PDA

Просмотр полной версии : Болалар дунёсида ўзлигини топган адиб: Худойберди Тухтабоев


Страницы : [1] 2

Nigora Umarova
05.08.2008, 10:35
Мухтарам форумдошлар!

Навбатдаги сухбатдошимиз Узбекистон халк ёзувчиси, Узбекистонда хизмат курсатган маданият ходими Худойберди Тухтабоевдир.
Худойберди Тухтабоев - узбек болалар адабиётининг етакчи намояндаларидан бири, уларнинг рухий оламини том маънода яхши англайдиган ижодкор ёзувчи.

https://img.uforum.uz/images/1972502.jpg

Nigora Umarova
05.08.2008, 11:05
Худойберди Тухтабоев Фаргона вилоятининг Катта Тагоб кишлогида 1932 йил 17 декабрда тугилган. Отасидан жуда эрта етим колган Худойберди бобоси эркабой ва бувиси Робиябибининг кулида тарбия топди. 1949 йилда Кукон педагогика билим юртини, 1955 йил Тошкент Давлат университетини (хозирги Миллий университет) битирди. Иш фаолиятини Фаргона вилояти туманларидаги мактаб укитувчиси сифатида бошлаб, кейинчалик илмий булим мудири, мактаб директори[ булиб ишлади. 1958 йилда уз журналистик фаолиятини бошлаган ижодкор 14 йил орасида "Тошкент окшоми", "Совет Узбекистони" газеталарида 300 дан ортик фельетонлар эълон килди. "Ёш гвардия", "Камалак" нашриётлари, "Гулистон", "Шарк юлдузи", "Гулхан", "Гунча", "Ёш куч" журналларида фаолият курсатди.
1958 йилда бадиий ижодга кириб келган ижодкорнинг киска вакт орасида "Шошкалок", "Ёш гвардия", "Сир очилди", "Сехрли калпокча" номли китоблари нашр юзини курди.
Утган йиллар давомида адибнинг "Омонбой ва Давронбой", "Сарик девни миниб", "Сарик девнинг улими", "Беш болали йигитча", "Касоскорнинг олтин боши", "Йиллар ва йуллар", "Сехргарлар жанги ёки ширин ковунлар мамлакатида", "Жаннати одамлар" каби романлари дунёга келди.
Севикли болалар ёзувчиси 1982 йилда "Узбекистонда хизмат курсатган маданият ходими", 1991 йилда "Узбекистон халк ёзувчиси" каби унвонлар билан такдирланган.
Асарлари рус, инглиз, немис тилларига таржима килиниб чет давлатларда чоп этилган.

https://img.uforum.uz/images/2768500.jpg

Nigora Umarova
05.08.2008, 11:16
Сухбатимиз мавзуси "Болалар адабиёти ва унинг бугунги кундаги ахволи", болаларнинг китоб укишга булган кизикиши сусайишининг асосий омиллари, болалар рухияти хакида булади.
Ёзувчининг асарлари хакидаги кимматли фикр - мулохазаларингизни, адибга узингизни кизиктирган саволларингизни колдирасиз, деган умиддамиз.

haoshen
05.08.2008, 11:54
Хурматли адиб, айтингчи "Қасоскорнинг олтин боши" асари каби бошқа асарлар яратилганми? Ушбу асарнинг давоми бўлиши мумкинми?

Maestro
05.08.2008, 13:46
Мен адибимиз Худойберди Тўхтабоевнинг асарларида "катта бўлганман" десам ҳеч ҳам муболаға бўлмайди. Кичиклигимда Хошимжон саргузашларини ўқиб завқланган бўлсам, кейинроқ Намоз бошидан кечирган воқеалар ила "яшаганман". Ўсмирликка яқин даврларда эса "Мунгли кўзлар"ни ўқиб нихоятда таъсирланган эдим... Тўғрисини айтсам, яқинда фарзандларим билан "талашиб" "Жаннати одамлар" ва "Беш болали йигитча"ни яна бир карра ўқиб чиқдим;-). Менда ва фарзадларимда адабиётга қизиқишни кучайтиришга асос бўлган ўлмас асарлар муаллифига чексиз миннатдорчилик билдириб, яна узоқ йиллар шундай асарлар яратиб ижод қилишларини чин дилдан тилайман!

Сухбатимиз мавзуси "Болалар адабиёти ва унинг бугунги кундаги ахволи", болаларнинг китоб укишга булган кизикиши сусайишининг асосий омиллари, болалар рухияти хакида булади.
"Болалар адабиёти ва унинг бугунги кундаги ахволи"
Албатта, бу борада хурматли адибимиз даражасида фикр юрита олмайман. Шундай бўлсада, оддий китобхон ёки ота сифатида қуйидаги шахсий фикримни айтиб ўтмоқчиман.

Баъзи давраларда "Ҳозир болалар ўқийдиган китобнинг ўзи йўқ" деган фикрни эшитиб қоламан. Бўлмаган гап! Деярли ҳар сафар маош олганимда китоб дўконига кираман ("Шарқ зиёкори"). Биз кичиклигимизда мутоала қилган китобларнинг лотин алифбосидаги қайта нашрларидан тортиб янги чоп этилган асарлар, болалар қомуслари, жахон болалар адабиётилан таржималар (Том Сойердан тортиб Капитан Гранд болаларигача), турли эртаклар тўпламлари, шеърлар-у топишмоқлар, мақоллар тўпламларигача бор.

"Бўлса ҳам - қиммат!". Хозир нима арзон? Бир елимшиша "Кока-кола" ҳам 1500 сум. Шу пулга китоб ҳам беради... Бу бир бахона!
Ота бир марта улфатлар билан бўладиган "чойхонадан" воз кечса, тўйда санъаткорларга икки марта "қистир"маса, она шу тўйга "мундайроқ" тоғора қилиб борса, синф рахбари ота-оналар мажлисларида тўғри тушунтириб 100 сўмдан китоб учун маблағ тўпласа (эх муаллим, гарданингга яна нималарни юклаш мумкин?;-)) - фарзандларга 4-5 яхши китоб олиш мумкин, мазза қилиб 1-2 ой алмашиб ўқишади. Ҳеч ким бунинг учун отиб ташламайди.

Хўп, "беш қўл баробар эмас" деганларидек, камхаржлик айб эмас.
Унда китобхон танишлардан фарзандлар ўқиши учун вақтинча китоб олиб туришга нима ҳалақит беради? Ғурурми? Кибру-ҳавоми? Манманликми? Тубанликми?
Нега шахсий кутубхонам борлигини яхши биладиган маҳалладошлардан бирортаси(!) на ўзи учун, на фарзандлари учун мендан китоб сўраб турмайди? Асакаси кетиб қолса керакда, а?
-"Қўшни, "Жумонг"нинг диски чиқибди, болалар тинқиллаб қўйишмаяпти, мабодо сизда йўқми?"... (Дард йўқ, бало йўқ!).
-"Ака, диск йўғ-у, яхши болалар китоблари бор. Шундан берақолай?"
-"Э, хозир болалар китоб ўқирмиди. Буларга компьютер бўлса, реп бўлса, кино бўлса".
-"Ўзларидан сўраб кўрганмисиз?"
-"..?!"

Ҳамма бало катталарда! Хохиш, истак, интилиш, керак бўлса - талаб йўқ. Бахона эса мингта!

Нима бўлсада, "Шарқ зиёкорида"ги болалар адабиёти бўлими доим харидорлар билан гавжум. Ўзим неча марта кўриб кетган китобимни эртанги куни келиб тополмай хуноб бўлганман. Демак, ўқишяпти. Бундан кейин ҳам ўқишади! Мен бунга аминман!

адибга узингизни кизиктирган саволларингизни колдирасиз, деган умиддамиз.

Ижозат бўлса, мухтарам адибимизга савол:
1. Шахсан мен Сизнинг деярли барча асарларингизни экранлаштириш мақсадга мувофиқ деб ўйлайман. Хусусан, "Сехргарлар жанги ёки ширин ковунлар мамлакатида" асари махорат билан экранлаштирилса, саргузаштларга бойлиги юзасидан "Гарри Поттер"дан хечам қолишмайди деб ҳисоблайман. Айтингчи, шу пайтгача асарларингизни экранлаштириш (болалар учун фильм, сериал, мультфильм шаклида) юзасидан Сизга таклиф ва мурожаатлар бўлганми?
Жавоб учун ташаккур!

TO Nigora Umarova.
Менинг анъанавий саволим нима бўлади?;-)

Nigora Umarova
05.08.2008, 14:55
TO Nigora Umarova.
Менинг анъанавий саволим нима бўлади?;-)


Анъанавий саволингиз жавобсиз колмайди, албатта ижодкорга бераман саволингизни.
Пиримкул Кодировга хам мавриди келганда саволингизни бераман.
Бировнинг омонатини эгасига етказиш керак. Карздорлик- бизларга хос ва мос эмас. :-)

Nigora Umarova
05.08.2008, 17:07
Укувчилик йилларимда "Сарик девни миниб", "Сарик девнинг улими", "Ширин ковунлар мамлакатида ёки Акромнинг саргузаштлари" китобларини укиб кандай завкланган булсам, бугунги кунда хам бу китоблар мен учун уз ахамиятини йукотгани йук. Сабаби ёзувчи жамиятдаги иллатларни болаларча куз билан караб, уларни фарклашга ургатади, укувчиларни фикрлашга ундайди.
Айникса, "Ширин ковунлар мамлакатида" китобидаги жамият иллатлари бугунги кунда хам мавжуд. Ёзувчининг кахрамонлари юкорида Маэстро таъкидлаб утганларидек, Гарри Потердан колишмайди.
Хатто, Том Сойерни ярим йулда колдириб кетади. Уларда "шум бола"ча хатти-харакатлар хам мавжуд.

Nigora Umarova
05.08.2008, 17:10
Юкоридаги асарларни кулгу билан укиган инсон, "Мунгли кузлар", "Касоскорнинг олтин боши", "Беш болали йигитча", "Жаннати одамлар"ни укиса бироз маъюс тортади.
"Жаннати одамлар" автобиографик асар хисобланади. Унда ёзувчининг болалик йилларидаги вокеалар, етимликнинг кийинчиликлари акс эттирилган.
Ёзувчининг болалик йилларидаги хотиралари "Беш болали йигитча", "Мунгли кузлар"га хам кучган.

Maestro
05.08.2008, 17:52
TO Nigora Umarova.
"Иштаҳа тановвул пайти келади" деганларидек, авомнинг мендек манглайи қора бир вакилидан таклиф бор;-).
Мухтарам адибларимиз билан сухбатга параллел равишда азиз мехмонларнинг ҳаёти ва ижодига тегишли бир савол берилса-ю, форумчилар унинг жавобини топишга ҳаракат қилиб кўришса? Тўғри жавоб муаллифига адиб дастхати туширилган китоб тақдим қилинса?
Мисол учун, "Худойберди Тўхтабоевнинг "Сариқ девни миниб" асари неча марта қайта нашр этилган ва китобнинг умумий адади қанча?" қабилида...
Ха энди, бу ҳам бир таклифда...

Lutfillo Tursunov
05.08.2008, 18:59
Кўпчиликда бўлгани каби менда ҳам бадиий адабиётга меҳр уйғонишида Худойберди Тўхтабоев асарларининг беқиёс ҳиссаси бор. Биринчи марта "Сариқ девни миниб"ни ўқиб, мен ҳам Хошимжонга ўхшаб роса "сеҳрли қалпоқча"ни қидирганман...
Севимли адибимизга саволларим:
1. Сизнинг мактабда яхши муаллим бўлганингизга шубха йук. 25 ёшда хар ким хам мактаб директори бўлолмайди. Агар сиз олийгохни тугутиб, мактабда ўкитувчилик килмасдан пойтахтда колганингизда болалар ёзувчиси сифатида танилган бўлармидингиз? Демокчиманки, уша мактабдаги фаолиятингизнинг ижодий фаолиятингизга кай даражада богликлик томонлари бор?
2. Улгайганимиз сари болаликдаги хусусиятларимизни унутиб, ундан узоклашиб борамиз. Хатто болаликдаги айрим харакатлар бизга эриш туюла бошлайди. Асарларингизда болалар психологиясини очиб бериш сизда кийинчилик тугдирмаганми?
3. "Касоскорнинг олтин боши"ни ёзишингизга нима туртки бўлган? Намоз Примкул ўгли - тарихий шахс. Качон ва каерда Намоз ботирнинг такдири хакида эшитгансиз ва у хакида асар ёзиш фикри тугилган? Умуман, асосан мустамлакачиларга карши курашган бундай шахс хакида асар ёзиш совет тузуми даврида кийинчиликларни келтириб чикармаганми?

Lutfillo Tursunov
05.08.2008, 19:01
Ха энди, бу ҳам бир таклифда...
Яхши таклиф!

Nigora Umarova
06.08.2008, 11:41
TO Nigora Umarova.
"Иштаҳа тановвул пайти келади" деганларидек, авомнинг мендек манглайи қора бир вакилидан таклиф бор;-).
Мухтарам адибларимиз билан сухбатга параллел равишда азиз мехмонларнинг ҳаёти ва ижодига тегишли бир савол берилса-ю, форумчилар унинг жавобини топишга ҳаракат қилиб кўришса? Тўғри жавоб муаллифига адиб дастхати туширилган китоб тақдим қилинса?
Мисол учун, "Худойберди Тўхтабоевнинг "Сариқ девни миниб" асари неча марта қайта нашр этилган ва китобнинг умумий адади қанча?" қабилида...
Ха энди, бу ҳам бир таклифда...

Ajoyib taklif. Bu fikrni ham o'ylab yurgandim, syurpriz qilmoqchi edim.
Yo'nalishi esa eng qiziqarli savol egasiga adib kitobini dastxat bilan berish edi.

Lutfillo Tursunov
06.08.2008, 13:39
Yo'nalishi esa eng qiziqarli savol egasiga adib kitobini dastxat bilan berish edi.

Бунгаям йўк демаймиз :)

Nigora Umarova
06.08.2008, 17:03
Худойберди Тухтабоевнинг "Касоскорнинг олтин боши" асарида 1904-1907 йилларда Самарканд музофатида мехнаткаш халкнинг махаллий бойлар ва мустамлакачиларга карши кураши, тинимсиз харакати, уларга жасоратли Намоз Пиримкул угли рахбарлик килганлиги хикоя килинади.
Ёзувчи Абдулла Кодирий бошлаган, бирок нихоясига етказа олмаган ишни нихоясига етказган.

Lutfillo Tursunov
06.08.2008, 17:25
Адибимизга яна бир саволим бор эди. Бу савол юкорида кўтарилган мавзуга у кадар алокадор эмас. Кўпрок касб нуктаи назаридан келиб чикиб берилаётган савол...

Сиз узок йиллар матбуотда ишлагансиз. Журналистиканинг сир-синоатларини жуда яхши биласиз. Журналистика: кеча ва бугун, унинг Сиз ишлаган давр ва бугунги кундаги фарки, ўзига хос жихатлари? Нима учун бугун матбуот нашрлари жанрларга эътибор бермай кўйди? Умуман матбуот учун публицистик жанрларнинг ахамияти кандай?

Nigora Umarova
07.08.2008, 03:55
Кўпрок касб нуктаи назаридан келиб чикиб...



Худойберди Тухтабоев:
Хар бир сузнинг урни ва вакти, елкасида юки булиши кераклигини тушуниб етдим.
15-20 йиллар чамаси фельетон ёздим. Вазирлар Махкамаси кошида махсус кийим тикадиган булим бор экан. Шу ташкилот хакида материал келиб колди. Уни урганиш менга топширилди. Хатдаги гаплар тасдикланиб, фельетон хам тайёр булди. Унда мен "галати бир ташкилот" деган иборани ишлатиб юборибман. Биз шундай ташкилот булсак, бизнинг нимамиз галати экан, деб узимга ташланиб колишди. Мана шу биргина суз бутун бир ишимни бир кунда барбод килди. Бу менинг хар бир сузни урнида ишлатишимда катта бир дарс булди.

Худойберди Тухтабоев:
Инсоннинг уз эътикоди булиши керак. Одамни ушлаб турган турт устундан бири - эътикод.
Газеталарда фельетонларим кетма-кет эълон килиниб турган пайтлар. Шахар савдо бошкармасининг бошлиги хар бир фельетондан кейин тугриси, бир сакраб тушарди. Чунки савдонинг бошлиги сифатида гапнинг бир учи унга хам тегарди-да. Бир куни ёнига чакириб, "инсоният гуштни каранага осишни качон урганган?",- деб менга савол берди. "Билмайман",- дедим. У узи жавоб беришга киришди. "Инсон инсон булиб гушт ейишни бошлагандан бери гуштни каранага осади. Унга ари келиб ёпишади. Кассоб гаврон билан уларни уради. Биттаси улади, колганлари келиб ёпишаверади. Тошкентда 10 мингга якин савдо ходими бор. Хар бири эрталаб, 100 сум топиб келаман, деб кучага чикади. Шу пулни каёкдан олади, У сиздан, мендан шуни териб олади. Сиз биттасини биттасини фош килдингиз, уни ишдан оламан. Лекин колган 9999 тасини нима киласиз? Ука, келинг, участкангизни куриб берай, машина олиб берай, лекин куйинг шу ишингизни",- деди. Унинг бу гапи кайтага узимга булган ишончни янада оширди. Енг шимариб янада каттикрок ишлай бошладим. Х.Тухтабоев, Т.Каримов, Т.Худойбердиев, Н.Баранова имзолари билан кетма-кет фельетонлар эълон килавердим.

Abduganiyev Murod
07.08.2008, 09:37
Hurmatli adibimizga mening ham bir-ikkita savollarim bor agar mumkin bo'lsa.
1. Siz qanday ishlar bilan shug'ullanganingizda vaqtimni to'g'ri sarfladim deb o'ylaysiz.
2. "Mungli ko'zlar" haqida yozishga sizni nima majbur qilgan, yoki nima sabab bo'lgan?
Xozircha shu.

Nigora Umarova
08.08.2008, 14:15
Диккат! Диккат! Диккат!
Фавкулодда холат!!!


Мухтарам адибларимиз билан сухбатга параллел равишда азиз мехмонларнинг ҳаёти ва ижодига тегишли бир савол берилса-ю, форумчилар унинг жавобини топишга ҳаракат қилиб кўришса?
Ха энди, бу ҳам бир таклифда...


Форумдошларимиз вакилининг биз учун кимматли булган таклифларини назардан кочирмай форумдошларимизга савол:

Тўгри жавоб муаллифига адиб дастхати туширилган китоб такдим килинади.
:187:

Жавобни бугун соат 17-00 гача беришингизни сураймиз.
Чунки эртага адиб билан мулокат уюштирилади.



Худойберди Тўхтабоевнинг "Сарик девни миниб" асари неча марта кайта нашр этилган ва китобнинг умумий адади канча?


Ва яна бир таклиф:
Бундай имконият(Адиб дастхати туширилган китоб) билан адибга ёккан савол эгаси хам такдирланади.

Nigora Umarova
08.08.2008, 14:26
Хозир эса рухсатингиз билан адибга берилган айрим саволларнинг жавоби билан таништириб утсам...

Nigora Umarova
08.08.2008, 14:41
Болалар дунёга покиза булиб келади, дейишади. Унда худбин, бадхулк, очкуз, бахил кимсалар кандай пайдо булади? Баъзан хатто яхши оилада хам ёмон хислатли бола усиши мумкин-ку!

Xudoyberdi To'xtaboyev
08.08.2008, 15:14
Болалар дунёга покиза булиб келади, дейишади. Унда худбин, бадхулк, очкуз, бахил кимсалар кандай пайдо булади? Баъзан хатто яхши оилада хам ёмон хислатли бола усиши мумкин-ку!

Инсоният пайдо булганидан бери ахли донишларни уйлантириб келаётган саволлардан бири айнан шу. Оллох чакалокни дунёга келтираётганда унинг рухиятига турт туйгуни кушиб яратар экан. Буларнинг биринчиси адолат, иккинчиси хакикат, учинчиси масъумлик, туртинчиси камолот туйгусидир. Мана шу турт хислат ила чакалок йиглаган холда она корнидан тушаркан. Олимларнинг илмий тадкикотларига кура, чакалокда аввал мия, кейин калб шаклланар экан. Каранг, аввал онг, сунг калб, кейин бошка аъзолар..
Ушбу хислатларнинг шаклланиши ва ривожланиши яна турт жихатга боглик, булар: ота-онанинг рухий олами ва фарзанди тарбияси учун яратган шароити, иккинчиси, маънавий гузаллик, яъни шу нарсалар шаклланаётганда укилаётган китоблар, атроф-мухит, яъни мактаб, жамоатчилик таъсири, галдагиси боланинг узини англаши, яъни у кимнинг олдида масъулиятли эканлигини хис килиши, туртинчиси, хаммасидан хам мухими- инсоннинг атрофдагилар олдида масъулиятли эканлигини англаши. Булар имон-эътикодни саклаш учун зарур булган мухим омиллардир. Афсуски, буларнинг турттаси био инсонда булиши кийин. Шу уринда бир мисол келтираман. Бир пайтлар болгар журналида босилган "Не убивайте Моцарта" деган бир маколани таржима килиб, нашр эттирдим. Унда бир кизик факт мавжуд. Богчадаги гурухда агар 20 та бола булса, тарбиячи уларнинг хаммасига одатда бир хил вазифани беради. Макола муаллифи бу йулнинг тугри эмаслигини таъкидлаш учун бир эътиборли мисолни келтиради. Унда Дания мисолида мана шунча таркибли гурухдаги хар бир болага уз хохиш, имкониятларини намоён этиш учун яратиладиган 20 хил шароит хакида гап боради. Бири турли уйинчок-дарахтларни бир жойга жамлаб, бог яратаяпти, бошкаси болаларга тарбиячилик килиб кугирчокларни уйнатиб утирибди, учинчи бола эса расм чизяпти. Шу ерда бир буюк хулоса килинган. Оллох болани яратаётганда унинг рухига маълум бир мойилликни хам сингдираркан. Бу мойиллик кейинчалик истеъдодга айланиб кетаркан. Агар ундаги бу хислат ота-она ва бола томонидан эртарок англанса, унинг иктидори хам эрта уйгонаркан. Шу уринда Навоий хазратларининг бир мисраси ёдга келади:
Эл нечук топгай мениким, мен узимни топмасам.
Жуда буюк гап-а.
Мен болага эртарок узини англашига ёрдамлашиш керак деган фикрни узимга шиор килиб олганман.

Nigora Umarova
08.08.2008, 15:17
Ушбу фикрингиз халкимизнинг "Бола бошидан" деган ибораси нечоглик катта маънога эга эканлигининг яна бир исботи, шундай эмасми?

Xudoyberdi To'xtaboyev
08.08.2008, 15:20
Ушбу фикрингиз халкимизнинг "Бола бошидан" деган ибораси нечоглик катта маънога эга эканлигининг яна бир исботи, шундай эмасми?

Халкимизнинг маколлари бежиз дунёга келмаган, "куш уясида курганини килади", "олма олмадан нарига тушмайди" , деган накллар хам мана шу маънога эга.

Nigora Umarova
08.08.2008, 15:21
Болалар оламига ошнолик сизга нима берди, нима топдингизу, нимани йукотдингиз?

Xudoyberdi To'xtaboyev
08.08.2008, 15:48
Болалар оламига ошнолик сизга нима берди, нима топдингизу, нимани йукотдингиз?

Мен болалигимда бобом ва бувим кулида катта булганман. Бизнинг оила учун энг эътиборли шахслар отин бувилар, домла поччалар эди. Дастлаб шундай кишиларга интилган булсам керак. Кейинчалик ургатувчи, укитувчи булишни орзу килганман. Бунга сабаб, мен усган кишлокда таклид килишим мумкин булган энг эътиборли кишилар укитувчилар булгани эди. 1949 йилда Кукон педагогика билим юртини битириб келиб чекка бир кишлокда укитувчилик кила бошладим. 1-4-синфларни укитдим. Бу аввало узимни тасдиклаб олишим учун жуда керак булди. Болалар дунёсида кизик-кизик вокеаларни кузатдим. Бир вокеани айтиб берай, 4-синфда дарс берардим, мактабимизни текширишга инспектор келиб колди. Мен энди 17 ёшдаман, коммисияни биринчи бор куришим. Келиб-келиб менинг дарсимга кирадиган булибди. Буни эшитдиму синфга отилдим. Болаларга караб, "агар дарс давомида бирортанг гинг десанг, тилингни сугуриб оламан", дедим. Шу пайт кунгирок чалинди-ю, коммисия кириб келди. Одатдагидек, давомат килиб булгач, утган дарсда нима мавзу утилган эди, дея синфга юзландим. Болалар жим. иккинчи бор такрорладим, хеч ким индамайди. Доскага якинлашдиму, утган дарсда ёдингизда булса, гап булаклари утилган эди, дея тахтага ёзиб хам куйдим. Бирин-кетин саволлар бера бошладим. Кани энди бирортаси жавоб берса, хамма жим. Нима килишимни билмайман. Навбати билан яхши укийдиган болаларни тургиза бошладим, бирортаси чурк этиб овоз чикармайди денг. Шарманда булаётганимни хис эта бошладим. Синфда Гуломжон исмли анча гапдон, киришимли бола бор эди. Уни тургизиб, савол бердим. У хам индамай тикилиб тураверди. Охири, жигибийроним чикиб, тилинг борми, деб юбордим. Буни карангки, у хам тилини катта килиб чикариб, ёнидагиларга курсатса буладими?! Бирдан кулгу кутарилди, босиб булмайдиган кулгу. Кузатишга кирганлар хам тушунишди шекилли, улар хам кушилиб кулиб юборишди. Дарс хам бузилди. Мен ана шунда биргина уринсиз суз кишини нечоглик кийин вазиятга тушириб куйиши мумкинлигини англадим.
Мен болалар дунёсига келиб, узимни-узим топдим. Мен болаларнинг дунёда хеч нима билан улчаб булмайдиган мехрини козондим.
Болалар дунёсига ошно булиб нима йукотдим?
Топган нарсаларим олдида йукотганларим заррачадек. Фельетончилик давримда юридик институтига хам кириб тахсил олдим. Тугри, балки хукукшунос булишим мумкин эди. Лекин мен болалар дунёсига кириб, ундан чикиб кета олмадим.

Nigora Umarova
08.08.2008, 15:52
Хакикатан,болаликнинг олами бегубор булади. Бола калби пок булганлиги учун хам укитувчисининг хар бир гапини конун деб тугридан-тугри кабул килади. :-)

Nigora Umarova
08.08.2008, 15:54
Сиз уз асарларингизда очкузлик, худбинлик, хасад каби ёмон иллатларга карши курашасиз. Бирон натижага эришдингизми?

Xudoyberdi To'xtaboyev
08.08.2008, 16:17
Сиз уз асарларингизда очкузлик, худбинлик, хасад каби ёмон иллатларга карши курашасиз. Бирон натижага эришдингизми?

Афанди бозордан битта куй сотиб олиб келаётса, йул буйи одамлар жуда орик куй олибсиз, энди буни яхшилаб ем бериб бокасиз-да. деявериб жонига тегиб кетишибди. Охири уйига келиб, охурни ем билан тулдириб куйибди-да, куйни доим пайпаслаб курармиш, семираяптимикан, йукмикан, деб... Зур гап-а?
Буни улчаб булармикин?! Буни аввало менга келаётган хатлардан биламан. Колаверса, баъзи бир мактабларга кайта учрашувларга борганимда болалар маънавий дунёсидага узгаришларни кузатаман..
21 йилдан бери Узбекистон телевидениясида утказилаётган "Уйла, изла, топ" курсатувига раислик киламан. Аввалги авлод билан бугунги кун болаларининг дунёсини солиштираман. Улар укиётган асарлар таъсири борми, шуни кузатаман. Ёзаётган асарларим таъсирини хам мана шу улчовларда улчашга харакат киламан.
Ёзувчи уз асарларининг натижасини китоблар тиражининг таркалиш тезлиги билан улчайди. Буни китобларим 30 дан ортик тилга таржима килинганида, кайта-кайта нашр килинаётганида кураман. Биргина "Сарик девнинг улими" ХХХХХ нашрни курди. Сунгги йилнинг узида Францияда, Туркияда босилиб чикди. Якинда набирам Отабек хурсанд булиб келиб колди:"Интернетда укидим, дунёдаги энг куп укилаётган 10 та болалар романлари руйхати эълон килишибди. Унда сизнинг романларингиз туртинчи булиб турибди, сизни табриклагани келдим, деди. Бундан катта бахт, топилма буладими?!...

Nigora Umarova
08.08.2008, 16:22
Хар биримизнинг болалигимиз айнан сизнинг китобларингиз таассуротлари билан утган. Сиз бир неча авлод болаларини курдингиз. Аввалги авлоднинг кай бир жихатини бугунги болаларга урнак килиб курсатгингиз келади? Бугунги болалардаги кайси хислат сизни хавотирга солади?

Xudoyberdi To'xtaboyev
08.08.2008, 17:07
Хар биримизнинг болалигимиз айнан сизнинг китобларингиз таассуротлари билан утган. Сиз бир неча авлод болаларини курдингиз. Аввалги авлоднинг кай бир жихатини бугунги болаларга урнак килиб курсатгингиз келади? Бугунги болалардаги кайси хислат сизни хавотирга солади?

Бу менинг кузатишларимдаги энг нозик нукталар. Самимият, очиккунгиллик, бир-бирига хурмат,бир-бирини тушуниш ва эхтиёт килиш нисбатан пасайгандай булди. Урнига нима келди? Сунгги йилларда Европада бунга жуда чиройли ном топишибди: эгоцентризм кириб келди:"мен хаммадан яхшиман, мен хаммадан акллиман, мен яхши ейишим керак, мен энг яхши кийимларни кийишим керак, мен бошкалардан яхширок биламан, шунинг учун мен институтга кириб укишим керак, мен мана бу кишидан акллирокман, шунинг учун бу лавозимга у эмас, мен утиришим керак". Шу каби узига юкори бахо бериш кайфияти болаларимиз рухиятини эгаллаб боряпти. Мана хозир четдан бизга жуда куп нарсалар кириб келяпти: биров фильмини, биров техникасин, биров технологиясини киритяпти, кимдир компьютер олиб келяпти. Бунинг оркасида хар бирининг уз нияти бор, эътикоди, уз дунёкараши, нуктаи назарини утказишга интилиш мавжуд. Мана шундай бир вактда биз болаларимиз калбини эхтиёт килишимиз, аждодларимиздан етиб келган кадриятларимизни асраб колишимиз керак. Чунки миллатни миллат киладиган нарса- унинг маънавий кадриятлари. Шунинг учун ёшларимизни четдан келаётган барча тажовузлардан саклашимиз керак. Болаларни таърифлаш учун жамиятдаги хамма болани урганиб чикиш шарт эмас. Шу уринда Тургеневнинг бир гапини эслаш лозим: "Урмонни урганиш учун барча дарахтни кучоклаб чикиш шарт эмас. Битта дарахтнинг узини урганиш кифоя". Бунинг учун узига тук бир оиладаги фарзандга муносабатни урганиш етарли. Аввало бу боладан кандай кино кураётганлигини суранг. Баъзи бунда оилаларда бирор марта макол ишлатилганлигини эшитмайсиз. Уларда чиройли узбек сузлари ишлатилмайди. Бу оилада бировларга мехр-окибат утказиш камайиб кетган. Бу оилада эгоизм жуда кучайиб кетган.

Maestro
08.08.2008, 17:10
Диккат! Диккат! Диккат!
Фавкулодда холат!!!
Цитата:

Сообщение от Maestro

Мухтарам адибларимиз билан сухбатга параллел равишда азиз мехмонларнинг ҳаёти ва ижодига тегишли бир савол берилса-ю, форумчилар унинг жавобини топишга ҳаракат қилиб кўришса?
Ха энди, бу ҳам бир таклифда...


Форумдошларимиз вакилининг биз учун кимматли булган таклифларини назардан кочирмай форумдошларимизга савол:

Тўгри жавоб муаллифига адиб дастхати туширилган китоб такдим килинади.


Жавобни бугун соат 17-00 гача беришингизни сураймиз.
Чунки эртага адиб билан мулокат уюштирилади.

Цитата:

Сообщение от Maestro


Худойберди Тўхтабоевнинг "Сарик девни миниб" асари неча марта кайта нашр этилган ва китобнинг умумий адади канча?


Аввало, мен бу саволни мисол тариқасида келтирган эдим;-). Нигорахон, нозик жойдан тутдингиз... Соат 17-00 яқинлашиб қолганлигини инобатга олиб, қуйидаги фикримни қолдираман:

"Адиб Худойберди Тухтабоевнинг "Сариқ девни миниб" асари бошқа тилларга ҳам таржима қилинганлиги эътиборга олиб, неча марта нашр этилганлигини ва асарнинг барча тилларда чоп этилган умумий ададини аниқлаш мендек оддий китобхон учун нихоятда мушкул...

Чамамда, мазкур асар ўзбек тилида 10 мартадан кўп қайта нашр этилган бўлса керак. Адиб асарлари рус тилига асосан УМЕРОВ Эрвин Османович томонидан таржима қилиниб, рус тилида "Пионер", "Молодая гвардия", "Детская литература", "Ёш гвардия", "Юлдузча" ва бошқа босмахоналар томонидан бир неча бор қайта нашрдан чиқарилган. Рус тилидаги китобларнинг умумий адади тахминимча 500 000 нусхадан ортиқ.

Турк тилига Ансар Ботир томонидан таржима қилиниб, нашр эттирилган.
Француз тилига Шавкат Холмуродов томонидан 2005 филда таржима қилиниб, нашрдан чиққан. Италиан тилига италиан ёзувчиси Жанни Родари ташаббуси билан 1972 йилда таржима қилинган. Бундан ташқари украин тили ва бошқа бир қатор тилларда чоп этилган.
Шулардан келиб чиққан ҳолда, асарнинг умумий адади 1млн. нусхадан ортиқ бўлса керак деб ҳисоблайман.
Ноаниқ жавоб учун адибдан узр сўрайман.
(Мен учун шапати бўлди....)"

Nigora Umarova
08.08.2008, 17:10
Хар бир ота-она бу йуналишда нима килиши керак?

Xudoyberdi To'xtaboyev
08.08.2008, 17:17
Хар бир ота-она бу йуналишда нима килиши керак?

Хар бир нарсадан куз юммаслик керак. Бугунги кунда мафкуравий дивверсия мавжуд. Чет элларда эркак эркакка уйланяпти, ота уз болаларидан кечиб кетяпти ёки боласини 16 ёшга кириши билан кучага чикариб юборяпти, бу куринишлар бизга бутунлай бегона булган, улардан миллатимизни саклашимиз лозим. Хар бир ота-онанинг вазифаси узбекни узбек килиб турган урф-одатларни болалар онгига сингдиришда куринади.

Nigora Umarova
08.08.2008, 17:24
Аввало, мен бу саволни мисол тариқасида келтирган эдим;-). Нигорахон, нозик жойдан тутдингиз...
"Адиб Худойберди Тухтабоевнинг "Сариқ девни миниб" асари бошқа тилларга ҳам таржима қилинганлиги эътиборга олиб, неча марта нашр этилганлигини ва асарнинг барча тилларда чоп этилган умумий ададини аниқлаш мендек оддий китобхон учун нихоятда мушкул...

Чамамда, мазкур асар ўзбек тилида 10 мартадан кўп қайта нашр этилган бўлса керак. Адиб асарлари рус тилига асосан УМЕРОВ Эрвин Османович томонидан таржима қилиниб, рус тилида "Пионер", "Молодая гвардия", "Детская литература", "Ёш гвардия", "Юлдузча" ва бошқа босмахоналар томонидан бир неча бор қайта нашрдан чиқарилган. Рус тилидаги китобларнинг умумий адади тахминимча 500 000 нусхадан ортиқ.

Турк тилига Ансар Ботир томонидан таржима қилиниб, нашр эттирилган.
Француз тилига Шавкат Холмуродов томонидан 2005 йилда таржима қилиниб, нашрдан чиққан. Италиан тилига италиан ёзувчиси Жанни Родари ташаббуси билан 1972 йилда таржима қилинган. Бундан ташқари украин тили ва бошқа бир қатор тилларда чоп этилган.
Шулардан келиб чиққан ҳолда, асарнинг умумий адади 1млн. нусхадан ортиқ бўлса керак деб ҳисоблайман.
Ноаниқ жавоб учун адибдан узр сўрайман.
(Мен учун шапати бўлди....)"

Мавзуимизга энг эътиборли эканлигингизни исботладингиз.
Имкони булганда энг эътиборли форумчи номинациясини берган булардим. :clapping:

Nigora Umarova
08.08.2008, 17:26
Сухбатнинг давоми душанба куни 11 августда эълон килинади...
Эътиборингиз учун рахмат.

Maestro
08.08.2008, 17:29
Мавзуимизга энг эътиборли эканлигингизни исботладингиз.
Аминман-ки, мендан ҳам эътиборлилар бор (балки, объектив сабабларга кўра форумга айнан шу пайтда ташриф буюриш имкониятлари бўлмаётгандир). Ҳали бундан-да аниқроқ ва тўлиқроқ жавоблар бўлиши эҳтимоли юқори...
(лекин, шарт бўйича жавобни бугун 17-00 гача бериш керакмиди-ей...;-))

Nigora Umarova
08.08.2008, 19:21
Мавзуимизга энг эътиборли эканлигингизни исботладингиз.
Аминман-ки, мендан ҳам эътиборлилар бор (балки, объектив сабабларга кўра форумга айнан шу пайтда ташриф буюриш имкониятлари бўлмаётгандир). Ҳали бундан-да аниқроқ ва тўлиқроқ жавоблар бўлиши эҳтимоли юқори...
(лекин, шарт бўйича жавобни бугун 17-00 гача бериш керакмиди-ей...;-))

Балким...
Бирок шартни Сиз бажардингиз.

Atham Mirazizov
09.08.2008, 07:57
Мен болага эртарок узини англашига ёрдамлашиш керак деган фикрни узимга шиор килиб олганман.
Хурматли Xudoyberdi Toxtaboyev, Сиз менинг болалигимдан хотирамда қолган завқли ва ибратли китобларнинг муаллифисиз! Сизга чин дилдан ўзимнинг чуқур ташаккуримни билдираман. Қизиғи шундаки биринчи бор Сариқ девни минибни рус тилидаги нашри (Верхом на желтом диве) тасоддифан қўлимга тўшиб қолиб мени бутунлай ўзига "тортиб" кетувди. Кейин эса Сариқ дени ўлимини атайин қидириб топувдим. Йиллар ўтиб хализгача Хошижоннинг саргузаштларини эслайман ва менинг шахсим тикланишига ижобий таъсирини тан оламан.
Хурматли Худойберди ака, Сизга яна бор катта РАХМАТ! Соғ-саломат бўлинг!

Нигорахон, Сизга хам форумда қизиқарли "учрашувлар" учун ташакккур.

Nigora Umarova
11.08.2008, 11:10
Купчилик ёши катталар бугунги кун ёшларидан нолиётганларининг гувохи буламиз. Бугунги кун ёшлари. Улар нимага купрок эътиборни каратишлари керак?

Xudoyberdi To'xtaboyev
11.08.2008, 11:11
Якинда юртбошимизнинг «Юксак маънавият- енгилмас куч» китобларини укиб чикдим.
Унда бугунги кунда бизга тахдид солаётган омиллар баён этилган ва асосий эътибор маънавиятга каратилган. Янгилик ва эскилик уртасида кураш доимо булган ва булиб келади. Бу холат утиш даврида айникса, кучли сезилади. Бугунги кундаги ёшларимизда миллий кадриятларимизга интилиш пасайиб бормокда. Европадан кириб келган эгоцентризм кучаймокда. Авваламбор миллий кадриятларга эътиборни кучайтиришимиз маънавиятимизни ривожлантиришнинг асосий омилларидан биридир. Миллий кадриятлар аждодларимизни миллат килиб ушлаб келган, уларни дунёга курсатган урф-одатлар, турли анъаналар, афсона, эртак, макол-маталлардир. Мана шу нарсаларга эътиборнинг сусайганлиги юртбошимизни ташвишга солган. У киши : «Юксак маънавият булмаса миллатимизниг атрофини бизга ёт булган мафкуралар эгаллаб олади»,- дейди. Миллатимизнинг энг гузал урф-одатларидан бири - хамкорликда яшаш, бир-бирига нисбатан мехр-мухаббатли булиш. Мана шуни унутмаслигимиз даркор.

Nigora Umarova
11.08.2008, 11:12
Ёзувчи уз дунёсини, хаётга муносабатини яратаётган кахрамонлари такдирида курсатишга интилади. Шу маънода китобхонингиздан яширадиган сирингиз буладими?

Xudoyberdi To'xtaboyev
11.08.2008, 11:13
Булади. Маълумки табиатдаги шамол-елни дарахтнинг учидаги барги билганидек, жамиятдаги узгаришларни хам биринчи булиб ёзувчи сезади. Бирок, хамма гапни айтиб булмайди. Узингиз уйланг, мана шу одам ута разил. Лекин уни олдига бориб, сен разилсан, деб куринг-чи, шапалок тортиб юборади. Шу уринда Азиз Несиннинг бир хикояси ёдимга тушди. Унинг кахрамони эрта билан туриб, бугун факат рост гапни айтаман, деган карорга келибди. У хотинига караб, сен аблахсан, шунчалик катта харж киласанки, мени майиб килдинг дебди., хотини дод солиб йиглаб юборибди. Кучага чикиб композитор кушнисига тукнаш келибди-да, унга караб сендан тинчлик борми, доим бакирганинг бакирган, овозинг чиройли булса хам майли эди, дебди. Шу куйи кун буйи дуч келган одамга кунглидаги бор гапни айтиб кетаверибди. Карангки, кечкурунга бориб 5-6 киши тупланиб уни роса дуппослашибди. Демак, рост гапни хамма вакт айтиб булмас экан, рост гапнинг хам меъёри булиши керак.
Шу уринда яна бир ривоят ёдимга тушди. Бир подшо чиройли суз айтиш мусобакасини утказиш ниятида аъёнларини чакириб шартни эълон килибди. Бир донишманд чикиб, «Ёмонлик килманглар, ёмонлик кетидан ёмонлик келади», дебди, утирганларга бу маъкул келиб, карсак чалишибди. Навбати билан хама уз фикрини баён этибди. Охирги аъён «яхшилик килинглар, яхшилик кетидан яхшилик келади», дебди. Утирганлар урнидан туриб кетиб карсак чалибдилар. Подшо хам узок карсак чалибди ва мукофотни шунга беришга карор килибди. Нима учун бу карорга келдингиз, деган саволга у: «Хар иккала хикматнинг маъноси бир, лекин улардан иккинчиси жуда чиройли. Ёмонлик дейилганда калбимдан бир совук тулкин утди, яхшилик дейилганда калбимдан чарагонлик утди»,- деб жавоб берибди. Демак, Суз айтиш санъати ёзувчи учун жуда мухим, инсон калбидаги хама нарсани айта олмайди, айтса чиройли килиб айтиши керак. Ёзувчининг вазифаси сузни чиройли ишлатишда.
Яна бир мисол айтай: «Бир йигит токка якин жойда яшаркан. Кунлардан бирида у ярадор айик болани куриб колибди-да, уни олиб келиб парвариш килибди. Хотинига эрининг бу иши бошидан ёкмапти, у кайта-кайта бу сасикни качон йукотасиз, жонимга тегиб кетди-ку деяверибди. Охири бу гап бир неча марта такрорлангач, йигит оиладаги тинчликни саклаш учун айикни урмонга кайтаришга карор килибди. Айик кетиш олдидан болта келтириб аёлнинг кулига бериб, «Менинг бошимга шу билан урмасанг кетмайман», дебди. Аёл айикнинг бошига болта билан бир урган экан, у укириб, урмонга кириб кетибди. Бир неча ойдан сунг айик келибди ва бошини аёлга курсатиб, «Бошимдаги яра битди, бирок калбимга етказган жарохатинг битмади», дебди». Киличдан етган заха кетар экан, лекин тилдан келгани битмас экан. Бундан, хар бир сузни айтаётганда уйлаб, урни билан айтиш кераклиги келиб чикади.

Nigora Umarova
11.08.2008, 11:14
Болалар дунёсида юриб, катталар орасида булиш сизга огирлик килмайдими?

Xudoyberdi To'xtaboyev
11.08.2008, 11:16
Огирлик килади, жуда-жуда кийналаман. Хакикатан, болалар орасида юриб маза киламан. Улар орасида худи чаманзорда юргандек юраман. Лекин, катталар худди чангалзорда юргандек эхтиёткорлик билан юради. Улар хар бир хатти-харакатини уйлаб килади, хар бир сузини эхтиёт булиб айтади, хар бир харакатидан манфаат излайди.

Nigora Umarova
11.08.2008, 11:16
Мана шундай мураккаб инсоний муносабатлар орасида юрган ёзувчи, кандай килиб асарларингизда болалардаги самимийлик, оддийлик, асосийси, соддаликни бера оласиз?

Xudoyberdi To'xtaboyev
11.08.2008, 11:16
Инсоннинг уз эътикоди булиши керак. Одамни ушлаб турган турт устундан бири, юкорида таъкидлаб утганимдек, эътикоддир. Болалар дунёсидаги манна шу холатларга каттарок эътибор беришга интиламан. Катталардаги иллатлар билан тукнашганимда, бу кишининг тарбиясида нимадир булган деган хулосага келаман. Агар болаликдан ота-онангдан, жамиятдан яхши нарсани ололмасанг, катта булганингда яхши яшашга канчалик интилма, бунга эришолмайсан. Эътикодни болаликдан саклашинг керак. «Сарик девни миниб» романим айнан мана шу асосга курилган.
Фельетон ёзишим болаликдан амалдорларга булган нафратим ифодаси эди.

Nigora Umarova
11.08.2008, 11:17
Очикрок айта оласизми, болалигингизда нима булганди?

Xudoyberdi To'xtaboyev
11.08.2008, 11:17
Мен бувим ва бобомнинг кулида тарбия топганман дедим. Бунга сабаб эса… Отам Тухтабой Кукон хонлигининг улпончиси Боёнбойнинг набираси булган. Бобом Насриддинбой отдан йикилиб оламдан утгандан сунг 17 яшар отамни уйлантириб куйишган экан. Ушанда онам Сорабиби 15 ёшда эканлар. Туйларидан куп утмай кулок килиш харакати бошланиб, кишлокнинг энг катта бойи сифатида отам Украинанинг Херсон вилоятига жунатиладиганлар руйхатига тушган эканлар. Бунинг хабарини топган тажрибасиз, ёш отам онамни олиб бош олиб чикиб кетганлару, турли жойларда кочиб юрганлар. Бу орада мен тугилганман. Биз Жура тогамнинг уйларидан куним топиб юрган кезларимиз, чакув булган шекилли, ун чоглик отлик ховлига бостириб киришди. Погонлари ялтираб турган бир нечта милция ходимларининг отамни судраб олиб чикиб кетишгани, унинг йикилиб тушгани, тепкилангани, бирдан огзидан гарк этиб кон келгани хеч качон куз унгимдан кетмайди. Шу куни мен бир йула хам отамдан, хам онамдан айрилдим. Украинага хайдаб кетмасликлари учун отамни хали кабрга куйишмасдан туриб онамни узидан 40 ёш катта, беш боласи бор уста Абдукодир деган одамга никохлашган. Мен ушанда 2 ёшга кирмаган эдим. Лекин уша кунги вокеа хотирамга мухрланиб колиб, мени бир умр таъкиб этиб келди. Мен бекорга фельетончи булмадим. Мен зулмга Карши курашишим шарт деб билардим. Фельетонларимда рахбариятдаги иллатларни аямай «урардим».
Рухимда икки хил холат бор эди. Ботир эдимки, хеч кимдан куркмай ёзаверардим, куркок эдим, хаммадан купрок материал, далил туплардим. Англадимки, куркоклигим онамнинг корнида у кочиб юрганда шаклланганимдан экан.

Nigora Umarova
11.08.2008, 11:18
Демак, болалар дунёсига юз буришингизга хам нимадир каттик таъсир килган булса керак?

Xudoyberdi To'xtaboyev
11.08.2008, 11:18
Бунга бир кишининг доно маслахати хам сабаб булди. У менга шундай деди: «Жамиятнинг иллати шу жамият билан тугилади, шу жамият билан улади. Бир жамиятда иллат купрок булади, бошкасида эса камрок. Агар сен бита фельетон ёзсанг, биттасини бошини ёрасан. Сенинг харакатинг, рогаткага кесакни куйиб, танкка караб отиш билан баробар. Танкни тухтата олмайсан. Харакатинг зое кетади. Шунинг учун сен роман ёз. Агар роман ёзсанг, унинг таъсири кучли булади, купга-миллионларга тегади». Бу оддий бир укитувчининг угити эди. Мана шу инсоннинг донишмандларча берган насихати билан 1972 йилда фельетончиликни ташлаб, болалар дунёсига утиб кетдим.

Nigora Umarova
11.08.2008, 11:19
Сиз асарларингизда самимийликни, оддийликни таргиб киласиз. Айтингчи, мана шундай оддийлик рухида усган бола катта булиб бадхулклик билан тукнашганда, довдираб колмаслик учун нима килиш керак?

Xudoyberdi To'xtaboyev
11.08.2008, 11:21
Сиз асарларингизда самимийликни, оддийликни таргиб киласиз. Айтингчи, мана шундай оддийлик рухида усган бола катта булиб бадхулклик билан тукнашганда, довдираб колмаслик учун нима килиш керак?

Тугри, бундай холат мавжуд. Лекин жамиятда покиза одамлар куп, шулар орасида яшайверади. Оллох берган турт хусусият билан дунёга келган инсон калбидаги уша хусусиятлар ёрдамида яшайди. Тугри, жамиятда 10-15 фоиз эгоцентризм билан касалланган одамлар бор. Лекин колган 80 фоизи маънан бой одамлардир. Тугри, улар моддий жихатдан бой булмаслиги мумкин, лекин бойлик моддийлик улчови билан эмас,маънавият билан улчанишини эсдан чикармаган маъкул. Козокларда бир макол бор: «Одамнинг яхшиси бировга бергани билан мактанса, одамнинг ёмони олгани билан мактанаркан». Агар асарларим билан сухбатимиз бошида тилга олган болалар дунёсидаги туртта туйгуни асраб колишга хизмат килаётган эканман, дунёдаги энг бахтли одам менман.

Nigora Umarova
11.08.2008, 11:21
Ёзувчилик бу сизга касбми ёки узлигингизни намоён этиш воситасими?

Xudoyberdi To'xtaboyev
11.08.2008, 11:22
Ёзувчилик бу сизга касбми ёки узлигингизни намоён этиш воситасими?

Мен учун бу касб эмас, айтганингиздай ундан кунгил изхори сифатида фойдаланиб келдим. Касб оркали одатда рузгорингни тебратасан. Менинг тирикчилигим романларим оркасида утмади. Яхши буларди агар ёзувчилик касб булганда Нашриётларда, журналларда, жамгармаларда ишладим. Бу ишларга куп вакт сарфладим. Натижада дилимдаги гапнинг ярмини хам айта олмадим.

Nigora Umarova
11.08.2008, 11:23
Болалигингиздаги кайси хатоингиз учун кейинчалик афсусландингиз?

Xudoyberdi To'xtaboyev
11.08.2008, 11:24
Болалигингиздаги кайси хатоингиз учун кейинчалик афсусландингиз?

Бундай хатолар бор. Улар гох узимдан, гох ота-онам, тарбиям иштирокчилари томонидан утган. Мен ва менинг тарбиячиларим иштирокида утган биринчи хатоим: менга Оллох бировларга Суз айтиш санъатини хадя этган экан, улар менга буни эртарок англаб етишимга ёрдам беришмади. Атрофимдагиларнинг хатоси шундан иборат булдики, Кукон педагогика билим юртини битиргунимча, бирор бир бадиий китоб укимаганман, дунёкарашим бувимнинг эртаклари билан шаклланди. Характеримда яна бир камчилигим бор эди. Мен тортинчок ва уятчан эдим. Ортикча уятчанлик эса инсонга зарар келтиради. Айтадиган гапингни айта олмайсан, киладиган ишингни килолмайсан, ичингдагини юзага чикаролмайсан. Натижада, шахс узининг ички дунёсида колиб кетади. Бу менинг хатоим эмас, балки тарбиямдаги хато.
Мисол айтай. Етти ёшлар чамаси вактимда бувим кулимга узумли тугун бериб, кушни кишлокдаги холамни куриб келишга юборди. Холлам мени яхши кутиб олдилар. Нон ёпилди, мошкичири пиширилди. Уртага куйилди. Егим келаяпти-ю, бирок уялиб кул узатмадим. Холаваччам хазил аралаш «Бунинг корни тук, уйидан туйиб келган»,-деди. Тугри, дедиму индамай утиравердим. Узумни хам ювиб келиб уртага куйиб ейишди, мен тегмадим. Урин солиниб, хамма уйкуга кетди. Корним оч, кузимга хеч уйку келмайди. Хонада турган нон идишидан янги ёпилган ноннинг иси келяпти. Охири чидай олмай, ярим кечада урнимдан туриб идишдан нон олдим. Бирдан кулимдаги копкок тушиб кетди. Холам уйгониб кетди-ю, мени мушук деб уйлаб, «пишт-пишт» деб колди. Мени мушук деб уйлай колишсин дея дарчадан узимни ташкарига отдим. Буни курган холам «Вой улсин, дадаси, худди эчкидай келадиган мушук-а!»,- дедилар. Мен овоз бермадим. Натижада тонгга кадар оч, юпун, дийдираб ховлида утириб чикдим. Ушанда нондан егим бор эди, мошкичиридан ейишим керак эди, унда менинг хам ризким бор эди, тортинчоклигим сабаб мен ризкимни емай, узимни угрига чикардим. Демак, ноурин тортинчок булиш керак эмас экан.

Nigora Umarova
11.08.2008, 11:27
Бугунги узбек болалар адабиётидаги холат сизни кониктирадими?

Xudoyberdi To'xtaboyev
11.08.2008, 11:28
Бугунги узбек болалар адабиётидаги холат сизни кониктирадими?

Йук. Тугри, бугун болалар учун озми-купми шеъриятнинг яхши намуналари яратилмокда. Лекин бугунги тез тараккий этаётган даврда шеъриятнинг узи камлик килади. Бизга наср керак.

Nigora Umarova
11.08.2008, 11:29
Болалар драматургияси-чи? Ахир асар сахнага чикса, уни бир курганда 500 бола томоша килади. Нима учун бу жанрда калам тебратмайсиз? Ахир асарларингизни инсценировка килиб хам яхшигина спектакллар яратиш мумкин-ку! Узингиз хам бу сохада жонбозлик килишингиз мумкин эди-ку?!

Xudoyberdi To'xtaboyev
11.08.2008, 11:30
Болалар драматургияси-чи? Ахир асар сахнага чикса, уни бир курганда 500 бола томоша килади. Нима учун бу жанрда калам тебратмайсиз? Ахир асарларингизни инсценировка килиб хам яхшигина спектакллар яратиш мумкин-ку! Узингиз хам бу сохада жонбозлик килишингиз мумкин эди-ку?!

Фикрингизни кабул килдим. Менда юмор бор. Мен бундан сахна санъати учун хам фойдаланишим мумкин эди.
Дуне буйича болаларга 24 жанрда асарлар эълон килиняпти. Биз техникаси, технологиясини сотиб олган мамлакатлар болалари ана шу адабиётлар таъсирида шаклланади. Фантастик асарлар, илмий, оммабоп, техникага оид адабиётлар жуда зарур. Бугунги адабиётимизнинг бир кисмини шеърият ташкил килса, колганини диний адабиёт ташкил килмокда. Китоб магазинларидаги дунёвий адабиётларнинг, яъни болалар дунёкараши, ахлокини, тафаккурини шакллантирадиган техника, хайвонот олами, усимликлар олами билан таништирувчи китоблар рус тилида. Узбек тилида босилаётган китоблар кичик-кичик эртаклар билан чегараланмокда. Куни кеча бир гапни эшитдим, бугун 280 болага битта журнал тугри келаётган экан. Улар хам асосан 14 ёшгача булган мулжалланган. 40 та болага битта китоб тугри келяпти. Уларнинг хам хажми жуда кичкина. Бу холат болалар китобхонлигининг пасайиб кетаётганлигига бош сабабчи хам. Босилаётган китобларнинг жанри асосан эртак. Усмирларга йуналтирилган китоблар жуда кам.
Шу уринда бир машхур гап ёдимга келди. Икки марта укишга ярамайдиган асар бир марта укишга хам ярамайди. Хозирда яратилаётган асарларнинг аксари икки марта укишга ярамайди. Натижада биз болаларимизнинг телевизор олдида думалаб ётиб катта булишига шароит яратяпмиз.

Nigora Umarova
11.08.2008, 11:31
Айнан шу холатлар болаларимиздаги адабиётга булган хаваснинг сунишига сабаб булмаяптими?

Xudoyberdi To'xtaboyev
11.08.2008, 11:33
Айнан шу холатлар болаларимиздаги адабиётга булган хаваснинг сунишига сабаб булмаяптими?

Фикрингизда жон бор. Бунинг сабаблари бир нечта. Биринчиси ота-оналарнинг бепарволиги, иккинчиси укишга арзирли янги асар йуклиги, учинчиси боланинг асосий вактини уринсиз телекурсатувлар олиб куяётгани, туртинчиси китоблар таргиботининг тухтаб колганлиги.

Nigora Umarova
11.08.2008, 11:33
Гапнинг очиги, сунгги йилларда фарзандларимизнинг аксари китоб укишдан кура купрок компьютер каршисида утиришга иштиёкманд булиб колишди. Тугри, фан-техника янгиликлари билан ошно булиш, янгиликларни эртарок эгаллаш яхши натижаларга олиб келади. Бирок, эътибор бериб кузатсангиз, компьютерда болалар уйнаётган уйинларнинг аксари жанг асосида курилган. Уларда боскинчилик, бировни енгиш, улдириш, кон тукиш кайфияти устун. Бу холатлар энди шаклланаётган боланинг кахри каттик, очкуз, худбин булиб колишига таъсир курсатмайдими?

Xudoyberdi To'xtaboyev
11.08.2008, 11:34
Гапнинг очиги, сунгги йилларда фарзандларимизнинг аксари китоб укишдан кура купрок компьютер каршисида утиришга иштиёкманд булиб колишди. Тугри, фан-техника янгиликлари билан ошно булиш, янгиликларни эртарок эгаллаш яхши натижаларга олиб келади. Бирок, эътибор бериб кузатсангиз, компьютерда болалар уйнаётган уйинларнинг аксари жанг асосида курилган. Уларда боскинчилик, бировни енгиш, улдириш, кон тукиш кайфияти устун. Бу холатлар энди шаклланаётган боланинг кахри каттик, очкуз, худбин булиб колишига таъсир курсатмайдими?

Буни мен хам анчадан бери хавотирда кузатаман. Уйда олти набирам бор. Буш колди дегунча уйим якинидаги «Ёш куч» богимизда мехнат килишга ундайман. Чунки мехнат инсоннинг иродасини чиниктиради, тарбиялайди. Компьютер уйинларига мен онгга келаётган захарли томчилар деб карайман. Компьютер оркали келаётган диверсия – бу. Бу каби уйинлар нафакат болаларнинг кахрини каттиклаштиради, шунингдек, бу кетишда биз миллатимизнинг асосий кадриятларини йукотиб куямиз. Лекин буни тухтатиб хам булмайди. Тухтатиб булмайди, дея жим утириш хам мумкин эмас.

Nigora Umarova
11.08.2008, 11:35
Аксар асарларингизнинг кахрамонлари усмирлик палласига кадам куяётганлар…

Xudoyberdi To'xtaboyev
11.08.2008, 11:36
Аксар асарларингизнинг кахрамонлари усмирлик палласига кадам куяётганлар…

13-17 ёш Оллох томонидан берилган хислатлар намоён буладиган энг ажойиб палла. Бу дунёнинг очилиш палласи. Болалик тухтамай узлаштираверади, усмирликда эса тахлил бошланади. Айнан мана шу паллада болаликдан келаётган катор гузалликлар нобуд булади. Бирок сунгги йилларда мана шу паллани бошидан утказаётган болалар рухиятини шакллантирадиган тузукрок бирор бир асар дунёга келмаяпти.
Тибет медицинасининг хулосасига кура одам кони она корнидан тушгунча бир хилда булиб, тугилгач, хар етти йилда узгариб тураркан. Коннинг холатига караб, инсоннинг рухияти хам узгараркан. Бу холат эса инсон иродаси, яшаш тарзига хам таъсир килади. Мен танлаган энг яхши ёш 13-17 ёшгача булган давр. Бу-дунёни эгаллаш даври. Бегубор болалик тугайди, масъулиятли давр бошланади. Фарзандларимиз мана шу уз уйига,дунёга сигмай колган бир даврида биз уларни компьютер билан ёлгиз колдиряпмиз.
Битта орзуим бор. Катор мамлакатларда усмирлар марказлари мавжуд. Улар атрофида ёзувчилар, педагоглар, санъатшунослар, спортчилар, социологлар, психологлар, шифокорлар бирлашган. Улар болалар дунёси билан боглик тадкикотлар олиб боришади, усмирлар дунёкараши, ва ахлокидаги узгаришларни урганишади. Бизда манна шундай ташкилот йук. Тугри «Камолот» ёшлар ташкилоти мавжуд, лекин у илмий эмас, балки ижтимоий йуналишда фаолият олиб боради. Аслида бу ташкилот хам ана шундай марказ ичига кириши керак. Агар шундай марказ очилса, мен жон деб ишлаган булардим. Усмирларни илмий-назарий тахлил этадиган марказ биз учун зарур. Марказ республика буйича тадкикотлар олиб бориб, натижаларини эълон килиб туриши, тавсиялар ишлаб чикиши лозим. Бугунги кунда куп амалий ишлар килиняпти, лекин улар назарий тахлил этилмаяпти. Бу жуда зарур.

Nigora Umarova
11.08.2008, 11:36
«Ёш куч» богингиз хакида хам эшитганмиз…

Xudoyberdi To'xtaboyev
11.08.2008, 11:38
«Ёш куч» богингиз хакида хам эшитганмиз…

Бир донишманд кария менга хажга боришинг, масжид куришинг, куприк куришинг, бир оилага бир коп ун олиб беришинг шарт эмас. Яхшиси топган пулингнинг 60 фоизини болаларга сарф килгин деган эди. Мен шу акидага бугунгача амал килиб келяпман. 16 йиллар илгари уйимиз якинидаги элетростанция кучиб кетди-ю, урни ахлатхонага айланди. Фарзандларим билан уни тозалаб кучатлар утказдик, бог яратдик, унга «Ёш куч» боги деб ном бердим. Хар йили шу богда анъанавий болалар китобхонлиги кунларини утказаман, шу кун болаларга ош тортаман.
Мен хар йили ёнимиздаги 106-мактабдаги бир-икки синфни оталикка оламан. Бу йил оталикка олган синфим 7-синфга утди. Улар то мактабни битиргунларига кадар уз хисобимдан синфдаги хар бир укувчига адабиётдан дарслик олиб бераман. Хар куни 3-4 болани кабул киламан. Улар келиб шеърларини укиб беришади, фикрлашамиз. Бу синфнинг рахбари Маргуба Исомиддинова хам укувчиларида адабиёт фанига нисбатан кизикиш уйгота олган. Укувчилар мактабдан чикиб албатта ёнимга кириб кетишади. Республиканинг турли вилоятларидан «Уйла, изла, топ» телекурсатувига келадиган болаларни кутиб оламан.
65 ёшимда, 70 ёшимда катта ош бердим. Хар гал 250-500 болани таклиф этдим. Хар ким уз улфатини чакиради-да…

Nigora Umarova
11.08.2008, 11:38
Демак, болалар сизнинг севимли улфатингиз экан-да…

Xudoyberdi To'xtaboyev
11.08.2008, 11:39
Демак, болалар сизнинг севимли улфатингиз экан-да…

Болаларга караб, уларнинг фикрлашларига, гап-сузларига караб хаётни урганаман. Чунки хар бир болада оиладаги мухит, ота-онанинг аксини куриш мумкин. Улар билан сухбатлашиб рухим енгил тортади. Асарларим кахрамонларининг гап- сузларини, хаётга карашларини, психологиясини шу болаларнинг хатти-харакатидан урганиб оламан.

Nigora Umarova
11.08.2008, 11:40
Бундан 10-15 йил олдинги болаларнинг рухияти, фикрлаши, узини тутиши, хаётга караши кескин фарк килади. Бугунги кун болалари ута аклли…

Xudoyberdi To'xtaboyev
11.08.2008, 11:42
Бундан 10-15 йил олдинги болаларнинг рухияти, фикрлаши, узини тутиши, хаётга караши кескин фарк килади. Бугунги кун болалари ута аклли…

Дарвоке, бугунги кун боласи жуда хушёр, уз-узини англаб, хаётдаги максадини аник куйган болалардир. Турли каналлардан турли хил ахборотни узлаштиргани учун хам хаётга узгача назар билан карайди. Аввал биз хабарни факат радио оркали тинглардик. Кечаги хабар бугун эшитиларди. Хозир эса ахборот тезлик билан етиб келади. Болаларимиз чет тилини урганиб хорижга чикишни орзу килади. Айримлари она тилидан ташкари бошка хорижий тилни хам билади, бадиий адабиётни хорижий тилда укийдиган болалар хам бор. Китоб укиган боланинг хаётга караши кенг камровли булади. Шунинг учун хам бугунги кун болаларидан умидимиз катта.

Nigora Umarova
11.08.2008, 11:47
Хурматли адиб, айтингчи "Қасоскорнинг олтин боши" асари каби бошқа асарлар яратилганми? Ушбу асарнинг давоми бўлиши мумкинми?

Xudoyberdi To'xtaboyev
11.08.2008, 11:48
Хурматли адиб, айтингчи "Қасоскорнинг олтин боши" асари каби бошқа асарлар яратилганми? Ушбу асарнинг давоми бўлиши мумкинми?

«Касоскорнинг олтин боши» асари тугалланган асар. Келажакда тарихий мазмунда миллий озодлик харакати йулбошчиси фаргоналик Мадаминбек (Мухаммадаминбек) хакида роман яратмокчиман.

Nigora Umarova
11.08.2008, 11:49
"Касоскорнинг олтин боши"ни ёзишингизга нима туртки бўлган? Намоз Примкул ўгли - тарихий шахс. Качон ва каерда Намоз ботирнинг такдири хакида эшитгансиз ва у хакида асар ёзиш фикри тугилган? Умуман, асосан мустамлакачиларга карши курашган бундай шахс хакида асар ёзиш совет тузуми даврида кийинчиликларни келтириб чикармаганми?

Xudoyberdi To'xtaboyev
11.08.2008, 11:50
"Касоскорнинг олтин боши"ни ёзишингизга нима туртки бўлган? Намоз Примкул ўгли - тарихий шахс. Качон ва каерда Намоз ботирнинг такдири хакида эшитгансиз ва у хакида асар ёзиш фикри тугилган? Умуман, асосан мустамлакачиларга карши курашган бундай шахс хакида асар ёзиш совет тузуми даврида кийинчиликларни келтириб чикармаганми?

1972-1973 йилларда марказий телевидения оркали «Капитан Тенкенц» деган куп серияли фильм куйилди. Фильм мазмуни шундан иборат эдики, Тенкенц жангларда катнашади ва уз юртига келиб халкига нисбатан адолатсизликка ва ёвузликларга дуч келади. Собик капитан Тенкенц бу ёвузликларга нисбатан курашади, камокка тушади ва камокдан кочиб яна халкининг манфаати учун курашни давом эттиради. Фильм намойиши бир хафта давом этди. Углимнинг укитувчиси углим мактабдаги дарсдан кочаётганлиги хакида шикоят килиб колди. Хайрон булдим, чунки фарзандим эрталаб биз билан бирга эрталаб мактабга деб чикиб кетарди. Маълум булишича, бир соат дарсдан кейин нафакт углим, балки синфидаги барча болалар фильмнинг бошланиш вакти -10 ларда дарслардан кочишаркан. Шулар катори углим хам уйнинг калити йук, деразани очик колдириб, дераза оркали ошиб тушиб фильмни курар ва биз келишимизга якин мактабдан келган одамдек булиб турар экан. Укитувчи билан сухбатда англаб етдимки, демак одамларда миллий кахрамонларга нисбатан эхтиёж пайдо булибди. Шуларни инобатга олиб Намоз ботир хакидаги романга кул урдим. Капитан Тенкенц бир неча марта камокдан кочган булса, Намоз ботир бу ишни куплаб амалга оширган. 40 метрли лахад казиб узига ухшаш 30 га якин осишга махкум килинган ва Сибирга сургуни эълон этилган махбусларни кочишини уюштирган.
Болалигимда бобом билан Самаркандга борганимда бобомнинг ошнаси Намоз ботир хакида бобомга суйлаб берганида мен уни эртак деб кабул килган эканман. Намоз ботир хакида маълумот туплаш жараёнида анна шу хотиралар хам эсга тушди. 1976-78 йилларда Самарканднинг Каттакургон туманига борганимда Намоз Пиримкул углини курган-билган Дом бува билан учрашдим. Дом бува Намоз ботир хакида курган-билганларини, уша пайтда улар ок подшонинг думасида махаллий вакил булиб хизмат килганликларини айтиб бердилар. Бу орада Самарканднинг «Ленин йули» газетасида тарихчи олим , манбашунос Наим Норкуловнинг Намоз Ботир хакидаги 20 та маколаси эълон килинди. «Гулистон» журналида Намоз Пиримкул угли хакида тарихчи олим Хамдам Содиковнинг маколаси чоп этилди. Бундан ташкари Намоз ботирни болалигида курган-билган инсонлар билан сухбатлашдим, улар оркали Намознинг юрган йулларини, жанг олиб борган жойларини топдим. Тахминий харита туздим. Материалларни туплаш жараёнида Самарканд компартиясининг уша пайтдаги обком секретари Бектош Рахимовга мурожаат килдим. Бектош Рахимов мени самимий кабул килиб,- «Агар Намоз ботир хакида романингизни ёзиб булиб, китоб холида чикарсангиз, Самарканднинг энг чопкир тулпорни Самарканд ахолиси номидан сизга халк кахрамонини тасвирлаб берганингиз учун инъом киламан»- дедилар. Маълум булишича, куп адиблар Намоз Пиримкул угли хакида асар ёзиш учун улардан ёрдам сураган ва материаллар туплашган, бирок бу ишни чала ташлаб кетган эканлар. Бектош Рахимов бир нарсани алохида таъкидлаб гапириб бердилар: «Менинг рахбарлик лавозимида ишлашимга Намоз Пиримкул углининг кайсидир жихатдан хиссаси бор». Мен хайрон булдим. Хайратланишимни куриб, улар гапларида давом этдилар: «Болалигимизда энг куп уйнайдиган уйинимиз «Намоз-намоз» уйини эди. Шунда мен албатта Намоз булардим. Бир болани чунтакларини ёнгок-майизга тулдирардик. У бола «бой», ёнгок-майиз бойнинг «тилла ва кумуш тангалари» буларди. Биз «бой»нинг йулини тусиб, бойликларини «бечора камбагаллар»га таркатардик. Рахбарлик хусусияти менда болалигимда шаклланишига Намоз ботир анна шундай хисса кушган».
Ишларимни тугатишимга 2-3 кун колганида область милициясига чакириб колишди ва бошлигининг хонасига олиб киришди. Турда басавлат бир киши утирарди. У менинг нима ишлар килиб юрганлигим Билан кизикди. Мен «Гулхан» журналидан эканлигимни ва Намоз Пиримкул угли хакида роман учун материал йигиб юрганимни айтдим. У мени хеч кандай шубхали иш килиб юрмаганлигимни билиб куйиб юборди. Кейинчалик билсам у КГБ ходими экан. Бунга тулик ишонч хосил килишимга куйидаги яна бир вокеа сабаб булди. Материалларни бир папкага туплаб, Тошкентга кайтаётганимда поездда бир йигит мен билан куюк сураша кетди. Мени газета-журналлардаги маколаларим, хикояларимни мунтазам укиб боришини, узи Тошкентда тахсил олишини айтди. Йулда зерикиб кетмаслигимдан хурсанд булдим. У билан анча вакт гаплашиб кетдик ва чарчаб ухлаб колдим. Эрталаб туриб карасам хамрохим йук. Бу-ку майли, хаммадан хам материаллар туплаб куйган папкам йук эди. Проводникдан хамрохимни сурасам уч станция олдин тушиб кетганлигини айтди. Алданиб колганлигим, ойлаб туплаган материалларимни угирлатганим менга жуда алам килди. Уларни кишлокма-кишлок юриб, Намозни билган хар бир инсон билан сухбатлашиб, Намоз юрган хар бир сукмокнинг харитасини чизиб, якинлари билан сухбатлашиб туплаган эдим-да!..
Материалларни кайтадан туплашга тугри келди. Материалларни кайтадан туплаётганимда Намоз ботирнинг бир канча кабрига дуч келдим. Буни аниклаш учун яна Дом бувага мурожаат килдим. Улар Намознинг калласиз жасади олиб келингач(тананинг калласини чор хукумати аскарлари маъмуриятга хакикатан Намоз улганлини курсатиш учун олиб кетишибди), махаллий ахолининг йигитлари пахлавонни калласиз жасадини ерга куйилишига норози булиб, уз каллаларини кесиб тана билан кумишларини таклиф этишибди. Бирок махаллий уламолар бунга рози булмай, жасадни шахид деб бундай холда кумиш мумкинлигини айтиб кумишган экан. Кейинчалик Намоз ботирнинг якин сафдоши Абдукодирбой васият килиб, у вафот этгач уни пахлавоннинг кабрига куйишган экан. Дом бува Намознинг кабри Абдукодирбойнинг кабри билан бир эканлигини, Намознинг йигитлари рахнамоси улгач, «Мен Намозман» дея курашни давом эттирганларини, колган кабрлар ана шу йигитларники эканлигини айтдилар…
Шу тарика асарни ёзиб хам тугатдим. 1979 йил асар Узбекистон Ёзувчилар уюшмасиди мухокамага куйилди. Асарда 20 та инсон катнашган булса, 20 хил танкидий фикр айтилди. Агар танкидий фикрларни инобатга олсам, асарнинг гоявий-мазмуни умуман узгариб кетарди. Мен буни хохламадим. Бир йил факат шу асарнинг мухокамаси билан утди. Рухий тушкун ахволга тушиб колдим. Шундай кунларда олдимга Пиримкул Кодиров келиб колди. У киши Намоз ботир хакида асар ёзмокчи булиб материал туплашга Самаркандга борганида, менинг анчадан бери бу иш билан шугулланаётганлигимни эшитибдилар. Ишларни кай даражада кетаётганлиги билан кизикдилар. Мен вазиятни айтиб бердим. Пиримкул Кодиров- «Эй, шов-шувгв сабаб булган мухокама, шу асар юзасидан эдими? Хеч киси йук улар менинг 10 йил давомида захмат чекиб ёзган «Юлдузли тунлар» асаримни йук килмокчи булдилар-ку, тагин хам асарни ёзиш учун бир йил сарфлабсиз»,- дедилар. «Агар рухсат берсангиз, асарнинг кулёзмаси билан танишиб чиксам. Маъкул келса сузбоши ёзиб бераман», - дея таклиф билдирдилар. Шундай килиб асар билан танишиб чикдилар ва «Худойберди, асар яхши ёзилган, фактлар хам аник келтирилган. Агар бу асарга миллий озодлик харакатида бирор рус кишиси катнашганлигини кушмасангиз, чоп этилмаслиги мумкин»,- дедилар. Асарни тахрир килиш жараёнида Намоз ботирнинг йигити сифатида Назар Матвеевич - Назарматвой деган рус кишисини кушишга мажбур булдим. Уни Намознинг якин йигитларидан бири сифатида, мусулмон динини кабул килиб, махаллий миллатнинг кизига уйланганлигини тасвирлаб бердим. Хакикатан хам, Намоз ботирнинг йигитлари орасида туркман, козок, киргизлар катори бир-икки руслар хам бор эди. Асарга шу тарика «Ботирга улим йук» бобини кушдим. 1981 йилда роман босилиб чикди.
Бектош Рахимовнинг куёви уша пайтда педагогика институтида дарс берарди Китобдан унтачасини олиб у кишига бериб юборибди. Бектош Рахимов ёзувчилар уюшмасининг Самарканд вилоятидаги шуъбасида китобнинг такдимотини уюштирмокчи булиб менга таклифнома жунатдилар. Маросимга 3 кун колганда галати бир туш курдим. Тушимда Намоз ботир эгарсиз отни чоптириб келиб, тезрок отга мингаш ортимиздан кувиб келишмокда дерди. Чучиб уйгониб кетдим. Эрталаб рафикамга тушимни айтиб бердим ва у «Самаркандга бормайсиз. Тушингизнинг таъбири яхшиликка эмас»,- деб туриб олди. Касал эканлигимни бахона килиб, сафардан колдим. Куз ойларида хосил байрами арафасида яна Самаркандга таклиф этишди. Уша кунлар арафасида Яна Намоз ботирни туш курдим. Тушимда бу сафар Намоз ботир лалмикор даштдан иккита асов, эгар-жабдуксиз отни югуртириб келиб, тезрок отга чикишни, кочиб кетишни таклиф этди. Мен рози булмагач, узи икки отни югуртириб бугдойзорга кириб кетди ва гойиб булди. Эрталаб тушимнинг таъбирини рафикамдан сурасам, бу хосиятсиз туш эканлигини айтиб сафардан кайтарди. Куп утмай Бектош Рахимов узи эгаллаб турган лавозимидан озод этилди.
«Гулхан» редакциясида ишлаб утирсам, Узбекистон Компартиясининг адабиёт ишлари буйича масъул лавозимларни эгаллаб келаётган Барот Бойкобилов кунгирок килиб, Шароф Рашидов йуклаётганини айтди. «Оббо, нима масалада экан?»- дея кунглимда хавотирлик пайдо булди. Уйга бориб келиб, бироз кейин боришим мумкин-мумкин эмаслигини сурадим. Розиликларини олгач, уйга бориб Марказий Компартия идорасига келдик. Адабиёт ва санъат масалалари билан шугулланувчи Азиз Опокович Тураев (бугунги кунда маданият институти ректори) Шароф Рашидовнинг олдига олиб кирди.
Шароф Рашидовнинг столи устида икки китоб- узининг «Голиблар» романи ва менинг «Касоскорнинг олтин боши» китобим турарди. Кулимни самимий сикиб сурашдилар. У кишининг салобати босди. «Асарингизни укиб чикдим. Яхши ёзибсиз. Асарни ёзиш жараёнида мендан ёрдам сурасангиз буларкан. Бир пайтлар-урушдан олдин мен хам Намоз Пиримкул угли хакида асар ёзмокчи булиб материаллар туплагандим, берардим. Ха, майли. Агар материаллар керак булса Асилжонга (Шароф Рашидовнинг укаси, куп йиллар Низомий номидаги ТДПУ да дарс бериб келмокдалар) мурожаат этсангиз, Жиззахдаги кариндошлардан олиб келиб беради»,- дедилар ва дастхатларини ёзиб «Голиблар» романини такдим этдилар. Шу китобни хали хам китоб жавонимда саклаб келмокдаман.
1982 йилда «Касоскорнинг олтин боши» романи Узбекистон Компартиясининг 60 йиллигида Одил Ёкубовнинг «Диёнат» асари билан бир каторда мукофланди. Шундай килиб асар юзасидан курган кийинчиликларим ортда колди.
Китоб нашрдан чиккач, севимли устоз ёзувчимиз Абдулла Кодирийнинг фарзандлари Хабибулла Кодирий ёнимга келиб оталари хам Намоз ботир хакида асар ёзмокчи булиб бу ишга кул урганликлари, бирок катагон туфайли бу иш чала колиб кетганлигини айтдилар. (Бу хакида Хабибулла Кодирийнинг «Отам хакида» хужжатли киссасидан укишингиз мумкин. Н.У.) Абдулла Кодирийнинг ёзган коралама манбалари орасида у киши 1928 йилда Самаркандга борганликлари, Намоз ботирнинг синглиси Улугой билан учрашганлиги, Улугой ок паранжисини ёпинган холда Абдулла Кодирий билан извошда утириб Намоз ботирни курган-билган шахсларни кидириб сухбат курганликлари хакида ёзилган. Хатто ёзувчининг шахсий архивида Улугой билан тушган сурати бор экан.
Абдулла Кодирий тасвири буйича Намоз ботир генерал-губернатор хузурида тилмоч булиб ишлайди. Самарканд губернасидан махаллий ахолии амалдор ва пристав вакиллари устидан шикоят килиб келади. Губернатор Намозни Самаркандга текширувга юборади, бирок у бу ерда адолатсизликка - шикоятга келган инсонлар аёвсиз калтакланиб жазоланганликларини куради. Бу хакида генерал-губернаторга мурожаат килганида губернатор, «Яхши килишибди. Уларга бу хам кам», - дейди. Бу гапларни эшитиб Намознинг калбида касос уйгонади ва уз миллий-озодлик харакатини бошлайди.
Фактларни аниклаш жараёнида Намоз ботир губернатор хузурида тилмоч булиб ишламаганлигини, бу ёзувчининг бадиий тукимаси эканлигини аникладим.
Шу тарика Намоз ботир хакидаги асарим дуне юзини курган. «Касоскорнинг олтин боши» романини рус тилига Ервин Умиров угирган ва рус тили оркали латиш, литва, эстон, украин тилларига таржима килинган. Уша пайтларда хакикатан хам миллатимизнинг тарихи хакида асар ёзиш нихоятда мушкул эди…

Nigora Umarova
11.08.2008, 11:56
Ижозат бўлса, мухтарам адибимизга савол:
1. Шахсан мен Сизнинг деярли барча асарларингизни экранлаштириш мақсадга мувофиқ деб ўйлайман. Хусусан, "Сехргарлар жанги ёки ширин ковунлар мамлакатида" асари махорат билан экранлаштирилса, саргузаштларга бойлиги юзасидан "Гарри Поттер"дан хечам қолишмайди деб ҳисоблайман. Айтингчи, шу пайтгача асарларингизни экранлаштириш (болалар учун фильм, сериал, мультфильм шаклида) юзасидан Сизга таклиф ва мурожаатлар бўлганми?
Жавоб учун ташаккур!

Xudoyberdi To'xtaboyev
11.08.2008, 11:57
Ижозат бўлса, мухтарам адибимизга савол:
1. Шахсан мен Сизнинг деярли барча асарларингизни экранлаштириш мақсадга мувофиқ деб ўйлайман. Хусусан, "Сехргарлар жанги ёки ширин ковунлар мамлакатида" асари махорат билан экранлаштирилса, саргузаштларга бойлиги юзасидан "Гарри Поттер"дан хечам қолишмайди деб ҳисоблайман. Айтингчи, шу пайтгача асарларингизни экранлаштириш (болалар учун фильм, сериал, мультфильм шаклида) юзасидан Сизга таклиф ва мурожаатлар бўлганми?
Жавоб учун ташаккур!



«Сарик девни миниб» романи юзасидан фильм олиш учун 5-6 марта таклиф булди. Хатто бир марта маблаг ажратилиб, ишлар бошланиб кетганди. Бирок маблаг уз эгасини топиб кетди шекилли, ишлар тухтаб колди.
Мосфильм томонидан режиссёр Степчук «Хашим как стал большим?», режиссёр Алишер Хамдамов «Золотая голова мстителя» фильмларини ишлаган. Бирок асар муаллифи сифатида асарнинг номи меники, кахрамонлари Хошимжон, Намоз ботир колганлигини хисобга олмаганда асарни умуман таний олмадим. Баъзи кахрамонлар, уларнинг хатти-харакатлари, вокеалар сюжети узгариб кетган. Фильм мухокамасида уз раддия фикримни билдириб чикканман ва «Ничего кадры будем крутит в деревне» деган сузларни эшитганман.

Nigora Umarova
11.08.2008, 11:59
TO Nigora Umarova.
Менинг анъанавий саволим нима бўлади?;-)


Хаётда нимадан куркасиз?

Xudoyberdi To'xtaboyev
11.08.2008, 12:02
TO Nigora Umarova.
Менинг анъанавий саволим нима бўлади?;-)


Хаётда нимадан куркасиз?

Авваламбор Худодан, кейин режалаштириб куйган ишларимни амалга ошира олмай колишимдан куркаман.

Nigora Umarova
11.08.2008, 12:03
Нима учун бугунги кун болажонлари Гарри Поттерни севиб укишмокда, фильмини катта кизикиш билан курмокдалар?

Xudoyberdi To'xtaboyev
11.08.2008, 12:05
Нима учун бугунги кун болажонлари Гарри Поттерни севиб укишмокда, фильмини катта кизикиш билан курмокдалар?

Болалар реал хаётдаги вокеалардан чарчаб колган экан. Бугунги кун боласига нореал хаётдаги вокеалар- сехргарлар кимлар, улар кандай килиб сехргарликка эришганлар, сехргарлик оркасида нима ётишини билиш кизик. «Халк сузи» газетасининг мухаррири Шухрат Жаббор «Гарри Поттернинг саргузаштлари» китобини бериб укиб чикканимда билдим. Китобни машхур килган нарса болаларни мавхум булган нарсани билишга булган кизикишлари эканликларини англадим. Бирок асарда бизнинг урф-одатларимизга мос келмайдиган жихатлар хам бор.

Nigora Umarova
11.08.2008, 12:06
«Ширин ковунлар мамлакатида ёки сехргарлар жанги» китобини 3-синфдалигимда ва кейин яна 7-8 марта укиб чикканман. Китоб турли хил ёш даврларида, жамиятдаги турли хил узгаришлар пайтида укилган булса-да, уз ахамиятини йукотмаган. Айникса, ундаги Акбарийнинг мана бу кобилияти кишини бир тарафдан кулгусини келтирса, бошка тарафдан уйлашга мажбур килади: «рахмдил одамнинг конидан тонгда очилган атиргулнинг хиди, оккунгил одамнинг конидан раъногулининг хиди, адолатли одамнинг конидан садарайхоннинг маст килувчи хиди, камтар одамнинг конидан жийда гулининг хиди, халол ва пок яшаётган одамнинг конидан ялпизнинг хиди, мехнаткаш инсоннинг конидан бир кучок гулдастанинг хиди келади». Халкимизда «Кон билан кирган, жон билан чикади»- деган макол бор. Сиз шунга ишора килганмисиз? «Сехрли калпокча» асарингизда сехрли калпокча тимсолида инсон аклини курсатган булсангиз, «Ширин ковунлар мамлакатида» асарингизда Акрамнинг буюк хид билиш кобилияти оркали инсон конининг салбий ва ижобий хусусиятлари жамиятга кай даражада таъсир этиши хакида бадиий кашфиёт килгансиз. 17 хил саркит иллатли инсоннинг кони билан арокни кушилмасидан иблис пайдо булиши ва у «Ширин ковунлар мамлакати» ахолисига тахдид солиб шахарни вайрон килиши хакида суз боради. Бу усиб келаётган ёш авлодга маънавият у, маънавият бу деб назарий билим сингдиришдан хам кура хам маънавий, хам назарий яхши сингади. Асарингизни маънавиятга асосий эътибор каратилаётган бир даврда нихоятда долзарб асарлардан бири деб хисоблайман.

Xudoyberdi To'xtaboyev
11.08.2008, 12:08
«Ширин ковунлар мамлакатида ёки сехргарлар жанги» китобини 3-синфдалигимда ва кейин яна 7-8 марта укиб чикканман. Китоб турли хил ёш даврларида, жамиятдаги турли хил узгаришлар пайтида укилган булса-да, уз ахамиятини йукотмаган. Айникса, ундаги Акбарийнинг мана бу кобилияти кишини бир тарафдан кулгусини келтирса, бошка тарафдан уйлашга мажбур килади: «рахмдил одамнинг конидан тонгда очилган атиргулнинг хиди, оккунгил одамнинг конидан раъногулининг хиди, адолатли одамнинг конидан садарайхоннинг маст килувчи хиди, камтар одамнинг конидан жийда гулининг хиди, халол ва пок яшаётган одамнинг конидан ялпизнинг хиди, мехнаткаш инсоннинг конидан бир кучок гулдастанинг хиди келади». Халкимизда «Кон билан кирган, жон билан чикади»- деган макол бор. Сиз шунга ишора килганмисиз? «Сехрли калпокча» асарингизда сехрли калпокча тимсолида инсон аклини курсатган булсангиз, «Ширин ковунлар мамлакатида» асарингизда Акрамнинг буюк хид билиш кобилияти оркали инсон конининг салбий ва ижобий хусусиятлари жамиятга кай даражада таъсир этиши хакида бадиий кашфиёт килгансиз. 17 хил саркит иллатли инсоннинг кони билан арокни кушилмасидан иблис пайдо булиши ва у «Ширин ковунлар мамлакати» ахолисига тахдид солиб шахарни вайрон килиши хакида суз боради. Бу усиб келаётган ёш авлодга маънавият у, маънавият бу деб назарий билим сингдиришдан хам кура хам маънавий, хам назарий яхши сингади. Асарингизни маънавиятга асосий эътибор каратилаётган бир даврда нихоятда долзарб асарлардан бири деб хисоблайман.

Дархакикат, тугри англабсиз жамиятдаги барча иллатлар кон оркали юзага келади.
Асар 1983 йилда «Шарк юлдузи» журналида босилиб чиккач, ёзувчи Шухрат ака олдимга келдилар ва - «Табриклайман. Жамият учун керакли хамда фойдали асар ёзиб ундаги иллатларни очиб берибсиз. Жамиятнинг бузилишида коннинг ахамияти катта. Жамият бузилишидан олдин, кон бузилади»,- дедилар.
Доно халкимизда жахлини чикарса, «Конимни кайнатма»- деган гапни ишлатишади ёки «Жахл чикканда акл кетади» дейишади. Инсон онги оркали уз-узини бошкариши купрок конига боглик. «Кон тортади» деган сузларда хам шу мужассам. Авлодларимизнинг ва бизнинг конимизда буюк инсонларнинг кони окмокда. Шундай экан ёшларимиз аждодларига мос булишлари керак. Маънавиятимизни асрай олишимиз, урф-одатларимизга содик колиб уларни эъзозлашимиз даркор. Халкимизни халк, миллатимизни миллат килиб турган нарсалар шулардир.
Юкорида таъкидлаганимдек, фельетончиликни ташлаб, роман ёзишга утгач, жамиятдаги иллатларни кай тарзда очиб берсам экан деган савол мени кийнади хамда буни эртак-роман тарзида ер остидаги жамиятда очиб беришни уз олдимга максад килиб куйдим. «Сарик девни миниб» романини давоми сифатида ёзсам буларди, бирок асарнинг тасвирлаш имконияти чекланиб коларди. Роман сюжетига факатгина ёрдамчи деталь сифатида Хошимжоннинг калпогини киргиздим.

Nigora Umarova
11.08.2008, 12:08
«Сарик девни миниб» асари кандай килиб машхур итальян ёзувчиси Жанни Родарининг назарига тушган?

Xudoyberdi To'xtaboyev
11.08.2008, 12:09
«Сарик девни миниб» асари кандай килиб машхур итальян ёзувчиси Жанни Родарининг назарига тушган?

1971 йили сентябрда Италиянинг Рим шахрида Жанни Родари рахбарлигида бутун Дуне болалар ёзувчиларининг форуми булиб утди. Шу форумга Москвадаги «Детская литература» нашриётининг булим мудири Канрлгянц Регина Даниловна рус тилида чоп этилган 5-10 китобни кургазмага олиб борган. Ундаги барча китоблар Билан Жанни Родари танишиб чиккан ва 32 сахифалик «Унито» газетасида макола эълон килган. Маколада «Сарик девни миниб» асари хакида куйидаги сузлар бор эди: «… Менга танишиш, таржимага тавсия этиш учун берилган асарлар орасида орасида ёзувчи Х. Тухтабоевнинг асари юморга бой булганлиги, фантазияси кенг булганлиги Билан маъкул булди. Итальян болалари шу юмордан бахра олсинлар деб бир бобни таржима килдим…»
Форумнинг барча 200 иштирокчиси дархол залдан мени сураб-суриштириб кетишибди. Иттифокдан келган вакиллар эса таклифномани олганлигим, бирок соглигим туфайли форумда иштирок эта олмаганлигимни, кейинги йили форумда албатта катнашишимни маълум килишибди. Бу пайтларда эса мен форумдан бехабар «Гулхан» журналида маколамни ёзиш билан овора эдим. Асар 1972 йили немис тилига, кейин француз, болтикбуйи давлатлари тилига, украин, турк, итальян тилларига таржима килинган.
Шу кеча-кундузда Францияда икки китобдан иборат холда сотилмокда. Туркиядаги Интернет сайтларининг бирини маълум килишича «Сарик девни миниб» асари 28 давлатда сотилган ва шунча тилга таржима килинган.
1983-85 йилларда собик иттифок давлатларида 3 млн. ададда сотилган.

Nigora Umarova
11.08.2008, 12:11
Сизнинг мактабда яхши муаллим бўлганингизга шубха йук. 25 ёшда хар ким хам мактаб директори бўлолмайди. Агар сиз олийгохни тугутиб, мактабда ўкитувчилик килмасдан пойтахтда колганингизда болалар ёзувчиси сифатида танилган бўлармидингиз? Демокчиманки, уша мактабдаги фаолиятингизнинг ижодий фаолиятингизга кай даражада богликлик томонлари бор?

Xudoyberdi To'xtaboyev
11.08.2008, 12:13
Сизнинг мактабда яхши муаллим бўлганингизга шубха йук. 25 ёшда хар ким хам мактаб директори бўлолмайди. Агар сиз олийгохни тугутиб, мактабда ўкитувчилик килмасдан пойтахтда колганингизда болалар ёзувчиси сифатида танилган бўлармидингиз? Демокчиманки, уша мактабдаги фаолиятингизнинг ижодий фаолиятингизга кай даражада богликлик томонлари бор?


Болалар ёзувчилиги фаолиятимга мактабдаги фаолиятимнинг 100 фоиз таъсири бор. Олдин завуч, кейин директор булдим. Мактабдаги фаолиятим даврида мен болаларнинг фикрлашини, гап-сузларини ургандим. Улардаги бу хатти-харакат, фазилат ва нуксонларни кахрамонларимга кучирдим. Болалар билан гаплашиш жараёнида агар у 13 ёш булса 13 ёшдек фикрлашга харакат киламан. Боланинг рухиятини билиш учун у неча ёш булса шундай фикрлашга мажбурсиз. Бу эса болалар учун яхши асар яратишга омил булади.

Nigora Umarova
11.08.2008, 12:15
Улгайганимиз сари болаликдаги хусусиятларимизни унутиб, ундан узоклашиб борамиз. Хатто болаликдаги айрим харакатлар бизга эриш туюла бошлайди. Асарларингизда болалар психологиясини очиб бериш сизда кийинчилик тугдирмаганми?

Xudoyberdi To'xtaboyev
11.08.2008, 12:16
Улгайганимиз сари болаликдаги хусусиятларимизни унутиб, ундан узоклашиб борамиз. Хатто болаликдаги айрим харакатлар бизга эриш туюла бошлайди. Асарларингизда болалар психологиясини очиб бериш сизда кийинчилик тугдирмаганми?


Болалар билан алокани узмаганлигим, улар билан дустона муносабат урнатганим учун хам болалар психологиясини очиб бериш менда кийинчилик тугдирмаган. Бирок карилик туфайлими, касаллик туфайлими болаларча фикрлай олмаяпман, болаларга нарса ёза олмаяпман. Болалик мендан узоклашаётганлигини сезмокдаман. Ёзганларим хам узимга ёкмаяпти, зерикарли туюляпти. Улгайганимни, хаётга реал куз билан караётганлигимни англамокдаман.

Nigora Umarova
11.08.2008, 12:17
Адибимизга яна бир саволим бор эди. Бу савол юкорида кўтарилган мавзуга у кадар алокадор эмас. Кўпрок касб нуктаи назаридан келиб чикиб берилаётган савол...

Сиз узок йиллар матбуотда ишлагансиз. Журналистиканинг сир-синоатларини жуда яхши биласиз. Журналистика: кеча ва бугун, унинг Сиз ишлаган давр ва бугунги кундаги фарки, ўзига хос жихатлари? Нима учун бугун матбуот нашрлари жанрларга эътибор бермай кўйди? Умуман матбуот учун публицистик жанрларнинг ахамияти кандай?

Xudoyberdi To'xtaboyev
11.08.2008, 12:19
Адибимизга яна бир саволим бор эди. Бу савол юкорида кўтарилган мавзуга у кадар алокадор эмас. Кўпрок касб нуктаи назаридан келиб чикиб берилаётган савол...

Сиз узок йиллар матбуотда ишлагансиз. Журналистиканинг сир-синоатларини жуда яхши биласиз. Журналистика: кеча ва бугун, унинг Сиз ишлаган давр ва бугунги кундаги фарки, ўзига хос жихатлари? Нима учун бугун матбуот нашрлари жанрларга эътибор бермай кўйди? Умуман матбуот учун публицистик жанрларнинг ахамияти кандай?


Бугунги кундаги матбуот анча эркин, шунинг билан бирга анча эхтиёткор. Журналист мавзу танлаётганда, мавзу ичига материал жойлаётганда, уни баён этаётганда эхтиёткор булиши керак. Тугри, бу хаёт конуни. Бирок хаддан ташкари эхтиёткорлик куркокликни келтириб чикаради, журналист жасоратини тугатади. Бугунги кунда таъмагирлик йукми, бошкарувда кариндош-уругчилик йукми, савдода инсофсизлик йукми?! Мана шуларнинг хаммаси жамият хаётига путур етказадиган иллатлар-ку!.. Бугунги кунда хакикатга путур етказаётган иллатлар хакида деярли хеч нарса укимаяпман.
Масалан, мен 60-70 йил урталарида «Совет Узбекистони», «Тошкент хакикати» газеталарида фельетончи булиб ишлаганимда мухбирлар, журналистлар уртасида хакикатни айтиш буйича бахс-мунозара кетарди. Фельетончилар кутарган масалалар шахар ижро кумитаси томонидан мухокама килинар ва ижроия кумитасининг карори шу фельетон асосида чикарди. Мен бугун бирор бир журналистимиз кутарган муаммо буйича хукумат карорини эслай олмаяпман. Демак, биз журналист булган даврларда хакикатни айтиш, рост гапни тезрок айтиш биринчи уринда турарди. 300 дан ортик фельетон ёздим. Шулардан «Колхоз дуконидаг эгри куллар», «Чанг хуплаб, лой туфлаб..» каби фельетонларим юзасидан Марказий Кумита карорлари чиккан.
Хуллас, уша пайтларда хакикатни айтиш ёзувчилар уртасида бахсга сабаб буларди. Хозир биз учун яратилган ошкоралик журналистларга кенг йул очиб беряпти, майдон эса купинча курук коляпти.

Nigora Umarova
11.08.2008, 12:21
Hurmatli adibimizga mening ham bir-ikkita savollarim bor agar mumkin bo'lsa.
1. Siz qanday ishlar bilan shug'ullanganingizda vaqtimni to'g'ri sarfladim deb o'ylaysiz.


Албатта мумкин.

Xudoyberdi To'xtaboyev
11.08.2008, 12:23
Hurmatli adibimizga mening ham bir-ikkita savollarim bor agar mumkin bo'lsa.
1. Siz qanday ishlar bilan shug'ullanganingizda vaqtimni to'g'ri sarfladim deb o'ylaysiz.


Албатта мумкин.

Болалар учун, халким учун каттарок асар ёзсам вактимни тугри сарфладим деб уйлайман. Афсусларким, 15 йилдан бири бирор бир катта асар ёза олмадим. Сабаби эса, катта-кичик лавозимларда ишлаб асар ёзишга вакт ажрата олмадим. Кейин эса огир касал булганим панд берди.

Nigora Umarova
11.08.2008, 12:24
"Mungli ko'zlar" haqida yozishga sizni nima majbur qilgan, yoki nima sabab bo'lgan?

Xudoyberdi To'xtaboyev
11.08.2008, 12:25
"Mungli ko'zlar" haqida yozishga sizni nima majbur qilgan, yoki nima sabab bo'lgan?


Хар бир боланинг жиноятчи булишига, аввало ота-онаси, ота-онасини мажбур килган жамият сабабчи булади. Асар ёзилган давр 80- йиллар «Узбеклар иши» ни Гдлян, Ивановлар бошлаган даврга тугри келган. Фельетончилик даврида куплаб оилаларнинг фожиасини, бойлик йигишга мук кетиб оиласини фожиага олиб борган ота-оналарни куп курдим. Икки томчи сув бир-бирига ухшамаганидек, оилалар ва мамлакатларнинг фожиаси хам бир-бирига ухшамайди. Вокеа асосан узим курган ва билган вокеа эди. Фожеа шундай кучли эдики нимадан бошлашни хамда нимадан тугатишни билмасдим.
1983 йилларда Гдлян, Ивановлар «хужуми» бошланди. 20 минг киши камокка олинди. Бу 20 минг оила бошлиги демакдир. Агар оиланинг 10 аъзоси булса, 200 минг кишининг оху-вохи оламни тутди.мана шу пайтларда миямга утириб колган гоя- жамиятнинг фожиасига асосий сабабчи аслида одамларнинг узи; бола жиноятга кул урган булса, жиноятни боланинг узидан эмас, ота-онадан ахтариш керак деган хулосага келдим. Романни шундай тез ёздимки, бир ойга колмай нашрга беришга хам улгурдим. Чунки бир оиланинг фожиаси бутун республиканинг фожиаси эди. Ота-онанинг мол-дунёга берилиши, куни-кушниларнинг порахурлиги болалар кузидаги мунгга сабаб булди. Бутун бир оила парчаланиб кетди: ота куп йиллик камок жазосига хукм этилди, она камок шароити ва виждон азобини кутара олмай камокда вафот этди, ака узини-узи осиб куйди, 12 ёшли ука машинамизни кайтариб оламан деб узини узи автохалокатга дучор этди, сингил касалманд булиб колди, асар кахрамони отамнинг душманларидан уч оламан деб камокка тушди. Болани жиноятчи килиб курсатдим, бирок уни жиноятчига айлантирган жамият эди.
Асар Москвада рус тилида хам чоп этилди.

Nigora Umarova
11.08.2008, 12:25
Келгусидаги ижодий жараёнингиздаги режаларингиз кандай?

Xudoyberdi To'xtaboyev
11.08.2008, 12:27
Келгусидаги ижодий жараёнингиздаги режаларингиз кандай?

Оллохим насиб килса уч асарни бошлаб куйганман уларни нихоясига етказиш. Уларнинг бири юкорида айтиб утганим –миллий озодлик кахрамони Мадаминбек хакида.
Иккинчиси фантастик асар булиб, узга сайёрага учиб кетган икки огайни хакидадир. Бири ута аклли, иккинчиси ута кучли булади. Асарнинг бош гояси: «Дунёни куч эмас, акл бошкаради».
Учинчиси «Куёнлар салтанатининг шаханшохи» деб номланади. Асар куён бокиб фермер булган ва 2 куённи 300 мингтага етказган болалар хакида.

Nigora Umarova
11.08.2008, 12:27
Орзуингиз...

Xudoyberdi To'xtaboyev
11.08.2008, 12:29
Орзуингиз...
Узбек болалар адабиётида яхши асарлар кам деймиз. Бир пайтлар Гайратий домла адабиёт мактаби очиб, ундан Эркин Вохидов, Сайёр, Хайриддин Салох каби ижодкорлар етишиб чикканди. Анна шундай мактаб чилса-ю, Миразиз Аъзам мактаби, Анвар Обиджон мактаби, Худойберди Тухтабоев мактаби деб номланса… Биз болаларга ижоднинг сир-асрорларини ургатардик.
Яна бир нарса болалар адабиётида фантазия жанрига оид асарлар куплаб яратилса. Рост гапдан кура уйлаб топилган ёлгон бола кунглини тез олади. Хаётдаги кузатишларим асосида шуни билдимки, адабиётида фантазия жанрига эътибор каратилган мамлакатларда техник тараккиёт тез ривожланди. Буни биргина Япония мисолида куриш мумкин. Фантазияси кенг булган бола кенг камровли фикрлайди, кашфиёт килишга кодир булади.

Nigora Umarova
11.08.2008, 12:30
Сиз форумимизнинг фахрий аъзосига айландингиз. Форумнинг иштирокчиларига, Uzinfocom маркази ва ZiyoNet ходимларига тилакларингиз.

Xudoyberdi To'xtaboyev
11.08.2008, 12:32
Сиз форумимизнинг фахрий аъзосига айландингиз. Форумнинг иштирокчиларига, Uzinfocom маркази ва ZiyoNet ходимларига тилакларингиз.

Ахборот маркази- кичик марказ эмас.. Маънавият-маърифат таркатадиган, миллатнинг аклий салохиятини ривожлантирадиган марказ. Бугунги кунда ким информацияни кеч олса, оркада колган одам хисобланади. Ахбороти куп булган инсон кучли хисобланади. Шундай экан форумчиларга шу тахлит тез ахборот алмашишларини тилаб коламан.
Uzinfocom маркази хамда ZiyoNet булими ходимлари!
Болалар ёзувчилари болаларга яхши гап айтиш, яхшилик таркатиш учун дунёга келади. Сизлар хам факат яхшилик айтинг, яхшиликлар таркатинг.
Хоримасликларингни сураб колувчи Худойберди Тухтабоев.

Nigora Umarova
11.08.2008, 12:38
Мухтарам форумдошлар!

Сизларнинг омонатингизни севимли ёзувчимизга кулимдан келганча етказдим.

https://img.uforum.uz/images/3252810.jpg

Nigora Umarova
11.08.2008, 12:44
https://img.uforum.uz/images/3515771.jpg

Адибнинг 1966 йилда чиккан китоби "Сукмоклар" деб номланиб, сузбошида шундай сузлар бор эди:
"Сукмоклар... Ана шу сукмоклар йуловчини албатта катта йулга олиб чикади. Факат йуловчида кунт ва чидам, истак булса бас..."
Худойберди Тухтабоев адабиёт оламининг ункир-чункир сукмокларидан бугунги кунда кенг йулга чиккан ижодкорга айланди. Улардан сабр-матонатни, кунтни ургансак, ибрат килиб олсак арзийди.

Nigora Umarova
11.08.2008, 12:51
https://img.uforum.uz/images/1987144.jpg

"Уйда олти нафар набирам бор, улар буш колди дегунларича. "Ёш куч" богида мехнат килишади"

https://img.uforum.uz/images/1663927.jpg

"Болалар билан болаларчасига гаплашишга харакат киламан. Улар менинг улфатларим..."

https://img.uforum.uz/images/6585435.jpg

"Ёзилиши керак булган бир канча китобларим бор хали..."

Nigora Umarova
11.08.2008, 12:59
https://img.uforum.uz/images/114118.jpg

"Касоскорнинг олтин боши" асарини укиб булиб Шароф Рашидоа менга узининг "Голиблар" асарини автографи билан такдим килганди. Унда куйидаги сузлар бор эди:
"Укам Худойберди Тухтабоевга!
Сизга сихат-саломатлик, ижодингизга зафар тилайман. Асарларингизни укиб хамиша фахрланаман.Омон булинг укам!
15.1.1981"

Nigora Umarova
11.08.2008, 13:02
Айтгандай, сизларга мана бу хатни бериб юбордилар. Бу Uzinfocom ва Ziyonet ходимларига шахсий мактублари:

https://img.uforum.uz/images/4445447.jpg

Nigora Umarova
11.08.2008, 13:04
Мухтарам Маэстро ва Лутфилло Турсуновлар хам шахсий номадан бебахра колишмади. Тухфани хаммага намойиш килайми ёки сирлигича колсинми?

Maestro
11.08.2008, 13:18
Мухтарам Маэстро ва Лутфилло Турсуновлар хам шахсий номадан бебахра колишмади. Тухфани хаммага намойиш килайми ёки сирлигича колсинми?
И-е, зўр-ку! Мухтарам Лутфулло Турсунов учун бир нарса дея олмайман-ку, шахсан менга аталган номани форумда жойлаштирсангиз бўлади деб ҳисоблайман (менинг форумчилардан яширадиган нарсам йўқ;-)).
Агар ўта эзмалигим, бошқа бирор жиҳатим учун дакки ёки танбеҳ берган бўлсалар, нур-устига аъло нур! Буюк адиблардан танбеҳ эшитиш ҳар кимга ҳам насиб этавермайди ;-).
Ҳар ҳолда, "тухфа" деяпсизку... Ҳаммага "кўз-кўз" қилиб қўяйда, б-и-и-р "ичлари куйсин" ;-).

Nigora Umarova
11.08.2008, 13:20
Мен бувим ва бобомнинг кулида тарбия топганман дедим. Бунга сабаб эса… Отам Тухтабой Кукон хонлигининг улпончиси Боёнбойнинг набираси булган. Бобом Насриддинбой отдан йикилиб оламдан утгандан сунг 17 яшар отамни уйлантириб куйишган экан. Ушанда онам Сорабиби 15 ёшда эканлар. Туйларидан куп утмай кулок килиш харакати бошланиб, кишлокнинг энг катта бойи сифатида отам Украинанинг Херсон вилоятига жунатиладиганлар руйхатига тушган эканлар. Бунинг хабарини топган тажрибасиз, ёш отам онамни олиб бош олиб чикиб кетганлару, турли жойларда кочиб юрганлар. Бу орада мен тугилганман. Биз Жура тогамнинг уйларидан куним топиб юрган кезларимиз, чакув булган шекилли, ун чоглик отлик ховлига бостириб киришди. Погонлари ялтираб турган бир нечта милция ходимларининг отамни судраб олиб чикиб кетишгани, унинг йикилиб тушгани, тепкилангани, бирдан огзидан гарк этиб кон келгани хеч качон куз унгимдан кетмайди.

Ёзувчининг болалигидаги машъум вокеалар "Жаннати одамлар" романида акс эттирилган.

Nigora Umarova
11.08.2008, 13:22
Мухтарам Маэстро ва Лутфилло Турсуновлар хам шахсий номадан бебахра колишмади. Тухфани хаммага намойиш килайми ёки сирлигича колсинми?
И-е, зўр-ку! Мухтарам Лутфулло Турсунов учун бир нарса дея олмайман-ку, шахсан менга аталган номани форумда жойлаштирсангиз бўлади деб ҳисоблайман (менинг форумчилардан яширадиган нарсам йўқ;-)).
Агар ўта эзмалигим, бошқа бирор жиҳатим учун дакки ёки танбеҳ берган бўлсалар, нур-устига аъло нур! Буюк адиблардан танбеҳ эшитиш ҳар кимга ҳам насиб этавермайди ;-).
Ҳар ҳолда, "тухфа" деяпсизку... Ҳаммага "кўз-кўз" қилиб қўяйда, б-и-и-р "ичлари куйсин" ;-).

Авваламбор сизнинг шахсиятингиз билан кизикдилар.
Нима учун исмлари Маэстро? Жанни Родарига кариндош эмасмилар? - деб сурадилар.:187:

Nigora Umarova
11.08.2008, 13:26
Маэстрога номаларини такдим этурмиз:

https://img.uforum.uz/images/9049993.jpg

https://img.uforum.uz/images/7427730.jpg

Maestro
11.08.2008, 13:41
ТО Nigora Umarova.
Ажойиб тарзда ташкил этилган, ниҳоятда қизиқарли ва самимий суҳбат учун Сизга ташаккурлар!

Nigora Umarova
11.08.2008, 13:53
ТО Nigora Umarova.
Ажойиб тарзда ташкил этилган, ниҳоятда қизиқарли ва самимий суҳбат учун Сизга ташаккурлар!

Арзимайди. Агар учрашув марокли утган булса, бундан кейин бундан-да яхширок утказишга харакат киламиз.

Мавзуда савол колдира олмаган форумдошлар диккатига!!!

Хар бир мавзуда савол колдиришни давом эттиришингиз мумкин. Ижодкорлар жавоб беришда давом этадилар...

Камоли эхтиром ила...

Lutfillo Tursunov
11.08.2008, 14:09
Мухтарам Маэстро ва Лутфилло Турсуновлар хам шахсий номадан бебахра колишмади. Тухфани хаммага намойиш килайми ёки сирлигича колсинми?

Худойберди Тўхтабоевдек устоз адибнинг тухфаларини сирлигича колдириш инсофдан бўлмас... У киши билан айнан юфорум оркали дилдан сухбатлашиш имконига эга булдик. Шу сабабли Худойберди Тўхтабоевнинг тухфаси биринчи навбатда шу форумдагиларники!!!

Lutfillo Tursunov
11.08.2008, 14:19
ТО Nigora Umarova.
Ажойиб тарзда ташкил этилган, ниҳоятда қизиқарли ва самимий суҳбат учун Сизга ташаккурлар!

Арзимайди. Агар учрашув марокли утган булса, бундан кейин бундан-да яхширок утказишга харакат киламиз.

Мавзуда савол колдира олмаган форумдошлар диккатига!!!

Хар бир мавзуда савол колдиришни давом эттиришингиз мумкин. Ижодкорлар жавоб беришда давом этадилар...

Камоли эхтиром ила...

Ажойиб сухбатимиз давом этишидан хурсандман...
Форумчиларнинг саволларига кимматли вактларини аямасдан бекаму кўст жавоб кайтараётган мухтарам ёзувчиларимизга, ушбу сухбатни етказиб бераётганингиз учун Сизга чексиз миннатдорчилигимни билдираман.

Nigora Umarova
11.08.2008, 18:40
Ёзувчимизнинг тухфаларини ZiyoNet маъмурияти ходимларига топшираман. Улар бу тухфаларни бирор бир кунни тайин этиб эгаларига етказурлар деб умид киламан.

Nigora Umarova
12.08.2008, 12:56
Худойберди Тўхтабоевдек устоз адибнинг тухфаларини сирлигича колдириш инсофдан бўлмас... У киши билан айнан юфорум оркали дилдан сухбатлашиш имконига эга булдик. Шу сабабли Худойберди Тўхтабоевнинг тухфаси биринчи навбатда шу форумдагиларники!!!

Хурматли Лутфилло Турсунов!
Мукаммал саволлар муаллифи сифатида совгани кабул килинг. Бунга лойиксиз. Барча форум катнашчилари бу таклифга каршилик килмасалар керак.

Ёзувчининг самимий сузлари хам Сизга булсин!

https://img.uforum.uz/images/1662457.jpg


https://img.uforum.uz/images/4817512.jpg

Farik Gulamov
17.08.2008, 15:47
Худойберди Тўхтабоевнинг "Сарик девни Миниб" асарини 10 йиллар олдин ўкиган эдим. Тасуротлар хозиргача тирик.

Nigora Umarova
20.08.2008, 09:28
Худойберди Тўхтабоевнинг "Сарик девни миниб" асарини 10 йиллар олдин ўкиган эдим. Таассуротлар хозиргача тирик.

Бу асарларнинг юксак гоявий мазмунга эга эканлигидан далолат беради.

Husniddin Ato
23.09.2008, 21:49
25-avgust 2006 yil.

OmoN
24.09.2008, 10:50
Нигорахон, Худойберди Тухтабоев билан кизикарли сухбат утказганингиз учун сизга рахмат.
Хурматли Худойберди ака, сизга бизни болалигимизни улмас асарларингиз билан таъминлагансиз. Акром, Хошимжонларни худди болаликдаги кадрдон дустларимдай эслайман. Бунинг учун сизга КАТТАКОН РАХМАТ.
Кани энди миннатдорчиликни форум оркали хохлагандай етказишни иложи булса....
Ха айтганча, мен ва акамнинг исмимиз сизнинг "Омонбой ва Давронбойнинг саргузаштлари" китобингиздан олинган экан :) Ойим шу китобингизни укиб бизга шу исмни танлаган эканлар.

Nigora Umarova
24.09.2008, 14:51
25-avgust 2006 yil.

Расмлар адибимизнинг "Ёш куч" богидан олинган куринади. Ажойиб расмлар. Тарихда колгулик лахзалар мухрланган...

Xudoyberdi To'xtaboyev
24.09.2008, 16:35
25-avgust 2006 yil.

Расмлар учун рахмат. Бир йили "Болалар спорти" журналига олиб кетгандингиз янглишмасам...
Бирок журнал чоп этилмаганди.
Расмларни интернет оркали куриб туришим хам интернетнинг имкониятларидан бири экан.

Husniddin Ato
25.10.2008, 12:01
25-avgust 2006 yil.

Расмлар учун рахмат. Бир йили "Болалар спорти" журналига олиб кетгандингиз янглишмасам...
Бирок журнал чоп этилмаганди.
Расмларни интернет оркали куриб туришим хам интернетнинг имкониятларидан бири экан.

Assalomu Alaykum Ustoz.

Suratlarni vaqtida yetkaza olmaganimdan juda ham afsusdaman.
Yuqoridagilardan tashqari yana ba'zi suratlar bor. Nasib b`olsa ularni ham birgalikda sizga yetkazaman.

"Bolalar sporti" jurnalning taqdiridan esa men ham bexabarman.

Nigora Umarova
17.12.2008, 15:47
Бугун болажонларимизнинг севимли ёзувчиси Худойберди Тухтабоевнинг таваллуд айёмлари.
Фурсатдан фойдаланиб барча форумдошлар номидан уларни муборак 76 ёшлари билан муборакбод этамиз.
Хамда доимо сог-саломат булиб хар доим хам бугунгидек нафакат узбек, балки дунё болаларининг "эртакчи бобожон"иси булиб юришларига тилакдошмиз.
Асарлари асрлардан-асрларга утиб халк огзаки ижодига айлансин.
Биз китобхонлар бошлаб куйган асарларини (http://uforum.uz/showthread.php?p=128222#post128222)орзикиб кутмокдамиз.

Husen
17.12.2008, 16:03
Мухтаррам устоз! Таваллуд кунинггиз муборак булсин! Афсуски, Хошимжонга ухшаб сехрли калпогимиз йук.... Булмаса, хузурингизда пайдо булиб, табриклаган булармидик!

Nigora Umarova
17.12.2008, 16:12
Мухтаррам устоз! Таваллуд кунинггиз муборак булсин! Афсуски, Хошимжонга ухшаб сехрли калпогимиз йук.... Булмаса, хузурингизда пайдо булиб, табриклаган булармидик!

Хусанжон асло гам чекманг.
Гарчи сехрли калпогимиз булмаса-да табриклаб келдик. :-)
Ва... ва бир нарсани мухтарам ёзувчимиз илтимос килдилар.
Агар француз тилини биладиган укувчилар булса, бир гурух франциялик болалар мухтарам ёзувчимизга узбек болалари билан танишиш учун илтимос килиб мактуб жунатишган экан.
Укувчилар мен билан(Н.У.) богланишса франциялик тенгдошларининг хатлари ва контактларини берардим.

Umida Shodiyeva
18.12.2008, 19:00
Men ham Xudoyberdi To'xtaboyevning deyarli barcha kitoblarini o'qiganman.
Ayniqsa, "Jannati odamlar" kitobi kuchli taassurot qoldirgan.

Nigora Umarova
19.12.2008, 19:10
Мухтарам форумдошларимга ажойиб янги йил совгасини тайёрламокдаман.
Ушбу совгам... Майли бу Янги йил байрамигача сир була колсин. :-)
Якин кунларда мухтарам ёзувчимиз Худойберди Тухтабоев билан якиндагина булиб утган сухбатни эътиборингизга хавола киламан. Хозирча эса сухбатда мухрланган лахзаларнинг дебочасини иловаcини кабул айлагайсиз. Мархамат.

https://img.uforum.uz/images/1313198.jpg

Мухтарам ёзувчимиз билан айни ижодий жараён пайтида учрашдик. Улар хам кейинги йилга уз китобхонларни янги асарлари билан хушнуд этмокчи эканлар.
Лаббай? Кандай асар дейсизми, мавзуни кузатиб борсангиз билиб оласиз. Айтгандим-ку, сизга сухбат давом этади деб. Афсусларким, кадрдон форумдошларимнинг савол халталаридаги саволлари тугаб колибди. Шунинг учун хам сухбат менинг саволларим асосида тузилди.

https://img.uforum.uz/images/6236261.jpg

"Нигорахон! Янги асаримдан бир парча укиб бераман. Эшитиб куринг-чи..."


https://img.uforum.uz/images/8486327.jpg

"Аянгиз билан 51 йилдан бери бирга яшамокдамиз. Асарларимнинг биринчи укувчиси аянгиз буладилар"
Уларнинг кандай танишганликлари, 50 йиллик олтин туйларини Францияда кандай нишонлаганликлари хакида кейинги хабарларда укийсиз. Албатта кургазма асосида...

Tulkin Yusupov
30.12.2008, 15:06
Совғангизни ҳамон кутмоқдамиз . . . :)

Nigora Umarova
30.12.2008, 15:11
Совғангизни ҳамон кутмоқдамиз . . . :)

Янги 2009 йилнинг биринчи ун кунлигида совгани албатта мухтарам форумчиларимизга етказишга харакат киламан.

Umida Shodiyeva
08.01.2009, 19:07
Sevimli yozuvchim Xudoyberdi To'xtaboyevga savolim quyidagicha:
"Mungli ko'zlar" asaringizni o'qib rosa yig'laganman. Asarlaringiz ko'ngliga ta'sir qilib, Sizga bevosita savollar bilan murojaat qilgan yoki maktublar yo'llagan kitobxonlar ham bo'lganmi?

Umida Shodiyeva
08.01.2009, 19:09
Ва яна бир таклиф:
Бундай имконият(Адиб дастхати туширилган китоб) билан адибга ёккан савол эгаси хам такдирланади.

Bunday imkon hali ham bormi?

Umida Shodiyeva
08.01.2009, 19:14
Орзуингиз...
Узбек болалар адабиётида яхши асарлар кам деймиз. Бир пайтлар Гайратий домла адабиёт мактаби очиб, ундан Эркин Вохидов, Сайёр, Хайриддин Салох каби ижодкорлар етишиб чикканди. Анна шундай мактаб чилса-ю, Миразиз Аъзам мактаби, Анвар Обиджон мактаби, Худойберди Тухтабоев мактаби деб номланса… Биз болаларга ижоднинг сир-асрорларини ургатардик.


Ba'zan hikoyalar, qatralar yozaman. Ularni Sizga ko'rstasam vaqtingiz bo'lsa, tahrir qilib bera olasizmi?

Nigora Umarova
09.01.2009, 09:54
Ва яна бир таклиф:
Бундай имконият(Адиб дастхати туширилган китоб) билан адибга ёккан савол эгаси хам такдирланади.

Bunday imkon hali ham bormi?

Albatta. "Ijod xususida so'z" ruknimizda yuqoridagi imkoniyat hali ham mavjud.

Nigora Umarova
12.05.2009, 12:12
Мухтарам форумдошларимга ажойиб янги йил совгасини тайёрламокдаман.
Ушбу совгам... Майли бу Янги йил байрамигача сир була колсин. :-)
Якин кунларда мухтарам ёзувчимиз Худойберди Тухтабоев билан якиндагина булиб утган сухбатни эътиборингизга хавола киламан.



Худойберди Тухтабоев:"Аянгиз билан 51 йилдан бери бирга яшамокдамиз. Асарларимнинг биринчи укувчиси аянгиз буладилар"
Уларнинг кандай танишганликлари, 50 йиллик олтин туйларини Францияда кандай нишонлаганликлари хакида кейинги хабарларда укийсиз. Албатта кургазма асосида...

Совгангизни хамон кутмокдамиз . . . :)

Хурматли форумдошларим!

Хечдан кура кеч дейишади. Демак, эътиборингизга ваъда килган ёзувчимизнинг биз учун мавхум булган кирраларини ва янги
"Куёнлар мамлакатининг шаханшохи" романини хавола килмокдамиз.

Nigora Umarova
12.05.2009, 12:56
Мухтарам ёзувчимизни хонадонларига борсам, уйда йук эканлар. Фурсатдан фойдаланиб
адибимизнинг рафикалари Санобар ая Тухтабоевани гапга солдим.

Н.У.- Аяжон, адибларнинг рафикалари чин маънода фидойи булишлари керак. Оиладаги тинчлик-хотиржамлик, шарт-шароит хам ижодий жараёнга кескин таъсир килади. Оила курганингизга хам 50 йилдан зиёд вакт утибди. Турмуш тажрибаларингиздан биз ёшларга ибрат тарзида гапириб берсангиз, илтимос...
Санобар ая Тухтабоева:- Нигорахон кизим, бурунгиларнинг маколларига тан бермай иложимиз йук. "Эр хотиннинг уруши - дока румолнинг куриши" деб бежиз айтишмаган-да! Дока юпка булгани учун ювилса, тез куриши осон-да. Шу сабабли эр-хотинни урушини шу макол билан изохлашган.
Хар бир оила узича кичкина давлат. Эр унда подшо-ю, аёл эса вазир. Бу давлатнинг бошкалардан ажратиб турадиган чегараси-турт девор. Турт девор ичидаги конун-коидалар. Уйнинг гапи кучага чикмаслиги керак.

Оила курганимизга 50 йилдан ортик вакт утибди. Оила санъати-бир умрлик мехнат. Оила юкини тортишни чидаганга чикарган. Яхшисини ошириб, ёмонини яширилса оила мустахкамланади, гуллаб-яшнайди. Айтишади-ку, кушнимга айтдим, элга ёйдим деб.
Албатта, оила каттами кичикми эр-хотиннинг уртасида узига яраша кичик аразлар булиб туриши аник. Халкимизда , эрим урмайди , деб керилма деган гап бор.
Ижодкор халки табиатан инжик, паришонхотир булишади. Айникса, илхом келган пайтларда уларнинг кулокларига на айтган гапингизу, на саволингиз киради. Уша чогларда уларга тинч, хотиржам шароит булмай, фикри чалгиб колса-чи?
Хаммаси вакт, токат талаб килади. Ана шунда калам тихирлик килиб иш юришмай колса, балога колган ким- рафика-да!
Аразлар бизда хам булиб туради. Бу ахир хаёт. Уша пайтда хам болаларга бор адангга кара, юраклари ёмон булиб колмасин дейман. Улар хам дарров болаларни элчи килиб юборадилар. Улар, онанг яхшилигини билиб кел, дейдилар. Кимдан хато утса, биринчи кечирим сураб, бир-биримизга караб кулиб юборамиз.
Келинларимизни кизимиздан ортик курамиз. Угилларимизни "отам"лаб устирганмиз. Бахтиёржон углим хаётдан эрта кетганида арслондай адаси мунгайиб колганларида, мен далда бераману, кечалари унсиз йиглаб чикаман, ёстикларим хул булади, уларга билдирмай мултирайман.
Худога шукур эваралар курдик. Олти фарзандимиз-олти кургонимиз, бебахо давлатимиз.
Хуллас, румолимизни куп ювиб, эскиртирмасликка 50 йил харакат килдик.

Nigora Umarova
12.05.2009, 13:03
Ярим аср хамнафас

https://img.uforum.uz/images/9574814.jpg

https://img.uforum.uz/images/3646961.jpg

Санобар ая:"Олтин туйимиз муносабати билан адаси Францияга сайёхатга олиб бордилар".

https://img.uforum.uz/images/2548531.jpg

"Ижодкор халки табиатан инжик булади".

https://img.uforum.uz/images/7330845.jpg

"Келинларимизни кизимиздан ортик курамиз. Угилларимизни "отам"лаб устирганмиз".

Xudoyberdi To'xtaboyev
12.05.2009, 13:30
Sevimli yozuvchim Xudoyberdi To'xtaboyevga savolim quyidagicha:
"Mungli ko'zlar" asaringizni o'qib rosa yig'laganman. Asarlaringiz ko'ngliga ta'sir qilib, Sizga bevosita savollar bilan murojaat qilgan yoki maktublar yo'llagan kitobxonlar ham bo'lganmi?

Умидахон кизим!
Берган саволингизга олдинги хабарларда жавоб берганман. Мавзуни куриб чикинг.

Xudoyberdi To'xtaboyev
12.05.2009, 13:33
Ba'zan hikoyalar, qatralar yozaman. Ularni Sizga ko'rsаtsam vaqtingiz bo'lsa, tahrir qilib bera olasizmi?

Нигора опангиз лицейингизда чикадиган "Укувчилар орасида" газетангизни бир неча сонларини менга берганди. Бошланиши ёмон эмас. Ижодкор укувчиларнинг ижодини куриб кувондим.

Xudoyberdi To'xtaboyev
12.05.2009, 13:51
КУЁНЛАР САЛТАНАТИНИНГ ШАХАНШОХИ
(Саргузаш роман)

Сарсону саргардонликда

1-кисм

I-Боб
Бу кишлокнинг асл номи Хонкелдими, Кургончами хеч ким аник билмайди. Катта кучанинг унг томонидагилар Хонкелди дейишади. Хонлар яшаган, билиб куйинглар, дейишади. Чап томондагилар Кургонча дейишади. Кургончада хонларнинг навкарлари, навкарбошилар турган – билиб куйинглар дейишади. Бахсни узларига колдирайлик-да, максадга утиб куя колайлик. Кишлогчада бору-йук турт юз оила яшайди. Бу оилалар узаро бир- бирлари билан шунака ахил, бир- бирларига шунака мухаббатлики, таърифига суз топа олмайсиз. Лекин одамлари хар хил: бирови ангишвонадек кичкина, пак-пакана, бирови бакатеракдек новча, дароз. Бирови ошковокни бутун ютгандек бакалок-кориндор, бирови бир умр туйиб овкат емагандек орик, котмагина. Хах, бу хилват кишлокда кимлар яшамайди дейсиз. Фолбин аммалару, номдор муаллимлар, урисча гапирадиган чоллар-у, велосипед минадиган кампирлар, бугун богчага бормайман деб ерга думалаб йиглайдиган кизалоклар-у, ерга урсанг осмонга сакрайдиган шух-шаддод угил болалар, кули енгил шифокорлар-у, яширинча куф-суф соладиган бувилар, илгор фермерлар-у, дехкончилиги яхши булмаса хотинини сукиб юрадиган дехконлар, ёлгон аралаш сузлайдиган магазинчилар-у, ухлаб колиб азонни кеч айтадиган суфилар, бугун беш бахо олмаса мактабдан йиглаб келадиган аълочи кизлар-у, мактабга бормай пана жойга беркиниб олиб туп тепадиган абжир болалар, Россияга мева сотиб бойиб кетган миришкорлар-у, туршагини сотолмай куртга едириб куйган бевалар, киракаш шофёрлар... Майли, колганини кейин айтармиз, хуллас, тог ён багрига жойлашган, бархаво бу сулим кишлокда ана шундай ажойиб одамлар-у, ана шундай ажойиб болалар яшайди. Хаммаси хакида хикоя айтиб бера олмайман, шулардан бир иккитасини танлаб оламан, холос.
Хуллас, ана шундай ажойиб кишлокда, кишлокнинг кок марказида хозир айтганимдек ажойиб болалар-у, ажойиб кизлар укийдиган, ажойиб бир мактаб хам бор. Мактаб директори Азизов домланинг айтишича, дунёдаги энг озода, энг тартибли, энг интизомли мактаб мана шу булади.
Мактаб ховлисида устун урнига куйилган, ёгочлари кийшайиб кетган, болалар кулларига туплаб осилаверганидан силликланиб кетган, барча хужжатларда турник деб аталадиган бир мослама хам бор. Мана шу таърифига суз топа олмаётганимиз майдонда хозир, шу дакикаларда Азизов домла болаларга ниманидир тушунтиряпти. Ушбу киссамизга кахрамон килиб танламокчи булганимиз Эгамберди билан Каримберди хам негадир юракларини ховучлаброк, курка писиброк иштирок этишяпти.

Xudoyberdi To'xtaboyev
12.05.2009, 18:19
II-Боб
– Демак, азиз укувчилар, туманимиз марказида сизларга ухшаган ёшларнинг, демокчиманки ёш фермерларнинг, ёш тадбиркорларнинг савдо ярмаркаси давом этаяпти. Афсуски, биз иштирок эта олмаяпмиз. Кургазмага куйишга тузукрок нарсамиз йук. Бизнинг юкори синфда укийдиган укувчиларимиз дарсдан кочиб, сой буйига бориб олиб коронги тушгунча туп тепиб, туфлисини йиртишдан бошкасини билишмайди.Кизларимиз булса кора захчадек чагур-чугур килиб гаплашишади-ю, дарс вактини кикирлаб кулиш билан утказишади. Ана шунинг учун биз тумандаги кургазмага хеч нарса куя олмаяпимз... Хозир йигирмата укувчининг руйхатини укийман. Булар ярмаркага бориб бирор нарса урганиб келишсин... Хуш, болалар, мен нима деяпман?
– Бирон нарса урганиб келишимиз керак экан, – деб жавоб кайтарди бир укувчи.
– Кейин биз хам мактабимизда янги-янги йуналишлар ташкил килишимиз керак... Хуш, нима деяпман?
– Йуналишлар ташкил киламиз, деяпсиз.
Азизов домла каторлар олдидан ута туриб «сен», « сен» деб катор орасидан руйхатдаги укувчиларни ажратиб ола бошлади.
Эгамбердининг олдида тухтаб:
– Сен нега турибсан бу ерда? – деб суради.
– Устоз, жон устоз, мен хам борай, – деди Эгамберди тортиниброк.
– Сен мактабдан хайдалгансан-ку.
– Устоз, мен шартли хайдалганман йукламада учирилганим йук.
– Кузда килган безорилигинг, бутун мактабни шарманда килганинг каммиди, яна марказга бориб юзимизни ерга каратиб келмокчимисан?
– Жон устоз!
– Чик катордан деяпман. Битта куённи деб бутун синфни шарманда килгансан.Угирлаб олгансанми, сураб олгансанми... милиса бизни роса гаранг килган... Чик катордан, гап тамом. Дарсдан кочиб менинг деразамга тош отган биттаси сенмидинг?
– Устоз мен Эганбердини куткараман деб деразани каттик тортганимда ойнаси ушанда синган, тош отганим йук.
– Сен хам мактабдан хайдалгансан.
– Мен уч ойга хайдалганман холос.
– Чик деяпман... Сен икковингнинг ёмон килмишинг бутун районга достон булган... Хамидова!
– Лаббай устоз, – деди муаллима Хамидова.
– Сиз синф рахбари сифатида бу интизомсиз болаларни нега руйхатга киритдингиз?
– Жазо муддатини утаб булай деб колишди устоз, – Узини окламокчи булди муаллима Хамидова.
– Аслида уз директорининг буйругига эътибор бермайдиган тартиббузар сизга ухшаганларга чора куришим керак эди. Чикинг катордан, сиз хам марказга бормайсиз... Хуш, укувчилар нима деяётган эдим?
– Ярмаркага бориш хакида гапираяётувдингиз.
– Хуп, яхши, – сузида давом этди директор, – борувчиларга текин автобус ташкил килиб куйганмиз. Бориб мактабимизнинг обрусини кутариб келасизлар...
Азизов домла узининг кайта-кайта таъкидлашича, манна шу мактабда эллик йилдан буён ишларкан. Иш бошлаган пайтида бору-йуги иккитагина пастак-пастак уй булган экан, холос. Хозирги йигирма икки хоналик мактаб биносини югуриб елиб узи курдирган экан. Синф хоналаридаги укув ашёларини хам гох туман, гох вилоят, гох пойтахт рахбарларига учрашиб узи олиб келган экан. Хозир ишлаб турган муаллимлардан ун саккизтаси шу мактабни, шу устознинг тарбиясида битирган экан.
Азизов домла узининг анна шу эътикодига кура хамма унга кулок солиши, гап кайтармаслиги, айтганини бажариши керак. Айтганини килмаганларни бир бахона топиб ишидан бушатиб куя колади.
Хамидова катордан чикди-ю, лекин синф хонасига кайтмади, бироз уйланиб турди-да:
– Устоз, шу икки укувчини хам руйхатга киритинг, икковлари хам тадбиркор буламиз деб харакат килиб юришибди, – дея юмшоккина охангда илтимос килди.
– Сизни синфга кириб кетинг, дедим-ку! – Катъий охангда деди директор.
– Устоз!!
– Гап кайтарганингиз учун хайфсан эълон киламан! Яна гап кайтарсангиз мактабдан бутунлай хайдайман... Хуш болалар, нима деяётган эдим?
– Савдо ярмаркасидан бирор нарса урганиб келасизлар деяётгандингиз.
– Кани машинага чикинглар, лекин мактабимизга гап тегадиган иш килманглар, деб охирги сузини айтди устоз.
– Гап тегизмаймиз!
– Куп нарса урганиб келамиз!
– Мазза киламиз!
– Музкаймок еймиз, – дейишиб укувчилар бир- бирини итаришиб абтобусга чика бошладилар.
Катордан чикарилган Эгамберди билан Каримбердилар маъюсгина тикилиб колдилар.

Behzod Saidov
12.05.2009, 22:20
Илтимос..... "ўқғҳ"ларни қўйинг.....

Nigora Umarova
13.05.2009, 11:58
Илтимос..... "ўқғҳ"ларни қўйинг.....:rtfm:

Behzod shuncha harakat qildim, iloji yo'q-de... :cray:

Xudoyberdi To'xtaboyev
15.05.2009, 17:31
III-Боб
Укувчилар бири савдо ярмаркасига бормагани учун хафа булиб, бошкаси борувчилар руйхатига киритилмагани учун дили огриб, одатдагидек итар-итар килишиб, кизларнинг сочидан тортишиб,кикирлашиб кулишиб синф хонасига кириб бордилар. Синфда анчагача говур босилмади. Бир боланинг отаси кеча ярмаркага борган экан, ярмарка ёкмаган эмиш. Бошка боланинг отаси ярмаркадан зотдор куй сотиб олган эмиш. Бормаганим яхши булди, сой буйига бориб энди роса футбол тепамиз, деяётганлар хам бор. Фотима, Захро деган бир- бирдан хеч ажратиб булмайдиган, ажратиб булмагани учун хам оналари хар бирига бир- бирига хеч ухшамайдиган кийим кийдириб куядиган кизлар муаллималарини уялтириб куйгани учун Эгамберди билан Каримбердини купчилик уртасида яна бир марта изза килгани учун Азизов домладан хафа булганликлари хакида бахслаша бошладилар.
– Уф, шу директордан качон кутилар эканмиз. – деяпти биттаси.
– Астарок, эшитиб колса, мактабдан хайдаласан, деяпти бошкаси.
– Директоримиз кулок чузиш буйича дунё рекордини куйганлар деяпти, – учинчиси.
Синфда говур анчагача босилмади. Биров бокс хакида, бошкаси Англиядаги футбол чемпионати хакида ошиб-тошиб гапиряпти.
– Эгам, ростдан хам сен ушанда куён угирлаганмисан? – деб суради Шокир. У йук жойда гап кузгагани, гап кузгаш оркали бирон уртогини уялтириб, уялтириб олгандан кейин, уша уртокнинг тилини кисиб олишни хуш курарди. Гохо уни чакимчи Шокир хам дейишарди. Мана шу бола хозир уялибгина утирган Эгамбердининг гашига текгиси келиб колди.
– Шокир, сенга, хамманга минг марта айтганман-ку, Гулом гуппанинг куёнларини дафтарга алмаштирганман деб. – шундай деб Эгамберди юзини тескари угириб, дераза оркали ховлига тикилиб утирди.
Шокир яна тинчимади:
– Угирламасанг, нега милиса камаб куяди сени?
– Жим бул деяпман, – Эгамберди секин урнидан тура бошлади.
Шокир жим булмади.
– Келин, барибир, директорнинг хонасига тош отгансан-ку, деразани бузгансан-ку.
– Жим деяпман, – шундай деб Эгамберди аста Шокирга якинлашиб кела бошлади. Азизов домланинг халиги харакати унинг аламини оширган эди, Шокир чакимчининг бу гапи дард устига чипкон булди. Хурлангандек сезиб, узини босолмай колди:
– Жим бул деяпман, булмаса хозир бошингни ёраман, – Кулини мушт килиб каттик гапирди Эгамберди.
– Сен- а, мени-я, кибла махалланиг боласини-я! – шу суздан кейин Шокир чакимчи икки муштини култиги остига олиб, кафтларини бамисоли куёнчага ухшатиб ёзиб, турган жойида куёнга ухшаб сакрай бошлади, – Куёним, куёним, нега эрта ухлайсан, нега Эгамга шафкат килмайсан.
Эгамберди хакида кишлокда, мактабда хар хил гаплар куп таркалган. Ашаддий куёнбоз бу усмир хакида ёлгон-яшик гаплар хам купайган. Эгамбердининг онаси Эгамбердига кушиб куён µам туккан эмиш. Эгамберди уйкусираб уз синглиси булмиш куёнчани босиб улдириб куйган эмиш, уша улган куёнча эртасига тирилиб келиб урнингдан тур, мактабдан кечга коляпсан, деганмиш. Тугри, Эгамбердининг куёнга булган ишкибозлиги иккинчи синфдалигидаёк бошланган.ушанда далада уйикхона ичида куён болалаган эди. Эгамберди буни куриб колиб куённинг туртта боласини уйларига олиб келиб боккан. Бир йилгача анча купайтирган хам. Кейинчалик угай онаси Шакархон ая уй ишларига карашмай куйдинг, сигиринни бокмай куйдинг, деб шу куёнларингни йукотмасам деб бир куни, Эгамберди ухлаб ётганида куёнларини кучага хайдаган. Агар яна уйга куён олиб келсанг, сени етимлар уйига топшираман, деб куркитган.
Шу пайтда,калби изтиробга, аламга тулиб турган пайтида Шокирнинг масхара килиб устидан кулиши унга алам килди, жуда-жуда алам килди. Югуриб келиб чакимчининг устига ташланди. Шокирнинг кулоги остига шундай бир мушт келиб тушдики, зарби хам шундай кучли эдики, Шокир гандираклаб бориб йикилди. узини тезгина унглаб олди-ю Эгамнинг ёкасига ёпишди.
Хунук манзара бошланди.
Синфдаги угил -кизлар икки тарафга булиниб кетишди. Сой махалла бир томонга,кибла махалла бир томон:
– Ур!
– Тур урнингдан!
– Буш келма!
– Курксанг мана мен борман! – деган-пасту баланд гаплар авжига чикиб боряпти.
Киз болалар:
- Вой, ажратсанглар-чи! – дейишяпти.
Угил болалар:
– Чарчашса узлари ажралишади.
– Спортивний мусобака кетаяпти.
– Сойкелди, бош келма, – деган гапларни тинмай айтишяпти.
Хонкелди кишлогида хеч кандай тартибга буйсинмайдиган, хеч кандай конунга риоя килмайдиган, муштлашиш, эшакминди, бов устига бов, ун икки соат тухтамай туп тепиш, даштга, хув анаву тог ёнбагридаги кенгликка чикиб олиб велосипеднинг коскони сингунча пойга уюштириш сингари ёввойи уйинлар авжига чиккан. Кизик, бугун жончикарга мушлашадилар-у, эртага ярашиб,апок- чапок булиб кетаверадилар.
Кунгирок чалинди.
Салобатли география муаллими салмокли кадам ташлаб, аста кириб кела бошлади:
– Утир хамманг жойингга! – деган каттик буйрук хам булди. Муаллимнинг овози хам кучли эди.Хамма урин-урнига утирди. Хеч нарса булмагандек синф хонаси жимжит булиб колди, дарс бошланди. Сибир урмонлари хакида сухбат кетаяпти.

Xudoyberdi To'xtaboyev
15.05.2009, 18:23
IV-Боб
«Пешонаси»га «Химия лабараторияси» деб ёзиб куйилган, ичига бори-йуги туртта сарик сув тулдирилган шиша банка-ю, бугзи ингичка бир-икки шиша куйилган хонада янги келган химия муаллими билан хозиргина ховлидаги йигиндан хурланиб кайтган ?амидова опа уртасида йиги аралаш, хурсиниш аралаш, афсус аралаш босинки сухбат кетаяпти.
– Эй синглим сиз якиндагина келдингиз, бу икки бола билан директоримиз ораларида булган дили-сиёхликдан хабарингиз йук. Икковлари хам суйиб багрингизга боссангиз, эркалаб пешонасидан упсангиз арзийдиган усмирлар. Мен уларни болалигидан буён биламан, уч йилдан буён эса синфларига рахбарман. Синф рахбарлари болага онадек булиб колади. Болалар хам агар кунглини топсангиз сизни онасидек севиб колади. Синглим, кечирасиз, сиз Кукон институтини битирдингизми?
– Ха, химия-биология факультетини битирганман, – негадир уялибгина деяпти ёш муаллима.
– Нега йил бошида кела колмадингиз?
– Онажоним, аввал турмуш кургин, киз бошинг билан жунатмайман, дедилар.
– Турмуш курдингизми?
– Курмасам онажоним рухсат берармидилар?!..
– Ха, хамма оналар хам шунака, болам багримда булса дейди.
– Опажон, шу икки йигитчалар хакида жуда-жуда билгим келяпти, жуда мустар булишди-да.
– Эй синглим, исмингиз Шохистахонмиди?
– Ха, Шохистахонман. Икковлари хам катордан йиглагудек булиб чикиб кетишди. Устоз куён угирладинг, милицияга тушдинг, деяпти, шуларни хам билгим келаяпти, опажон.
– Эй сингилжон, мана якинда синф рахбари хам буласиз, болалар дунёсига кирасиз, хар бир бола бир дунё эканлигини билиб борасиз. Бу икки усмирнинг такдири жуда галати. Икковлари бир кунда тугилган. Ота-оналарини уртадаги девор ажатиб туради холос. Эгамберди эрталаб, Каримберди кечга томон тугилган экан. Кизик, Эгамберди турт соат тугилгани учун, Каримберди уни акам деб юради. Каримбердини онаси чакалоги уч ойга тулганда, огир сарик касалга чалиниб колади. Эгамбердининг онаси Собирахон иккови чакалокни бокиб катта килади. Бири унг тиззасида, бири чап тиззасида катта булган. Такдирнинг аянчлигини карангки, Эгамберди туртинчи синфга борганда унинг онаси, бир ажойиб дилбар, хушчакчак, шаддод аёл эди, шу кишлогимиздаги богчага мудира эди, Шохимардон сайлига борганда, эшитгандирсиз, Шохимардон сойини катта сув босиб, унлаб кишилар нобуд булган. Собирахон узи билан бирга уч аёлни хам сайилга олиб борган экан. Узлари сойликда машинада ётиб, угли Эгамбердини юкоридаги лагерга жойлаштирган экан. Вой худойим, шундай катта сел келадики, уч аёл машина ичида нобуд булади. Хаммаёги мажакланган Собирахонни машинада олиб келишади. Янглишмасам, икки йилча бир жойда ётиб хам колади. Оламдан утгач, Холисхон иккови болага она булиб колади. Шундай килиб икковлари икки онани кулида катта булишади. Энди синглим, сизни чарчатиб куймаяпманми?
– Вой опажон, икковимизнинг хам бешинчи соатда дарсимиз йук- ку – деб сухбатнинг давомини сураяпти Шохистахон.
– Тугри, Шохистахон, дарсимиз йук. Менинг хам шу икки бола хакидаги фикримни купрок айтгим келаяпти... Очигини айтсам, якинда сиз эхтимол менинг урнимга синф рвхбари буларсиз.
– Вой ундай деманг, опажон, Худо хохласа бу синфни узингиз ун биринчи синфгача олиб борасиз.
– Энди директор билан бу икки бола уртасидаги машмашаларни айтсам тарихи жуда узок. Собик раиснинг угли Гуломжон деган боладан дафтар бериб куён олган.Уша куни куёнлар даладаги богда булган. Тулкилар келиб куёнхонани таталаб бузиб,куёнларни еганича еган, колганлари даштга кочиб кетган. Гулом сен кечаси келиб, гайирлик килиб куёнхонани атайлаб очиб юборгансан, деб акаси Икром икковлари бечора Эгамни роса калтаклашган. Нимагадир учаскавой милиционер у ёк-буёгини суриштирмай, Эгамни сурокка тутган, камаб хам куйган. Камокдан чиккач, химоя сураб, мени химоя килармикан, деб Азизов домлани олдига борган. Азизовнинг ёмон одати бор. Ёктирмаган боласини, кабинетининг ичида алохида хонаси бор, уша ерга камаб куяверади. Эгамбердини хам камаб куйган. Кечаси-ю кундузи бирга юрадиган Каримберди директорга келиб, -Нега уртогимни камадингиз? Айб раиснинг угли Гуломдан утган, акаси иккови уртогимни роса уришган, деган гапларни айтган. Айтдим-ку, директоримиз бировни гапига кулок соладиганлардан эмас. Хали сен менга акл ургатадиган булдингми, деб уни хам шеригининг ёнига камаб куйган. Усмирларнинг ёш калби нохакликка чидамаган. Коронги тушиши билан олдин ойналарни синдиришган, деразага ромчасига сигмаганликлари учун деразани таг-туги билан кучириб ташлашган. Деразанинг синигини ховлига опчикиб ёкишган.
Мана энди Шохистахон, узингиз уйланг, ким хак-у, ким нохак.
– Опажон айб кимдалигини билмасдан туриб ёшларнинг дилини огритган директор айбдор-да.
– Ана, сиз рост гапни айтдингиз, муаллимлар хам усмирларнинг ёнини олган булди. Лекин Азизов домла, хали айтдим-ку, бировни гапига кирадиганлардан эмас. Эгамбердини хам, Каримбердини хам безори сифатида мактабдан хайдаш хакида буйрук чикариб куйган. Кейин уларнинг ота-оналари жанжаллашиб келган эди, чор-ночор,-Ха, майли, шартли равишда хайдадим, келиб-кетиб юришаверсин, муаллимлар сурамасин, деб яна узининг айтганини килди, билганидан колмади. Икки усмирнинг калбига озор етказди.
Эгамберди хар нарсага кизикувчи бола, уй ишларига карашади, мол-куйларини хам бокади, Каримберди булса юмшоккина, беозоргина, секин кулогингизга айтиб куяй, беш вакт намоз хам укийди. Эгамжоннинг онажони жон бера туриб, углим, менга ок мармардан ёдгорлик куясан, деганми ёки айтмаганми икки усмир онамизга ок мармардан ёдгорлик куямиз деб ният килишган экан. Вой, фалокатни каранг, далада мол бокиб юрганларида, дадалари фермер эмасми, туманга кетишган экан, икковлари картишка кавлаб пишириб емокчи булишибди. Марза устидаги ажрик ут олиб бориб дадалари колдириб кетган тракторнинг ёг тула бочкасига урилиб, бочка портлаб, трактор бутунлай ёниб кетган. Бечора усмирлар куркиб кетишиб картишка пишириб еганларини айтишмаган. Оталар эса хов нариги пайкалдаги фермерлар атайлаб ут куйишган, деган карорга келишган.
Шохистахон, бу икки бола хаммадан беркитган сирларини йиглаб-йиглаб менга айтишган. Худо хохласа, бойиб кетсак аввал онажонимга ёдгорлик, кейин отамизга трактор олиб берамиз деган яширин ниятларини хам менга айтишган.Бир кун Эгамкул рус тилида чиккан журнални менга кутариб келди. Журналнинг олтита сахифасида куёнларнинг сурати бор экан.Укиб таржима килиб беринг, деб илтимос килишди. Куён бокиб бойиб кетган бир оила хакида экан. Куён бокиб бойиш хакидаги яхши ният уша куни тугилган. Кишлокма кишлок куён ахтаришди, аллакаерлардан топиб келиб бокиб хам куришди. Лекин директор уларнинг калбини тушунмади.
Шохистахон, агар мабодо менинг урнимга синфга рахбар булиб колсангиз шу икки углимга алохида эътибор беришингизни кайта-кайта сурайман. Ана кунгирокни хам чалишди... Юринг энди, ха айтгандек, вактинчалик бизникида яшаб турсангиз хам булади.
– Опажон, турмуш уртогим хам келмокчи эди, яхшигина пайванчи, у киши.
– Синглим, икковларингга хам жой топилади, пайвандчи булса яна хам яхши. Пайвандчи болалардан шогирдлар тайёрлайди.

Xudoyberdi To'xtaboyev
20.05.2009, 17:35
V-Боб
География дарси кетаяпти. Гап ?амон Сибир ўрмонлари хусусида. “Тайга дегани хиндча сўз бўлиб сову?лик дегани экан. У ё?ларда фа?ат игна баргли дарахтлар ўсаркан, игна барглилар сову??а чидамли бўлар экан.
Эгамберди билан Каримберди бу гапларни ё эшитяпти ё эшитмаяпти.
– ?андай бўлса ?ам савдо ярмаркасига боришимиз керак эди-да, – деб шивирлайди Эгамберди.
– Эссизгина, зотли ?уёнлар ?ам савдо кўргазмасига ?ўйилиши мумкин, – деб ўрто?идан ?ам пастро? овозда шивирлайди Каримберди, – у ерга ?айвонларнинг минг хил зотдорларини ?ўйишган эмиш.
– Ё дарсдан ?очамизми? – Иккиланибро? дейди Эгам?ул.
– Барибир, энди бизни автобусга чи?аришмайди.
– Мен ?ам автобусга чи?айлик деяётганим йў?.
– Эгам, сен бирон нарса ўйлаб топ.
– Ўйлаб топдим, яхшиси ?очамиз.
– Йў? ?очсак директор яна баттар ?илади.
– ?орнимиз о?риб ?олди, десакчи.
– Эсинг жойидами иккита ?орин бир ва?тда о?римайди-ку.
?ар хил важ-ба?оналарни ўйлаб топишяпти. Лекин хеч бири маъ?ул бўлмаяпти. ?ар ?алай ба?оналар топишга, о?ир шароитдан ?утулиб чи?иб кетишга Каримбердидан Эгамберди устаро? эди. Унинг калласи тўла а?л деб юради Эгамберди.
– Кел икковимиз жўрттага муштлашган бўламиз.– деб шивирлади Эгамберди.
– Нега муштлашамиз, нега?
– Муштлашсак икковимизни ?ам тенгдан чи?ариб юборади.
– Эгам, барибир зўрсанда, бекорга сени акам демаганман-да, бикинингга бир тушурайми?
– Йук, яхшиси сен ургин.
Икковлари бир нафасда дон талашган жужа хуроздек тикама-тикка булиб уришиб кетишди, росмана муштлашиш бошланди.Хамманинг кузи шуларда булиб колди. Хушёр болалар, синчков кизлар булар шунчаки, номигагина, дарсдан кочиш учун мушлашаётганларини сезиб туришарди. Опа- сингил Фотима билан Захро мушлашаётганларга рагбатлари кучлирок булганиданми ачинишиб, яхшимас-яхшимас, дея уф тортиб хам куйишарди.
Муаллим муштлашётганларга якинлашиб:
– Бас килларинг! – деб ер тепинди.
Йук, бас килмадилар.
Муаллимнинг асаби кайнади:
– Кутар папкангни икковинг хам! – география муаллими столни шундай каттик муштладики, стол чайкалиб кетгандек, худди чанг кутарилгандек булди. Бир кули билан Эгамбердини, иккинчи кули билан Каримбердининг ёкасидан, ушлаб ташкарига чикариб ташлади.
– Зур булди урток – деди Каримберди.
– Мен зурман-да, Карим, буни билиб куй –кукрагини баланд кутариб деди Эгамберди. Энди жимгина кетаверишса хам буларди, урганган кунгил уртанса куймас экан-да, хамма усмирларга ухшаб булар хам мактанишни, мактанганда хам ошириб-тошириб мактанишни яхши куришарди. Муаллимни алдаб чикканлари бу аслида ёмон, жуда-жуда ёмон хулк аломати. Укувчининг хулкига сигмайдиган аломат. Шундай булса хам дераза ёнидан утаётганларида дарс эшитгилари келмай ташкарига караб утирган кизларга караб, лабларини чучайтириб, кузларини галати-галати кисиб хам куйишди.
– Безорилар! – деган булишлари хам мумкин ичкаридаги кизлар.
Мактабнинг дарвозасидан эмас, дарвоза ёнида утирган Универсал бобо, дарс вактида каёкка кетаяпсизлар, ё кочиб чикдиларингми, деб сураб колиши хам мумкинлигини билганлари учун, чорвок томондан, баланд девордан ошиб утишди. Оталаридан велосапед сураш учун уйларига караб югурдилар. Велосапедни бир амаллаб сураб олишлари шарт. Тайинланган автобус кетиб булди. Кетмаганда хам бу икковини олмас эди. Йуловчи машиналарни бу атрофларда учратиш кийин, учраганда хам икковларини дарров ола колди дейсизми. Энг мухими - велосапед. Оталари тезрок беришса, тезрок хайдашса, жунаб кетган автобусдан хам тезрок туман марказига етиб олишлари хеч гап эмас. Лекин Эгамнинг угай онаси Шакархон аядан хам, Каримбердининг каттиккул отаси Сирож бригадирдан хам велосапедларини сураб олиш осон булмайди.
– Эгам бирон тадбир уйлаб топмасанг булмайди, – уйга толиб деди Каримкул.
– Барибир ёлгон гапиришга тугри келади-да, урток.
– Икковимиз уйлаб топсак хар кандай одамни ишонтирсак булади. Эгам сан бир мен ноль - икковимиз кушилсак ун буламиз. Ун булсак хар кандай ишни битирамиз. Уша хийлангни ишга сол, ман тасдиклаб тураман.
– Унда директор жунатди деймиз, кушни мактаб билан мусобака булади уйларингдан велосапедларингни олиб келинглар, голиб булиб мактабимизга обру келтирсаларинг ота-оналарингга мактов когози ёзиб бераман, фахри ёрлик бераман, деди, деймиз-да.
– Лекин Эгам урток, зурсан-да.
– Узинг айтдинг-ку, кушилсак ун буламиз.
– Карим ёлгон тукишга-ку устамиз-а, лекин ёлгоннинг таги очилиб колса мактабдан бутунлай хайдашса нима киламиз?
– Хайдалганмиз-ку, билмайсанми?
– Ярим хайдалганмиз.

Husen
20.05.2009, 18:07
Давомини интизорлик билан кутамиз...
Кейин, ёзувчи бобо, компьютер ўйинларига берилиб кетган, ёш бўлишига қарамай "сотка" ушлаб олиб, ўзига ҳам, атрофдагиларга ҳам ҳалал берадиган болаларни ҳам навбатдаги асарларингизда бир "саваласангиз" қандоқ бўларкин?!!

Nigora Umarova
16.04.2010, 14:27
Худойберди Тўхтабоев билан бўлган бир суҳбатда улар ҳаётларида бўлган бир латифанамо гапни айтиб бергандилар:
"1978 йилда Москвадаги газеталарнинг бирида италян болалар ёзувчиси Жанни Родарининг вафот этгани ҳақида ўқиб қолдим. Италянми, немисми, русми, ўзбекмиҒ Оллоҳнинг бандаси, "Сариқ девни миниб" асарининг дунёга танилишига сабаб бўлган, асарларини ўқиб-ўрганган маънавий устозим деб бир худойи қилиб, фотиҳа ўқитай деб қарор қилдим. Қўни-қўшниларни чақириб худойи оши бердим. Тиловат қилиш олдидан имом "Кечирасиз, Жанни Родари она авлодингизданми ё ота авлодингизданми?",ғ деб сўраб қолди. Мен шошиб жавоб қайтардим: она авлодимиздан бўлса керак. Имом, мана кўрдингизми, ҳаммамизнинг фамилиямизни бузиб ташлаган бу ўрислар, деб армон қилдилар".

Nigora Umarova
16.04.2010, 15:00
Ижодингизнинг асосий қисмини болалар учун ёзган асарлар ташкил этади. Айнан болалар учун ёзишингизга нима сабаб бўлган?
Худойберди Тўхтабоев: "Бунинг икки сабаби бор:Биринчиси, фаолиятимни мактабда болалар ўртасида бошладим. Болаларни яхши кўриб қолдим. Қалбимда, руҳиятимда болалар дунёси айланади. Мен дастлаб 15 йил давомида фельетон ёзганман. Х. Тўхтабоев, Т.Худойбердиев, Н.Каримов, рус тилида ёзганимга Н. Баранова фамилиясини қўллаганман.
О.Тоғаев 1960-70-йилларда "Совет Ўзбекистони" газетасида публицистика жанри" мавзусида докторлик диссертацияси ёзиб, кенгашга қўйиши керак эди. Ўқиб, фикрингизни айтинг, деб таҳририятга келди. Ўқисам, публицистикада тақлид кучайган. Х. Тўхтабоевга Т.Худойбердиев, Н.Каримов тақлид қилаяпти. Бу ҳам етмаганидек энди рус тилида ижод қилаётган Н. Баранова ҳам тақлид қиляпти, деб ёзилган. Буларнинг ҳаммаси менман дедим. Шундан кейин бу фикрларини кенгашга тақдим этмади. Хуллас, мен фелъетон ёзишдан тўхтадим. Сабаби мен айтган гаплар тарвузнинг устидан сув қуйгандек тўкилиб кетаверди. Ҳеч ким қулоқ солмади. Болалар менинг гапимни жон қулоғи билан тинглайди. Шундай қилиб мен болалар ёзувчиси бўлиб қолдим.

OmoN
26.10.2010, 17:41
Яқинда Худойберди Тўхтабоевнинг 1979-йилда нашр қилинган "Омонбой билан Давронбойнинг ажойиб ва ғаройиб саргузаштлари" номли китобини топиб олдим. Мен учун жудаям қадрли китоб (исмларимиз мос келгани учун эмас :)) болалигимда шу китобни қайта-қайта ўқиганим учун. Болалар учун жудаям зўр китоб. Шу китобни қайта нашр қилдиришнинг иложи бормикин? Нигора опа, модераторлигингизни ишга солиб адиб билан гаплашиб кўринг. Агар қайта чоп эттириш имкони бўлса китобнинг электрон версиясини тайёрлаб бераман (болалар уйидаги ҳайрия тадбирида агар шу китоб бўлса қайта чоп эттирардим дегандай бўлувдилар). Қайси алифбода ёзиш кераклигини айтсалар бўлди(менимча лотинда).
ПС: Китобни мактаб кутубхонасига қайтариш ниятим йўқ :) Ўрнига адибнинг лотин алифбосида чиққан бошқа китобларини олиб бераман.

Nigora Umarova
26.10.2010, 18:09
Нигора опа, модераторлигингизни ишга солиб адиб билан гаплашиб кўринг. Агар қайта чоп эттириш имкони бўлса китобнинг электрон версиясини тайёрлаб бераман (болалар уйидаги ҳайрия тадбирида агар шу китоб бўлса қайта чоп эттирардим дегандай бўлувдилар). Қайси алифбода ёзиш кераклигини айтсалар бўлди(менимча лотинда).
ПС: Китобни мактаб кутубхонасига қайтариш ниятим йўқ :) Ўрнига адибнинг лотин алифбосида чиққан бошқа китобларини олиб бераман.

Омонбой!
Севимли адибимиз билан суҳбатлашдим. "Омонбой ва Давронбой"қиссасини топилганидан хурсанд бўлдилар. Айтганингиздек, қиссани лотин алифбосида ёзиб беришингизни илтимос қилдилар.
Хушхабар: "Қуёнлар мамлакатининг шаҳаншоҳи" "Шарқ" ва "Янги аср авлоди" нашриётларида нашрдан чиқибди.

Pfefferminze
26.10.2010, 20:09
Яқинда Худойберди Тўхтабоевнинг 1979-йилда нашр қилинган "Омонбой билан Давронбойнинг ажойиб ва ғаройиб саргузаштлари" номли китобини топиб олдим. Мен учун жудаям қадрли китоб (исмларимиз мос келгани учун эмас :)) болалигимда шу китобни қайта-қайта ўқиганим учун. Болалар учун жудаям зўр китоб. Шу китобни қайта нашр қилдиришнинг иложи бормикин? Нигора опа, модераторлигингизни ишга солиб адиб билан гаплашиб кўринг. Агар қайта чоп эттириш имкони бўлса китобнинг электрон версиясини тайёрлаб бераман (болалар уйидаги ҳайрия тадбирида агар шу китоб бўлса қайта чоп эттирардим дегандай бўлувдилар). Қайси алифбода ёзиш кераклигини айтсалар бўлди(менимча лотинда).
ПС: Китобни мактаб кутубхонасига қайтариш ниятим йўқ :) Ўрнига адибнинг лотин алифбосида чиққан бошқа китобларини олиб бераман.

iloji bo'lsa online ham qo'yinglar...

Pfefferminze
26.10.2010, 20:11
Худойберди Тўхтабоев билан бўлган бир суҳбатда улар ҳаётларида бўлган бир латифанамо гапни айтиб бергандилар:
"1978 йилда Москвадаги газеталарнинг бирида италян болалар ёзувчиси Жанни Родарининг вафот этгани ҳақида ўқиб қолдим. Италянми, немисми, русми, ўзбекмиҒ Оллоҳнинг бандаси, "Сариқ девни миниб" асарининг дунёга танилишига сабаб бўлган, асарларини ўқиб-ўрганган маънавий устозим деб бир худойи қилиб, фотиҳа ўқитай деб қарор қилдим. Қўни-қўшниларни чақириб худойи оши бердим. Тиловат қилиш олдидан имом "Кечирасиз, Жанни Родари она авлодингизданми ё ота авлодингизданми?",ғ деб сўраб қолди. Мен шошиб жавоб қайтардим: она авлодимиздан бўлса керак. Имом, мана кўрдингизми, ҳаммамизнинг фамилиямизни бузиб ташлаган бу ўрислар, деб армон қилдилар".


voy, dumalab qoldim kulaverib...:-)

OmoN
26.10.2010, 20:48
iloji bo'lsa online ham qo'yinglar...Онлайн қўйиш ҳақида бир нима деёлмайман. Буни адибнинг ўзларидан сўрайсизлар (ҳали онлайн қўйиладиган нарсанин ўзи йўқ :) ёзишни энди бошлайман).

Pfefferminze
26.10.2010, 22:51
iloji bo'lsa online ham qo'yinglar...Онлайн қўйиш ҳақида бир нима деёлмайман. Буни адибнинг ўзларидан сўрайсизлар (ҳали онлайн қўйиладиган нарсанин ўзи йўқ :) ёзишни энди бошлайман).


tabiiy, keyinchalik degan ma'noda yozgan edim, ya'ni elektron versiyasi tayyor bo'lgach degan ma'noda....

OmoN
27.10.2010, 11:49
Мана ўша китоб. 1979-йилдаги нашри. Китоб қачон ёзилганини билмайман.
https://img.uforum.uz/images/dxkfenl7931091.jpg
ПС: Китобдаги "Сир очилди" қиссасининг биринчи бобини кўчириб бўлдим. Агар кириллча ёзиш керак бўлганида анча тезроқ ёзардим.

OmoN
27.10.2010, 14:26
Иккинчи боб ҳам тайёр. Қиссанинг анча йиллар аввал ёзилганини ҳисобга олсак, "секретарь", "план", "пионервожатий", "колхоз" каби эскиргансўзлар кўплаб учрайди. Бу сўзларнинг ҳозирга кўринишига ўзгартиришга тилимқўлим бормаяпти. Асарнинг мазмунига путур етказиб қўйишдан қўрқаман. Бу ишни адибимиз ўзлари қилгани маъқул деб ўйладим.

OmoN
14.11.2010, 17:49
Ниҳоят китобдаги қиссалар("Сир очилди", "Ака-ука Омонбой билан Давронбойнинг қишлоққа газ олиб келганлари ҳақида жажжи қисса")ни лотин ёзувида кўчириб бўлдим. А4 форматда 14 лик шрифтда 55 саҳифа бўлди. Эндиги вазифа кўчирмани китоб муаллифига етказиш.

Masud Mahsudov
14.11.2010, 19:29
Мана ўша китоб. 1979-йилдаги нашри. Китоб қачон ёзилганини билмайман.
https://img.uforum.uz/images/dxkfenl7931091.jpg
ПС: Китобдаги "Сир очилди" қиссасининг биринчи бобини кўчириб бўлдим. Агар кириллча ёзиш керак бўлганида анча тезроқ ёзардим.

Aka, kirilcha ko'chiravering, men lotin alifbosiga o'tkazib beraman, dasturim bor edi, wordga o'rrnatilgan

OmoN
15.11.2010, 12:23
Aka, kirilcha ko'chiravering, men lotin alifbosiga o'tkazib beraman, dasturim bor edi, wordga o'rrnatilganРаҳмат. Уже кўчириб бўлдим. Кириллдан лотинга, лотиндан кириллга грамотный ўтказадиган дастур кўрмадим...

Masud Mahsudov
15.11.2010, 22:25
Aka, kirilcha ko'chiravering, men lotin alifbosiga o'tkazib beraman, dasturim bor edi, wordga o'rrnatilganРаҳмат. Уже кўчириб бўлдим. Кириллдан лотинга, лотиндан кириллга грамотный ўтказадиган дастур кўрмадим...

Aha, bundan xursandman, rahmat mehnatingiz uchun

Dasturdagi kamchilikni o'zim to'grilab chiqmoqchiydim xolos :)

OmoN
07.01.2011, 11:35
Худойберди Тўхтабоевнинг "Қиз талашган ўсмирлар" китоби сотувга чиқибди. (балки аввалроқ чиққандир. мен яқинда кўрдим).
https://img.uforum.uz/images/yammepk3222019.jpg

Sirim
08.01.2011, 05:06
Menimcha adibning asarlari keyingi avlod uchun lotin alifbosida chiqarilgani ma'qul.To'g'ri katta yoshdagilarga ham qadrdon, ammo bir marta o'qib keyin pista o'raladigan kitoblar emas. Kitob javonimizda necha yillar saqlanib, farzandlarimizga xizmat ko'rsatadi hali.

suhrob
05.02.2011, 23:40
shu kishini yaniy XTni Besh bolali yigitcha dgan kitobini hicham havo to'lqinlarida topolmiyman-da :(
Yana Farhod Musajonni Oftobni quvalab dgan kitobiniyam....

OmoN
14.02.2011, 08:55
Ниҳоят китобдаги қиссалар("Сир очилди", "Ака-ука Омонбой билан Давронбойнинг қишлоққа газ олиб келганлари ҳақида жажжи қисса")ни лотин ёзувида кўчириб бўлдим. А4 форматда 14 лик шрифтда 55 саҳифа бўлди. Эндиги вазифа кўчирмани китоб муаллифига етказиш.
Ва ниҳоят кеча китобни эгасига етказдим. Эвазига "Қуёнлар салтанати" китобини автографи билан олдим ва бир қанча китобларга автограф қўйдириб келдим. Энг асосийси китоблардан бирига "Севимли китобимнинг қаҳрамони Омонбойга" деб ёзилганди :) Ана-мана деб 3 ойни ўтказиб юборибман.

Gulchehra Ibragimova
05.05.2011, 10:03
Муҳтарам Форумдошларимиз диққатига!

Бугун соат 11-00да Ўзбекистон халқ ёзувчиси, Ўзбекистонда хизмат кўрсатган маданият ходими ўзбек болалар адабиётининг етакчи намоёндаларидан бири, Худойберди Тўхтабоев билан Чилонзор тумани 79-ўрта мактабда учрашув бўлиб ўтади.
Барча мухлислар ўзларини қизиқтирган саволларини ушбу мавзуда қолдиришлари мумкин.

OmoN
05.05.2011, 11:13
Бугун соат 11-00да Ўзбекистон халқ ёзувчиси, Ўзбекистонда хизмат кўрсатган маданият ходими ўзбек болалар адабиётининг етакчи намоёндаларидан бири, Худойберди Тўхтабоев билан Чилонзор тумани 79-ўрта мактабда учрашув бўлиб ўтади.
Барча мухлислар ўзларини қизиқтирган саволларини ушбу мавзуда қолдиришлари мумкин.
Савол: "Омонбой билан Давронбой"нинг тақдири нима бўлди? Қайта нашр қилинадими?

Xudoyberdi To'xtaboyev
06.05.2011, 16:43
Савол: "Омонбой билан Давронбой"нинг тақдири нима бўлди? Қайта нашр қилинадими?

Омонбой, китобнинг электрон вариантини менга элтиб берганингиз учун раҳмат. Кўпдан бери ушбу китобимни топа олмай юргандим. Уйда мавжуд "Омонбой ва Давронбойнинг саргузаштлари" қиссасини кимгадир бериб юборганман эканман, топа олмай қийналиб юргандим. Насиб қилса китоб яқин бир ой ичида нашрдан чиқади.

Бундан ташқари шу йил якунигача "Янги аср авлоди" нашриётида ўрта мактаб ёши болалари учун 10 та қиссани серия тарзида чиқармоқчиман. Ушбу китоблар сериясининг ичига "Осмондаги болалар", "Пешонасига телевизор ёпишиб қолган бола" каби қиссалар киради.

Nigora Umarova
06.05.2011, 16:47
Худойберди ака, сиз билан бугунги кундаги болаларнинг маънавияти хусусида кўп гаплашганмиз. Яқин орадаги кузатишларингиз асосида бу борада қандай фикрдасиз?

JUS
06.05.2011, 16:49
Ушбу китоблар сериясининг ичига "Осмондаги болалар", "Пешонасига телевизор ёпишиб қолган бола" каби қиссалар киради.

"Компьютер ичида адашиб қолган бола" ҳам борми?

Xudoyberdi To'xtaboyev
06.05.2011, 17:05
Худойберди ака, сиз билан бугунги кундаги болаларнинг маънавияти хусусида кўп гаплашганмиз. Яқин орадаги кузатишларингиз асосида бу борада қандай фикрдасиз?

"Компьютер ичида адашган бола" мавзусидаги янги романим устида ишлаяпман ва материал йиғяпман. Романим орқали "Компьютер болаларнинг тарбиясига салбий таъсир этадими ёки ижобий?" саволига жавоб топмоқчиман. Роман ғоясининг ечимини ана шу масала қамраб олган. Бола компьютерда ўйнаьб ўтириб компьютернинг ичига - компьютер оламига кириб қолади. Компьютеристондан чиқиш учун бир қанча саволларга жавоб бериш керак бўлади. Боладан миллатини сўрашганида у миллатини айтади. Демак, дейишади унга ,-Сен миллатинг дарвозаси томонда имтиҳон топширишинг лозим,-дейишади унга. Япон боласи 3 кунда урф-одатлари, аждодлари, тарихи ҳақидаги саволларга жавоб бериб Компьютеристондаги маҳбусликни тарк этади.
Бу асардаги бир сюжет. Ўйлаб қолдим, бизнинг ўзбек боласи Компьютеристондаги маҳкумликни қанча муддатда тарк этаркан деб.
Яқинда пойтахтимиздаги мактаблардан бирида бўлиб ўтган учрашувларда болаларга шундай саволларни бериб сўровнома ўтказдим.
- Кимнинг бувиси бор?
Барча болалар қўл кўтарди.
- Ким бувисидан эртак эшитади?
Ҳеч ким қўл кўтармади. Халқда "Эртаклар яхшиликка етаклар" деган гап бежизга айтилмаган. Эртак бола тарбиясига ижобий таъсир кўрсатади.
- Бешта мақолни ким санаб беради?
Ҳеч қайси бола мақол айтиб бера олмади. Бу жуда ачинарли ҳол-ку...
- Халқ қаҳрамонларидан бештасини номини санаб беринг.
Хайрият бир бола қўлини кўтариб, Жалолиддин Мангуберди, Амир Темур... сўнг эса Жумонг, -деди.
Буларнинг ҳаммаси болаларимиз кўраётган ўзга юрт сериалларининг таъсиридир.
Авваллари болаларга аждодлари ким бўлганлиги ҳақида оилавий суҳбатларда айтишарди. Ҳозир эса болалар ҳаттоки ўз бувиси ва бобосининг ҳам исмини билмайди. Биз фарзандларимизга бобо ва бувиларининг исми-шарифини, насл-насаби кимлигини ўргатишимиз керак. Бироқ ота-она бунга вақтини ажратмаса, бобо ва бувилар набираларига эртак айтиб беришмаса, бола китоб ўқимаса, маълумотларни фақат телевизор орқали олса ундан биз яхши тарбияни қандай қилиб талаб қила оламиз?!..

Nigora Umarova
06.05.2011, 17:17
Муҳтарам адибимиз Худойберди Тўхтабоев билан бўлиб ўтган суҳбатнинг видеолавҳасини мана бу ерда (http://utube.uz/video/8cd16d25614a7d1/%D0%81%D0%B7%D1%83%D0%B2%D1%87%D0%B8-%D0%A5%D1%83%D0%B4%D0%BE%D0%B9%D0%B1%D0%B5%D1%80%D 0%B4%D0%B8-%D0%A2%D1%9E%D1%85%D1%82%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D0%B5%D 0%B2-%D0%B1%D0%B8%D0%BB%D0%B0%D0%BD-%D1%81%D1%83%D2%B3%D0%B1%D0%B0%D1%82) кўришингиз мумкин.

Nigora Umarova
13.06.2011, 15:10
Yozuvchi Xudoyberdi To'xtaboyevning yosh kitobxonlar haqidagi fikrlarini eshitmoqchi bo'lsangiz quyidagi videolavhani tomosha qiling. (http://utube.uz/video/7ddba8857252204/%D0%A5%D1%83%D0%B4%D0%BE%D0%B9%D0%B1%D0%B5%D1%80%D 0%B4%D0%B8-%D0%A2%D1%9E%D1%85%D1%82%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D0%B5%D 0%B2%D0%BD%D0%B8%D0%BD%D0%B3-%D0%B0%D1%81%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D1%80%D0%B8-22)

OmoN
13.06.2011, 16:16
Yozuvchi Xudoyberdi To'xtaboyevning yosh kitobxonlar haqidagi fikrlarini eshitmoqchi bo'lsangiz quyidagi videolavhani tomosha qiling."Омонбой билан Давронбой" ҳали босмадан чиқмаптими?

Nigora Umarova
17.06.2011, 15:02
"Омонбой билан Давронбой" ҳали босмадан чиқмаптими?

"Омонбой ва Давронбойнинг саргузаштлари" қиссасини матнини "Янги аср авлоди" нашриётига топширибдилар.

Nigora Umarova
18.06.2011, 20:07
Ҳурматли ёзувчимиз Худойберди Тўхтабоев пойтахтимиздаги 106-мактабнинг аълочи ўқувчиларини оталиққа олганлар. Ҳар ўқув йилининг якунида оталиққа олган синфларининг аълочи ўқувчиларини ҳамда синф раҳбарини боғларига меҳмонга чақириб уларга ўзларининг янги нашрдан чиққан китобларини ўз дастхатлари билан, бундан ташқари бадиий адабиётлардан тақдим этадилар. Ўз навбатида ўқувчилар ҳам шеър, асарлардан парчалар ёдлаб келишиб иштирокчиларга ва ҳурматли адибимизга намойиш қилиб беришади. Ёзувчи ва ёш китобхонлар ўртасида суҳбат бўлиб ўтади.

https://img.uforum.uz/images/khkthmk5974136.jpg

https://img.uforum.uz/images/bnldzyh4507158.jpg

Nigora Umarova
18.06.2011, 20:15
https://img.uforum.uz/images/zjmveam2900551.jpg

Мана бу миттивой бу йил мактабга чиқаркан, мактабда ўқиётганида худди акасидек аълочи бўлишни орзу қиларкан. Севимли ёзувчимиз унга ҳам расмли китобни тилаклар ёзиб тақдим қилдилар.

https://img.uforum.uz/images/utmfxdt2599130.jpg

Тақдимотдан сўнг адибнинг рафиқаси Санобар ая барчани дастурхон атрофида суҳбатга чорладилар.

https://img.uforum.uz/images/njzdmha8488245.jpg

Барча ўқувчилар яхши ўқитганликлари учун она тили ва адабиёт ўқитувчиси Марғуба опага ўз муташшаккирини билдирдилар.

OmoN
18.06.2011, 21:12
Омонбой ва Давронбойнинг саргузаштлари" қиссасини матнини "Янги аср авлоди" нашриётига топширибдилар.Раҳмат. Хурсандман.

OmoN
20.06.2011, 14:40
Бугун Худойберди Тўхтабоевларникида бўлдим. Янги китобларидан бирини менинг ўғлимга аташини айтдилар :)
https://img.uforum.uz/images/janegcv9002325.jpg

Husen
20.06.2011, 15:10
Демак, ёзувчимиздан энди бемалол "Дарвозабон Алининг саргузаштлари" ёки "Алибой билан Валибой"ми, ишқилиб шунақа асар кутсак ҳам бўлаверади. :)

Xurshid Dustmuhammad
30.06.2011, 15:06
Худойберди ака!
«Одам шунча ёшга кирибди» деймиз. «Ҳаётий тажрибаси ортгандан-ортди» деймизу умрнинг ўтиб бораётгани билан ишимиз йўқ. Ҳаёт фалсафасида улкан бир ғалатилик, яъни парадокс бор: умр кечираётганимиздан нечоғли бахтиёр бўлсак, айни чоқда умримизнинг шунча улуши ортда қолаётганини тан олиб қўйишга ҳам инсон зоти мажбур.

Xudoyberdi To'xtaboyev
30.06.2011, 15:08
Худойберди ака!
«Одам шунча ёшга кирибди» деймиз. «Ҳаётий тажрибаси ортгандан-ортди» деймизу умрнинг ўтиб бораётгани билан ишимиз йўқ. Ҳаёт фалсафасида улкан бир ғалатилик, яъни парадокс бор: умр кечираётганимиздан нечоғли бахтиёр бўлсак, айни чоқда умримизнинг шунча улуши ортда қолаётганини тан олиб қўйишга ҳам инсон зоти мажбур.

Шафқатсиз ва аччиқ ҳақиқат бу! Умрни янада мазмунлироқ кечириш ҳар кимнинг ўзига боғлиқ. Умр – ўлчоқли. Таниқли рус шифокори Амосов инсоннинг жамики аъмоли унинг ҳомилдорлик даврида вужудга келадиган ҳужайрасида мужассам топади, деган мазмунда ёзганини ўқиганим бор. Демак, тўқима ўша программадан ортиқ яшамайди. «Умр ўлчовли» деганда шуни назарда тутган эдим. Одам умри мобайнида ўзи учун яхши ва қулай шароит ярата олса – шу ўлчов муддати узайиши мумкин. Умрни мисқоллаб сарфлай билиш керак.
Умр инсоннинг маънавий камолотига ва уни ҳимоялашга сарфланмоғи керак.

Xurshid Dustmuhammad
30.06.2011, 15:13
Истайсизми-йўқми, умр ўтаверади. Лекин, одам уни нималарга сарфлагани маъқул?

Xudoyberdi To'xtaboyev
30.06.2011, 15:22
Истайсизми-йўқми, умр ўтаверади. Лекин, одам уни нималарга сарфлагани маъқул?

Ҳамма гап шунда. Абдулла Қаҳҳорнинг «Адабиётнинг кучи атомга тенг, уни ўтин ёришга сарфламаслик керак» деган гапини эсланг. Шу ҳикматни умрга тадбиқ этсак-чи... умрни жўн нарсаларга сарфламаслик керак.

Xurshid Dustmuhammad
30.06.2011, 15:23
Ҳамма гап шунда. Абдулла Қаҳҳорнинг «Адабиётнинг кучи атомга тенг, уни ўтин ёришга сарфламаслик керак» деган гапини эсланг. Шу ҳикматни умрга тадбиқ этсак-чи... умрни жўн нарсаларга сарфламаслик керак.

Бу тушунча ҳам нисбий. Жўнликни ҳамма турлича тушунади.

Xudoyberdi To'xtaboyev
30.06.2011, 15:24
Бу тушунча ҳам нисбий. Жўнликни ҳамма турлича тушунади.

Ҳар қалай сиз билан фикримиз бир жойдан чиқишига ишонаман. Умр инсоннинг маънавий камолотига ва уни ҳимоялашга сарфланмоғи лозим!

Xurshid Dustmuhammad
30.06.2011, 15:25
Кечирасиз, Худойберди ака! Янглишмасам, ҳар доим ҳимояга алоҳида эътибор берасиз. Кенг маънода айтсам, ҳар қандай катта-кичик амалингизда муҳофазани сира унутмайсиз.

Xudoyberdi To'xtaboyev
30.06.2011, 15:25
Тана, организм ўз-ўзини ҳимоялаши инстинкт даражасига кўтарилган. Лекин одамларда маънавият муҳофазаси дуруст шаклланмаган. Умрни маънавий камолотга сарфламоқ афзаллигини тан оласизу, нега сарфланган умр, куч-қудрат эвазига қўлга киритилган камолот муҳофазаси ҳақида қайғурмаслик керак?! Уларнинг бир қисми камолотга эришиш учун, бошқа қисми эса унинг ҳимояси учун сарфланади.
Қолаверса, маънавий камолотга ташналикни англаш ҳам – ўз-ўзини ҳимоялашга муҳтожлик аломати! Қорин очиши, ям-яшил япроқнинг сўлиши ҳам ҳимоя илинжидаги уриниш.
Ана шу ҳақиқатнинг ҳар бир киши ҳаётидаги, жамият ҳаётидаги ўрни англаб етилмоғи катта воқеа! Одам англашнинг қадрини қанчалик эрта пайқаса, нафақат унинг шахсига, балки жамият тақдирига молик ҳодиса юз берган ҳисобланади. Яъни, маънавий ҳимоя инстинкти нечоғли эрта етилса шунча яхши!

Xurshid Dustmuhammad
30.06.2011, 15:26
Бу фикрларни дабдурустдан рад этиб бўлмайди. Асослаб бердингиз ҳам. Лекин масалани бир инсон ҳаёти мисолида таҳлил этишга ҳаракат қилсак, умрнинг бир қисмини ҳимояга сарфлаш, муттасил ўз-ўзини муҳофаза қилишга олиб келади. Муҳофазани сира унутмаслик теварак-атрофга шубҳа билан қарашга мажбур қилади. Эҳтиёткорлик кучаяди. Эҳтиёткорликдан шубҳа туғилади. Доимо шубҳа, доимо гумон... 30-йилларнинг охирида юз берган воқеалар таъсирида туғилган психология эмасми, бу?..
Ҳар қандай соғлом жамиятда ҳам 15 фоиз «эҳтиёткорлик даражаси» мавжудлиги оддий ҳол ҳисобланади. Ҳисобларга кўра, ҳозиргидақа ўтиш даврларида бу «даража» 70 фоизгача етади. Агар буни тан олсак, 70-80 йиллик шўро тарихи бир-биридан қолишмайдиган ўтиш даврларидан иборат эди. Демак, эҳтиёткорлик «ҳарорати» доимо юқори бўлган. Ўғлингиз Бобур мақолаларидан бирида одамлар ҳужайрасидаги қўрқув ҳиссини таҳлил этганда бу ҳақда жуда яхши хулосалар чиқарганди. Хўш, одам ўз табиатидаги қўрқув ҳиссининг қули бўлиб қолсинми ёки ундан халос бўлишига урингани дурустми?..
Мен ўзимча 30-, 40-, 50- ва ҳоказо ўн йилликларда шахси шаклланган кишиларнинг феъл-атворини қиёсан таҳлил қиламан. Шунда, Сизларга тенгқур авлод вакилларида ҳозиргина Сиз асослаб беришга уринган эҳтиёткорлик туйғуси кучли эканини сезаман. Ва... умрнинг бебаҳо қисми шубҳа, гумон ва эҳтиёткорликка сарфланганига ачинаман. Буни инсоннинг эркин камолоти учун соғлом ҳолат деб айтолмайман.

Xudoyberdi To'xtaboyev
30.06.2011, 15:27
Ярамни янгиладингиз Хуршиджон. Ҳамон гап келди, айта қолай... Икки ёшда эдимми, ё ундан хиёл эслироқ эдим чоғи... «Қулоқнинг боласи» деган даъвода отамни уйдан олиб кетишган. Чамаси отам қаршилик кўрсатганлар, шунда 4-5 киши ҳамла қилиб ўртага олиб тепкилашган. Шу манзара кўз олдимдан сира-сира кетмайди... Биологик қўрқув...
Ҳар ўн йиллик ўзига хос одамларни етиштирганини кузатганингиз қизиқ ва жуда жиддий нарса! 30-40-йилларда одамлар қўрқув ва ваҳимада эди. Иккинчи жаҳон уруши жанггоҳларида халқимизнинг ҳар тўртдан бирини қурбон бердик. Қиёс учун айтадаиган бўлсак, бевосита уруш майдонига айланган Белорусда ҳар бештадан бир одам қирилган. Шунга қарамай, урушдан ғалаба билан чиқиш одамлар ғурурини кўтаради. Кўтаришга кўтаради, лекин қалб ва онг қўрқувдан тозаланиб улгурмайди. У иллат 60-йилларда пасайди. Миллий ғурур эмас, жамиятнинг мустақиллашувидан келиб чиқадиган ғурур пайдо бўлди. 80-йиллардаги фикрчанлик 60-йиллардаги ўша руҳий уйғониш палласидаги тарбия маҳсули бўлди. Жамиятдаги иллатларга қарши исёнкорлик кучайди.
Ҳозир миллий ғурурнинг шаклланаётгани жумҳурият мустақиллигининг мевасидир.
Энди бояги муҳофаза, ҳимоя масаласига қайтсам, мен эришилган маънавий камолотни муҳофаза қилувчи соғлом муҳофазани назарда тутган эдим. Истайсизми-йўқми, ўз-ўзини муҳофаза этиш унутилган жойда камолотга силлиққина ва осонгина эришиш мумкин эмас. Ҳамонки, эзгулик ва ёвузлик тоабад ёнма-ён мавжуд экан, одам ҳар икковини ҳисобга олиб яшамоққа мажбур.

Xurshid Dustmuhammad
30.06.2011, 15:28
Умрнинг мазмуни уни қай мақсадда сарфлашга боғлиқлиги ҳақида суҳбатлашаётган эдик.

Xudoyberdi To'xtaboyev
30.06.2011, 15:29
Умрнинг мазмуни уни қай мақсадда сарфлашга боғлиқлиги ҳақида суҳбатлашаётган эдик.

Умрнинг мазмуни англаш дақиқаларида намоён бўлади. Бизни ўраб турган олам беҳад ранг-баранг, айни чоқда беҳад мураккаб. Ҳар ким ҳаётнинг мазмунини турли ёшда англайди. Ҳаёт моҳиятини бир умр фарқламай ўтадиганлар ҳам бор.
Инсондек мукаммал жонзот йўқ. Инсонни инсон қилувчи тўрт фазилат унинг ўзи билан туғилади. Гўзаллик, Адолат, Ҳақиқат, Маъсумлик. Ўзликни англаш ушбу фазилатларнинг такомили билан бўлади. Мисол учун уч ёшли қизалоқ йўргакдаги укачасини эркалатиши унинг табиатида маъсумлик мавжудлигидан, ноҳақ танбеҳ берилган опасини онасидан ҳимоя қилишга уриниши адолат туйғусининг шаклланаётганидан далолат беради.
Ўзлигини англаш ана шу тўрт фазилатни тушуниб етиш ва яна такрорлайман, уларни ҳимоя, муҳофаза қилишдан бошланади. Бу борада шароит ва муҳитда гап кўп. Эҳтимол, ҳамма гап шароит ва муҳитдадир! Инсоннинг ўзи билан дунёга келган бу фазилатлар умр мабойнида ё ривожланади, ё тўхтайди, ёхуд буткул ўлади. Ўлиш ҳоллари кўпроқ учрайди. Ана энди ўзингиз айтинг; санаб ўтилган фазилатлари ўлиб бўлган болани тарбиялаш осонми ёки ҳали айниб улгурмаган боланими?.. Макаренкони эслайлик. «Болани қайта тарбиялаш илк дафъа тарбиядан етмиш карра оғирроқдир» деган эди!
Турғунлик даврида худди шундай бўлди, яъни болалар ўзлигини англайдиган паллада ҳеч қандай иш қилинмади-да, барча куч, барча эътибор бузилиб улгурган болалар тарбиясига қаратилди.
Хулоса ясасак, жамият уч омилга ниҳоятда ҳушёр бўлмоғи зарур: туғма қобилиятни мумкин қадар эрта аниқлашга; жамият қонунларини, ахлоқий қадриятларни болалар онгига сингдиришга; фарзандларимизнинг табиатни англаб улғайишига эришмоқ зарур. Токи улғайган, суяги қотган одамни қайта тарбиялашга эҳтиёж қолмасин.

Xurshid Dustmuhammad
30.06.2011, 15:30
Худойберди ака!

Юқорида айтганларингиздан келиб чиқсак, Сиз улғайган, тарбияланган муҳит-шароит ЁЗУВЧИ инсонни вояга етказган, яъни барча катта-кичик сабаб ва сабаблар пировардида Худойберди Тўхтабоевдек адибни дунёга келтирди, юзага чиқарди.

Xudoyberdi To'xtaboyev
30.06.2011, 15:31
Юқорида айтганларингиздан келиб чиқсак, Сиз улғайган, тарбияланган муҳит-шароит ЁЗУВЧИ инсонни вояга етказган, яъни барча катта-кичик сабаб ва сабаблар пировардида Худойберди Тўхтабоевдек адибни дунёга келтирди, юзага чиқарди.

Бу саволга ҳам «ҳа», ҳам «йўқ, унчалик эмас» дея жавоб бериш мумкин. Нега?..Табиат менга сўзга мойиллик берган бўлса бордир. Ота-онадан етим қолганман. Асосан, деҳқон бобомнинг, остона хатлаб кўчага чиқмаган момомнинг қўлларида улғайганман. Оят, эртак, ривоят, достонларни момомдан тинглаганман, бобом ниҳоятда қаттиққўл одам бўлганлар. Ўзлари дам олиш нималигини билмаганлар, шунданми, «чарчадим» деган сўзни эшитишга тоқатлари йўқ эди. Бир сафар тешани жойига қўймаганим учун жазолаганлар.
На оиламизда, на қишлоқда мендаги сўзга мойиллик туйғусининг кўкаришига шароит бўлмаган. Эсимда, қишлоғимизда Ҳодихон эшон, Қирғиз домла, Шодивой қори, Раим қори деган мўйсафидлар, отахонлар бўлишган. «Матмуса бобоникига обборинг» деб йиғлаганларим ёдимда... Китоб кўрган одамларнинг суҳбатига муштоқ бўлиб кечалари фонус кўтариб эшикма-эшик юрардик. Бироқ эсимни танибманки, турмуш ташвиши, тирикчилик ўз домига тортиб кетган. Қора жомадон кўтариб, кўзим ёниб тассавур қилиб бўлмайдиган зўр бир иштиёқ билан Тошкентга келганман, САГУнинг логика-психология бўлимига ўқишга кирганман. Буни қарангки, сўзга мойиллик тарбиясига ўшанда ҳам имкон бўлмаган – қўлим бўшади дегунча мардикорлик қилганман.
Олий маълумот олиб қишлоққа қайтдим, муаллимлик қила бошладим. 1955 йили «Қизил Ўзбекистон»да босилган «Фелъетондан сўнг» ҳикоям конкурсда 3-ўрин билан тақдирланди. Шу сабаб бўлиб пойтахтга қайтдим. «Тошкент ҳақиқати»да ишлай бошладим. Сўнг «Қизил Ўзбекистон»га ўтдим.

Xurshid Dustmuhammad
30.06.2011, 15:32
Демак, боя ўзингиз айтган сўзга мойиллик туйғусини тарбиялайдиган шароитни топдингиз?

Xudoyberdi To'xtaboyev
30.06.2011, 15:33
1958 – 1972 - йиллар орасида 300 га яқин фелъетон ёздим. Фелъетон ўз йўлига, уларни ёзиш жараёнида жамият нормаларини ўрганишга уриндим. Аста-секин пойтахтга қора жомадон кўтариб ҳайрат кўзлари билан келган одамнинг маънавий қиёфасида жиддий ўзгаришлар юз берди. Янги одам туғилаётганини англадим, бу янги одамнинг туғилиши болаларга эътибор заруратини англаш билан чамбарчас боғлиқ эди! Жамиятнинг гуллаб-яшнаши учун тарбияни анча эрта бошламоқ кераклигини фаҳмладим. Болалар ёзувчиси бўлиб қолганимнинг сабаби ҳам шу.

Xurshid Dustmuhammad
30.06.2011, 15:34
Матбуотда фелъетон кўриб қолсам, ундан ўткир танқид ва ўткир кулгили ҳолат излайман. Фелъетоннинг имкониятлари нақадар бепоён бўлгани ҳолда бизда жанр сифатида ўлиб бораётганига ҳайронман.

Xudoyberdi To'xtaboyev
30.06.2011, 15:35
Матбуотда фелъетон кўриб қолсам, ундан ўткир танқид ва ўткир кулгили ҳолат излайман. Фелъетоннинг имкониятлари нақадар бепоён бўлгани ҳолда бизда жанр сифатида ўлиб бораётганига ҳайронман.

«Ўткир танқид ва ўткир кулги» деяпсиз. Буни қандай тушунамиз? Кулгининг ўзи нима?.. Атмосферада иссиқ ва совуқ ҳаво оқимининг тўқнашувидан ҳосил бўлган чақмоқнинг қуввати мусбат ва манфий кучларнинг катта-кичиклигига боғлиқ бўлгани каби фелъетонда шаклланган ижтимоий ва ахлоқий қадриятларга тенг келувчи бошқа бир қадрият пайдо бўлса ва улар тўқнашса чинакам кулгили портлаш вужудга келади. Фелъетон имкониятларидан етарли фойданилмаётганининг бош сабаби ҳам шунда, яъни зиддиятли қадриятларнинг тўқнашув нуқтасини топа олмасликда!

Xurshid Dustmuhammad
30.06.2011, 15:36
Нафақат фелъетонларда, умуман, кулги уйғотувчи... танқидий ва «Табассум» тоифасидаги чиқишларда, бадиий фильмларда жўнлик, саёзлик ўзбек сатира ва юморининг қадрини тушириб юбормаяптими? Қолаверса, халқимизда енгил-елпи юморга ишқибозлик кучлилигини ҳеч тушунолмайман.

Xudoyberdi To'xtaboyev
30.06.2011, 15:36
Нафақат фелъетонларда, умуман, кулги уйғотувчи... танқидий ва «Табассум» тоифасидаги чиқишларда, бадиий фильмларда жўнлик, саёзлик ўзбек сатира ва юморининг қадрини тушириб юбормаяптими? Қолаверса, халқимизда енгил-елпи юморга ишқибозлик кучлилигини ҳеч тушунолмайман.

Хуршиджон, бу, сатира ва юмор тушунчасига боғлиқ. Чақмоқ портлашидаги кучлар тўқнашувини айтдим. Уни сатирага қиёс қилиш мумкин. Дейлик, жамият ҳаётида ёки бирон салбий тип танасида иллат кўринади. Сатира ва юмор ўзига хос табиб, фақат юмор ўша касал жойни силаб-сийпаб даволашга уринади, сатира эса ярани кесиб ташлайди-қўяди. Абдулла Қодирийда сатира кучли, Абдулла Қаҳҳорда заҳарли. Ғафур Ғуломда, Саид Аҳмадда юмор устун. Юмор руҳиятга бир лаҳзалик ором бағишлайди, кайфиятни кўтаради. Сатиранинг унутилаётганига, одамларимизнинг тоши енгил юморга ишқибозлигига келсак, унинг сабабини халқимизнинг табиатидан излаш керак. Одамларимиз азал-азалдан хушчақчақ, ҳазил-мутойибага мойил. Гап-гаштаклар, базмлар ичакузди ҳангомалар, аскияларсиз ўтмаган. Омма табиатида портлашга ўхшатиш мумкин бўлган исён, инкор эмас, майинлик, мўминлик устун.

Xurshid Dustmuhammad
30.06.2011, 15:37
Ёзувчилик ҳодисасининг ўзи нима? Ҳеч шу ҳақда ўйлаб кўрганмисиз?

Xudoyberdi To'xtaboyev
30.06.2011, 15:38
Ёзувчилик ҳодисасининг ўзи нима? Ҳеч шу ҳақда ўйлаб кўрганмисиз?

Ўйламай бўладими! Ҳар кимда ўзлигини намоён қилиш истаги бўлади. Сўзга, дунёни бадиий инъикос эттиришга майли бўлганлар ана шу намоён қилиш майлини иншо, яъни ёзувда акс эттиради.
Бевосита ёзув жараёнига келсак, бунинг минг бир руҳий қатламлари бор. Ижод жараёнини ҳеч нарсага ўхшатиб бўлмайди. Дарвоқе, ҳомиланинг туғилишига ўхшатиш мумкин, холос.

Xurshid Dustmuhammad
30.06.2011, 15:39
Худойберди ака!
Маъқул кўрсангиз, ижод билан боғлиқ бўлган бир муаммо ҳақида очиқроқ гаплашсак. «Ижодий жараённинг руҳий қатламлари» деганимизда бир нарсани ўйладим: тўғри, ижод, ўзлигини баён қилиш шаклларидан бири. Лекин муайян бир асарнинг яратилишида қайсидир сабаб кўпроқ – асосий туртки вазифасини ўтайди. Мисол учун кимдир кўнгилдаги гапни айтиш учун ёзади, шуҳрат қозониш, моддий манфаатдорлик омилларидан ҳам кўз юмиб бўлмайди.

Xudoyberdi To'xtaboyev
30.06.2011, 15:41
Саволингизни, унинг тагидаги нимкосани ҳам тушундим. Турк адиби Азиз Несиндан «Шунча ҳикояни қандай ёзгансиз?» деб сўрашса, «Олти фарзандинг бўлса сен ҳам ёзар эдинг» деб жавоб қайтарган экан.
Шахсан ўзимда, асосан, уч туртки кўпроқ кузатилган. Моддий шароитни яхшилаш, ўзлигимни баён этиш ва жамият манфаати йўлида болаларни тарбиялаш. Вақт ўтиши билан уларнинг ўрни алмашиб турган. Мисол учун «Сариқ девни миниб»ни ёзган кезларим моддий шароитим яхши эди. Қалам ҳақини хаёлимга келтирмаганман. Фелъетонларга сиғмаган ўйларимни бадиий шаклда қоғозга туширишга уринганман. Яъни, ёшлигида тарбия кўрмаган бола келгусида фелъетонга қаҳрамон бўлиши мумкин деган гапни жамлаганман асарга.
Ижод чоғида, ғоя туғилаётган дастлабки тўлқин онларида ҳеч нарсани аниқ ўйлаб кўрмайсиз, хаёл руҳда туғилаётган шуълаларни тутиб қолиш билан банд бўлади. Сиз айтган бошқа омиллар кейин юзага чиқади. Эсласак, Бальзак, Достоевский доимо шартнома асосида, қарзлардан қутилиш илинжида ёзган. Лекин бу икки буюк адиб фақат пул учун ёзган деб бўлмайди.
Чехлар яратган «Капитан Тенкешнинг саргузаштлари» фильмини бутун ўзбекистонлик болалар севиб томоша қилган кезлар ўйлаб қолдим: номардларни аҳмоқ қилиб тутқич бермай юра оладиган қаҳрамон йўқми ўзимизда? Шу ўй «Қасоскорнинг олтин боши» романим яратилишига туртки бўлган. «Йиллар ва йўллар»да Бузрукхўжа ота олдидаги қарздорлик бурчини адо этишга интилганман. «Ширин қовунлар мамлакати»да жамиятнинг қонини булғаётган микробларни кўрсатишни ўйладим. «Беш болали йигитча» эса... бу роман менинг кўз ёшларим...
Ёзувчи кулаётганда йиғлаётган, йиғлаётганда кулаётган бўлади. Ҳошимжон образини яратаётиб кулиб йиғладим, «Мунгли кўзлар»ни йиғлаб ёздим. Менда иккови тенг келади. Руҳимни тушунолмайман...

Xurshid Dustmuhammad
30.06.2011, 15:42
Кўринадики, болаликда ёзувчилик қобилиятини тарбиялайдиган муҳитда яшамагансиз. Ҳатто китоб ўқиш имконияти ҳам чекланган. Ўзингизга устоз бўларли, кўнгилга ўтиришган адиб ким эди ўша пайтларда?

Xudoyberdi To'xtaboyev
30.06.2011, 15:43
Кўринадики, болаликда ёзувчилик қобилиятини тарбиялайдиган муҳитда яшамагансиз. Ҳатто китоб ўқиш имконияти ҳам чекланган. Ўзингизга устоз бўларли, кўнгилга ўтиришган адиб ким эди ўша пайтларда?

Такрорлайман, 40-йилларнинг болалари китоб ўқимай улғайган. Мен учун яхлит бирон ёзувчи ёки бирон йўналиш мактаблик вазифасини ўтамаган. Чеховни ўқиганман. Марк Твен, Жюл Верн, кейинроқ Саид Аҳмад асарлари ибрат вазифасини ўтаган. Улуғлардан олган сабоғим шуки, буюкликнинг уч қирраси бор. Булар: фантазия, билим ва меҳнатсеварлик! Шу уч омилни интизомга бўйсундиришда гап кўп.

Xurshid Dustmuhammad
30.06.2011, 15:43
Ижодий меҳнат интизоми ҳам турлича бўлар экан-да. Масалан, сиз Фолкнер ё Хемингуэйга ўхшаб соатлаб ўтирмайсиз.

Xudoyberdi To'xtaboyev
30.06.2011, 15:46
Ижодий меҳнат интизоми ҳам турлича бўлар экан-да. Масалан, сиз Фолкнер ё Хемингуэйга ўхшаб соатлаб ўтирмайсиз.

Йўқ-йўқ. Менинг ёзишим – парча-парча булутларнинг тўпланиб, қуюқлашиб қаттиқ жала қуйишига ўхшаб кетади. Мен стулда ўтириб ўйламайман. «Романларимни кетмон билан ёзганман» десам ишонаверинг. Томорқада ер чопаётиб хаёлан пишитиб юраман, сўнг, бир йўла ёзишга ўтираман. Шу тахлит ҳар бир романимни ёзишга бир ойдан вақт кетган, холос. Жудда қаттиқ, тез ёзаман. Ҳаддан ташқари кўп чекиб юбораман. Толиқаман. Сўнг, диктовкага ўтаман.

Xurshid Dustmuhammad
30.06.2011, 15:46
Таҳрир, такрор ёзиш, сайқал бериш нима бўлади?

Xudoyberdi To'xtaboyev
30.06.2011, 15:47
Таҳрир, такрор ёзиш, сайқал бериш нима бўлади?

Такрор ёзсам ўзимга-ўзим хиёнат қилаётгандек туюлавераман.

Xurshid Dustmuhammad
30.06.2011, 15:48
Жумладаги нотекисликлар, қайтариқлар шунинг оқибати эмасми?

Xudoyberdi To'xtaboyev
30.06.2011, 15:50
Жумладаги нотекисликлар, қайтариқлар шунинг оқибати эмасми?

Буларни ўзим яхши биламан. Марк Твен қаҳрамонларига эски, жулдур кийимлар ярашганидек, Сиз санаган қусурларим ўзимга ёқади. Мутлақо идеал қаҳрамон ҳаётда учрамагани учун ундай образ кўпчиликка ёқмайди. Айниқса, болалар хуш кўрмайди ундайларни. Асар қаҳрамонларининг фазилатлари ҳам, қусурлари ҳам ҳаётдагидек бўлгани маъқул.

Xurshid Dustmuhammad
30.06.2011, 15:54
Асарларингиз аксарияти саргузашт руҳида эканлиги ёзиш услубингиздан келиб чиқар экан-да?

Xudoyberdi To'xtaboyev
30.06.2011, 15:55
Асарларингиз аксарияти саргузашт руҳида эканлиги ёзиш услубингиздан келиб чиқар экан-да?

Эҳ-ҳе, саргузаштларнинг имкониятлари тўлиб-тошиб ётибди. Жюл Верн фантазия, илм ва саргузаштни бирлаштира олган адиб. Ўзбекнинг пешонасига битта шундай адиб битмади-битмади-да!

Xurshid Dustmuhammad
30.06.2011, 15:56
Воқеалар шиддатли кечаётган жойда, саргузашт авж олган асарда инсон ва ҳаёт фалсафасининг чуқур оқимларини тасвирлаш қийин. Хусусан, роман жанри ўзининг бадиий таҳлилдаги салобати билан, фикрнинг қуюқлиги билан роман бўлади. Фолкнер «Марк Твен яхши ёзувчию, романнавис эмас», деганда шуни назарда тутган чамамда?

Xudoyberdi To'xtaboyev
30.06.2011, 15:57
Воқеалар шиддатли кечаётган жойда, саргузашт авж олган асарда инсон ва ҳаёт фалсафасининг чуқур оқимларини тасвирлаш қийин. Хусусан, роман жанри ўзининг бадиий таҳлилдаги салобати билан, фикрнинг қуюқлиги билан роман бўлади. Фолкнер «Марк Твен яхши ёзувчию, романнавис эмас», деганда шуни назарда тутган чамамда?

Илгари гўзал ифодалар излар эдим. Кейин-кейин асл гўзаллик фикрдаги гўзаллик эканини англаб етдим. Дарахтнинг илдизи қанчалик чуқур кетган бўлса, унинг меваси шунча тотли пишади. Фавқулодда ҳолатларга мос келадиган кучли, Сиз айтгандек фикрчан қаҳрамон тополмаганим рост. Бунга тез ёзиш услубим йўл қўймайди.

Xurshid Dustmuhammad
30.06.2011, 15:58
На моддий, на маънавий манфаатни, турткини ўйламай, ҳатто китобхон савиясини ҳисобга олмай бирон роман ёзишингиз мумкинми?

Xudoyberdi To'xtaboyev
30.06.2011, 16:00
На моддий, на маънавий манфаатни, турткини ўйламай, ҳатто китобхон савиясини ҳисобга олмай бирон роман ёзишингиз мумкинми?

Йўқ. Бизнинг авлод вакиллари ундай ижод қилишга одатланмаган, ўзим ҳам ёзаётганда китобхонни, албатта, назарда тутаман. Кимлар учун ёзаяпман, кўпчиликка маъқул келадими – шуларнинг барини ҳисобга оламан.

Xurshid Dustmuhammad
30.06.2011, 16:01
Демак, асарларингиз оммалашиб кетишини аввалдан мўлжалга оласиз. Бундан, оммалашмаган роман яхши асар эмас, деган хулоса чиқмайдими?

Xudoyberdi To'xtaboyev
30.06.2011, 16:02
Демак, асарларингиз оммалашиб кетишини аввалдан мўлжалга оласиз. Бундан, оммалашмаган роман яхши асар эмас, деган хулоса чиқмайдими?

Сиз Европа адабиётидаги мисолларни назарда тутаяпсиз, сезяпман. Шахсан мен, ўқилиши қийин, оммалашмаган улкан ёзувчилар қолдирган асарларни ҳурмат қиламан. Аммо-лекин биз ундай ёзишга одатланмаганмиз, китобхон халқимизда ундай асарларни ўқиш тажрибаси кам. Шу боис, ҳаёт хақиқатидан ижод хақиқати келиб чиқишини ҳисобга олсак, бизда асарларнинг муваффақиятини китобхонлар эътиборининг зўрлиги белгилайди. Ҳар қалай, халқ эътиборсиз қолдирганидан ўқигани яхши-да.

Kavsar
07.07.2011, 23:28
Бу ерда жуда қизғин суҳбат бўлибди, икки адибимиз билан. Саволлар учун ҳам ва чиройли жавоблари учун ҳам устозларга алоҳида ташаккур билдираман!

Nigora Umarova
15.12.2011, 11:44
Муҳтарам форумдошлар!

17 декабрь куни муҳтарам адибимиз Худойберди Тўхтабоевнинг таваллуд топган кунлари. Ўзингизнинг самимий тилакларингиз бўлса мавзуда қолдирсангиз, табрикномаларни китобча шаклига келтириб номингиз келтирилган ҳолатда 17 декабрда севимли болалар ёзувчисига элтиб бераман.

Muhayyo Turdialiyeva
15.12.2011, 15:22
Insonga-hayot yashash uchun bir marotaba beriladi. Bunda hamma narsa utkinchi- bolalik, yoshlik, boylik, barcha yaxshi-yomon kunlarimiz...
Hudoyberdi Tuxtaboyev bizni bolalik orzularimiz, shirin hayollarimiz, beg'ubor damlarimiz bilan bog'lay olgan yagona takrorlanmas adibimiz deb bilaman. Adibni eslashim bilan yuzlaridagi mayin samimiy tabassumlari yodimga tushadi. Tilagim umrlari uzoq, utayotgan har bir kunlari hursandchiliklarga, unutilmas onlarga boy bulsin. Imkonlari darajasida biz muxlislarni yangi asarlari bilan xursand qilsinlar deb qolaman...

Zumrad Shadjalilova
15.12.2011, 16:33
Муҳтарам форумдошлар!

17 декабрь куни муҳтарам адибимиз Худойберди Тўхтабоевнинг таваллуд топган кунлари. Ўзингизнинг самимий тилакларингиз бўлса мавзуда қолдирсангиз, табрикномаларни китобча шаклига келтириб номингиз келтирилган ҳолатда 17 декабрда севимли болалар ёзувчисига элтиб бераман.


Шу муносабат билан хаммангизларни ушбу викторинада (http://fikr.uz/posts/3425.html) иштироқ этишни таклиф этамиз.

albatros
17.12.2011, 09:37
Xalqimiz bolajon xalq deb bejiz aytishmaydi. Bizning xalqimiz bolalarni sevadi, ardoqlaydi. Xudayberdi To'xtaboyev ham ana shunday samimiy va qalbi pok inson.Hamisha bolalarni "erkalab" ular olami bilan yashaydi.Yozuvchimizning har bir bolalar uchun yozgan asarlarini o'qigan inson beixtiyor yoshlik damlariga qaytadi,go'yoki yana bola bo'lib qoladi. Ana shunday buyuk asarlar yaratayotgan Xudoyberdi To'xtaboyev bugun 79 yoshni nishonlamoqda. Tilagim ilohim bu samimiy va beg'ubor "bolalik" sizni hech qachon tark etmasin. Farzandlaringiz, nabiralaringiz, xalqingiz baxtiga omon bo'ling. "Ertak aytib bering" - deya erkalanib turgan murg'ak qalb egalariga yana yangidan yangi asarlar yozib ularni xursand qilib yuravering.IJodingiz porloq bo'lsin. Ollohdan sizga uzoq, umr, sihat salomatlik, oilaviy baxt tilayman. Tavallud ayyomingiz muborak bo'lsin.

Masud Mahsudov
17.12.2011, 11:47
Ҳозирги кунимизда болалар адабиётининг энг забардаст устуни эканингиз шубҳасиз... Сизнинг исмингиз, хоҳлаймизми-йўқми, бизни болаликка етаклайди, ундаги шўхликларимиз, беғуборлигимизни ёдга солади. Илтимосим - ижоддан ҳечам чарчаманг. Яратган Эгам Сизга куч-қувватни янада зиёда этсин. Шу билан бирга Сиздан ҳозирги куннинг ижодкорларига маслаҳатларингизни бериб боришингизни жуда-жуда истар эдик...

Умрингизни зиёда ва янада мазмунли бўлишида самимимй тилакларимни билдириб қоламан...

мафтун
17.12.2011, 17:32
Мен эртаклар дунёсидан адабиёт оламига "сариқ девни миниб" кириб келганман. Шу боис Худойберди Тўхтабоев энг севимли ёзувчиларимдан бири бўлиб қолаверади. Шеърий тўпламим босилиши билан биринчилардан бўлиб севимли адибимизга етказаман, Х.х.

Фурсатдан фойдаланиб энг эзгу ва самимий тилакларимни билдираман. Илоҳим умрингиз узоқ, ижодингиз эса янада баракали бўлаверсин.

OmoN
17.12.2011, 23:14
17 декабрь куни муҳтарам адибимиз Худойберди Тўхтабоевнинг таваллуд топган кунлари. Ўзингизнинг самимий тилакларингиз бўлса мавзуда қолдирсангиз, табрикномаларни китобча шаклига келтириб номингиз келтирилган ҳолатда 17 декабрда севимли болалар ёзувчисига элтиб бераман.Умрингиз узоқ бўлсин, Алиполвоним ҳам Сизнинг янгидан-янги асарларингизни ўқиб катта бўлсин.
https://img.uforum.uz/images/hjcesin5611862.jpg
ПС: Ўғлим Али (айиқчали тўқ сариқ рангли кийимда) Худойберди Тўхтабоевникида меҳмонда :) Ўша пайтда 3 ойлик эди.

Nigora Umarova
19.12.2011, 18:31
https://img.uforum.uz/images/ywahzkz6107275.jpg

Tabriknomalarni Xudoyberdi To'xtaboyev bilan Sanobar ayajon birgalikda o'qishdi.

OmoNning xabarini o'qishganligida yuzlariga mitti Alibekning rasmini ko'rib quvonch yog'ilib ketdi, -"Katta yigit bo'lsin"- deb duo qildilar.

https://img.uforum.uz/images/kozmjsb2001744.jpg

https://img.uforum.uz/images/cdfqfrl7852922.jpg

Xudoyberdi To'xtaboyev: "Forumdoshlar meni e'zozlagan ekan, ular ham doimo xalqning ardog'ida yurishsin"

Nigora Umarova
20.12.2011, 11:18
Шу муносабат билан хаммангизларни ушбу викторинада (http://fikr.uz/posts/3425.html) иштироқ этишни таклиф этамиз.

Ushbu viktorina (http://fikr.uz/posts/3425.html) g'olibi deb Komiljon Aslanov belgilandi. Tabriklaymiz.

albatros
20.12.2011, 13:03
Шу муносабат билан хаммангизларни ушбу викторинада (http://fikr.uz/posts/3425.html) иштироқ этишни таклиф этамиз.

Ushbu viktorina (http://fikr.uz/posts/3425.html) g'olibi deb Komiljon Aslanov belgilandi. Tabriklaymiz.

Katta rahmat.

Gulchehra Ibragimova
20.12.2011, 18:25
Шу муносабат билан хаммангизларни ушбу викторинада (http://fikr.uz/posts/3425.html) иштироқ этишни таклиф этамиз.

Ushbu viktorina (http://fikr.uz/posts/3425.html) g'olibi deb Komiljon Aslanov belgilandi. Tabriklaymiz.

Katta rahmat.

Альбатрос, ютуғ муборак, укам! Табриклаймиз!http://uforum.uz/images/icons/icon7.gifhttp://uforum.uz/images/icons/icon14.gif

albatros
21.12.2011, 09:58
Альбатрос, ютуғ муборак, укам! Табриклаймиз!http://uforum.uz/images/icons/icon7.gifhttp://uforum.uz/images/icons/icon14.gif

Rahmat opajon. Qani endi shunaqa viktorinalar ko'proq bo'lib tursada, unga hamma forumdoshlar ishtirok etib bahslashsalar...

Nigora Umarova
23.12.2011, 17:20
Xudoyberdi To'xtaboyev "Mungli ko'zlar" asari orqali bir oilaning parokandalikka uchrash masalalarini yaqqol yoritib berganlar. Oilada milliy va ma'naviy qadriyatlar qadrlanmas ekan, u tannazulga yuz tutadi, farzandlar mehrdan bebahra o'sishadi, degan g'oyani ilgari surgan. "Mungli ko'zlar" hozirgi kunda yosh avlodning tarbiyasi uchun ahamiyatli asardir.
Bugun Toshkent shahar Sergeli tumanidagi 8-maktabda yozuvchi Xudoyberdi To'xtaboyev bilan "Mustahkam oila-yurt poydevori" mavzusida ijodiy uchrashuv bo'lib o'tdi. Ijodiy uchrashuvda ushbu tumandagi "Temiryo'lchi" mahallasi fuqarolar yig'ini raisi Abdujabbor Karimov ham ishtirok etdi.

https://img.uforum.uz/images/whplnqr9746102.jpg

Nigora Umarova
23.12.2011, 17:25
Tadbir jarayonida 8-maktab o'quvchilari Xudoyberdi To'xtaboyevning "Quyonlar saltanati" asaridan sahnalashtirgan lavhalarni namoyish qilishdi. Ifodali qilib deklamatsiya o'qishdi, raqs tushishdi.

https://img.uforum.uz/images/rzlhgjs5389313.jpg

O'z navbatida muhtaram yozuvchimiz ham bolajonlarga adabiyotga oid, ma'naviyat va ma'rifatga oid savollar berdilar. Faol qatnashgan o'quvchilar ZiyoNET axborot resurs tarmog'ining esdalik sovg'alari bilan taqdirlandilar.

https://img.uforum.uz/images/hsgrhcv4473112.jpg

Nigora Umarova
23.12.2011, 18:26
Rahmat opajon. Qani endi shunaqa viktorinalar ko'proq bo'lib tursada, unga hamma forumdoshlar ishtirok etib bahslashsalar...

Komiljon, ofisimizga kelib o'z sovg'alaringizni olib ketsangiz.

Nigora Umarova
23.12.2011, 18:30
Bugun Toshkent shahar Sergeli tumanidagi 8-maktabda yozuvchi Xudoyberdi To'xtaboyev bilan "Mustahkam oila-yurt poydevori" mavzusida ijodiy uchrashuv bo'lib o'tdi. Ijodiy uchrashuvda ushbu tumandagi "Temiryo'lchi" mahallasi fuqarolar yig'ini raisi Abdujabbor Karimov ham ishtirok etdi.



O'tkazilgan ijodiy uchrashuv haqidagi batafsil ma'lumot bilan fikr.uz sayti orqali ham tanishishingiz mumkin. (http://fikr.uz/posts/talim_fan_taraqqiyoti/3584.html)

Nigora Jumaeva
23.12.2011, 18:45
Тадбирдан ҳамма кўтаринки кайфиятда қайтишди. Болакайларнинг кўзларидаги қувончини кўриб одамнинг дилди яйрайди.Тадбир ажойиб, кўтаринки руҳда ўтказилди. Айниқса ушбу мактаб ўқувчилари севимли ёзувчисидан ўзларини қизиқтирган саволларига жавоб олишлари адиб билан юзма-юз мулоқат қилиши, болакайларга янги йил байрами олди катта совға бўлди десак муболаға бўлмайди. Қизиқарли ўйинлар, викторина савол-жавоблари ҳам ажойиб бўлди. Шу ўринда ўзининг вақтини аямаган фидоий ёзувчимизга ҳам раҳмат айтамиз. Умирлари узоқ бўлсин.

Ra`noxon Xo`jaeva
23.12.2011, 18:46
Тадбир " Оила, маҳалла, мактаб концепцияси" асосида ташкил этилди.

Gulchehra Ibragimova
23.12.2011, 18:47
Bugun Toshkent shahar Sergeli tumanidagi 8-maktabda yozuvchi Xudoyberdi To'xtaboyev bilan "Mustahkam oila-yurt poydevori" mavzusida ijodiy uchrashuv bo'lib o'tdi.



O'tkazilgan ijodiy uchrashuv haqidagi batafsil ma'lumot bilan fikr.uz sayti orqali ham tanishishingiz mumkin. (http://fikr.uz/posts/talim_fan_taraqqiyoti/3584.html)
https://img.uforum.uz/thumbs/vevsntx9523630.jpg (https://img.uforum.uz/images/vevsntx9523630.jpg)

Тадбир жуда чиройли ташкил этилди. Бу каби тадбирлар янаям "Оила, маҳалла, мактаб" ҳамкорлигини кучайтиради ва таълим тараққиётини янада юксалишига олиб келади, деб ўйлайман.

Севимли адабимиз Худойберди Тўхтабоев бу даврага жуда файз киритиб, жонлантирвордилар. Ўзлариям хурсанд бўлганликларини яширолмадилар-а, тадбир охирида.Назаримда болажонларнинг савол-жавобларидан ёшариб кетгандек бўлдилар..
https://img.uforum.uz/thumbs/uwqthpf1147724.jpg (https://img.uforum.uz/images/uwqthpf1147724.jpg)

Nigora Umarova
23.12.2011, 18:55
Тадбир " Оила, маҳалла, мактаб концепцияси" асосида ташкил этилди.

Shu o'rinda tadbirni uyushtirish g'oyasini bergan va bizni Toshkent shahar, Sergeli tumanidagi "Temiryo'lchi" mahallasi bilan hamkorlik qilishga yordam bergan G'ayratxo'ja Saydaliyev (http://uforum.uz/member.php?u=7511)ga hamda "Temiryo'lchi" fuqarolar yig'inining raisi Abdujabbor Karimovlarga o'z minnatdorchiligimizni bildiramiz.

Gulchehra Ibragimova
23.12.2011, 19:12
Хайрли ишни бошлаш, уни амалга ошириш ва ундан асосийси бирон натижа бўлса, уни кўриш нақадар хуш ёқади одамга! Мани яна бир ҳайратлантиргани, Нигора эътибор бердингизми, ўқувчиларимизнинг саволларга тўлиқ жавоб берганликлари, яна суюкли адибимизни ҳам ўзларини қизиқтирган турли саволларга кўмиб ташлагани..
Агар уларнинг ўзида бундай билим етарли бўлмаса, саволни эплаб беришни ҳам билишмасди.

Бунинг асосий сабаби нима, ўқувчиларингиз зукко, зеҳнли, деб сўраганимизда биз учун энг керакли жавоб "ZiyoNET" дан унумли фойдаланаяпмиз, қолаверса ўқитувчиларимиз жуда талабчан ва изланувчан, деб жавоб беришди.

"Зулфия" мукофотига номзод қизларимиз ҳам таҳсил олишяптийкан бу (8-сонли) мактабда.. Демак, ҳамкорликни кучайтириш керак.

"Қучоқ очиб халқ ичига борайлик"..(адашмасам, Чўлпон ижодиданмиди..)

Gulchehra Ibragimova
24.12.2011, 18:14
БИЗ ҲАҚИМИЗДА..ЯНА (http://uzedu.uz/uzb/news1114.html)

Evgeniy Sklyarevskiy
26.12.2011, 16:21
Шу муносабат билан хаммангизларни ушбу викторинада (http://fikr.uz/posts/3425.html) иштироқ этишни таклиф этамиз.

Ushbu viktorina (http://fikr.uz/posts/3425.html) g'olibi deb Komiljon Aslanov belgilandi. Tabriklaymiz.

Награждение победителя Викторины Комила Асланова (аlbatros, приятно было развиртуализоваться! :-0))

https://img.uforum.uz/images/gckfukg221525.jpg

Поздравляю!

albatros
27.12.2011, 11:24
Награждение победителя Викторины Комила Асланова (аlbatros, приятно было развиртуализоваться! :-0))

Поздравляю!

Katta rahmat! Biz forumdoshlarga ana shunday viktorinalar, tadbirlar tashkil etib berayotgan Nigora opa Umarovaga hamda Evgeniy Sklyarevskiylarga, shuningdek barcha forum tashkilotchilariga o'z minnatdorchiligimni bildirib qolaman. Ilohim forumdoshlarimiz duolarini olib, elimiz ardog'ida yurishsin.

Nigora Umarova
31.12.2011, 10:43
Худойберди ака, бир вақтлар мактабда ўқитувчилик қилгансиз, тарбиявий аҳамиятга эга бўлган, насиҳатомуз эмас, балки ўқувчининг ўзи хулоса чиқаришига ундайдиган асарлар ёзадиган севимли болалар ёзувчисисиз. Мактабни, тарбияни танлашингизга асосий сабаб нима?

Xudoyberdi To'xtaboyev
31.12.2011, 10:50
Худойберди ака, бир вақтлар мактабда ўқитувчилик қилгансиз, тарбиявий аҳамиятга эга бўлган, насиҳатомуз эмас, балки ўқувчининг ўзи хулоса чиқаришига ундайдиган асарлар ёзадиган севимли болалар ёзувчисисиз. Мактабни, тарбияни танлашингизга асосий сабаб нима?

Мен отадан эрта етим қолиб, унинг тарбиясини кўрмаганман. Онамдан ҳам узоқда бўлганман. Ҳамиша ўхшашга интиладиган, ўрнак оладиган кишилар бу-муаллимлар эди. Мактабни, тарбияни танлашим ҳам шундан бўлса керак. Чунки, болалигимда мен учратган уч ўқитувчи руҳий дунём, ҳаётий эътиқодимнинг шаклланишида ҳал қилувчи муҳим роль ўйнаган. Улар ҳамон юрагимда яшаб келмоқда.

Xudoyberdi To'xtaboyev
31.12.2011, 11:52
Биринчиси қишлоғимиздаги Эрматов домла дегани эди. Бир воқеадан кейин у киши умрбод эсимдан чиқмади.
1943 йил... Учинчи синфда ўқиётган даврим эди. Иккинчи жаҳон уруши айни авжига чиққан пайти. Ўша йиллари юртимизга Украинадан кўплаб оилалар эвакуация қилинганди. Бу оилаларнинг уч-тўрттаси бизнинг қишлоқларга ҳам жойлаштирилди. Шулардан иккитаси бизнинг қўшнимиз бўлди. уйларимизнинг ўртасида ҳатто девор ҳам йўқ эди. Вақт ўтган сари катталарнинг алоқалари тобора қалинлашар, биз болалар ҳам бирга ўйнай бошлагандик. Зинаида исмли қўшни қизалоқнинг турли расмларга бой биринчи ва иккинчи синфларда ўқиган китоблари бор эди. Ҳаётимда илк бор суратли китобни қўлимга олишим эди. Расмлар завқимни оширар ва қайта-қайта кўриб чиқиб ҳам тўймасдим. Ҳатто улардан бирини ўртоқларимга кўрсатиш учун мактабга кўтариб бордим.
У маҳалда бошланғич синфларнинг ҳаммаси бир хонада ўқишар, синф тахтаси икки ёки учга бўлиниб дарс ўтиларди. Ўшанда фронтдан яқинда келган Эрматов домла бизга сабоқ берарди. Биринчи куни барча болалар дарсни ҳам, ўқитувчимизни ҳам эсдан чиқариб, атрофимни ўраб олишганча ҳайратларини яшира олмай роса томоша қилишди. Домла индамадилар. Эртаси куни яна шу аҳвол такрорланди. Муаллимимиз китобингни олиб қўй, дея бир-икки огоҳлантирди, бироқ болалар бир нафас ўтмай олдимда йиғилаверишди. Сўнг уинг росманасига жаҳли чиқиб, ҳассасини партага урди. Чўчиб кетган ўқувчилар дув этганча жой-жойига ўрнашиб олишди. У оқсоқланганча тўғри менинг олдимга келди-да, китобни ғазаб билан парча-парча қилиб йиртиб печкага солиб юборди ва юзимга бир тарсаки туширди. Бу иши кўнглимга қаттиқ ботди ва синфдан отилиб чиқиб уйга қараб чопдим.
Энди Зинаидага нима дейман?! Бир неча кун ўзимга кела олмадим. У китоб мен учун нодир эди гўё. Мактабга ҳам беш-олти кун бормадим. Ўша пайтда ким дарсга қатнашса яримта нон берарди.Бориб шу нонни олгим келарди-ю, лекин қўрқув йўл бермади. Охири ўртоқларим келиб, Эрматов домла касал бўлиб қолибди, сени кўргиси келяпти экан, дейишди. Йўқ, деб ўйладим ўзимча, у мени шундай алдаб чақириб олмоқчи. Орадан уч кун ўтгач, муаллимнинг укаси келиб, акам оғир ётибди, тинмай сени сўраяпти, бориб кўриниш бергин, дея қўярда-қўймай судраб кетди. Олдига киргач, билдимки, домла ҳақиқатдан ҳам оғир, нафас ололмай хириллаганча ётибди. Қўлимни ушлайман деб қўлини узатди. Қўрқиб ортга тисландим, лекин аҳволини билгач, қўлимни бердим.
Шунда у:
-Ўша куни ноҳақ эдим, сени бекорга хафа қилдим, мени кечироласанми,-деб сўради.
Индамай туравердим. Унинг қўллари шундай титрар эдики, зўрға тутиб турарди. Орқамда турган укаси:
-Сендан нима кетди, бир оғиз сўз-ку, айтгин, дея ортимдан турткиларди. Ноилож "кечирдим", дедим.
- Илтимос, яқинроқ келиб шу сўзларингни такрорла, яхшироқ эшитай,- деди Эрматов. Қулоқларига уч бор айтганимдан кейин, домланинг кўзларидан икки томчи ёш сизиб чиққанини кўрдим. Ўқитувчимиз кўзларини юмди. Тинчлангандай бўлди. Мен чиқиб кетдим. Эртаси куни тонг саҳар маҳаллада йиғи овози. Билсам, домла дунёдан ўтибди...
Ўшанда бу воқеанинг моҳиятига етмагандим. Орадан йиллар ўтиб тушундимки, устоз оддий ўқувчисининг дилига озор берганига пушаймон бўлиб, қилган иши учун ўзини кечиролмабди. Шунча жангу жадалда қон кечиб келган бўлса-да, муаллим инсоний туйғуларни, айниқса, ўқитувчилик қалбини ўзида сақлаб қолган ва бу дунёдан ўқувчисининг норозилиги билан кетолмай ётган экан. Кейинчалик, инсон бировнинг кўнглига озор берган ҳолда оламдан кетмаслиги керак, деган хулосани чиқариб, бутун асарларимга ушбу фалсафани сингдиришга ҳаракат қилдим.