizni har hil keresiz mavzular bilan nervirovat qiluvrmen Abo Muslim do'stim.:cool:

Siz undan ko'ra do'stim bir muhim masala haqida fikr opko'rin
Bilamizki o'zbekchiliylda yoshlar asosan sovchi orqali o'z taqdirini topib ketishadi yoki ketishar edi. Lekin ohirgi tendenciyaga ko'ra, yoshlar o'zlari qidirib, topib, sinab (gaplashib degan ma'noda) keyin birga turmush qurishyapti.
Bunaqa usulni deyarli hamma yondosh Respublikalarda qo'llaydi. Qozola, Turkla, Uyg'urla.
Bizadayam sekin sekin shu usul ila uylanishla ko'paymoqda. Buni yaxshi yoki yomon tarapini muhakama qimoqchimasman, ja tortishadigan masala.
Lekin nima sababdan sovchi sistemasi o'z poziciyalarini berib qo'yyapti. Yo sovchi sistemasida ishlovchilarni savodsizligidanmi yoki o'z ishiga jiddiy qaramagandanmi bilmadim, borgan sari yosh qizchalarga diqqat qilib, boshqa qizlarni o'tqizib qo'yishyapti.

Shu masala manimcha muhimro muhokama qilishga.