Просмотр полной версии : Kompyuterda ishlashdan maqsad nima?
Nigora Umarova
02.07.2007, 15:29
Mavzuni ko'tarib chiqishimga asosiy sabab shu nomli maqola (http://http://www.odamlar.uz/index.php?option=com_content&task=view&id=30&Itemid=32#jc_allComments) sabab bo'ldi?!
Darvoqe, kompyuterdan ishlashdan maqsad nima? Albatta, matn terish ishlarimizni oson qilish va yana ko'pgina sabablar... Tan olishimiz kerak AKTlarining ijtimoiy hayotimizga kirib kelishi ancha-muncha ishlarimizni yengillashtirdi. To'g'ri ish boshlanganda ba'zi bir kamchiliklar bo'ladi, biroq ularni bartaraf qilsa bo'ladi. Muallif maktab yoshidagi bolalarning kompyuterdan bilim olish vositasi sifatida emas, balki vaqtni behuda ketkazuvchi bir vosita sifatida foydalanayotganligini yoritib bergan. Mavzu dolzarb.
Siz nima deb o'ylaysiz, aziz forum qatnashchilari!
Nigora Umarova
02.07.2007, 16:04
http://www.odamlar.uz/images/stories/2007/18_4.jpg
КОМПЬЮТЕРДА ИШЛАШДАН МАКСАД НИМА?
10.06.2007 г.
КОМПЬЮТЕРДА ИШЛАШДАН МАКСАД НИМА?Яна гапни узокдан бошламокчиман. Сувни тежаш мумкинлигини хамма билади. Уни бирор идишга олиб кўйиб, кейин ишлатиш мумкин. Ёкилгини хам тежаш мумкин. Карбюраторни яхшилаб созласангиз, ёкилгини яхшигина тежаш мумкин. Хатто факат индукция пайтида хосил бўладиган, манбадан узилган захоти йўколиб коладиган электр токини хам тежаш мумкин экан. Технологиялар шу кадар ривожланиб кетди. Эсингизда бўлса, мактабда физика дарсида «сигим» деган мавзу бўларди. Ана шу нарса оркали электр токини хам «кейин ишлатарман» деб саклаб кўйиш мумкин. Кўл телефонларининг аккумуляторлари, компьютерлар улаб кўйиладиган узлуксиз озука манбалари (UPS) хам электр токини ўзида саклаб туради. Хуллас, бизга берилган жуда кўп неъматларни тежаш мумкин экан, керагини ишлатиб, колганини авайлаб, кейин ишлатиш учун олиб кўйиш мумкин экан.
Бирок, шундай неъмат борки, уни кейинга олиб кўйиб бўлмайди, уни бирор восита ёрдамида саклаб бўлмайди. Бу неъмат – вактдир. Компьютерда ишлаш хакида гап борар экан, аввало ана шу буюк неъмат – вактни эсга олиш, вактни тўгри ташкил килиш, вактдан унумли фойдаланиш хакида сўз юритиш керак, деб ўйлайман.
Фараз килинг, дарахтнинг тепарок бир шохида гарк пишган олма осилиб турибди. Сакрасангиз хам кўлингиз етмайди. Нарирокда узунрок бир чўпни кўриб колдингиз. Ўша чўп билан олмани бир амаллаб ерга туширдингиз. Хўш, сизга олмани ўша чўп олиб бердими ёки олмани олиш учун ўша чўпдан фойдаланишга аклингиз етдими? Албатта, чўп ёрдамида гўё кўлингизни сал узайтирдингиз. Бошкача килиб айтсак, чекланган имкониятингизни унинг ёрдамида бироз кенгайтирдингиз. Айтмокчиманки, компьютер хам аслида инсоннинг чекланган имкониятларини кенгайтириш учун ишлаб чикарилган. Миллионлаб хисоб-китобларни бир лахзада бажара олмайсиз, компьютер бажара олади. Миллиардлаб сахифалик маълумотларни хотирада саклаб тура олмайсиз, компьютер саклаб тура олади. Бирок, бояги чўп ўзи чўзилиб олмани сизга олиб бермагандек, компьютер хам сизга керакли хисоб-китобларни ўзича ечиб бермайди. Унга нимани кандай хисоблашни сиз айтасиз, у эса бу ишни мисли кўрилмаган тезликда бажариб кўяди, холос. Эътибор бердингизми, у сиздан кўп ВАКТ талаб киладиган ишни киска ВАКТ ичида бажаради. У вактингизни тежайди, бир киши эмас, каттакон бир корхона ходимлари биргалашиб бир неча ойда бажарадиган хисоб-китобларни бир неча дакикаларда бажариб кўя олади. Демак, иш тўгри ташкил килинса, компьютер одамга ВАКТ неъматини бироз «кўпайтириб» берадиган ноёб курилма экан. Бирок, бугунги сухбатимиз бунинг тескариси – компьютернинг ВАКТНИ исроф килиш воситасига айланиб колаётгани хакида бўлади.
«Вактинг кетди, накдинг кетди», дейди доно халкимиз. Бу сўз пуллик компьютер ўйинлари клубида бўлаётган ишларга нихоятда мос тушади. Накд пул берасиз, бир соат вактингизни бекорга кетказасиз. Шусиз хам ўша вактингиз кетарди, лекин сиз шунга яна пул хам берасиз. Компьютер ўйин клубларининг эгалари, компьютер ўйинларининг ишкибозлари, тарафдорлари биздан хафа бўлмасинлар, биз уларни танкид килмокчи хам, уларни кораламокчи хам эмасмиз. Мижозлар пулни рози бўлиб беряптими, топганингиз халол, баракасини берсин. Бирок, мен компьютер клубига келганлар шу бир-икки соат давомида виртуал ракибларни виртуал ўйинларда енгиб, виртуал галабалар козониб, виртуал даромадлар топиш, виртуал совринлар олиб, ВАКТИНИ, накдини зое кетказиш ўрнига ўзига, имкони бўлса оиласига, жамиятга, миллатга, Ватанга фойдаси бор бир иш килса-ю, бундан хамма баравар манфаат кўрса, деб орзу киламан. Бу менинг шахсий фикрим.
Энди сарлавханинг мазмунига тегишли гапга навбат келди.
Хар бир ишдан кўзланган максад бўлади. Инсон бир хайрли максадни ният килиб, иш бошлайди. Шу иш амалга ошмай колса хам, нияти зое бўлмайди. Бу халкимизнинг кон-конига сингиб кетган тушунча. Бугунги кунда компьютердан факат кўнгилочар максадларда фойдаланаётган, компьютерни кўрса, аввало ичида кандай фильм, кандай клип, кўшик ёки ўйинлар борлигига, кўл телефонга ёзиб олса бўладиган нималар борлигига кизикаётган юртдошларга ана шу тушунчани эслатиб туришга тўгри келмокда.
Ха, афсуски, бугунги кунда компьютерга биринчи навбатда кўнгилочар восита деб караладиган бўлиб колди. Айникса, болалар компьютерга кўзи тушган захоти дарров «Ўйинлари борми?» деб сўрашади. Чунки бугунги кунда компьютер ўйинлари жуда мураккаблашиб, болалар учун нихоятда кизикарли бўлиб кетган. Беш-олти киши бўлиб олиб, шунаканги отишма ўйинлар ўйнашадики, ВАКТ канчалик тез ўтиб кетганини сезмай колишади. Фарзандларингиз ёки укаларингиз «Компьютер ўйнаб келай», деб пул сўраётгандир? Агар шундай бўлса, хурматли ота-оналарга бир кун эринмай фарзандлари билан компьютер клубига боришни маслахат берамиз. Ўглингиз у ердаги ўйинларни гоятда чакконлик билан, усталик билан ўйнашини кўриб, койил коласиз. Чунки сиз бу ўйинларни бир дакика хам ўйнай олмайсиз, сизни бирпасда «ўлдиришади», биттаям «жонингиз» колмайди. Бирок, ўйинни зўр ўйнаган бола компьютерда ишлашни хам зўр билади, дегани эмас. Тўгри, ўйин бахона инглиз ёки рус тиллардаги шу ўйинга тегишли сўзларни ўрганиш мумкин, бу ўйинларни бир компьютердан бошкасига (ўртогиникига) ўрнатишни, хатто компьютерларни бир-бирига улашни хам билиб олиш мумкин. Бирок максад барибир ўйин бўлади.
Ана энди «Кани ўглим, компьютерда кўрсаткичли функциянинг графигини чизиб беринг-чи» деб кўринг, натижа кандай бўларкин («Компьютерда функцияларнинг графигини хам чизса бўладими?», - демаса бўлди). Яна бир маслахат, ўша севиб ўйналадиган ўйинларнинг номи, бу номларнинг маъноси, ўйиннинг сюжети кандай кечиши билан хам бир кизикиб кўринг.
Айтмокчиманки, компьютерда килиниши мумкин ва керак бўлган гоятда фойдали, мухим, долзарб ишлар бор. ВАКТНИ ана шуларга сарфлаш пайти келди. Масалан, халкимизнинг неча асрлик бой илмий, тарихий, адабий мероси хали электрон форматга ўтказилмаган, хали ўзбек тилидаги расмий операцион тизимлар ишлаб чикилмаган, хатто компьютер технологияларига оид юзлаб атамалар хали ўзбек тилига таржима хам килинмаган, ўзбек халкини дунёга машхур килган не-не буюк сиймолар – на аждодларимиз, на замондошларимизнинг хаёти, ижоди, асарлари на ўзимизга, на жахонга интернет оркали намойиш килинмаган. Бунга сабаб нима? Балки компьютерда ишлашдан максадимиз, ниятимиз тўгри бўлмаганидандир?
Устозларимиздан бири Мальдив оролларига борганда махаллий тилга таржима килинган операцион тизимларни кўрганлигини хам хавас, хам умид билан эслайдилар. Мен ўзим UNIX тизимининг мўгул тилига таржима килинаётганини кўрганман. Ўзбек тилидаги операцион тизим тайёрлаш иши эса хали охирига етмаган.
Бир бобомизнинг «тиги етмаган жойни калам билан олган» бошка бир бобомиз тилимизнинг хеч кайси тилдан кам эмаслигини, хатто кўп жихатдан баъзи тиллардан устунлигини исботлаб кўйган эдилар. Кани ўша буюк тилдаги электрон кутубхоналар, ахборот ресурслари, мультимедиа энциклопедиялар, репетитор дастурлари, электрон китоблар, дарсликлар, ўкув кўлланмалар, девонлар, куллиётлар? Алишер Навоийнинг, Абу Райхон Берунийнинг, Бобур Мирзонинг, Улугбек Мирзоларнинг тўла асарлари ўзбек интернетига кўйилганми? Интернетда Абдулла Кодирий, Ойбек, Усмон Носирларнинг сайтлари борми? Минг афсуски, йўк. Бунинг учун шунча маълумотни компьютернинг хотирасига кимдир киритиши керакми? Кимдир ВАКТНИ шу ишга сарфлаши, бу матнларни тахрир килиб, имло ва маънодаги хатоларини текшириб чикиб (Word дастурига бириктирилган автоматик мусаххихнинг рўйхатини очиб, кидириб овора бўлманг, у ерга ўзбек тили кирилл ва лотин алифбосидаги мусаххих киритиб кўйилган бўлса хам, хали бу иш мукаммал йўлга кўйилган, деб бўлмайди), кейин интернетга нашр килиши керакми? Ким килади бу ишни? Агар клавиатурада ўйин ўйнаб босилган тугмалар мана шу матнларни ёзиш учун босилганда, ВАКТ шу ишларга сарфланганда, балки бу саволлар жавобсиз колмасмиди?!
Халкка шу йўсинда хизмат киламан, деган ниятда, миллатимни, юртимни дунёга кўз-кўз киламан, деган максадда компьютер ёнига ўтираётганлар кўпчиликми? Афсуски, етарли эмас. Мен Ўзбекистонда компьютер сохасида хеч кандай иш килинмаётир, деган асоссиз фикрдан узокман. Бирок, ахвол мактанишга арзигулик эмас.
Нозиктаъб газетхонлар мактанишга йўймаса, бир гап айтаман. Йиллар давомида компьютерда киладиган асосий ишим матн териш бўларди. Бирок, мохир машинист¬каларга ўхшаб клавиатурага карамай харф теришни ўрганишга хеч кунт килмагандим. Лекин ана шу йиллар давомидаги тажриба, кўникма шу даражага етибдики, бармокларим карамасам хам харфларни ўзи топиб ёзадиган бўлиб колибди. Буни бир куни ноутбукда ишлаб ўтирганимда, ток ўчиб колганида сездим. Демак, узок муддат тинмай харф тераверсангиз, бармоклар харфларнинг жойига кўникиб колиб, керакли тугмани ўзи босадиган бўлиб колар экан. Айтмокчиманки, карамай ёзишга ўргатадиган махсус дастур билан шугулланмай туриб хам, ёзаверсангиз кўлингиз ўрганиб кетар экан. Бу гапларни «компьютер ўйинлари бармокларни клавиатурага тез ўргатади» деган фикрларга карши айтяпман. Бирор фойдали матнни ёзиб хам бармокларни клавиатурага ўргатса бўлади, демокчиман.
Афсуски, кўпчилик компьютер олдига факат ўйин ўйнаш учун, ВАКТНИ «кўнгилли» ўтказиш учун ўтирмокда. Бу ўйинларни ким ишлаб чикаргани, нима максадда ишлаб чикаргани билан хеч кимнинг иши йўк, факат шу ўйинда ютсак бўлди. Кўзимизни монитордан уза олмай коламиз. ВАКТнинг ўтиб кетганини сезмай коламиз. Мониторнинг кўзга зарари хакидаги сухбатимиз эсингиздами? Ха, кўзга энг катта зарар шу алфозда кўзни юммай ўтиришдан етади. Биз эса ўйнайверамиз, кимларгадир «ўк узамиз», «пойга»ларда катнашамиз, «стратегия»ларни бошкарамиз. Кейинги боскичларга ўтамиз.
Шу мавзуда Россия интернет нашрларида ёзилган бир маколадан иктибос келтирмокчиман. Факат бу хакда кейинги хафта сухбатлашамиз.
ОЗОД МУНАВВАР
Alisher Umarov
02.07.2007, 17:36
Жуда кизик мавзу. Русча жавоб берса буладими?
Тема в статье рассмотрена интересная но к сожалению несколько односторонне и поверхностно. К сожалению я часто встречаю такой подход в наших популярных газетах и журналах. И фактически всегда присутствует этакий "нравоучительский тон" для молодежи и рассуждения типа "а как было-бы если...". Так же очень часто авторы пишут в стиле " я не хочу никого обидеть но должен сказать следующее..."
Прочитав такую статью так и хочется спросить автора:
-А вы с молодежю то общались? Вы у них спросили чего они хотят?
И если вы заметили чтото действительно нехорошее и вредное то пишите прямо и понятно чтобы от вашей статьи был хоть какой то эффект.
А что дает вышеприведенная статья?
Только вздох "Ай, ай. Как плохо что молодеж таратит время в пустую на компьютерные игры да еще портит глаза. Как былобы хорошо если бы они в место этого занялись бы каким нибудь серьезным делом".
Господа, авторы. С современной молодежю так разговаривать нельзя. Они просто посмеются над вами. А на ваши нравоучения даже озлобятся.
Говорите и пишите как следует изучив матерьял с теми людьми о ком вы пишите. Может быть потом вам даже и не захочется писать.
Ну а если вы уверенны в злободневной теме "бейте" прямо и конкретно.
Вот например по приведенной статье говорится о зря потраченном времени на игры. Но надо говорить и о том что это время и деньги могло быть потрачено на наркотики и сигареты. Может в этом случае уж лучше пусть они играют?
Не описаны так же конкретные альтернативы этому потраченному времени.
Так что тема хорошая но далеко не исчерпана.
Глядишь, и комп. игры объявят "несоответствующим высоким моральным ценностям, вековым национальным традициям и необычайной духовности нашего народа"!
Behzod Saidov
02.07.2007, 19:49
Ctl, Alt, Del maqolasidan mazmunliroq chiqibdi har holda. :)
Ctrl, Alt, Del maqolasida umuman biror narsa deyishga til ojiz qolgandi. :)
Nigora Umarova
03.07.2007, 11:03
http://www.odamlar.uz/index.php?option=com_content&task=view&id=123&Itemid=31#jc_allComments
Компьютер куллиги ва бахт дарслари
29.06.2007 г.
6(7)-сон (22/03/2007)
Ривожланиш, кашфиёт доимо инсонни хайратга солиб келган. Табиийлик конунига кўра хайрат билан бошланган янгилик бироз вакт ўтгач, хаётнинг одатий таркибий кисмига айланиб колади. Инсоният тарихида хайрат чўккисида энг узок турган кашфиётлардан бири бу компьютер ва интернет бўлса, ажаб эмас.
Компьютер технологиялари бугун хаётга шиддат билан кириб келаяпти. Янги нарса эса ёш авлод учун доим кизикарли. Лекин ўша ёш авлод мазкур сохани ипидан игнасигача мукаммал эгаллашга харакат килаяптими ёки унинг кулига айланиб бораяптими, буни ажратиб олиш мушкул.
Агар боланинг ўзига кўйиб берсангиз, у соатлаб ва хатто кунлаб ана шу машина олдида мук тушиб ўтириши мумкин. «Бу яхши эмас»лигини барчамиз биламиз. Лекин бунга барибир тўскинлик килолмаймиз. Бунинг сабаблари жуда кўп. Биринчидан, болани хар кадамда назорат килишнинг имкони йўк ёки бундай ишнинг окибати болага нисбатан ишончсизлик ва уни бездириб кўйиш билан тугаши мумкин. Иккинчидан, катта авлоднинг компьютер технологиялари борасидаги билимлари етишмайди. Улар болага бу борада ўрнак бўлолмайдилар ёки йўл-йўрик кўрсата олмайдилар. Учинчидан, ахборот табиий равишда кўпайиб бораверади. Бу жараённи эса факат болани, кўпол тушунтирганда, камаб кўйибгина тўхтатиб туриш мумкин.
Компьютер экрани каршисида ўтирган болани кузатинг агар ўйин талаби шундай бўлса, у ўйиндаги одамларни хотиржам туриб отиб ташлайди. Банкни ўмаради, машинани олиб кочади, хуллас шу ўйин нимани буюрса ўшани килади.
Хўш, болаларга бунинг нимаси ёкаркин?
Компьютердан кўзини ололмай никталиб колган болакайларнинг бирини безовта килишга тўгри келди.
- Нима ўйнаяпсан?
- ГТА. (Бу ўйиннинг тўлик номи ГТА: сан Андреас).
- Канака ўйин ўзи бу?
- Зўр ўйин. (Кейинги саволни беришга эхтиёж колмади). Хохлаган нарсангизни килсангиз бўлади. Машинага, вертолётга чикасиз. Кийимларизни алмаштирсангиз бўлади. Овкат ейиш мумкин. Казинога кириб, покер ўйнайсиз. Баскетбол, бильярд. Машинага бампер, спайдер кўйса бўлади. Кўп одам ўлдирворсангиз, полиция оркангиздан тушади. Кизлар билан учрашувга чикасиз. Милли (ўйин кахрамонларидан бири) билан банкка ўгриликка тушиш учун танишасиз. Карол Жонсон асосий кахрамон. Тўрт йил олдин Лос Сантасдан кетган. Ўйин у кайтгандан кейин бошланади.
Дахшат. Одам ўлдириш, учрашувлар, покер. Каранг, бола бирорта хам «гул», «куёш», «камалак» ёки шунга ўхшаш сўзни айтмади. У таъкидлаган хамма сўзлар нафс билан боглик, гўзаллик ёки яхшилик билан эмас.
Компьютерда ўйнаш учун мўлжалланган ўйинлар (дисклар) турини ўрганган киши куйидаги хулосаларга келади: Айни пайтда бозорда диск кўринишида сотилаётган ўйинларнинг деярли 95 фоизи котиллик, ўгрилик, зўравонлик ва шу каби хатти-харакатлар асосига курилган экан. Доимий компьютер ўйинларини ўйнаш болада шу харакатга кўникиш пайдо килади ва аста-секин энг дахшатли жиноятларни хам у оддий холдек кабул кила бошлайди. Бола дунёкарашига катта таъсир ўтказилади: бир уриб кўрсам, муштлашсам деган фикрлар пайдо бўлади унда. Бу дунё шафкатсиз, унда факат кучлиларгина голиб чикади, деб ўйлай бошлайди у. Шунингдек, ўйинларда айрим давлатларнинг рамзлари кўлланади. Болага уларни танлаш таклиф этилади. Ва ана шу восита оркали бизнинг турмуш тарзимиз энг зўр, биздан ибрат олинг, деган гоя сезиларсиз тарзда сингдириб борилади. Бу эса жуда жиддий гоявий таъсирдир. Лекин болага ўйин ўйнашни такиклаш хам нотўгри. Негаки тафаккурни ривожлантиришга ёрдам берувчи, тил ўрганишга кўмаклашувчи ўйинлар мавжудлигини инкор килолмаймиз. Факат уларни меъёрида ўйнаш лозим. Дейлик, ўсмирлар учун кунига бир соат (хар бир нарсанинг меъёрида бўлгани яхши) ўйин етарли.
Болага ўйинда одам ўлдирганлиги учун, машина ўгирлагани учун пул беришади. Бу унга ёкади, у голиб бўлади. Бола мияси «нусха кўчириш»га жуда уста. Хўш, унинг хаётда хам ана шундай голиб бўлгиси келиб колмаслигига ким кафолат беради. Компьютер, интернет айникса кичик оилалардаги болаларни алохида оламда яшашга ўргатиб кўяди. У вокеаларни ўзи мушохада килади ва ўзи карор чикаради. «Тўгри» ёки «нотўгри» деган тушунчалар унинг онгида исталган шаклда ривожланиши мумкин. Бу курук вахима эмас. Бизда энди-энди ривожланаётган жараённинг тараккий этган давлатларда окибатларини кўришимиз мумкин.
Канадалик 25 ёшли Кимвир Жилл 20 кишини жарохатлаб, 18 ёшли кизни ўлдирган, кейин эса ўзини хам отиб ташлаган. Мутахассислар унинг Интернетдаги ёзишмаларини излаб топишгач, маълум бўлдики, у почта ходимлари томонидан содир этилувчи беъмани котилликлар асосига курилган «Постал» ўйинининг ашаддий ишкибози бўлган. Бу ўйинлар окибатида Москва синагогида хам Александр Коптсев томонидан киргин амалга оширилган. Йигитчаларнинг жиноят оламига умуман дахли йўклигини хам таъкидлаш керак. Умуман олганда, сўнгги вактларда бу каби одам жонига касд килган ўкувчилар, ёшлар хакидаги хабарлар окими кўпайиб колган. Компьютер ўйинлари-ю интернет тармогига хаддан ортик богланиб колишни мутахассислар касаллик, дея бахолашмокда.
Гарчи бунинг кай даражадаги рухий хасталик эканлиги номаълум бўлса-да, лекин юкори технологияларсиз «яшолмаётганлар» сони ўсиб бормокда. Америкада 2,5 минг киши ўртасида ўтказилган сўров натижаларига кўра, 70 фоиз одам интернетсиз умуман яшай олмаслигини билдирган. Уларнинг 14 фоизи бутунжахон тармогисиз хаёт кечиришлари мушкул кечишини айтган. 12,3 фоиз одам ўзини бу тармокда ишлашдан тийишга уринаётган экан. 8,7 фоиз киши эса Интернетга бўлган кизикишини дўстлари, хамкасблари ва оила аъзоларидан сир тутишга уринади.Кўпчилик ёшларнинг ахборотга нисбатан эхтиёжи юкори. Ахборот олиш имкониятларининг юкорилиги боис интернет уларни ўзига кўпрок жалб этмокда. Бирок улар маълумотлар ахамиятини ажрата олишмаяпти. Шу боис тажовузкор ўйинлар, ахлоксизликни таргиб килувчи сайтлар билан банд бўлиб колишяпти. Бунинг окибатида улар реал хаётдан ажралиб колади, виртуал оламга ўтиб яшайди. Лекин буни уларнинг ўзлари хис килмайди. Ёшларнинг эхтиёжини кондирадиган ахборот кам бўлиши мумкин. Улар уйдан, аудиториядан, дўстлари орасидан ўз хис-туйгулари учун коникиш ололмайди. Бунинг олдини олиш учун уларга реал хаётий шарт-шароитларни яратиш керак. Дейлик, кутубхона, дарс, яна бошка воситалар оркали ўсмир хаётига янги мазмун олиб кириш мумкин.
Жахон тиббиёти тажрибасида компьютер олдида ўтириб вафот этганлар хам учраган. Бугун монитор олдида ўтирганларнинг аксарияти болалар ва ёшлар. Шу сабабли хам одамларни компьютердан «ажратиб олиш» муаммоси кўплаб мамлакатларда кун тартибидаги масалага айланган.
Масалан, Буюк Британия мактабларида жорий йилдан ўкув дастурига янги фан киритилди. Бу Бахт дарсидир. Ушбу фаннинг асосий вазифаси болаларни ўзига ишониш, ташки дунё мураккабликларига бардош беришга ва тушкунликка тушмасликка ўргатишдир.
Мутахассисларнинг сўзларига кўра, сўнгги пайтда инглиз мактаблари ўкувчилари орасида тушкунликка тушиш холлари хакикий эпидемияга айланган. Шунинг учун хам барча давлат мактабларида психологлар махсус ишлаб чикилган дастур бўйича бахт дарсларини ўтишга карор килишди.
Хатто глобаллашув жараёни авж олиб, ХХI аср техник юксалишлар асри бўлса-да, болага самимий туйгулар, гўзал нарсалар, ахлок меъёрлари хакида гапириш керак. Уларга ўзингизнинг иктисодий муаммоларингиз, ижтимоий мавкеингиз нуктаи назаридан эмас, энди дунёни англаб, унга нисбатан муайян муносабати шаклланаётган шахс сифатида эътибор бериш керак бўлади. Шунда болаларнинг хам алохида оламларга ўтиб, ўз кобигига ўралиб яшашларига хожат колмайди.
Бундан хатто европа хам безовта!
Германиянинг етакчи конун чикарувчи махкамалари вахший, Зўравон ва Урушга таклид килинган компьютер ўйинларини таъкиклаш борасида талаб билан чикишди. Бу каби таъкикка бундан бир йил мукаддам бўлиб ўтган мудхиш вокеа сабаб бўлди. ўшанда собик ўкувчи мактабни турли хил курол ва портловчи моддалар билан камал килган ва сал бўлмаса катта касофатни амалга оширар эди.
2006 ноябрь ойида 18 ёшли никобланган ўспирин Германиянинг Эмсдет шахрида ўрта мактабни камал килиб, 27 кишини ярадорлади ва кейин ўз жонига касд килди. Уни танийдиган махаллий ахолининг айтишича, у компьютер ўйинларига кўп берилган болалардан бири эди.
Ушбу вокеадан кейин Германия Насроний Демократлар партияси вакили Волфганг Босбач мамлакат Парламентида сўзга чикиб, бундай вахшийликка чорловчи, инсонларни ўлдирирадиган ва зўравонликка асосланган ўйинларни таъкиклашнинг вакти келганлигини айтди.
“Бизга болаларимизни бу каби хатолардан химоя киладиган самарали йўрикнома керак, котилликка чорловчи турли хил вахший ўйинлар керак эмас”, деди Босбач. Шунингдек, у бундай ўйинларнинг болалар учун хавфли эканлигига илмий далиллар талайгина эканлигини таъкидлаб ўтди.
Германияда янги чикарилиши кутилаётган конунга кўра, зўравонликка чорловчи ўйинларни ўйновчилар ва таркатувчилар 1 йилгача камок жазосига махкум этилишлари мумкин. Ушбу конун лойихалари зўравонлик, вахшийлик ва ўлдиришга таклид киладиган, дахшат асосида курилган, 16 ёшдан катта бўлганлар учун компьютер ва интернет тизимида ўйналадиган ўйинларни хам чеклашга каратилган.
Бавария Ички ишлар вазири Гунтхер Бекстеиннинг айтишича, зўравонликка асосланган ўйинлар кишиларнинг рухиятига жуда салбий таъсир килиши ва бу таъсир остида киши турли хил жиноятларга ўзи билмаган холда киришида шубха йўк!
Айни пайтда немис компьютер ўйинлари бозори йилига 1 миллион еврони ташкил этади ва у дунёда энг катта учинчи бозор хисобланади. Ушбу конун амалга киритилса, немис бозорининг даромадига сезиларли даражада зарар етиши аник. Аммо немис матбуоти бошка охангда бонг урмокда: “Биз учун кимнингдир даромади мухимми ёки ёш авлоднинг соглом рухда тарбияланишими?”
Бундай вокеаларга бепарво бўлиб: “Четда бўлаяпти-ку, бизда тинч-ку” дейиш мантиксизлик! Бизнинг диёрларимизда хам кундан кунга компьютерхоналарининг кўпайиши келажакда салбий окибатларга олиб келмасмикан? Агар компьютерхоналарнинг 90 фоиз мижози мактаб ёшидаги болалар ташкил этишини хисобга олсак, албатта ташвиш килишимизга асос бор!
Наргиза, «Ma’rifat» мухбири
Nigora Umarova
03.07.2007, 11:16
Маколани укиб чикиб куйидаги хулосага келдим: компьютер хам, интернет хам яхши ниятли инсоннинг кулида яхшиликка, ёмон инсоннинг кулида ёмонликка хизмат килади.
АКт нинг факат ёмон тарафларини куриб танкид килаверишимиз тугримикан?! Ундан кура узбек интернетига нима етишмаяпти, нима килишимиз керак деган саволга жавоб топиб ана шу бушликнинг урнини керакли маълумотлар билан тулдиришимиз керак, менимча. Ривожланган давлатларда булиб утган вокеалар эса урнак булиб , бу камчиликларни такрорламаслигимз керак. Зеро, хамма четдан туриб гапираверса, иш качон булади?!
Nigora Umarova
03.07.2007, 11:31
Компьютер технологиялари бугун хаётга шиддат билан кириб келаяпти. Янги нарса эса ёш авлод учун доим кизикарли. Лекин ўша ёш авлод мазкур сохани ипидан игнасигача мукаммал эгаллашга харакат килаяптими ёки унинг кулига айланиб бораяптими, буни ажратиб олиш мушкул.
Умуман олганда, сўнгги вактларда бу каби одам жонига касд килган ўкувчилар, ёшлар хакидаги хабарлар окими кўпайиб колган. Компьютер ўйинлари-ю интернет тармогига хаддан ортик богланиб колишни мутахассислар касаллик, дея бахолашмокда.
Гарчи бунинг кай даражадаги рухий хасталик эканлиги номаълум бўлса-да, лекин юкори технологияларсиз «яшолмаётганлар» сони ўсиб бормокда. Америкада 2,5 минг киши ўртасида ўтказилган сўров натижаларига кўра, 70 фоиз одам интернетсиз умуман яшай олмаслигини билдирган. Уларнинг 14 фоизи бутунжахон тармогисиз хаёт кечиришлари мушкул кечишини айтган. 12,3 фоиз одам ўзини бу тармокда ишлашдан тийишга уринаётган экан. 8,7 фоиз киши эса Интернетга бўлган кизикишини дўстлари, хамкасблари ва оила аъзоларидан сир тутишга уринади.Кўпчилик ёшларнинг ахборотга нисбатан эхтиёжи юкори. Ахборот олиш имкониятларининг юкорилиги боис интернет уларни ўзига кўпрок жалб этмокда.
Ахборот олишга нисбатан эхтиёжнинг юкорилиги бу ёмон эмас, факатгина ахборотни фарклаб кераклигини ола билиш керак ва шархлай олиш даркор.
Бунинг олдини олиш учун уларга реал хаётий шарт-шароитларни яратиш керак. Дейлик, кутубхона, дарс, яна бошка воситалар оркали ўсмир хаётига янги мазмун олиб кириш мумкин.
Бугунги кунда компьютер кутубхона, дарс ва яна бошка воситалар урнини босмокда.
Guzal Giyasova
06.07.2007, 21:36
huddi shunday qilib mavzuni "avtomobil' nimaga haydash kerak?", "Pilesos (changyutgich ko'rinishidayam ko'rganman)dan nimaga foydalanish kerak?" kabi ko'tarib chiqish mumkin edi
Nigora Umarova
09.07.2007, 10:34
huddi shunday qilib mavzuni "avtomobil' nimaga haydash kerak?", "Pilesos (changyutgich ko'rinishidayam ko'rganman)dan nimaga foydalanish kerak?" kabi ko'tarib chiqish mumkin edi
Go'zalxon javobingiz mazmuning angladim....
Gap shundaki, bu savolning javobi o'zi bilan birga kelmoqda. Bu biz uchun zarur ehtiyojdir. AKT siz hayotimizni tasavvur qilib bo'lmaydi, ayniqsa hozirgi zamonda..
Man faqatgina maqolaga munosabatingizni bildirasiz deb o'ylagandim..
Abduganiyev Murod
17.01.2008, 14:35
Assalomu alaykum Nigora opa maqolangizni o'qib chiqdim. Juda ham dolzarb mavzu. Shu kungacha men ham kompyuterdan ko'pincha o'yin o'ynash, va musiqa tinglash uchungina foydalanar edim. Lekin ba'zi bir samimiy ochiq ko'ngil insonlar tufayli kompyuterdan qay yo'sinda foydalanish kerakligini. Xatto o'zim uchun kerakli narsalarni qayerdan topish kerakligini ham yaxshi bilib oldim.Nigora opa sizning qahhor.edunet.uz saytingiz bilan ham tanishdim.Bizdan yashirin shuncha katta ishlar qilib yuboribsiz bilmabsiz. Avvalo shunday narsani bizdan yashirganingizga bir oz xafa ham bo'ldik lekin xechdan ko'ra kech yaxshi. Shunday savobli ishlarga qo'l uribsiz bundan keyingi ishlaringizda yangidan yangi zafarlar omadlar tilayman Alloh Taolodan sizga uzoq umr, sixat salomatlik so'rab qolaman. Odamzot har doim komillikga erishish uchun harakat qiladi. bunda atrofdagilarning hissasi ham katta bo'lar ekan. Men sizni qilayotgan ishlaringizdan insonlarni komillikga yetaklovchi, yo'l boshlovchi, o'z so'zlari va yordamlari bilan inson qalbining tub-tubidagi iymon torlarini yana ham chuqur ildiz otishiga yordam beruvchi yo'l boshlovchi insonsiz deya ta'rif bergan bo'lar edim. Sizga ulkan tashakkurimni bildirib qolaman. RAXMAT. Umringiz Uzoq Bo'lsin...
Nigora Umarova
17.01.2008, 15:57
Assalomu alaykum Nigora opa maqolangizni o'qib chiqdim. Juda ham dolzarb mavzu.
Хурматли Муродхужа!
Маколалар муаллифи мен эмасман, бирок танишиб чикканингиздан хурсанд булдим.
Shu kungacha men ham kompyuterdan ko'pincha o'yin o'ynash, va musiqa tinglash uchungina foydalanar edim. Lekin ba'zi bir samimiy ochiq ko'ngil insonlar tufayli kompyuterdan qay yo'sinda foydalanish kerakligini. Xatto o'zim uchun kerakli narsalarni qayerdan topish kerakligini ham yaxshi bilib oldim.Nigora opa sizning qahhor.edunet.uz saytingiz bilan ham tanishdim.Bizdan yashirin shuncha katta ishlar qilib yuboribsiz bilmabsiz. Avvalo shunday narsani bizdan yashirganingizga bir oz xafa ham bo'ldik lekin hechdan ko'ra kech yaxshi.
Албатта...
Shunday savobli ishlarga qo'l uribsiz bundan keyingi ishlaringizda yangidan yangi zafarlar omadlar tilayman. Alloh Taolodan sizga uzoq umr, sihat -salomatlik so'rab qolaman. Odamzot har doim komillikga erishish uchun harakat qiladi. Bunda atrofdagilarning hissasi ham katta bo'lar ekan. Men sizni qilayotgan ishlaringizdan insonlarni komillikga yetaklovchi, yo'l boshlovchi, o'z so'zlari va yordamlari bilan inson qalbining tub-tubidagi iymon torlarini yana ham chuqur ildiz otishiga yordam beruvchi yo'l boshlovchi insonsiz deya ta'rif bergan bo'lar edim. Sizga ulkan tashakkurimni bildirib qolaman. RAHMAT. Umringiz Uzoq Bo'lsin...
Самимий тилаклар учун ташаккур!
Килаётган ишларим озгина булса-да калбингизни маънавият нури ила ёритганидан мамнунман.
vBulletin® v3.8.5, Copyright ©2000-2026, Jelsoft Enterprises Ltd. Перевод: zCarot